Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ . VIPL namo hitopadegAya budhjn-stsii| -988 arthAt kavivara vudhajanajIke vanAya hue 700 dohoMkA sNgrh| sagovaka paM0 nAthUrAmajI premii| pracArA jaina grantha-ratnAkara kAryAlaya hIrAbAga, bmbii| tRtIyAvRtti] [mUlya sAta yaane|
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzaka chaganamala vAkalIvAla mAlika jaina-grantha-ratnAkara kAryAlaya hIrAvAga, vambaI na04 mudraka jyotIprasAda gupta mahAvIra presa, kinArIvAjAra aagraa|
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ jayapura nivAsI kavivara zrIbhadIcandrajI (budhajananI) saMkSipta paricarya cA jaina - sAhitya ke itihAsa meM jitanA gArava jayapura ( jainapura ) nagarako prApta hai, utanA zAyada hI kisI anya nagarako ho / jayapura rAjyakA itihAsa isa bAta kA sAkSI hai / mokSamArgaprakAzaka ke racayitA vidvadvarya paM0 ToDaramalajI tathA nyAya aura siddhAMtake vidvAn paM0 jayacandrajIko kauna nahIM jAnatA ? ye donoM mahApuruSa mI isI nagara ke nidhi the | parantu zokakA viSaya haiM, ki Aja una una vidvAnoMkA deza tathA dharmakI vali-veDhIpara haeNsate haeNmate grANa de denevAle saikar3oM jaina bIkA nAma luptaprAya ho rahA hai / sacamuca yaha mAhityika hA eka svAbhimAnI jainIke lie vajrAghAtase bhI adhika duHkhaprada hai / samAja aura sAhityakA kitanA ghaniSTa sambandha hai, ise kauna nahIM jAnatA, jisa samAjakA sAhitya naSTa ho cukA haiM usa samAjakA anta bhI nikaTa hI samajhiye /
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana satasaIjaina-sAhityakI dayanIya dazAko dekhakara vayovRddha mAsTara motIlAlajI saMghI, prabandhaka zrIsanmati pustakAlaya jayapurase na rahA gayA / Apane jayapurIya jainavidvAnoM tathA kaviyoMkI kRtiyoMkA uddhAra karanekA saMkalpa kiyA, usIke phala svarUpa Apa aneka kaSToMko sahate hue khojakA kAma kara rahe haiM, isa khojake sambandhameM kaI jainapatroMmeM lekha nikala cuke haiN| Aja hama satasaIke pAThakoMke samakSa usake racayitA kavivara zrImadIcandrajI vajakI pavitra jIvanI rakhate haiN| yaha hameM mAsTara sA0 kI kRpA se prApta huI hai, isa kRpAke liye hama unake atyanta kRtajJa haiN| hamArI hArdika bhAvanA hai, ki mAsTara sAheba ko isa kAryameM dina dUnI rAta caugunI saphalatA prApta ho, hara eka jainI kA kartavya hai ki vaha mAsTara sAheba ko isa kArya meM yathAzakti sahAyatA de|
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavi - paricaya | vaMzavRkSa / kavivara bhadIcandrajI jayapura nivAsI zrI nihAlacandajI ke tIsare putra the / ApakA gotra vaja thA / jAti ApakI khaNDelavAla thii| nimnastha vaMza-vRkSase Apake vaMzakA bhalI bhAMti paricaya milatA hai: * zobhAcandrajI pUraNamalajI + (1) nihAlacandrajI (2) jAdudAsajI (1) gulAbacandrajI, (2) zramIcandrajI, (3) bhadI candrajI, (4) zyojIrAmajI, (5) gumAnIrAmajI, (6) bhagatarAmajI, amaracandrajI motAlAlajI sonajI phUlacandrajI * zrIzobhAcandrajIkI janmabhUmi Amera thI / Apa vahA~ bahuta samaya taka rahe the / parantu aba vahA~ nirvAha nahIM huA, taba Apa sAmAnera ( jayapura rAjyAntargata eka nagara ) cale gaye / sAmAmezme rahate the, parantu apane nirvAhake liye Apako bhI jayapura jAnA par3A thA / + zrIdUramalajI va kavi-paricaya | Ww
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana - satasaI abhI taka Apake janmakA samaya tathA vAlyakAlakA 41 hAla prApta nahIM huA hai, kevala itanA patA laga pAyA hai, ki Apane vidyAdhyayana paM0 mAMgIlAlajIke pAsa kiyA thA / jo TikkIvAloMke rAste meM rahate the / jainadharmake prati bAlyakAla se hI ApakI bhakti thI / Apa zrAvaka ke paTAvazyakoMko yathAzakti pAlate the / Apa dIvAna amaracandrajIke mukhya munIma the| dIvAnajI Apake kAryase sadaiva santuSTa rahate the, aura Apapara pUrNa vizvAsa rakhate the / ve jo kucha navIna kArya karate usameM Apase avazya salAha le lete the | dIvAnajI prAyaH apane khAsa kAma inakI adhyakSatAmeM hI karAte the / eka bAra dIvAnajIne eka jainamandira banavAneke liye kahA to Apane AjJA pAte hI eka kI jagaha do mandira banavAnA Arambha kara diyA / hamAre caritanAyakakI yaha hArdika icchA thI, ki ina donoM mandiroMpara dIvAnajIkA hI nAma rahe / inako do mandira banavAte dekha kaI logoMne dIvAnajI se kavivarake viruddha cugalI khAI aura kahA ki dekhiye, ApakA gumAstA kaisA nIca kArya kara rahA hai / Apane to usako eka mandira banavAnekA hukma diyA thA, lekina vaha do banavA rahA hai, aura dUsare mandirake liye vaha 4
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaavi-pricy| Apake mandirakA masAlA curakhA 2 kara maeNgAtA hai| isase mAlUma hotA hai, ki usakI nIyata kharAba hai| aise vyaktiko Apa nokara na siye| dIvAnajIne usakI bAteM sunakara kahA ki bhadIcandrajI makAna vagairaha apane nirvAhAya to banAte hI nahIM haiN| ve to bhavyajIvoMke kalyAnAtha jinAlaya banavAne haiN| acchA hai, unheM jamA cAhe bamA karane do / usake bAda eka dina jaba unakI zikAyata karanevAle mandirajIke pAsa bar3e hA ye dIvAnajI vahaoN jA pahuMce aura kahane lage, bhadIcandrajI. dusare mandira mI Apa jI gola kara kAma krvaaiye| kisI prakArakI kamI na rahane deM, dIvAnajIkI yaha bAta sunakara cugalakhoroMkA caharA unara gyaa| mandigeka bana cukanapara bhadIcandrajIna unameM bhagavAnakI pratimAoMke sthApanakA vicAra kiyA / Apane gilAvaToMka pAsa 6 mAha taka baiThakara gAvAnukala bar3I hI manojJa pratimAeM bnvaaii| ina donoM mandiroMkA paMcakalyANaka mahotsava 2 dIvAnajI mandirameM zrI mUlanAyakakI pratimA cavarImeM virAjamAna hai tathA zrIbhadIcandrajIke jinAlaya meM zrImalanAyaka zrI 1008 zrIcandraprabha bhagavAnakI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaIbar3I dhUmadhAmake sAtha huA, saba kAma samApta ho jAnepara yaha prazna upasthita huA ki dUsarA mandira kisake nAmase prakhyAta ho| dIvAnajI usapara kavivarakA nAma likhavAnA cAhate the, parantu unakA kahanA thA, ki merA isapara kucha bhI adhikAra nahIM hai| dIvAnajIkA hI nAma likhA jAnA cAhiye / parantu dIvAnajIne bhadIcandrajIkA nAma hI khudavAyA, aura isa hI nAmase isa mandirako vikhyAta kiyA / ___ hamAre caritranAyaka uccakoTike paMDita the, ApakI zAstra bA~cane tathA zaMkA samAdhAna karanekI zailI bahuta hI zreSTha tathA rucikara thI / ApakI zAstrasabhAmeM anyamatAvalambI bhI Ate the| Apa unakI zaMkAoMkA nivAraNa bar3I khUbIke sAtha karate the| pratimA sapheda saMgamaramarake bane hue samozaraNa meM suzobhita haiN| Apake mandirajIkI vimvapratiSThA saM0 1864 meM huI thii| Apane apane mandirajIkI dIvAra para yaha upadeza khudavAyA thA "samaya pAya ceta bhAI-(2)moha tor3a viSaya chor3a-(3) bhoga ghttaa|" ke ina donoM mandiroMmeM gumAnapaMthAmnAya hai / dIvAnajA tathA kavivara bhadocandrajI gumAnapaMthAnAyI the, dIvAnajokA mandira jayapurameM choTedIvAnajIke mandira ke nAma se prasiddha hai| - -
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ kvi-pricy| Apa ucca koTike kavi bhI the / ApakI kavitAkA vipaya bhavya prANiyoMko jainadharmake siddhAnta samajhAnA tathA pravRtti-mArgase haTA kara nivRtti-mArga meM lagAnA thaa| ___Apake banAye hue cAra graMtha prasiddha haiM, aura ve cAgeM hI chandobaddha haiN| 1 tatvArthabodha, 2 budhajanasatasaI, 3 paMcAritakAya, 4 budhajanavilAsa / ye cAroM graMtha kramase vikrama saMvat 1871-79-91-92 meM banAye gaye hai / naM0 2 kA granya Apake hAthameM hai / budhajanavilAsa bahuta bar3A graMtha hai, jisakA bahu bhAga jainapadamaMgraha paoNcavAM bhAga (233 pada) iSTachattIsI chahaDhAlA vagairaH jaina-graMtha-lAkara kAryAlaya dvArA prakAzita ho - hama sahRdaya pAThakoMke avalokanArtha kucha dohe uddhRta karate haiM, pAThaka svayaM hI dekha leMge ki ye dohe vartamAna samayameM pracalita vRnda, rahIma, vihArI, tulasI, kavIra Adi svanAmadhanya kaviyoMke dohoMse kisI bhI aMgameM kama nahIM haiM: duSTa bhalAI nA kare, kiye koTi upakAra / sarpa na dUdha pilAiye, vipa hI ke dAtAra budhajana) mUrakhako hitake vacana, suni upajata hai kopa / saoNpahi dUdha pilAiye, jyoM kevala vipa opa //
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ - budhajana-satasaIeka caranahU nita paDhe, to kATe ajJAna / panihArIkI nejasauM, sahaja kaTe pApANa // (budhajana) karata karata abhyAsake, jar3amati hota sujAna / rasarI Avata jAtateM, sila para hota nigAna / / (rahIma) sIkha saralako dIjiye, vikaTa mileM dukha hoya / vayA sIkha kapikoM daI, diyo ghoMsalA khoya / / (budhajana) sIkha vAhiko dIjiye, jAko sIkha suhAya / sIkha na dIje vaoNdaga, vaiyA ghara vaha jAya // sIMga pUMcha dina baila he, mAnupa binA viveka / bhakhya abhakha samajhe nahIM, bhaginI bhAmini eka // mukhaH bole miSTa jo, uramai rAkhai ghAta / mIta nahIM vaha duSTa hai, turata tyAgiye bhrAta / / jananI lobha lavArakI, dArida dAdI jAna / kUrA kalahI kAminI, juA vipatikI khAna // sthAra, siMha, rAkSasa, adhama, tinakA bhakha hai mAMsa / mokSa hona lAyaka manupa, gahaiM na yAkI vAsa // madirA pI mattA malina, loTe vIca bjaar| mukhameM mUta~ kUkarA, cATeM binA vicAra //
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ kvi-pricy| dvija satrI kolI banaka, ganikA cAkhata laale| tAko sevana mRha jana, mAnata janma nihAla / / jaise apane prAna hai, tase parake jAna / kaise hagne duSTajana, vinA vara para prAna / / cArata irata bhogata Dare, gareM kugati duHkha ghora / lAma likhyo sonA Tara, mRrasa kyA hai cora / / apanI pagtama dekhika, jaiyA apane drd| tase hI pAnArikA, duHkhI hota hai marda // mvayaM kavijIne apane granthakA sAra nimnastha padyama dargAyA hai| bhUrA gahI dAridra sahI, saho loka apakAra / niMda kAma tuma mati karga, yaha granthako sAra / anya samApti ke samaya-sambandhameM Apane nimna likhita dohA liyA hai| saMvana ThAgamai asI, eka baramate ghATa / jaMTa kRSNa ravi aSTamI, hubai satasaI pATha / / inake paDha bhAgacandra, daulata, bhUpara, dyAnata, mahAcandra, jinezvara Adi kaviyoMke padoMse kisI bhI bAtameM kama 1laar|
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 budhajana-satasaInahIM haiN| padoMkI bhASA vilakula jayapurI nahIM hai, para kucha pada Apane Theda jayapurI bhASAmeM hI likhe haiM / unameMse kucha pada hama pAThakoMke avalokanArtha uddhRta karate hai| cAla 'titAlA' aura Thaura kyoM herata pyArA, tere hi ghaTameM jAnanahArA / / aura / / Teka / / calana halana thala vAsa ekatA, jAtyAntara te nyArA nyArA // aura // 1 // moha udaya rAgI dvepI hai, krodhAdikakA sarajana hArA / bhramata phirata cArauM gati bhItara, janama marana mogata dukha bhArA / aura // 2 // guru upadeza lakhai pada ApA, tabahiM vibhAva karai prihaaraa| hai ekAkI "budhajana" nizciya, pAvai zivapura sukhada apArA // aura // 3 // rAga 'pUravI' bhajana vina yoM hI janama gamAyo / bhajana // Teka // pAnI pailyAM pAla na bAMdhI, phira pIche pchtaayo|| bhajana // 1 // rAmA-moha bhaye dina khovata, AzApAza udhAyo /
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ devaanuraagshtk| yAdi hiyAmaiM nAma mukha, karau nirantara vAsa / jaulauM vasavau jagatamaiM, bharavau tanamaiM sA~sa // 16 // maiM ajAna tuma guna anata, nAhIM Avai aMta / caMdata aMga namAya vasu, jAvajIva-parajaMta // 17 // hAri gaye hau nAtha tuma, adhama aneka udhaari| dhIreM dhIre sahajameM, lIjai mohi upAri // 98 // Apa pichAna visuddha hai, ApA kahyau prkaas| Apa ApameM thira bhaye, baMdata budhajana dAsa // 19 // mana mUrati maMgala basI, mukha maMgala tuma nAma / ehI maMgala dIjiye, parayau raha tuma dhAma // 10 // iti devaanuraagshtk|
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM namaH / budhajana - satasaI / 61 devAnurAgazanaka codaa| namapiTa senamarina ndI maMgalakAra | canne sujana managaTa, nijaparahitakaratAra // 1 // paramadharamatara ho, bhavijanakaratAra | nina caMdana karanA vaha merA gahi kA tAra // 2 // pa para Apake pApa gadaina / 18 caina // 3 // savAvaka jAvaka prabhu, nAyaka karmale / lAyaka jAni namana haiM, pAMva bhaye suraMga // 4 // WITHE - 1 sa karake caraNa / 2 sanmati yaccho buddhi yA myAna karanevAle / 3 nava tarAe / 1 jAnirajAna phrhe| sevaka / -
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 vudhajana satasaI namraM tohi kara jorike. sivenarI kara jori / varajorI vidhikI harau, dIjai yau varai jori // 5 // tIna kAlakI khabari tuma. tIna lokake tAta / trividhimuddha vaMdana karUM, trividha tApa miTijAta // 6 // tIna lokake pati prabhu, paramAtama paramesa | mana-caca-tanateM namata hU~, meTA~ kaThina kalema // 7 // pUjUM tere pA~yakUM, parama padArtha jAna / tuma pUjeteM hota hai. sevaka Apa namAna // 8 // tuma samAna kou Ana nahi, na jAya kara nAya | surapati narapati nAgapati, Aya parai tuma pA~ca // 9 // tuma anaMtaguna mukhathakI, kaise gAye jAta Ida suniMda phaniMda hU, gAna karata thaki jAta // 10 // tuma anaMta mahimA atula, yau mukha kara gAna | sAgara jala pIta na baneM, pIjeM tRpA samAna // 11 // kahyA binA kaise rahUM, mausara milyau acAra | aisI viriyAM TAra gayA, kese banata sudhAra // 12 // jo hUM kahAUM auratai, to na miTe urajhAra / merI to mope banai, tAtai karUM pukAra // 13 // AnaMdayana tuma nirakhirke, harapata hai mana mora / dUra bhayau AtApa satra, sunikai mukhakI ghora // 14 // 1 mokSarUpI dulahanakA prANigrahaNa karAke / 2 jabardastI / 3 baradAna / 4 mukhase / 5 avasara - maukA / 6 isa samaya /
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ devaanuraagshtk| Ana thAna aba nA rucai, mana rAcyau tuma nAtha / ratana ciMtAmani pAyakai, gahai kAca ko hAtha // 15 // caMcala rahata sadaiva cita, thakyau na kAhU Thora / acala bhayau ikaTaka avai, lagyau rAMbarI ora // 16 // mana mohyau merI prabhU, sundara rUpa apaar| indra sArikhe thaki rahe, kari kari naina hajAra // 17 // jaise bhAnupratApate, tama nAse saba ora / taise tuma nirakhata nasyau saMzayavibhrama mora // 18 // dhanya naina tama darasa lakhi thani mastaka lasi poNy| zravana dhanya vAnI sune. rasanAdhani ganagAya // 19 // dhanya divasa dhani yA gharI. dhanya bhAga majha Aja / janama saphala ava hI bhayo, baMdata zrImahArAja // 20 // lakhi tuma chavi citacorako, cakita thakita cita cor| AnaMda pUrana bhari gayau, nAhiM cAhi rahi aura // 21 // cita cAtaka Atura lakhai, AnaMdaghana tuma ora vacanAmRta pI vRpta bhau, tRpA rahI nahiM aura // 22 // jaisau vIreMja Apamai, taisau kahU~ na aura / eka Thaura rAjata acala, vyApa rahai saba Thaura // 23 // yo adbhuta jJAtApano, lakhyau ApakI jAga / bhalI burI nirakhata rahau, karau nAhiM kahuM rAga // 24 // 1 ApakI / 2 praakrm|
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana satasaIdhari visuddhatA bhAva nija, daI asAtA khoya / kSudhA tRpA tuma pariharI, jaise kariye moya // 25 // tyAgi buddhi-pagjAyaka, lakhe sarva samabhAya / rAga dopa tatakhina Taracau, rAce mahaja subhAya // 26 // mI mamatA vamatA bhayA, samatA AtabharAma / amara ajanmA hoya sica, jAyalA visarAma // 27 // heta prIti sabasoM tajyA, magana nijAtamamAhi / roga soga aba kyoM bane, khAnA pInA nAhi // 28 // jAgi rahe nija dhyAnamaiM, dhari vIraja balabAna / Avai kimi nidrA jarA, nirakhedaka bhagavAna // 29 // jAtajIvatai adhika bala, suthira sukhI nijmaahiN| vastu carAcara lakhi laI, bhaya visamai yauM nAhiM // 30 // tatvArathasaradhAna dhari, dInA moha vinAsa / / mAna hAna kInA pragaTa, kevalajJAnaprakAsa // 31 // atula sakti paragaTa bhaI, rAjata haiM svayameva / kheda sveda vina thira bhaye, saba devanake deva // 32 // paripUrana ho saba taraha, karanA rahyA na kAja / Arata cintA" rahita, rAjata hau mahArAja // 33 // bIje anaMtA dhari rahe, sukha anaMtaparamAna / darasa anaMta pramAnajuta, bhayA anaMtA jJAna // 34 // 1 paryAyabuddhiko / 2 samabhAva-sabako eka bhAvase / 3 moha / 4 vismy-aashcry| - -
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - devaanuraagshnk| ajara amara saya anata. apAma abaranavAna | agga arUpI gaMvadhina, citAnaMda bhaganAna // 35 // kahata yo muggura gunI. momana kima maayeN| 5 ugma jinana mare. ninaneha na jAyeM // 3 // araja ganjakI karana i. nAgna tagna gu nAtha / bharamAgarama dUpa maha, nAga gahakAri hAtha // 37 // pItI jitI na kahi naI nava bhAsata hai noya / yAhIta vinatI kara, pheri na bAta moya // 38 // vAraNa vAnara bAba ahi, aMjana bhIla ceMDAra / jAvidhi prabhu mumiyA kiyA, mo hI merI bAra // 39 // hU~ ajAna jAna binA, phirayo caturagati thAna / aba cAnA nagnA liyA, kaga kRpA bhagavAna // 40 // jagajanakI ginatI munI, aho jagatagurudaMva / nAlI hU~ jagamai rada, nAlI pAU~ saMva // 41 // tuma to dInAnAtha ho, ma he dIna anAya / aba to DIla na kIjiye. malA mila gayo sAtha // 42 // bAgvAra vinatI karU, manapacana tohi / pagyoM raheM tuma cagganaTa, mo sudhi dI mohi // 43 // aura nAhi jAcaM prabhU, yA vara DhIja mohi / jAlI mitra pandranaM nahIM, nAlI meU tAhi // 4 // yA saMmAra amAgmeM, tuma hI dega maar| aura sakala gasa paphari, Apa nikAsanahAra // 45 //
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaIyA bhavavana ati saghanamaiM, mAraga dIkha nAhi / tuma kirapA aisI karI, bhAsa gayau manamAhi // 46 // je tuma mAragamaiM lage, sukhI bhaye te jIva / jina mAraga lIyA nahIM, tina dukha lIna sadIca // 47 // aura sakala svAratha-sage, vinasvAratha ho Apa / pApa miTAvata Apa hau, aura bar3hAvata pApa // 48 // yA adbhuta samatA pragaTa, ApamAhiM bhagavAna / niMdaka sahajai dukha lahai, caMdaka lahai kalyAna // 49 // tuma vAnI jAnI jiko, pAnI jJAnI hoya / sura arace saMcai subhaga, kalamapa kATeM dhoya // 50 // tuma dhyAnI pAnI bhaya, sabamaiM mAnI hoya / phuni jJAnI aisA vana, nirakha leta saba loya // 51 // tuma darasaka dekha jagata, pUjaka pUrje log| sevai tihi sevai amara, mileM suragake bhoga // 52 // jyauM pArasata milata hI, kari le Apa pramAna / tyauM tuma apane bhaktakauM, kari ho Apa samAna // 53 // jaisA bhAva karai tisA, tumateM phala mili jAya / taisA tana nirakhai jisA, sIsAmaiM darasAya // 54 // jaba ajAna jAnyau nahIM, taba dukha lahyau atIva / aba jAnai mAnai hiya~, sukhI bhayau lakhi jIva // 55 // 1 jinhoMne / 2 pApa / 3 loka /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ devAnurAgazataka / aise to kahana na bane, mo ura nivasoM Aya / tAteM mokUM caranataTa, lIjai Apa basAya | 56 || to mA~ aura na nA milyo, dhAya thakyA cahU~ ora / ye mere~ gAr3I gar3I, tuma hI ho citacora // 57 // bahuta cakata Darapata rahU~, thorI kahI sunai na / taraphata dukhiyA dIna lakhi, DhIle rahe ca na // 58 // rakhUM regvaro mujasa muni, tArana-tarana jihAja | bhava borata rAkheM rahai, torI morI lAja // 59 // vata jaladhi jihAja giri, tArau nRpa zrIpAla / vAhI kirapA kIjiye, vohI mero hAla // 60 // tohi chorikai AnakUM, narmU na dInadayAla | jaise taise kIjiye, merau tau pratipAla // 61 // vina matalaba bahute adhama, tAri Dhaye svayameva / tyoM merau kAraja sugama, kara devanake deva // 62 // niMdI bhAvI jasa karoM, nAhIM kachu paravAha / lagana lagI jAta na tajI, kIjo tuma niravAha // 63 // tuma tyAgi aura na bhaI, muniye dInadayAla / mahArAja kI seva taji, se kauna kaeNgAla ||64 || jAchina tuma mana A base, AnaMdavana bhagavAna | dukha dAvAnala miTa gayau, kInoM amRtapAna // 65 // 1 zrApakA /
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaIto lakhi ura harapata rahUM, nAhi AnakI cAha / dIkhata sarva samAna se, nIca puruSa naranAha // 66 // tumamaiM mujhamaiM bheda yo, aura bheda kachu nAhi / tuma tana taji parabrahma bhaye, hama dukhiyA tnmaahiN||67|| jo tuma lakhi nijakauM lakhai, lacchana eka samAna / suthira vana tyAgai kuvudhi, so hai hai bhagavAna // 68 // jo tuma nAhIM mile, calai suchaMda madavAna / so jagamaiM avicala bhramai, lahai dukhAMkI khAna // 69 // pAra utAre bhavika bahu, deya dharma upadeza / lokAloka nihArikai, kInauM siva paravesa // 70 // jo jAMcai soI lahai, dAtA atula acheva / iMda nariMda phaniMda mili, kareM tihArI seva // 71 // moha mahAjodhA pravala, auMdhA rAkhata moya / yAkauM hari sUdhA karau, sIsa namAUM toya // 72 // moha-jorakauM harata haiM, tuma darasana tuma vaina / jaisaiM sara soSana karai, udaya hoyakai aine // 73 // bhramata bhavArNava mile, Apa apUrava mIta / saMsoM nAsyA dukha gayA, sahajai bhayA nacIta // 4 // tuma mAtA tuma hI pitA, tuma sajjana sukhadAna / tuma samAna yA lokamaiM, aura nAhiM bhagavAna // 75 // - 1 naranAtha-rAjA / 2 duHkhokI / 3 harake naSTa krke| 4 sUrya (1) 1 5 saMzaya-zaka / 6 nizcinta bephikara /
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - devaanuraagshtk| joga ajoga lakhau matI, mo vyAkulake vaina / karunA karike kIjiyo, jaise taiseM caina / / 76 // merI arajI tanaka sI, bahuta ginoge nAtha / apanA virada vicArikai, cUr3ata gahiyau hAtha ||77 // mere auguna jina ginau, maiM augunako dhAma / patitaudhAraka Apa ho, karau patitako kAma ||78 // sunI nahIM aujUM kahUM, vipati rahI hai ghera / auranike kAraja sare, DhIla kahA mo vera // 79 // sArthavAhi vina jyoM pathika, kimi pahuMce paradesa / tyoM tumata kari haiM bhavika, sivapuramaiM paravesa // 8 // kevala nirmalajJAnamaiM, pratibiMvita jaga Ana / janama marana saMkaTa harayo bhaye Apa ratadhyAna // 81 // ApamatalavI tAhitai, kaise matalaba hoya / tuma vinamatalaba ho prabhU, kara hau matalaba moya // 82 // kumati anAdI saeNgi lagI, mohyau bhoga racAya / yAko kolauM dukha sahUM, dIjai sumati jagAya ||83 / / bhavavanamAhI bharamiyo, moha nIMdamaiM soya / karma Thigaure Thigata haiM, kyoM na jagAvau moya // 4 // dukha dAvAnalamaiM jalata, ghanai kAlako jIva / nirakhata hI samatA milI, bhalI sukhAMkI sIveM // 85 // 1aauM -abhItaka / 2 kaba taka / 3 Thaga / 4 sImA hadda /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaImo mamatA dukhadA tinai, mAnata hU~ hitavAna / mo manamAhI ulaTi yA, sulaTAvoM bhagavAna / / 86 // lAbha sarva sAmrAjyakA (1) vedayatA (1) tuma bhakta / hita anahita samajha nahIM, tAtai bhaye asakta // 87 // vinayavAna sarvasa lahai, dahai gahai to garva / Apa ApamaiM hau tadapi, vyApa rahe hau sarva // 88 // maiM mohI tuma moha vina, maiM dopI tuma suddha / dhanya Apa mo ghaTa base, nirakhyau nAhiM viruddha // 89 // maiM to kRtakRta aba bhayA, carana sarana tuma pAya / sarva kAmanA siddha bhaI, harSa hiyai na samAya // 9 // mohi satAvata moha jura, viSama anAdi asAdhi / vaida atAra hakIma tuma, dUri karau yA vyAdhi // 11 // paripUrana prabhu visari tuma, namUM na Ana kuThora / jyauM tyauM kari mo tAriye, vinatI kara nihora // 12 // dIna adhama nirabala sTai, suniye adhama udhAra / mere auguna jina lakhau, tArau virada citAra // 13 // karunAkara paragaTa virada, bhUle pani hai nAhi / / sudhi lIjai suva kIjiye, dRSTi dhAra mo-mAhi // 14 // ehI vara mo dIjiye, jAMcU nahiM kucha aura / animiSa dRga nirakhata rahUM, sAnta chavI citacora // 15 // / 1 moha / 2 mujhako / 3 zuddha /
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ devaanuraagshtk| ___ yAdi hiyAmeM nAma mukha, karau nirantara bAsa / jaulauM vasA jagatamai, bharavauM tanamaiM saoNsa // 16 // -- maiM ajAna tuma guna anata, nAhI Ave aMta / : caMdata aMga namAya vasu, jAvajIva-parajaMta // 97 / / hAri gaye ho nAya tuma, adhama aneka udhaari|| dhIre dhIre sahajameM, lIjai mohi ubAri // 98 // Apa pichAna vimuddha hai, ApA kayau prakAsa / Apa ApamaiM thira bhaye, baMdata budhajana dAsa // 19 // mana mUrati maMgala basI, mukha maMgala tuma nAma / ehI maMgala dIjiye, parayo rahUM tuma dhAma // 10 // iti devAnurAgazataka /
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhASitanoti / alapathakI phala de ghanA, uttama puruSa mubhAya / dUdha jharai tanakauM carai, jyauM gokulakI gAya // 1 // jetAkA tetA karai, madhyama nara sanamAna / ghaTai baTTai nahiM raMcahU, dharayo koTharai dhAna // 2 // dIjai jetA nA mile, jaghana puruSakI vAna / jaise phUTai ghaTa gharacauM, milai alapa paya thAna // 3 // bhalA kiyai kari hai burA, durjana sahana subhAya / paya pAyeM vipa deta hai, phaNI mahA dukhadAya // 4 // saha nirAdara daravacana, mAra daNDa apamAna / cora cugala paradArarata, lobhi labAra ajAna // 5 // amara hAri sevA kareM, mAnasakI kahA bAta / jo jana sIla saMtopajuta, karai na parakI ghAta // 6 // agani cora bhUpati vipati, Darata rahai dhanavAna / nirdhana nIMda nisaMka le, mAnai kAkI hAna // 7 // eka carana hU nita paDhe, tau kATai ajJAna / panihArIkI lejasauM, sahaja kaTai pApAna ||8|| pativratA satapuruSakA, gAr3hA dhIra subhaav| bhUkha sahai dArida saha, karai na hIna upAva // 9 // baira karau, vA hita karo, hota savalatai haari| 1 pilAnese / 2 sarpa / 3 rssiise|
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 mubhaapitniiti| mIta bhaya gaurava ghaTe, zatru bhaya de mAri // 10 // jAkI prakRti kA ani, mulAna hoya lasa na / bhaja madA AdhIna pari, taMja jurma maina // 11 // sithila vaina DhADhama vinA. tAkI paiTha banai na / jyA prasiddha ritu mandako. ambara nai jara na // 12 // jatanathakI nako mila, vinA jatana la Ana / vAsana bhari nA pIta hai, pazu pavi matra thAna // 13 // iTI mIThI tanakanI, adhikI mAna kauna / anamarata bolI imI. jyoM ATema nIna ||1kssaa cArI vibhicArInita, Dara nikamataM gl| mAlani DhAMka Tokaga, sTe lasika chala // 15 // Asara lakhiye boliye, jayAjogatA baina / sAvana bhAdI bagnata, mana hI pAya cana // 16 // coli uMTa Amara vinA, tAphA rahe na mAna / jama kAnika vagmata, nida mAla jahAna // 17 // lAja kAna para daraba, lAja kAja saMgrAma / lAja garya samvaga garyo, lAja puruSakI mAma (1) // 18 // AraMbhyA pUgna kara, kanyA vacana niravAha / dhIra malaja sundara rama (1), yete guna naramAMha // 19 // 1 kAma nahIM cala sakatA ho, to|2 "sArai thAna aisA bhI pATha hai|
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaIudyama sAhasa dhIratA, parAkramI matimAna / ete guna jA purupamai, so nirabhai balavAna // 20 // rogI bhogI AlasI, vahamI haThI ajJAna / ye guna dAridavAnake, sadA rahata bhayavAna // 21 // achatI Asa vicArika, chatI deta chiTakAya / achatI milavau hAtha nahiM, taba kore raha jAya // 22 // vinaya bhakti kara savalakI, nivala gorai sama bhAya / hitU hoya jInA bhalA, ghera sadA dukhadAya ||23|| nadItIrako ruMkharA, kari vinu aMkuza naar| rAjA maMtrI rahita, vigarata lagai na vAra // 24 // mahArAja mahAvRkSakI, sukhadA sItala chAya / sevata phala lAbha na to, chAyA tau raha jAya // 25 // ati khAneteM roga hai, ati boleM jyA mAna / ati soyeM dhanahAni hai, ati mati karau sayAna // 26 // jhUTha kapaTa kAyara adhika, sAhasa caMcala aNg| gAna salaja AraMbhanipuna, tiyana tRpati ratiraMga // 27 // duguNa chudhA laja caugunI, SaSTha gunau vivasAya / kAma vasu gunau nArike, varanyau sahaja subhAya // 28 // paticitahita anugAminI, salaja sIla kulapAla / 1.zakkI-sandeha, krnevaalaa| 2 jo maujUda nhiiN| 3 gAyake / 4 vRkSa / 5 hAthI / 6 jAtA hai / 7 sajAnA
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - subhApitanIti / yA lachamI jA ghara bane, mo hai madA nihAla // 29 // kRra kurUpA kalahinI, karakama bana kaThora / mI bhUtani bhogivA sidhA nambani ghora // 30 // varajyaM pulakI yAlikA. spa puspa na jaaye| rUpI AlI paNatA, hIna kaM nA koya // 31 // vipati dhIra gna pikAmI, mapati kSamA dayAla / kalAgugala kovida karvA, nyAya nIti bhUpAla // 32 // mAMca jhUTa bhApa mahina. himA dayAmilAya / ati Amada ati vyaya kara, ye gajanikI sAsa // 33 // mujana munI darajana daMga kareM nyAya dhana saMca / prajA pale paMca nA kareM, zreSTha nRpati guna paMca // 34 // kAnA DhUMDA pAMgulA, vRTa kayaga aMdha / vevArisa pAlana kareM, bhUpati raci parabaMdha // 35 // kRpanayuTi anyugracita, mRTa kapaTa adayAla / aimA svAmI saMvata, keMTa na hoya nihAla // 36 // iMkArI vyasanI haTI, ArasaMgAna anAna / bhRtya na emA gamiye, kara manorathahAna // 37 // nRpa cAla tAhI calana, prajA cala vA cAla / jA patha jA gajagaja taha, jAta jUtha gajavAla ||38 // 1dekhakara / 2 pt| 3 kbhii|4 ahNkaarii-ghmNddii| 5paalsvaan| 6 daas-niikr| 7 vh| samUha /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satamaIsUra sudhIra parAkramI, saba vAhanaasavAra / juddhacatura sAhasi madhura. senAvIma udAra // 39 // niralomI sAMcau suvara. nirAlasI mati dhiir| hukamI udamI caukamI. bhaMDArI gaMbhIra // 40 // niralomI yAMcI niDara, muba himAvakAratAra / svAminAmaniralasI. naumaMdI (1) hitakAra // 4 // darasa parama pUcha kara nirane roga ra Aya / pathyApayamai nipuna cira. vaha catura mukhadAya // 42 // jukta sautra pAcaka madhura. deza kAla vaya joga / mupakAra bhojana catura, bojhe satya manoga / / 4 / / mRda daddhiI Ayu laghu. vyasanI lubdha kasara / nAdhiratI (1) nahiM dIjiye, jAnA mana magahara zyA sIla saralakoM dIjiye, vikaTa mila dukha hoya / ye sIkha kapikoM daI. diyA ghAmalA soya // 45 // apanI paDhe nahiM toriye. raci rahiye kari cAhi / meM taMdula tusa sahita, tusa dina aga nAhi // 4 // ati lolupa Asaktake, vipadA nAhI duur| mIna mare kaMTaka phaMsa, dori mAMsa lakhi kara // 47 // Avata uThi Aira kare, bole mIThe vaina / jAte hilamila baiThanA, jiya pAre ati caina // 4 1 Ayu-umara 2 rasoiyA / 3 kyAnAmale pniine| 4 pakSA
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhApitanIti / bhalA burA lakhiye nahIM, Aye apane dvAra / madhura bola jasa lIjiye, nAtara ajasa tayAra // 49 // seya jatI kai bhUpatI, vasi vana ke pura bIca / yA vina aura prakArata, jIvAMta vara mIcaM // 50 // ghanau sulapa AraMbha raci, cigai nAhiM cita dhIra / siMha uThakai nA muga, karai parAkrama vIra // 51 // iMdrI paMca makocika, deza kAla vaya pekhi / vakavata hita udyama kare, je haiM catura visekhi // 52 // prAtaH uThi riputai larai, bAMTa baMdhuvibhAga / ramani ramanamaiM prIti ati, kuMrakaTa jyauM anurAga // 53 // gRDha maIthunaM cakha capala, saMgraha sajai nidhAna / avisAsI paramAdacyuta, vAyasa jyauM bhativAna // 54 // bahabhyAsI saMtopajuta, nidrA svalapa saceta / rana pravIna mana svAna jyoM, citavata svAmI het||55|| bahai bhAra jyoM Adaracau, sIta uSNa kSata deha / sadA satopI catura nara, ye rasaba guna leha // 56 // ToTA lAbha saMtApa mana, gharamaiM hIna caritra / bhayau kaDhA apamAna nija, bhA nAhi vicitra // 57 // 1 nahIM to| 2 jInese / 3 mRtyu / 4 vaguleke samAna / 5 kukkutt-murgaa|6 maithuna / 7avizvAsI / raasbh-gdhaa| hai yahAM vicitrase vicakSaNa-budvimAnakA abhiprAya hogaa| - -
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaIkovida rahaiM saMtopacita, bhojana dhana nija daar| paThana dAna tapa karanameM, nAhIM tupati lagAra // 58 // vidyA saMgraha dhAna dhana, karata hAra vyohaar| apana prayojana sAdhata, tyAgeM lAja sudhAra(?) // 59 // doya vipramadhi homa puni, suMdara juga bharatAra / maMtrI napa masalata karata, jAteM hota vigAra // 6 // vAri agani tiya mUDhajana, sarpa nRpati ruMja deva / aMta prAna nAsai turata, ajatana karate seva // 6 // gaja aMkuza haya cAvukA, duSTa khar3aga gahi pAna / lakarIta zRMgInakuM, basi rAkheM budhivAna // 62 // vasi kari lobhI deya dhana, mAnIkauM kara jori / mUrakha jana vikathA vacana, paMDita sAMca nihori // 6 // bhUpati vasi hai anuga vana, jovata tana dhana nAra / brAhmaNa vasi hai vedateM, miSTavacana saMsAra // 6 // adhika saralatA sukhada nahi, dekho vipina nihAra / sIdhe viravA kaTi gaye, baoNke khare hajAra // 65 // jo sapUta dhanavAna jo, panajuta ho vidvAna / saba bAMdhava dhanavAnake, sarava mIta dhanavAna // 66 // 1 1 sudhAra-yahAM sudhI vA buddhimAnakA matalava honA caahiye| 2 roga / 3 ayatnase-vinA vicAre / 4 siiNgvaaloko| 5,jaMgala / 6 vRkss|
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhaapitniiti| nahIM mAna kularUpako, jagata mAna dhanavAna / lakhi caeNDAlake vipula dhana, loka kareM sanamAna // 17 // saMpatike saba hI hitU . vipaDhAmeM mara dUra / mRkhau mara paMkhI taja, se jalate pUra // 68 // taja nAri suta baMdhu jana, dArida AyeM sAthi / phiri Amada lakhi Ayakai mili hai bAMdhAvathi / / 69 // saMpati mAya ghaTa baDhe, bharata budhi bala dhIra / grIpama sara sobhA hare, soha varamata nIra // 7 // paTabhUpana moha sabhA, dhana da moha nAri / khetI hoya daridrate (1), sajjana bho manuhAra (2) // 7 // dharmahAni saMkleza ati, zatruvinayakari hoya / emA dhana nahi lIjiye, bhUkhe rahiye soya // 72 // dhIra sithila udamI capala, mUrasa sahita gumAna | dopa dhanadake guna kahe, nilaja saglacitavAna // 73 // kAma chori mA jImaje, nhAje chori hajAra / lAkha chorika dAna kari, japije vAraMvAra // 74 // guru rAjA naTa bhaTa vanika, kuTanI ganikA thAna / ina mAyA mati karI, ye mAyAkI khAna // 75 // khoTIsaMgati mati karI, pakarI gurukA hAtha / kagai nirantara dAna puni, lakhau athira saba sAtha // 76 // 1 zrAliMgana krke|
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 budhajana-satasaInRpa sevA" naSTa duja, nAri naSTa vina sIla / ganikA naSTa saMtopata, bhUpa naSTa cita DhIla // 7 // nAhIM tapasI mUr3ha mana, nahIM sUra kRtaghAva / nahIM satI tiya madyapA, phuni jo gAna subhAva // 78 // sutako janama vivAhaphala, atithidAna phala geha / janma suphala gurutai paThana, tajivA gaga saneha // 79 // jahAM tahAM tiya vyAhiye, jahAM tahAM suta hoya / ekamAta suta bhrAta bahu, mila na duralabha soya / / 80 // nija bhAI niraguna bhalo, para gunajuta kihi kAma / AMgana taru niraphala jadapi, chAyA rAkhe dhAma // 8 // nisimeM dIpaka caMdramA, dinamai dIpaka sUra / sarva loka dIpaka dharama, kula dIpaka suta sUra // 82 // sIkha daI saradhai nahIM, kara raina dina sora / pUta nahIM vaha bhUta hai, mahApApaphala ghora // 8 // suMsaka eka taru saghanavana, juratahiM deta jarAya / tyau hI putra pavitra kula, kubudhi kalaMka lagAya // 84 // tisanA tuhi pranapati karU~, gaurava deta nivAra / aMbhu Aya vAcana bhaye, jAcaka balike dvAra // 85 // miSTa vacana dhana dAnateM, sukhI hota hai lok| samyagjJAna pramAna suni, rIjhata paMDita thoka // 8 // 1 eka mAke peTase utpanna hue bhaaii|2 shussk-suukhaa| 3 jur3ate hii| 4 viSNu bhagavAna 1 5 vAmana-Thigane /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mubhaapitniiti| agani kATha sarinA udadhi, jIvanata jamagaja / mRga nanani kAmI puruSa, pati na hota mijaaj||87|| dAridajuna hu mahaMta jana, karave lAyaka kAja / daMtamaMga hastI jadapi, phori karata girigaja ||8|| daI hota pratikUla jaba, udyama hota akAja / mama piTArga kATiyA, gayA magpa kari khAja ||8|| bAgha narama bhItara narama, sajjana janakI vAna / bAya narama bhItara kaThina, bahuta jagatajana jAna / / 90 // cAha kacha ho jAya kacha, hAre vidyudha vicaari| hotaMvata ho jAya hai, yuTTi karama anumAri // 91 / / jAke mukhamaiM mukha laha, vina mitra kula bhrAta / tAhIkI jIvoM muphala, piTabharakI kA bAta // 12 // hue hohiMge mubhaTa matra, kari kari thake upAya / timanA khAni agAdha hai, kyoM hu bharI na jAya // 13 // bhojana gurujavasena jo, nAna vaha bina pApa / hina pagekha kAraja kiya, ghagmI rahitakalApa // 9 // kAla jinArya jIpako, kAla kara saMhAra / kAla suvAya jagAya hai, kAla cAla vikragala ||95|| kAla karA de mitranA, kAla kaga de rAra / kAlakhepa paMDita kara, ulajhe nipaTa gaeNvAra // 9 // 1khA gyaa|2 pNddit|3hotvyme honhaarse| peTa bharanevAle-peTAyUM 15kalAparahita-bakavAdarahita thor3A bolnevaalaa|
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ - budhajana-satasaIsAMpa darza de chipa gayA, vaida thake lakhi piir|| vairI karateM chuTi gayA, kauna dhari sakai dhIra // 17 // valadhanamaiM siMha na lasa~, nA kAganamai haMsa / paMDita lasaiM na mRmaiM, haye kharamaiM na prazaMsa // 98 // haya gaya lohA kAThi puni, nArI purupa pakhAna / vasana ratana motInamaiM, aMtara adhika vinAna // 99 // satya dIpa vAtI kSamA, sIya tela saMjoya / nipaTa jatanakari dhAriye, pratibiMvita saba hoy||100 paradhana paratiya nA cita, saMtopAmRta rAci / te sukhiyA saMsAramai, tinakauM bhaya na kadAci // 101 / / raMka bhUpapadavI lahai, mUrakhasuta vidvAna / aMdhA pAvai vipula dhana, ginai tunA jyau Ana ||2|| vidyA vipama kuziSyakoM, vipa kupathIko vyAdhi / tarunI viSa sama vRddhakauM, dArida prIti asAdhi // 3 // suci asucI nAhIM gine, gine na nyAya anyAya / pApa punyakoM nA gine, bhUsA milai su khAya // 4 // eka mAtake suta bhaye, eka mate nahiM koya / jaise kAMTe verake, bAMke sIdhe hoya // 5 // dekhi uThai Adara karai, pUcha hitatai vAta / jAnA AnA tAhikA, nita navahita sarasAta // 6 // 1 bailoMmeM / 2 eka pratime 'putravinA nahi vaMza' pATha hai /
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 123 - subhApitanIti / Adi alapa madhimai dhanI, pada pada vadhatI jAya / saritA jyA satapurupahita, kyoM hU nAhiM aghAya ||7 // guhi (2) kahanA guhi (1) pUchanA, dainA lainA rIti / khAnA Apa khavAvanA, paTavidhi adhi hai prIti ||8|| vidyA mitra videgame, dharma mIta hai aMta / nAri mitra ghara tripa, vyAdhI opadhi miMta // 9 // nRpahita jo pirajA ahina, pirajA hita nRparopa / doU sama sAdhana kara, mo amAtya niradoSa // 10 // pAya capala adhikArakI, zatru mitra paravAra / sopa topa popa vinA, tAkA hai dhikkAra // 11 // nikaTa rahe sevA kara, lapaTata hota khusyAla / dIna hIna lakhate nahIM, pramadA latA bhuoNla // 12 // duSTa hoya paradhAna jihi, tathA nAhi paradhAna / aimA bhUpati sevatAM, hota ApakI hAna // 13 // parAkramI kovida gilapi, sevAvida vidvAna | ete sohe bhUpa ghara, nahiM pratipAle Ana // 14 // bhUpa tuSTa hai karata hai, icchA pUrana mAna / tAke kAja kulIna ha, karata prAna kuravAna // 15 // buddhi parAkrama vapu balI, udyama sAhasa dhIra / saMkA mAna deva , aisA lakhikai vIra // 16 // * 1 prajA / 2 maMtrI / 3 strI / 4 bhUpAla-rAjA / 5 shilpiikaaggr|
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - 24 budhajana-satasaIrasanA rakhi marajAdi tU, bhojana vacana pramAna / ati bhogati ati bolate, niha hohai hAna // 17 // vana vasi phala bhakhivI bhalo, mInata bhalI ajAna / bhalo nahIM basivau tahAM, jahAM mAnakI hAna // 18 // jahAM kachu prApati nahIM, hai Adara vA dhAma | thore dina rahiye tahAM, sukhI rahaiM parinAma // 19 // udyama karavau taja diyau, iMdrI rokI nAhiM / paMtha caleM bhUkhA rahaiM, te dukha pAve AhiM (1) // 20 // samaya dekhikai bolanA, nAtari AchI mauna / mainA sukha pakarai jagata, buMgalA pakarai kauna // 21 // jAkA durajana kyA kareM, chamA hAtha taravAra / vinA tinAMkI bhUmipara, Agi bujhai lagi vAra // 22 // bodhata zAstra subudhi sahita, kuvudhI bodha lahai na / dIpa prakAsa kahA karai, jAke aMdhe naina // 23 // paraupadesa karana nipuna, te to lakhe aneka / kareM saimika voleM samika, je hajAramaiM eka // 24 // vigar3e kareM pramAdateM, bigar3e nipaTa agyAna / vigaDai vAsa kuvAsamaiM, sudharai saMga sujAna // 25 // vRddha bhaye nArI marai, putra hAtha dhana hota / baMdhU hAtha bhojana mile, jInaiH vara mauta // 26 // 1 mihanata-majadUrI / 2 bakapakSI / 3 tRNako / 4 smyk-uttm|
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - subhaapitniiti| dosa dhAta pakhAnamaiM, nAhiM virAja deva / devabhAva bhAyeM bhalA, phalai lAbha svayameva // 27 // tisanA dusakI khAni hai, naMdanavana saMtopa / hiMsA baMdhakI dAyinI, dayA dAyinI mopa // 28 // lobha pApako vApa hai, krodha kara jamarAja / mAyA vipakI velarI, mAna vipama girirAja // 29 // viSesAIta dara kyA, ko videza vidvAna / kahA bhAra samara25 ko, miSTaM vaha ko ona // 30 // kulakI sobhA sIlata. tana sohai gunavAna / par3hivA sohe sidhi bhaye, dhana soha dai dAna // 31 // asaMtopi duja bhraSTa hai, saMtopI nRpa haan| / niralajjA kulatiya adhama, ganikA salaja ajAna // 32 // kahA kareM mRrasa catura, jo prabhuda pratikUla / hari harla hAre jatanakAra, jare jaMdu niramUla // 33 // setI lasiye prAta uThi, madhyAna lakhi geh| aparAnhai dhana nirakhiye, nita suta lakhi kari neha // 34 // vidyA daya kugipyakoM, kara muguru apakAra / , lAsa laiMDAvA bhAnajA, khosi leya adhikAra // 35 // 1 lkddii| 2 baMdhakI karanevAlI / 3 vallarI-cela / 4 vyvsaayii-udymii| 5 miSThavacana bolanese koI anya nahIM rahatA-saba apane ho jAte haiN| 6 valadevajI / 7 yaadvvNshii| pyAra karo / chIna leya / - - - -
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ vudhajana-satasaInA jAne kulazIlake, nA kIjai visavAsa / tAta mAta jAtai dukhI, tAhi na rakhiye pAsa // 36 // ganikA jogI bhUmipati, vAnara ahi mNjaare| inata rAkheM mitratA, parai prAna urajhAra // 37 // ppaTa panahI bahu khIra go, oSadhi vIja ahAra / jyoM lAbhai tyauM lIjiye, kIjai dukha parihAra // 38 // nRpati nipuna anyAyamai, lobhanipuna paradhAna / cAkara corImaiM nipuna, kyoM na prajAkI hAna // 39 // dhana kamAya anyAyakA, vRSa daza thiratA pAya / rahai kadA por3asa barasa, tau samUla nasa jAya // 40 // gAr3I taru go udadhi vana, kaMda kUpa girarAja | duravipamaiM no jIvakA, jIvo kara ilAja // 41 // jAte kula zobhA lahai, so sapUta vara eka / bhAra bharai ror3I carai, gardabha bhaye aneka // 42 // dUdharahita ghaMTAsahita, gAya mola kyA pAya / tyauM mUrakha oNTopakari, nahiM sughara hai jAya // 43 // kokila pyArI vainata, patianugAmI naar| nara varavidyAjuta sughara, tapa vara kSamAvicAra // 44 // dUri vasata nara dUta guna, bhUpati deta milaay| DhAMki dUri rakhi ketakI, bAsa pragaTa hai jAya // 45 // 1 mArjAra-villI / 2 prdhaan-mNtrii| 3 varSa-sAla / 4 gharepara / 5 ADambara-ThATha vATa / 6 guNarUpI dUta /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ - subhApitanIti / muMsaka sAkakA asana vara, nirajanavana vara vAsa / dIna-vacana kahiyo na vara, jau lau tanamaiM sA~sa // 46 // ekAkSaradAtAra guru, jo na ginai vinajJAna / so caDAla bhavako lahe, tathA hoyagA svAna // 47 // . sukha dukha karatA Ana hai, yo kubuddhizraddhAna / karatA tere kRtakarama, meTe kyoM ajJAna // 48 // mukha dukha vidyA Ayu dhana, kula bala vita adhikAra / sAtha garbhamai avatareM, deha dharI jihi pAra // 49 // vana rana ripu jala agani giri, ruja nidrA mada mAna / inameM puMna rakSA kare, nAhIM rakSaka Ana // 50 // durAcAri tiya kalahinI, kiMkara kara kaThora / sarapa sAtha vasivA sadana, mRta samAna dukha ghora // 51 // saMpati narabhava nA rahe, rahe dopagunavAta / he ju banama bAsanA, phUla phuli jhara jAta // 52 // raka tyAgi kula rAkhiye, grAma rAkha kula tori / grAma tyAgiye rAjahita, dharma rAkha saba chori // 53 / / nahiM vidyA nahi mitratA, nAhIM dhana sanamAna / nahIM nyAya nahi lAja bhaya, tajau vAsa tA thAna // 54 // kiMkara jo kAraja kara, bAMdhava jo dukha sAtha / nArI jo dArida sahai, pratipAle so nAtha // 55 // 1 sUkhA / 2.pueva /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 budhajana-satasaInadI nekhI bhaMgInimeM, zastrapAni nara nAri / bAlaka ara rAjAna Dhiga, vasiye jatana vicAri // 56 // kAmIkA kAmina milana, vibhavamAhi rucidAna / bhojazakti bhojana vividha, tapa atyaMta phala jAnA|57|| kiMkara hukamI suta vivUdha, tiya anugAmini jaas| vibhava sadana nahiM roga tana, ye hI suraganivAsa / / 58 // putra vahai pitubhakta jo, pitA vaha pratipAla / nAri vahai jo pativRtA, mitra vahai dila mAla // 59 // jo ha~satA pAnI piya, calatA khAvai khAna / dve catarAvata jAta jo, so saTha DhITa ajAna // 6 // tetA AraeNma ThAniye, jetA tanamaiM jor| tetA paoNva pasAriye, jetI lAMbI sora // 6 // bahute paraprAnana hareM, bahute dukhI pukAra / bahute paradhana tiya hareM, virale caleM vicAra // 62 // karma dharma virale nipuna, virale dhana dAtAra | virale sata bole khare, virale paradukhaTAra // 3 // giri giri prati mAnika nahIM, vana vana caMdana nAhiM / uMdaghi sArise sAdhujana, Thaura Thaura nA pAhi // 64 // 1 nakhavAle / 2 sIMgavAle / 3 hAthame hathiyAra rakhanevAlA manuSya / 4 dAna karaneme ruci / 5 pNddit| yaha "sanna jalpet" kA anuvAda ThIka nahIM huA, "jo haMsatA bhASaNa kre| aisA ThIka hotA / 7 samudrasarIkhe gaMbhIra / --
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 - subhASitanIti / paragharavAsa videsapatha, mRgkha mIta milApa / jovanamAhiM daridratA, kyA na hoya saMtApa // 65 // ghAma pagayA batra para, paramayyA pagnAri / paravara basiyo adhama ye, nyAga vibudha vicAri // 66 / / hunnara hAya anAlasI, par3hivI, karibI mIta / sIla, paMca nidhi ye asaya. gamye rahA naMcIta // 6 // kaSTa samaya ranake mamaya, durabhisa ara bhaya ghora / durajanakRta upanagama, baca vivadha kara jora // 68|| dharama laI nahiM dRSTacita, lobhI jasa kima pAya / bhAgahInako lAma nahiM, nahiM Apadhi garte-Aya // 69 // dRSTa milata hI mAdhujana, nahIM duSTa hai jAya / caMdana taruko marpa lagi, vipa nahiM deta banAya ||70 // soka hanta I buddhiko, moka harata hai dhIra / soka harata hai dharmako, moka na kIja vIra // 71 // asva muMpata gaja masta Dhiga, nRpa bhItara ranavAsa / prathama vyAyalI gAya Dhiga, gaye prAnakA nAsa // 72 // bhUpati vimanI pAhanA. jAcaka jar3a jamarAja / ye paradukha jAve nahIM, kIyA~ cAheM kAja 73 // 1 kalAkauzalya / 2 nizcinta-bephikara / 3 durbhikSaakAla / 4 gatAyu-jimakI Ayu vAkI na rahI ho, usko| 5 motA hayA (1) / 6 dekhate nahIM haiN| .
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaI minakhe-janama le nA kiyA, dharma na artha na kAma / so kuce ajake kaMThamaiM, upaje gaye nikAma ||74 // saratA nahiM karatA rahau, artha dharma ara kAma / nita tar3akA dvai ghaTi rahyA, citavau Atamagama ||7|| ko svAmI mama mitra ko, kahA dezamaiM rIta / kharaca kitA Amada kitI, sadA ciMtavau mIta // 76 / / vamana karate kapha miTai, maradana meTai bAta / snAna kiyeteM pita miTai, laMghanate jura jAta ||77 // ko mAMsa ghRta juravi, sUla dvidala yo TAra / iMga-rogI maithuna tajI, navauM dhAna atisAraM // 78|| anadAtA sAtA vipata, hitadAtA gurujJAna / Apa pitA phuni dhAyapati, paMca pitA pahicAna // 79 // gurrarAnI nRpakI tiyA, bahuri mitrakI joyaM / patinI-mA nijamAtajuta, mAta pAMca vidhi hoya ||80 // ghasana cheda tAr3ana tapana, suvaranakI pahicAna / dayAsIla zruta tapa gunani, jAnyA jAta sujAna // 8 // 1 manaSya janma | 2 bakarake galeke stana / 3 saberendo ghar3I rAta rahane para / 4 koDha rogame mAsa khAnA 1 zana gogame do dAloMvAlA anna khAnA / 6 netrrogii| 7 atIsAra rogame arthAt dastokI bImArImeM nayA anna gurukI strii.| 6 khii|
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ subhaapitniiti| jApa homa pUjana kiyA, vedatattvazraddhAna / karana karAvanameM nipuna, duje-purota gunavAna ||82 // bhalI burI citama basata, nirakhata le ura dhAra / somavadana vaktA catura, duta khAmihitakAra ||8|| yAhIta sukulInatA, bhUpa kara adhikAra / Adi madhya avamAnameM, karate nAhi vikAra // 84|| duSTa tiyAkA popanA, mRrakhako samajhAya / vairIta kAraja para, kauna nAhi dukha pAya // 85 // vipatAkA dhana rAsiye, dhana dIje rakhi dAra / Atamahitako chAMDiye, dhana dArA parivAra // 86 // dAridamai duravisanameM, durabhikha phuni ripughAta / rAjadvAra samasAnamai, sAtha rahai so bhrAta / / 87 // sarpa duSTa jana do bure, tAmai duSTa visekha / duSTa jatanakA lekha nahi, sarpa jatanakA lekha ||8|| hA dhana bhUpana vasana, paMDita jadapi kuruup| mughara sabhAmai yo lasa, jaise rAjata bhUpa / / 89 / / snAna dAna tIratha kiye, kevala punya upAya / eka pitAkI bhaktita, tIna varga mili jAya / / 90 // jo kudevako pUjikai, cAhai zuMbhakA mela / so vAluko pelika, kAdayA cAhai tela // 11 // 1 dvija purohita / 2 khii| 3 smazAname-mudakhAnemeM / 4 tIna puruSArtha-dharma, artha, kAma / 5 puNya /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaIdhika vidhavA bhUpana sajai, vRddha rasika dhika hoy| dhika jogI bhogI rahai, suta dhika par3he na koya // 12 // nArI dhani jo sIlajuna, pati dhani rani nijnaar| nItinighuna jo nRpati dhani, saMpani dhani dAtAra // 13 // rasanA rakhi marajADha tU , bhogata bolata bola / bahu bhojana bahu bolatai, parihai sirapai dholeM // 9 // jo cAho apanA bhalA, tau na satAvo koya / nRpahakai durgasIsate, roga soga bhaya hoya // 95|| hiMsaka je chupi bana basa, hari ahi jIva bhagAna / (phire) baila haya paradhavA, gaU meM mukhadAna / / 96 // vaira prIti abakI karI, parabhavamai mili jAya / nivala sabala haiM ekase, daI karata hai nyAya // 17 // saMsakAra jinakA bhalA, U~ce kulake pUta / te suni mulaTeM jalada, jaise UnyA~ mUta // 18 // pahaleM caukasa nA karI, cUr3ata visanamaeNjhAra / raMga majITha chaTai nahIM, kIye jatana hajAra // 19 // je duravalako popi haiM, dukhate deta bacAya / tAte nRpa ghara janama le, sIdhI saMpati pAya // 300|| iti subhASitanIti / 1 kucha bhii| 2 thppdd'| 3 vurA AzIrvAda-zApa / 4 mhaa| 5 gdhaa| 6vidhAtA yA karma / 7 naTAIpara car3hAyA huA sApha sUta /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ updeshaadhikaar| dhyAce so pAvai sahI, kahata bAla gopAla / baniyA deta kaMpardikA. narapati kara nihAla // 1 // ulajhe suMlajhira muMdha bhaye, tyau tU ulanyau mAna / mulaaniko mAdhana kara, to pahuMca nijathAna // 2 // lakhata sunana muMSata cakhata. iMdrI tripana na hoya / mana roka iMdrI taka, brahma parApati hoya // 3 // tRSNA miTai saeNtopatai, seye ati bar3hi jAya / dana DAra Aga na bujhe, tRnArahita bujha jAya // 4 // cAhi kara so nA mile, cAhi samAna na pApa / cAhi rakheM cAkari kara, cAhi vinA prabhu Apa // 5 // pApa nAna para-pIr3ayo, punya jAna upagAra / pApa buro puna hai bhalo, kIrAkhi vicAra / / 6 / / pApa alapa puna va adhika, aiso Arama ThAni / vyoM vicAra viNaje muvara, lAbha bahuta tucha hAni // 7 // vipati parai soca na karo, kIje jatana vicAra / soca kiyeta hota hai, tana dhana dharma bigAra // 8 // soca kiya cakrita rahai, jAta parAkrama bhUla / prabala hota vairI nirakhi, kari DAre niramala // 9 // 1 kaudd'ii| 2 sulama karake / 3 zuddha / 4 puNya / 5 vyApAra kre| 6 bhramiSTa / - - -
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 34 budhajana-satasaIdeza kAla vaya dekhikai, kari haiM baida ilAja / tyauM gehI ghara basi kareM, dharma karmakA kAja // 10 // prathama dharama pIche aratha, bahuri kAmako seya / anta mokSa sAdhai sudhI, so avicala sukha leya // 11 // dharma mokSako bhUlikai, kAraja kari hai koya / so parabhava vipadA lahai, yA bhava niMdaka hoya // 12 // sakti samAlira kIjiye, dAna dharma kula kAja / jasa pAvai matalava sadhai, mukhiyA rahe mijAja // 13 // vinA vicAre saktike, karai na kAraja hoya / thAha vinA jyauM nadinimai, parai su cUr3e soya // 14 // alabha milyau nA lIjiye, laye hota bahAla / vanamaiM cAvarakoM cuneM, baeNdhe parevA jAla // 15 // jaisI saMgati kIjiye, taisA lai parinAma | tIra gahaiM toke turata, mAlA" le nAma // 16 // janama aneka kusaMgavasa, lIna hoya kharAva / 1 gRhasthI / 2 nindy-bdnaam|3sNbhaal karake arthAt jitanI zakti ho, utnaa| 4 eka vyAdhA jaMgalame cAvala phailA kara aura usapara jAla vichAkara chupa rahA thA, cAvalako dekha kabUtara (parevA) cuganeke liye A baiThe, aura usa jAlameM pha~sa gye| isakI kathA hitopadezame hai|5 tAkatA hai, nizAnA sAdhatA hai|
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ updeshaadhikaar| ___35 aba matasaMgatike kiye, hai zivapathakA lAbha // 17 // nIti taja nahiM satapuruSa, jo dhana mila karora / kula tiya vana na kaMcanI, bhugatai vipadA ghora // 18 // nIti dharai nirabha mugnI, jagajana kareM marAha / bhaMDa janama anItita, daMDa leta nagnAha // 19 // nItivAna nIti na taje, saha bhUsa tisaM trAsa / jyoM haMsA muktA vinA, vanamara kara nivAsa // 20 // lakhi anIti sutakI taje, phira lokameM hIna / musalamAna hiMdU marava, lakhe nIti AdhIna // 21 // je vigare te svAdata, tajai svAda susa hoya / mIna parevA makara hari, pakari leta hara koya // 22 // khAda lakheM roga na miTeM, kIyeM kupatha akAja / nAta kurTakI pIjiye, sAje lUkhA nAja // 23 // amRta utlodara amana, vipa sama khAna apAya / vaha puSTa tana bala kareM, yAta gega baDhAya // 24 // bhUkharogamaMTana amana, vasana hagnakauM sIta / 1raMDhI veshyaa| 2 prshNsaa| 3 ceijata hotA hai|4 naranAtha-rAjA / 5pyAsa / 6 eka kar3avI davAI 7 khaaiye| 8 kama bhojana karanA kucha khAlI peTa rahanA / khUba adhAkara khA lenaa|
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaIati vinAna nahiM kIjiye, milai so lIje mIta // 25 // honI prApati so milai, tAmaiM phera na sAra / tisanA kiye kalesa hai, sukhI saMtopavicAra // 26 // kite dyausa bhogata bhaye, kyoM hU trapata na pAya / tripata hota saMtopasauM, punya baDhe 'agha jAya // 27 // paMDita mUrakha do janai, bhogata bhoga samAna | paMDita samavRti mamata vina, mUrakha harakha amAna // 28 // sUtra bAMci upadeza suni, tajai na Apa kapAya | jAna pUchi kUvai pare, tinasauM kahA basAya // 29 // vinasamujhe te samajhasI, samajhe samajhe naahiN| kAce ghaTa mATI lage, pAke lAgai nAhiM // 30 // ruciteM sIkheM jJAna hai, ruci vina jJAna na hoya / sudhA ghaTa varasata bharai, auMdhA bharai na koya // 31 // sAMca kahai dUpana miTai, nAtara doSa na jAya / jyauMkI tyauM rogI kahai, tAko banai upAya // 32 // karanA jo kahanA nahIM, pUcha mAraga Ana / nIsAnA kaise mare, tAkai Ana hI thAna // 33 // auranakauM bahakAta hai, kare na jJAna prakAsa / gaoNDara AnI UnakauM, bAMdhI carai kapAsa // 34 // .. 1 vijJAna-jyAdA vicAra karanA / 2 aprmaann-bhut|| 3 besamajha / 4 dekhe / 5 bhedd'|
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ updeshaadhikaar| 37. vina parikhyA saMyAM kaI, mRha na bAna gahAya / aMdhA bAMTe jevarI, sagarI bachaga sAya // 35 // bolate jAne para, mRrakha vidyAvAna / kAMsI rUpekI pragaTa, bAje hota pichAna // 36 // UMce kulake suta pardai, par3heM na mRha gamAra / dhurasala to kyA huna bhane, mainA bhane apAra // 37 // mAraga ara bhojana udara, dhana vidyA uramAhi / mana sana hI Ata hai. ukaTA Avata nAhi // 38 // nita prati kucha dIyA kiyA, kArTa pApa pahAra / kisata mAhi devoM kiya, utara kagja apAra // 39 // vRddha bhaye ha nA dharai, kyoM vigaga manamAhiM / je bahane kameM baca, lakahI gahane nAhi // 40 // vina kalamapa nirabha jike, te tiraja hai tIra / polI ghaTa madhI saTA, kyA kari ghur3e nIra // 41 // durjana sajjana hota nahiM, gasau tIrathavAsa / melA kyA na kapUra, hIMga na hoya suvAsa // 42 // ' mukhate jApa kiyA nahIM, kiyA na karatai dAna | sadA bhAra bahate phira, te nara pazu samAna // 43 // / svAmi kAmamai Tari gaye, pAyo haka bharapUra / Age kyA kahi chaTasI, pUche Apa hujUra // 44 // 1parakhe vinaa| 2 pATha-savaka / 3 eka prakArakA pkssii| 4 zanaiH zanaiH, dhiire-dhiire| - -
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaI 38 kari saMcita koro rahai, mUrakha vilasi na khAya / mAkhI kara mIMr3ata rahai, saMhada bhIla le jAya // 45 // kara na kAhusoM vaira hita, hogA pApa saMtApa / svatai banI lakhibau karau, karibaukara prabhu-jApa // 46 // vividhi banata AjIvikA, vividhi nItijuta bhoga / tajakai lagaiM anItimaiM, mukara adharamI loga // 47 // kevala lAgyA lobhamaiM, dharmalokagati bhUla / yA bhava parabhava tAsakA, ho hai khoTI mUla // 48 // udyama kAja isA kareM, sAdhaiM loka sudharma / te sukha pAveM jagatamai, kATeM pichale karma // 49 // para auguna mukha nA kahaiM, porSe parake prAna / vipatAmaiM dhIraja bhajai, ye lacchana vidvAna // 50 // jo mukha Avai so kahai, hita anahita na pichAna | vipati dukhI saMpati sukhI, nilaja mUDha so jAna // 51 // dhIra tajata kAyara kahaiM, dhIra dhareta vIra / dhIre jAnai hita ahita, dhIraja guna gaMbhIra // 52 // khina haeNsitrau, khina rUsivA, citta capala thira nAhiM / tAkA mIThA bolanA, bhayakArI manamAhi // 53 // vinA daI sorgana kara, haeNsi bolanakI vAna / sAvadhAna tAsauM raho, jhUTha kapaTakI khAna // 54 // jAkA cita Atura adhika, saDara sithila mukha bol| 1 zahada-madhu / 2 kasama / /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 - updeshaadhikaar| tAkA bhArakhyA mAMca nahi. jhUThA kara hai kola // 55 // lokarItiko chADika, cAlata hai viparIni / dharama mIkha tAmoM kaheM, adhikI kara anIti // 56 // jo manamukha thiraha muna, nAkA dIje sIkha / vinayarahita dhaMdhA (?) mahita. mAMge deya na bhIkha / / 57 // pahale kiyA mA aba liyA, moga gega upabhoga / aba kagnI aisI kaga, jo paramavake joga // 58 // jo kara hI mo pAya ho, bAta tihAre hAtha / vikalpa taji maTayudha karga, kaMgtava tanI na saath||59|| oDi muhara lAbha na pala, mo mati vRthA gamAya / kari kamAya AjIvikA ke prabhukA guna gAya / / 6 / / ghAma gakhataM rahata haiM, prAna dhAna dhana mAna / ghagma gamana gama jAta haiM. mAna dhAna dhana prAna // 6 // dharma hagna apanA marana, gina na dhanahita joya / yA~ nahiM jAna mRr3ha jana, mare bhogi hai koya // 62 / / cAtura khagcata vina mara, pUMjI de na gamAya / ke bhoga ke puna kara, calI jAta hai Aya / / 63 / / bhAvI racanA pheri de, rasama kara udAsa / TaracI muharata gajako, rAma bhayau vanavAsa // 14 // koTi karga parapaMca kina, mili hai prApati-mAna / 1 kasama / 2 krtvy| 3 puNya / 4 Ayu-umara / 5honahAra, bhavitavya / 6 raMgameM bhNg|
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 budhajana-satasaIsaMmadara bharayA apAra jala, Avai pAtra pramAna // 65 // paMDita hU rogI bhaye, vyAkula hota atIva / dekho vanameM vina jatana, kesa jIvata jIva // 66 // kahe vacana phera na phire, mRrakhake mana Teka / apane kahe sudhAra lai, jinake hiye viveka / / 67 // lakhi ajogi vicachana mure, durajana neku Tarena / harayo kATha morata murai, mukhau phaTai murai na // 68 // cira sIkhyau sumarata rahata, tadapi visara jA suddhi / paMDita mUrakha kyA kare, bhAvI pherai buddhi // 69 // sAyara saMpati vipatimeM, rAkhe dhIraja jJAna / kAyara vyAkula dhIra tAja, sahe vacana apamAna ||70 // kahA hota vyAkula bhaye, hota na dukhakI hAna / ripu jIta hAra dharama, phaile ajasa kahAna // 7 // dukhamaiM hAya na boliye, manamaiM prabhuko dhyAya / miTai asAtA miTa gaye, kIjai joga upAya // 72 // kara na agAU kalapanA, kara na gaIkauM yAda / sukha dukha lo varatata avai, soI lIje sAdha // 73 // kavaha AbhUpana vasana, bhojana vividha tyaar| kabahU~ dArida jau-asana, lIjai mamatA dhAra // 7 // dhUpa chAMha jyauM phirata hai, saMpati vipati sadIva / haraSa zoka kari phaeNsata kyoM, mUr3ha ajJAnI jIva // 75 // 1 samudra / 2 vidvAna / 3 sAhasI / 4 jaukA bhojana / - -
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ updeshaadhikaar| asana auSidhI bhUkhakI, vasana auSadhI sIta / bhalA burA nahiM joiye, haraje bAdhA mIta // 76|| khAnA pInA sovanA, phuni laghu dIragha vyAdhi / rAva raMkakai eka sI, etI kriyA asAdhi |77|| vAhI budhi dhana jAta hai, vAhI budhite Ata / jinasa vyAja vinajata vadhe. tAhI karate jAta ||7|| paMDita bhAvo mRr3ha ho, sukhiyA maMda kapAya / mA~Tho moToM hai baladha, tAtI duvarI gAya // 79 // baMdha bhoga kapAyate, chaTai bhakti vairAga / inameM jo AchA lage, tAhI mAraga lAga // 8 // duSTa duSTatA nA taje, niMdata ha hara koya / sujana sujanatA kyoM taja, jaga jasa nijahita hoyaa81|| duSTa bhalAI nA kareM, kiye koTi upakAra / sarapana dUdha piAiye, vipahIke dAtAra // 82 // duSTa saMga nahiM kIjiye, nizcaya nAsai prAna / mila tAhi jArai agani, bhalI burI na pichAna // 83 // duSTa kahI suni cupa raho, boleM hai hai hAna / bhITA mAra kIcamaiM, chITe lAgai Ana // 4 // 1 dekhiye / 2 vAdhA miTAlIjiye / 3 laghuzaMkA-pezAva / 4 dIrghazaMkA-pAkhAnA / 5 vstu-ciij| 6 ThaMDA-mAriyAla / 7 garama teja / ptyr|
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 budhajana-satasaIkaMTakakA ara duSTakA, ora na banai upAya | paga penahIM tara dAtriye, nA tara khaTakata Aya ||85| mana turaMga caMcala milyA, vAga hAthamai rAkhi / jA china hI gAphila raho, tAchina DArai naakhi||86|| mana vikalapa aite kara, palake gine na koya / yAke kiyeM na kIjiye kIjai hita hai joya // 8 // paunathakI devanathakI, manakI dAra apAra / bUr3e jIva anaMta haiM, yAkI lAge lAra // 88|| mana lAgeM avakAsa de, taba karatatra bana jAya / mana vina jApa japai vRthA, kAja siddha nahiM thAya // 89 // jaise taisaiM jatana kari, jo mana leta lagAya / phuni jo jo kAraja catura, karai su hI bana jAya // 10 // jinakA mana vasimaiM nahIM, cAla nyAya anyAya / te nara vyAkula vikala he, jagata niMdatA pAya // 91 // bar3e bhAgate mana ratana, milyau rAkhiye pAsa / jahAMke tahAMke kholate, tana dhana hota vinAsa // 12 // tanateM mana dIragha dhanau, lAMbau ara gaMbhIra / tana nAsai nAsa na mana, laratI biriyAM vIra // 13 // mana mAphika cAlai na jaba, taba sutauM taja deta / mana.sAdhana karatA nikhi, karata AnateM heta // 9 // 1 jUtA / 2 palabharake vikalpoMko koI gina nahIM sktaa| 3 havAse /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ updeshaadhikaar| tanakI daura pramAnata, manakI Taura apAra / mana bar3hakari ghaTi jAta he, ghaTa na tanavistAra // 15 // manakI gati ko kahi make, mara jAna bhagavAna | jina yAko basi kara layoM, ne pahuMce zivathAna // 9 // parakA mana melA nikhi, mana bana jAtA sera / jaba mana mAMga Anate, taba manakA I sera // 97 // jaba mana lAga mocama, tatra nana deta sukAta / jaba mana nigbha mukha gahai, taba flai saba gAta // 18 // gati gatima marate phire, manamai gayA na phera / phera miTata manatanA, maga na dUjI bera // 19 // jinakA mana Atura bhayA, te bhUpati nahiM raMka / jinakA mana saMtopamai, te nara iMdra nisaMka // 40 // jaMtra maMtra Apadhi hare, tanakI vyAdhi aneka / manakI bAdhA maba hare, gurukA diyA viveka // 1 // vahI dhyAna vaha jApa vrata, yahI jJAna maradhAna / jina mana apanA basi kiyA, tina matra kiyA vidhAna // 2 // vina sIkhaM vacoM nahIM, sIkho rAkha vicAra / jhUTha kapaTakI dAlakari, nA kIje (?) taravAra // 3 // jInata magnA bhalA, apajasa sunyA na jAta / kahanata munanA bhalA, vigara jAya hai bAta // 4 // apane mana AchI lage, niMdeM loka sayAna | aisI parata (1) na kIjiya, tajiyai lobha agyAna // 5 //
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - - - - 44' budhajana-satasaIthorA hI lenA bhalA, burA na lenA bhauta / apajasa suna jInA vurA, tAta AchI mauta // 6 // svAmikAja nija kAma hai, sadhai loka paraloka / isA kAja vadhajana karau. jAmaiM ete thoka // 7 // kahA hota vyAkula bhae, vyAkula vikala khaat| koTi jatanata nA miTai, jo honI jA syAta // 8 // jAmaiM nIta banI rahai, bana Avai prabhu nAma / so tau dArida hI bhalA, yA vina sabai nikAma // 9 // jo niMdAteM nA Darai, khA cugalI dhana leta / vAtai jaga DaratA isA, jaise lAgA preta // 10 // kulamarajAdAkA calana, kahanA hitamita vena / chor3eM nAhIM satapuruSa, bhoga caina acaina // 11 // dArida rahai na sAMsatA, saMpati rahai na koya / khoTA kAja na kIjiye, karau ucita hai soya // 12 // mAnuSakI rasanA vasaiM, viSa ara aMmRta doya / bhalI kahaiM baca jAya hai, burI kahaiM dukha hoya // 13 // anucita ho hai vasi vinA, tAmai rahau abola / bolete jyauM vAri lagi, sAyara uThe kalola // 14 // . tRSNA kIeM kA milai, nAsa hita nija deha / sukhI saMtopI sAsatA, jaga jasa rahai saneha // 15 // 1 shaakht-nirntr|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ .45 * updeshaadhikaar| moha koha daukari tapai, pivai na samatA vAri / vipa khAvai amRta tajai, jAta dhanaMtara hAri // 16 // dAna dharma vyApAra rana, kIje sakati vicAra / vina vicAra cAleM gireM, oNr3e sAima~jhAra // 17 // Amada lakhi kharacai alapa, te sukhiyA saMsAra / vina Amada sarace dhanI, lahaiM gAra ara mAra // 28 // lAkha lAja vina lAkha sama, lAjasahita lakha lAkha / bhalA jIvanA lAjajuta, jyauM tyo lAjahiM rAkha // 19 // kuzala prathama paripAka lakha, pIche kAja racAta / pichA pA~va uThAya taba, agalI Thaura lakhAta // 20 // deva manupa nAraka pazU, sabai dukhI kari cAhi / vinA cAha nirabhai sukhI, vItarAga vina nAhi // 21 // jIvajAta saba ekase, tinameM itA vinAna / cAha sahita cahuMgati phira cAha rahita niravAna // 22 // guru Dhiga jina pUchI nahIM, gahyau na Apa subhAva / sUnA gharakA pAhunA, jyoM Ave tyoM jAya // 23 // vidyaaprshNsaa| jagajana baMdata bhUpatI, tAha (?) adhika vidvAna / mAna bhUpatI deza nija, vidyA sAre mAna // 24 // . 1 dAvAse-agnise. / 2 dhanvantari vaidya ! 3 gahare gddh'emeN| 4 lAkha (capar3A) ke samAna 15bheda--vijJAna / -
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ - budhajana-satasaIdArida saMpatimaiM sadA, sukhI rahata vidvAna / AdarateM lAbhai su lai, saha nAhiM apamAna||25|| yA bhava jasa parabhava sukhI, nigbha rahe sadIya / punya bar3hAve aba hare, vidyA pahiyA jIva // 26 // gaja cora Darapai dhanI, dhana kharacata ghaTa jAya / vidyA dete mAna baDhe, narapati baMda pAya // 27|| daravavAna Darapata rahai, nA baiThe jA thAna / bhUpasabhA caturanavirSe, ati uddhRta vidvAna // 28 // cyAri gatinamaiM manupakoM, paDhivekI adhikAra / manupa janama dhari nA par3he, tAkA ativikAra / / 29 // pustaka guru thiratA lagana, milai suthAna sahAya / taba vidyA paDhivA vanai, mAnupa gati parajAya // 30 // jo paDhi karai na Acarana, nAhiM kara saradhAna / tAko bhaNivau bolivo, kAga vacana paramAna // 31 // ripu samAna pitu mAtu jo, putra par3hA nAhiM / sobhA pAvai nAhiM so, rAjasabhAke mAhiM // 32 // alapa asana nidrA alapa, khyAla na dekhe koi / Alasa taji ghokhata rahe, vidyArathi suta soi // 33 // pAMcayakI solaha varasa, paThana samaya yo jAna / tAmai lAr3a na kIjiye, phuni suta mitra samAna // 34 // . 1 par3hanA / 2 solaha basase adhika umarake putrako mitraka samAna mAnanA caahiye|
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ - updeshaadhikaar| tajive gahiveko vana, vidyA par3hate jnyaan| haimaradhA jaba Acagna, iMdra namai taba Ana // 35 // dhanata kalamapa nA kaTe. kATa vidyA jJAna / jJAna vinA dhana klegakara, nAna eka mukhakhAna // 36 // jo sukha cAhai jIvako, to budhajana yA mAna / cyA nyo mara paca lIjiye, gusta sAcA jJAna // 37 // sIMga pUMcha vina baila hai, mAnupa binA viveka / bhasya abhakha samajhe nahIM, bhaginI bhAminI eka // 38 // mitratA aura sNgti| jAlauM tU saMsArameM, tIlI mIta rasAya / salA liya vina mitrakI, kAraja vIgara jAya // 39 // nIti anIti garna nahIM, dArida saMpatimAhi / bhIta salA le cAla hai. tinakA apajasa nAhi // 40 // mIta anIta bacAyaka, he visana chur3Ai / mIta nahIM vaha dRSTa hai, jo de visana lagAi // 41 // dhana sama kula sama dharama sama, sama vaya mIta bnaay| nAsA apanI gopa kahi, lIjeM bharama miTAya // 42 // auranateM kahiye nahIM, manakI pIDA koi| mile mIta parakAsiye, taba vaha deva khoi // 43 // khoTesI bAta kiya, khoTA jAnai loya / 1 pApa / 2 bhakSya-khAne yogya, abhakSya nahIM khAne yogya / 3 slaah|
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 budhajana satasaI dont patha pUchatAM bharama kareM hara koya ||44 || matasaMgati meM baiThanAM, janama saphala hai jAya / maile gele jAvatAM, A maila lagAya // 45 // matasaMgati Adara mile, jagajana kareM bakhAna / soTA sa~ga lakhi sana haiM, bAkI nizana Ana // 46 // yete gIta na kIjiye, jatI lakhapatI vAla / jyArI cAMrI telakarI, aeNmalI a behAla ||47|| mitratanA vizvAsa sama, aura na jagamai koya | jo vimAsa kA ghAta hai, baDe avAmI loya // 48 // kaThina mitratA joriye, jora toriye nAhiM / torateM doUna ke, doSa pragaTa hai jAhiM // 49 // vipata maiTiye mitrakI, tana dhana kharaca mijAja (9) / kahUM bAMke bakhata maiM, kara hai tero kAja // 50 // mukhatai bolai miSTa jo, uramaiM rAkhai ghAta / mIta nahIM vaha duSTa hai, turata tyAgiye bhrAta // 51 // apane sau dukha jAnakeM, je na dukhAveM Ana / te sadaiva sukhiyA rahaiM, yA bhAkhI bhagavAna || 52|| juA niSedha | jananI lobha lavArakI, dArida dAdI jAna | kUrA kalahI kAminI, juA vipatikI khAna // 53 // - 1 kharAba rAstese / 2 vizvAsa / 3 dUta - cugalakhora / 4 cora / 5 nazebAja |
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 updegaadhikaar| ghana nAma nAma dharama, mArga ghI kukhyAna / dhakAdhama dhanoM kI. viga dhiA kaI jahAna // 54 // bArIko josa naje. na mAna pitu bhrAta / dravya hara bAja lo, gona bAna kunAta // 15 // dhArI jAya na gaja. larinamaka vyApAra / mArgakI pAtIni nahi. phiratA phiI guMgAra // 56 // cAMdha jyAna bIga Donane kAla / phavaha cAra pahidhI phema mAla // 57 // amuci arana kI sAni naheM, rahai hAla behAla / tAta magna : naraha, nana na janAdhAra // 28 // kahA ginani nAmAna jA, pAMDA mo sagara / mA gasta puruSakI, kyoM hu hai na aura // 59 // jamA pAna caMDAlaka, nasA yAve sAna / nIca uMca kulakI naM, kA hopa piThAna // 6 // maaNsaaniye| hAr3a mAMga mAdAnake, jAphA kAmAMmAhi / so to pragaTa mamAna hai, kAMmA sAmA nAhiM / / 61 // dUdha dahI dhUna dhAna phara, muSTa miTa vara saan| / tAkI tanaka avana muma, soTI moTI Ana // 12 // jIra anaMtA mAmate, mAge zrIbhagavAna / cAlata kATata mAmako hiMmA homahAna // 6 // 1rasAra-parAya / 2 paanii-ijjt| 3nyAla / 4 maaNs| - - -
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaImAMsa puSTa nija karanako, duSTa oNna-pala khAta / burA karate hai bhalA, so kahuM sunI na bAta // 6 // syAra siMha rAkSasa adhama, tinakA bhakha hai mAMsa / mokSa hona lAyaka manupa, gahaiM na yAkI bAMsa // 65 // uttama hotA mAMsa tau, lagatA prabhuke bhoga / yauM bhI yA jAnI parai, khoTA hai saMyoga // 66 // mdynissedh| sar3i upa prAnI anaMta, madamaiM hiMsA bhauta / hiMsAtai agha Upaje, aghatai ati dukha hota // 67 // madirA pI mattA malina, lauTe vIca bajAra / mukhamaiM mRta kUkarA, cA, vinA vicAra // 6 // ujjala UMce rahanakI, sabahI rAkhata cAya / dArU pI rorI para, acaraja nAhiM aghAya // 69 / / dArUkI matavAlamaiM, gopa bAta kaha deya | pIche vAkA dukha sahai, nRpa saravasa hara leya // 70 // matavAlA hai bAvalA, cAla cAla kucaal| jAta jAvai kugatimaiM, sadA phira vehAla // 7 // mAnuSa kaikai mada piye, jAnai dharama balAya / AMkha mUMdi kUba parai, tAsauM kahA basAya // 72 // / 1 dUsaroMkA mAMsa / 2 gaMdha / 3 sarvasva-sArA dhana /
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ - upadezAdhikAra vezyAniSedha / caramakAra vecImutA, ganijhA lInI mola / tAkI sevata mRdRjana, dharma karma de khola // 73 // hIna dInata lIna hai, setI A milAya / letI sambasa naMpaDA, datI gaMga lagAya ||7|| je ganikA sa~ga lIna haiM, sarva taraha te hIna / tinake karane sAvanA, dharma karma kara chIna // 7 // sAtAM pItAM movatAM, karatAM saba vyohAra / ganikA ura basiau kara, karataba kara asAra ||7|| ghana kharaMca tAlI raca, hIna, khIna taja deta / visanIkA mana nA mu~ra, phiratA phira aceta // 7 // dvija khatrI kolI vanika, ganikA cAkhata laoNla / tAko sevata mRDhajana, mAnata janama-nihAla ||78 // 'zikArakI nindA / jaise apane prAna hai, tese parake jAna / kase hante duSTa jana, vinA vara parasAna ||7|| nigjana vana ghanamai phireM, aura bhUkha bhaya hAna / dasata hI dhUMmata churI, nigdai adhama ajAna / / 80 // dRSTa siMha ahi mAriye, vAma kA aparAdha / prAna piyA sabanikI, yAhI moTI bA~dha // 8 // 1 camAra-mocI / 2 mevana karatI hai| 3 vyasanIkA / 4 lauTatA hai|5laalaayaalaar|6sphlaannvaadhaa-add'cn,dop| -- - -
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaIbhalau bhalau phala leta hai, curau buroM phala leta / tU niradaha hai mArakai, kyoM ha pApasameta // 2 // naiku doSa parako viya, bA baDhI kalema / ne pAtakhi prAnani hA~, tA | cakyoM asesa |83|| prAna poSanA dharma hai, prAna nAsanA paap|| aisA parakA kIjiye, jimA suhAvai Apa // 24 // solana dhArA nindA, Apa || prAna palata hai dhana rahe, tAtai tAsoM prIti / so jorI coro kara, tA sama kona anIti // 85 // lauM mareM ghara taji phire, dhana prApati ke heta / aisekauM corai hare, puruSa nahIM vaha preta // 86 // dhanI lau nRpa sira harai, baseM niraMtara ghAta / nipIka hai cora na phire, Darai rahai utapAta ||87 // bahu udyama dhana milanakA, nija parakA hitkaar| so taji kyoM corI kara, tAmai vivana apAra // 8 // corata Dara bhogata Dare, marai kugati dukha ghor| lAbha liyau so nA Tara, mUrakha kyoM hai cora // 89 // ciMtA citaH nA Tarai, Darai sunata hI bAta / prApatikA nihacai nahIM, jAga hue mara jAta // 90|| cora ekatai satra nagara, Darai jagai saba raina / aisI aura na adhamatA, jAmaiM kahUM na caina // 91 // 1 bhUta / 2 niddr| J - - - - - -
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - upadezAdhikAra / parastrosaganiSedha / apanI paratala dekhika, jamA apane darda / tasA hI paranArikA, dukhI hona hai marda // 12 // nipaTa kaThina paratiya milana, mila na pUre hosa / loka larai nRpa TreMDa kara pare mahata puni dosa // 13 // UMcA paTa loka na girne, kara AMbarU dUra / A~guna eka kusIlanaM, nAma hota guna bhUra // 14 // kanyA phuni paravyAhatA, napagsa apagsa jAta / mArI vibhacArI gaha, gakha nAhi bhAta // 95|| kapaTa apaTa takivA kara, madA jora mAMjAra // 16 // bhoga kareM nAhIM Dage, para pITa paMjAra // 9 // vika kuIla kulavAnakI, jAsI Darata jahAna / batagavata lAMga vaTA, nAhiM rahata kulakAna // 17 // nA seI nAhI chuI, rAvana pAI ghAta ! calI jAna nihA ano, jagamaiM bhaI vikhyAta // 98 // prathama subhaga mohita sugama, madhya vRthA rama svAda / aMta vigma dukha nAkanA, vipana-vivAda amAda / / 19 / / visana lagA jA puruSa, mo to madA kharAba / jaise hIrA ejuta, nAhIM pave Ava ||500 // iti updeshaadhikaar| - 1 incata / 2 yAra-yabhicArI / 3 maarjaar-billii| 4juute|5 bahAlagatAI ijtme|kulkii laajaadopvaalaa|
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ viraagbhaavnaa| keza palaTi palaTayA vepU, nA palaTI mana vaoNka / bujhai na jaratI jhUparI, ne jara cuke nisAMka // 1 // nitya Ayu terI jhare, dhana paile mili khoNy| tU tau rItA hI rahyA, kAya jhulAtA jAya // 2 // are jIva bhavavanaviSai, terA kauna mhaay| kAla siMha pakau tajhe taba koleta pacAya // 3 // ko hai suta ko hai tiyA, kAko dhana parivAra / Ake mile sarAyamai, vireMge niradhAra // 4 // tAta mAta suta bhrAta saba, cale su calanA mohi / cauSTi varapa jAte rahe, kaise bhalai tohi // 5 // bahuta gaI tucha sI rahI, usmaiM dharau vicAra / aba to bhUle hananA, nipaTa najIka kinAra // 6 // jhUThA suta jhUThI tiyA, hai ThagasA parivAra / khosi leta hai jJAnadhana, mIThe bola ucAra // 7 // AsI so jAsI sahI, rahasI jete Aya / apanI go AyA gayA, merA kauna basAya ||8|| jAvo ye bhAvI rahA, nAhIM tana dhana cAya / maiM to AtamarAmake, magana raha guna gAya // 9 // 1 vapu-zarora / 2 dUsare loga / 3 aayu-umr|
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ viraagbhaavnaa| jo kuvuddhita bana gaye, te hI lAge lAra / naI kubudhakari kyoM pharma, karatA banira apAra // 10 // cIMTI mIThA jyoM laga, parikarake cahuMora / tU yA dukhakauM mukha ginai, yAhI tujhamaiM bhore // 11 // apanI apanI Ayu jyauM, raha haiM tere sAtha / tere rAkhe nA rahaiM, jo gahi rAkhai hAtha // 12 // jaise pichale mara gaye, taiseM terA kAla | kAke kahai naciMta hai, karatA kyoM na saMbhAla // 13 // Ayu kaTata hai gatadina, jyoM karotaH kATha / hita apanA jaladI karo, par3ayA rahegA ThATha // 14 // saMpati vijurI mArisI, jobana vAdara rNg| kovida kaise rAca hai, Ayu hota nita bhaMga // 15 // parI rahegI saMpadA, dharI rahegI kAya / chalabalakari kyoM hu na bace, kAla jhapaTa le jAya // 16 // banatI dekhi banAya lai, phuni jina rAkha udhAra / "vahate vAri pakhAra kara" pheri na lAmai vAri // 17 // visana bhoga bhogata rahe, kiyA na punya upAya / gAMTha khAya rIte cale, haTavAremeM Aya // 18 // khAvI kharacau dAna dyau, vilasau mana harapAya / saMpati neda-paravAha jyauM, rAkhI nAhi rahAya // 19 // - 1 vanakarake / 2 bholApana / 3 pNddit-vivekii| 4 bAjArame / 5nadAke pravAhake smaan||
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ viraagbhaavnaa| keza palaTi palaTayA vepU, nA palaTI mana baoNka / bujhe na jaratI jhUparI, ne jara cuke nisAMka // 1 // nitya Ayu terI jharai, dhana paile mili khaoNya / tU to rItA hI rahyA, hAtha jhulAtA jAya // 2 // are jIva bhavavanaviSai, terA kauna sahAya / kAla siMha paka tujhe, taba ko leta cAya // 3 // ko hai suta ko hai tiyA, kAko dhana parivAra / Ake mile sarAyamai, dichuraige niradhAra // 4 // tAta mAta suta bhrAta satra, cale su calanA mohi / cauSTi varapa jAte rahe, kaise bhulai nohi // 5 // bahuta gaI tucha sI rahI, usmai dharau vicAra / aba to bhUle DUbanA, niSaTa najIka kinAra // 6 // jhUThA suta jhUThI tiyA, hai ThagasA parivAra / khosi leta hai jJAnadhana, mIThe bola ucAra // 7 // AsI so jAsI sahI, rahasI jete aay| . apanI go AyA gayA, merA kauna basAya // 8 // jAvo ye bhAvI rahI, nAhIM tana dhana cAya / maiM to AtamarAmake, sagana raha guna gAya // 9 // 1 vapu-zarora / 2 dUsare loga / 3 Ayu-umara!
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ viraagbhaavnaa| jo kubuddhita bana gaye, ne hI lAge lAra / naI budhakari kyA pharma, karatA banira abAra // 10 // coMTI mIThA jyA laga, parikAke chuNor| tU yA dukhako mukha girne, yAhI tujhameM bhore // 11 // apanI apanI Ayu jyoM, raha hai tere mAtha / nere gakhe nA raheM. jo gahi gakha hAtha // 12 // meM pichale mara gaye, tase tega kAla / kAke kaI naciMta hai, karatA kyo na saMbhAla // 13 // Ayu kaTana hai gatadina, jyauM karotate kATha / hita apanA jalaDhI karI, par3hayA rahegA ThATha // 14 // saMpati vijurI mArimI, jovana bAdara raMga / kovida kameM gaca hai, Ayu hota nita bhaMga // 15 // parI mhaMgI saMpadA, dharI raheMgI kAya / chalabalakAra kyoM hu na bace, kAla apaTa le jAya // 16 // banatI dekhi banAya le, phuni jina rAkha udhAra / "bahate vAri pasAra kara" pheri na lAma vAri // 17 // vimana bhoga bhogata rahe, kiyA na punya upAya | gAMTha khAya gate cale, heTavAre Aya // 18 // sAcI khagcI dAna dyA, vilasI mana harapAya / saMpati naha-pAbAha jyoM, rAsI nAhi rahAya // 19 // 1 vanakarake / 2 bholApana / 3 pNddit-vivekii| 4 baajaarm| 5 nadAke pravAhake samAna / , , -
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaInisi sUte saMpatisahita, prAta ho gaye raMka / sadA rahe nahiM ekasI, nirbha na kAkI baMka // 20 // tucha syAnapa ati gAphilI, khoI Ayu asAra / aba to gAphila mata raho, neDA Ata karAra // 21 // rAcau viracau kaunasauM, desI vasta samasta / pragaTa dikhAI deta hai, bhAnuudaya ara asta // 22 // dedhArI bacatA nahIM, soca na kariye bhrAta / tana tau taji ge rAmase, rAvanakI kahA bAta // 23 // AyA so nAhI rahyA, dazaratha lachamana rAma / tU kaise raha jAyagA, jhUTha pApakA dhAma // 24 // karanA kyA karatA kahAM, dharatA nAhiM vicAra / pUMjI khoI gAMThakI, ulaTI khAI mAra // 25 // dhaMdhA karatA phirata hai, karata na apanA kAja / gharakI jhuMparI jarata hai, para ghara karata ilAja // 26 // kite dyoseM vIte tuma, karate kyoM na vicAra / kAla gaheMgA Aya kara, suna hai kona pukAra // 27 // jo jIye to kyA kiyA, mUe kyA diyA khoya / lArai lagI anAdikI, deha tajai nahiM toya // 28 // tajai dehasauM neha ara, mAne khoTA sNgeN| 1 syAnapanA-caturAI / 2 najadIka / 3 dehadhArI-jova / 4 divasa-dina / 5 prigrh|
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ viraagbhaavnaa| nahiM popa sopata rahai, taba tU hoya nisaMga // 29 // tana to kAMgagAra hai, muta parikara rasanAra / yo jAna bhAna na dusa, mAna hitU gaeNbAra // 30 // yA dIraya maMsArama, muvA anaMtI vAra / eka bAra nAnI mare, maga na dUnI bAra // 31 // deha na maratA na ta, tI kAhekI hAna | jo mRga tU marata hai, to ye jAna kalyAna // 32 // jIgna taji nRtana gaha, paragaTa rIti jahAna / tase tana gahanA tajana, budhajana musI na hAna // 33 // leta mI detA dI, yaha karajakI rIti / lena nahIM mo Te kahA, musa dusa binA nacIta // 34 // myAgya paramAgya vinA, mRgya karata vigAra / kahA kamAI karata hai, guMDI uDAvanahAra // 35 // mahaja milI lepi nA gaha, kara vipatake kAma | cIpara raci khela lara, leta nahIM musa rAma // 36 // nagama horI ho rahI, chAra ur3ata matra or| bAma gaye bacA nahIM, vacanI apanI Thora // 37 // nagajAnakI vipargata gani, harapata hota akAja / horImai dhana de nacaM, bani bhayA taji lAja // 38 // 1 jelakhAnA / 2 grahaNa krnaa| 3 pataMga udd'aanevaalaa| 4 lakSmI 5 vaah-baahir|
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaImomAte saba hI bhaye, boleM bola kutrola / milavau basiyo eka ghara, bacacau mhoM abola // 39 // jagajana kAraja karata sana, chalabala jhUTha lagAya / isA kAja kovida kare, jAma dharama na jAya // 40 // "AMsI so jAsI" mahI, Te jura gaI prIti / dekhI sunI na sAlatI, athira bhagadI rIti // 41 // satra parajAyaniko sadA, lAgi rahyA saMskAra / vinA sikhAye karata yauM, maithuna hA~ nihAra // 42 // mamatA aura mamatA / suneM nipuna mamatAvirSe, kArana ora hajAra / vinA sikhAye gurunake, hota na samatAdhAra // 43 // AkulatA mamatA tahAM, mamatA kukhakI nIva / samatA AkulatA harai, tAtai sukhakI sIva // 44|| samatA bhavadaghisosanI, jJAnAmRtakI dhAra / bhayAtApakauM harata hai, adbhuta sukhadAtAra // 45 // samatAta ciMtA miTai, maiMTai AtamarAma / mamatAta vikalapa uThe, herai sArA ThAma // 46 // mamatAko parikara dhanau, krodha kapaTa mada kAma / tyA samatA ekalI, baiThI apane dhAma ||47|| 1 mohamAte-mohameM mtvaale| 2 jnyaanii| 3 AyA hai so jaaygaa| 4 AhAra bhojn| 5 niihaar-paakhaanaa|6 privaar|
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ - viraagbhaavnaa| mamatA kATha ana mate, citA agani lagAya / jarai anaMnAphAlakI. mamatA nIra bujhAya // 48 // mamatA apanI nAri maga, nina sukha nirama hoya / bhaya kalegakagnI vipata. mamatA parakI joya // 49 // mamatA saMga anATikI, kareM anate phala / jaba jiya guru maMgati kara, taba yA chAMDa gala // 50 // mamatA beTI pApakI. naraka-madana le jAi / dharmamunA mamanA jikI. surgmktimukhdaai||5|| mamatA gamatAkI kaga. nina ghaTamAhi pichAna / urI tI AThI bhajI, jo tuma hI budhimAna // 52 // jAkI saMgati dama lahA. nAkI najo na gl| to tumako kAnyei mhA, jyAle. tyA ho bala ||5|| pUrva kamAyA mo liyA, kahA kiye hoya kAma | atra karanI aisI Aga, pagmA hoya khumbAma // 54 // jI dyAM nama yahAM, bagnana hai matra vyaadh| jyA aba dyAM mAdhana garga, tyo hI parabhava mAdha // 55 // yAhI bhIma raci rahe. parabhA jhageM na yAda / cAle gate hoyaka, kyA bAyoge bAda // 56|| jolA kAya kaTeM nahIM. mhai bhRgakIvyAdha / paramAgya myAgyananA, tIlA mAdhana mAdha // 57 // khii|
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60' budhajana-satasaIsaratemaiM karate nahIM, karate rahe vicAra / 'paranira chor3I bApake, phira pachatAta gavaoNra // 58 // ahinisa pAnI jagatake, cale jAta jamathAna / sesA thiratA gahi rahe, e acaraja ajJAna // 59 // nAgA calanA hoyagA, kachu na lAge lAra / lAra laina kA hai matA, to ThAnoM dAtAra // 6 // naranArI mohe gaye, kaMcana kAminimAhiM / avicala sukha tina hI liyA, je inake basa nAhiM // 6 // mithyA ruja nAsyau nahIM, rahyo hiyAmeM vAsa / lIyau tapa dvAdasa varasa, kiyA dvArikA nAsa // 62 // kahA hota vidyA par3he, vina paratIti vicAra / aMbhavisena saMjJA laI, kInoM hInAcAra // 63 / / vinA par3he paratIti gahi, rAkhyo gAr3ha apAra / yAda karata 'tuSa-bhASa' kauM, utara gaye bhavapAra // 6 // ApA-para-saradhAna vinu, madhupiMgala muniraNya / tapa khoyau boyau janama, royau narakamezAya // 65 // kopyau muni upasarga suni, lo-yau nRpa pura desa / kInauM daMDakavana pivama, lInoM narakapravesa // 66|| sukha bhAnai bhAnai dharama, joganadhanamadaaMdha / mAla jAni ahiko gahaiM, lahI vipati matiaMdha // 67 // 1 vyAha krke|
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ viraagbhaavnaa| bhoga visana sukha khyAlamai, daI manupagati khoi / jyauM kapUta khA tAta dhana, vipatA bhogai roi // 68 // munI thake gehI thake, thAke surapati sesa / marana samaya nAhIM Tara, ho hai vAhI dema // 19 // naraka nikasi tithaMca hai, pazu hai tirnaga deva / durnimAra phiranA sadA, saMsArIkI Tera // 7 // roga soga jAmana marana, kSudhA nIMda bhaya pyAsa / laghu dIragha bAdhA sadA, saMsArI dukhavAsa // 7 // saMsRta vastu na Ana kachu, hai mamatAsaMyukta / mamatA taji samatA laI, te haiM jIpanamukta // 72 // mo-mamatA jalateM prabala, taru agyAna saMsAra / janama marana dukha deta phala, kATau jJAna-kuhAra // 73 // magana rahata saMmAramai, tana dhana saMpati pAya / te kavahUM vaca hai nahIM, mUte Aga lagAya // 74 // je.cete saMsAramaiM, suguru vacana suni kAna / tA mAphika sAdhana karata, te pahuMce zisthAna ||75 // saMsArIko dekha dukha, sataguru dInadayAla / sIkha deta jo mAna le, so tau hota khusyAla // 7 // ati gabhIra saMsAra hai, agama apAraMpAra / baiThe jJAnajihAjamaiM, te utare bhavapAra // 77 // je kumatI pIr3e hareM, para tana dhana tiya praan| lobha krodha mada mohate, te saMsArI jAna ||78 //
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana satasaIlakhi sarUpa saMsArakA, pAMDava bhae virAga / rahe suthira nija dhyAnamaiM, Tare na jarate Aga // 79 // pale kahAM janamaiM kahAM, ha. dhanaiM nRpamAna / kRSNa trikhaMDI bhrAMta-sara, gae tisAe prAna // 8 // dazamukha hArayo kaSTatai, sahyo sIta vanavAsa / agani nikasa dikhyA gahI, bhaI iMdra taji Asa // 1 // bAla harayau surakara parayo, palyau Ana jA thAna / pradumana solaha lAbha le, milyau tAta rana ThAna // 82 // tyAgI pIhara sAsare, DarI guphAke kauna / gaI mAma ghara sutasahita, milI aMjanA pauna' // 8 // rAnI ThAnI kukriyA, sArI nisi taji lAja / sIla sudarzana nA tajyau, bhanyau hiye jinarAja // 4 // cubhyau roma sukumAra tana, rahe karata vara bhoga / sahyau syAla-upasarga-dukha, prathamahiM dhArata joga // 85 // mAta tAta pAMcauM tiyA, saba kara cuke vicAra / dikhyA dharake siva varI, svAmI jaMvukumAra // 86 // bhava SaTa kI. kamaTha haTha, sahe duSTa upasarga / pArasaprabhu samatA laI, karama kATi apavarga // 87 // . sahe dezabhUSana munI, kulabhUSana munirAya / ghora vIra upasarga sura, kevalajJAna upAya // 8 // 1 jagatkumArake bANase / 2 dIkSA / 3 pvnNjyse|
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ viggbhaavnaa| mura gaire saMjayata muni, daha vidyAdhara mAra / mo mahika mivatiya varga, phaniTeM kiyA upagAra ||89 // gAMda gArdhA gAI tirayA. kahA nAha kahA cora / aMjana bhayA nirajanA, yeTha vacanake jora // 10 // mAre mRgge cuna ci, kaTa layA bhara mAta | rAya jamodhara cadramati, nAkI kathA vignyAta ||91 // mumhI pamu upaya muni, mulI kyo na pumAMna / nAhanna bhaye cIrajina, gaja pArasa bhagavAna // 12 // agani jagaI sumara sira, Apa magana rahi dhyAna / gajakumAra muni karama hari, bhaye siddha bhagavAna // 13 // koda mahA mAyA tamyA, kAryA bhAMr3a anAna / sirIpAla mAhama gayA, jAya lo nijathAna // 14 // ganikAyara AsTa giri, ratanadIpa meh| cArudatta phuni muni bhaye, mukalavyAna AsTa // 15 // jaya mamAna zreSThI liyo, gvA amara ghara jAya / duSTa yA nRya muni bhayo, jIvaMdhara sira thAya // 9 // maMdira koTa mahamake, caMca diye sivakoTa / samaMtabhadra upadaMga suni. Aye jinamataoTa // 17 // mahAna mahaja tyAgana lage, dhanakumAra saMmAra / sAlabhadra muni naheM tanyo, do muni hapa lAra // 98 // 1 gAdamamyantra-pradhAna ! 2 puruSa / 3maagr-smudr| 4 jInA-kASTAMgAra tuSTako hraayaa| PHA
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 -- budhajana-satasaIzreNika nRpa saMbodhateM, dharmarucI munirAja / tyAga kudhyAna sumyAna gahi, bhaye mukta kari kAja / samudra tarayA kanyA varacA, bahuri bhayA adhiraaj| prItaMkara muni hoi ke, layo muktako rAja // 600 // lava akusa suna rAma pati, janaka rUpa se bApa / * harana ani jagnA agani, sotA bhugatyA pApa // 1 // bhartA arjuna pAMDavA, hitU kRSNa mahArAja / taU dumAlana cI gahe, ho draupado lAja // 2 // bAla vRddha nAgarI puruSa, jJAnI ta na dhIra / kanyA kumArI caMdanA, gatyA dukha gaMbhIra // 3|| sAhamatai Tari jyA viti, mainAsuMdari dhIra / kor3hI varakauM Adarayau, kaMcana huvau sarIra // 4 // Tarai ghora upasarga saba, sAMce gAdavicAra / vArivena sukumAra sira, bhaI hAra tAvAra // 5 // kahA proti saMtArane, dekhau khoTI bAta / pIva jimAI ahi DasI, maMgI (1) kI nauM ghAta // 6 // nArinakA visavAsa nahi, auguna pragaTa nihAra / ' rAnI rAcI kUvara, liyau jasodhara mAra // 7 // bhoja-nAri mhAvata racI, mhAvata ganikA sNg| ganikA phala le nRpa diyau, isau jaganako raMga // 8 // 1 samudra / 2 araNya vanavAsana.. /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 - - viraagbhaavnaa| bagnI jAhi na karmagati, bhalI burI jAta / doU agarata hota hai. bIca parakA ghAta // 9 // burI kareM jyA bhalI, lasA karamarka ThATa / nayA gega bhAmyA jagata, phorata sirako bhATa // 10 // kara aura bhoga avara, anucita vidhikI bAta | cher3a kara mo bhAgi jyA, pAgesI mara jAta // 11 // eka kara duga maba lahai. aise vidhike kAma | eka harata hai kaTaka dhana, mArA jAve gAma // 12 // bahata kareM phala eka le. aimA karma anUpa / kara phAMja saMgrAmakoM, hAra jIta bhUpa // 13 // ko jAna ko kaha sake, he aciMtya gati karma / yAta gacaM nA cha, chaTai Adara dharma // 14 // dharma mukhAMkara mUla hai, pApa dusAMkara sAna / guganAyana dharma gahi, kara ApA para nAna // 15 // gugannAya vina hota nahi. ApA parakA jJAna / mAna vinAkA nyAmA, jyA hAthIko nhAne // 16 // nIva vinA maMdira nahIM, mUla vinA nahiM rosa / ApA para maradhA binA, nahIM dharmakA pokha // 17 // sulabha munRpapada devapaTa, janama-marana-dusadAna / dulabha saradhAjuna dharama, adbhuta susakI khAna // 18 // 1mnAna, 2 ruus-vRkss|
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 vudhajana-satasaIjo nija anubhava hota sukha, tAkI mahimA nAhi / surapati narapati nAgapati, gakhata tAkI cAhi // 19 // moha tAta hai jagatakA, saMtati deta bar3hAya / ApA-para-saradhAnate, haTai ghaTai miTa jAya // 20 // paMcaparamagurubhakti vina, ghaTai na moko jora / prathama pUjakai paramaguru, kAja karI phani aura // 21 // gaI Ayuko joIye, kahA kamAyo dharma / gaI sugaI abaha karI, to pAcauge zarma // 22 // oNpata Agama parama guru, tIna gharamake aMga / jhUThe se dharma nahi, sAMce seyai raMga // 23 // apane apane mataviSa, iSTa pUja he ThIka / aisI dRSTi na kIjiye, kara lIje tahakIka // 24 // rahanI karanI mukha vacana-paraMparA mili jAya / doSarahita saba gunasahita, seje tAke pAya // 25 // dopa aThArAtai rahita, paramaudArika kAya / saba jJAyaka divi-dhunisahita, so Apata sukhadAya // 26 // A~pata-AnanakA kahyA, paraMparA aviruddha / dayAsahita hiMsArahita, so paramAgama siddha // 27 // vItarAga vijJAna-dhana, munivara tapI dayAla / 1 mohakA / 2 dekhiye / 3 mokss| 4 apti-sabA deva / 5 seiye / 6 prAptake mukhakA kahA huaa|
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ viraagbhaavnaa| 67 paraMparA Agama niguna, guru nigraMtha visAla ||28|| satru mitra lohA kanaka, sukha dukha mAnika kAMca / lAbha alAbha mamAna maba, aise guru lakhi gaca // 29 // mAraka upakAraka khare, pUcha bAta visema / doDanako mama hita kara, kara muguru upadesa // 30 // mugpati nApati nAgapati, bamuvidhi darva milAya / pUja vasu karamana harana, Aya muguruke pAya // 31 // satya kSamA niglobha brahma, marala salaja vinamAna | nigamamatA tyAgI DhamI, dharma aMga ye jAna // 32 // hiMmA anRta tasakarI, abrahma parigraha pApa / dama alaya matra tyAgivA, gharama doya vidhi thaap||33|| dharma kSamAdika aMga daza, dharma dayAmaya jAna | daramana nAna carita gharama, dharama tayasaradhAna // 34 // ite dharamake aMga saba, inakA phala sivadhAma / dharma mubhAva ju AtamA, dharamI AtamarAma // 35 // adharama pherata catuggati, janama marana dukhadhAma / dharama uddharana jagatamai, thApa avicala ThAma // 36 // gurumusa suna gAr3I rahyo, tyAgauM vAyasa-mAsa / so zreNika aba pAyasI, tIrthakara zivavAsa // 37 // 1 eka deza tyAga aura sarvathA tyAga arthAt aNuvrata aura mahAnata / 2 koekA mAMsa / 3 paaveNge| /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 budhajana-satasaIsulavyau bhIla ajJAna hU, vanamai lakhi munirAja / anukrama vidhikauM kATakai, bhae nemijinarAja // 38 // anubhvprshNsaa| iMdra nariMda phaniMda saba, tIna kAlamaiM hoya / eka palaka anubhau jitau, tinako sukha nahiM koya / / 39 // pUcha kaisA brahma hai, ketI mizrI miSTa / svAdai so hI jAna hai, upamA milai na iSTa // 40 // anubhaurasa cAkhe vinA, paDhavemaiM sukha nAhiM / maithuna sukha jAnai na jyauM, kArI gItanamAhaM // 41 // jAnai cAkhyo brahmasukha, gurute pUchi vidhAna / koTi jatanahake kiyeM, so nahiM rAcai Ana // 42 // bAMjha-bheSa ujjala kiyA, pApa rahA manamAhi / sIsI bAhira dhovatAM, ujjala hovai nAhi // 43 // pahile aMdara sudha karai, pIche bAhara dhoya / taba sIsI ujjala banai, jAneM sigare loya // 44 // guruprshNsaa| guru vina jJAna milai nahIM, karo jatana kina koya / vinA sikhAye minakha tau, nAhi tira sake toyeM // 45 // jo pustaka par3hi sIkha hai, gurukauM pachai naahiN| so sobhA nAhI lahai, jyauM vaka haMsAmAhiM // 46 // / 1 bAgaveSa-uparI rUpa / 2 votala bATalI / 3 manuSya / 4paanii| / /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ . virAgabhAvanA / guranukUla cAlai nahIM, cAlai sute-subhAya / so nahiM pAvai thAnakoM, bhavavanameM bharamAya // 47 // kleza miTTai Ana~da rahe, lAmai sugama upAya / guruko pUchira cAlatAM, sahaja thAna mila jAya // 48 // tana mana dhana sukha saMpadA, gurupe DAlaM vAra / bhavasamudrate ivatA, guru hI kAdanahAra / / 49 / / svArathake jaga jana hitU, vina svAratha tana deta / nIca UMca nirakheM na guru, jIvajAtaH heta // 50 // vyota para hita karata hai, tAta mAta suta bhrAta / sadA sarvadA hita kareM, guruke mukhakI bAta / / 51 // guru samAna saMsArama, mAta pitA suta naahiN| guru to tAra sarvathA, e ghora bhavamAhiM / / 52 / / guru upadeza lahe vinA, Apa kuzala hai jAta / te ajAna kyoM TAri hai, karI caturakI dhAta // 53 // jahAM tahAM milijAta hai, saMpati tiya suta bhrAta / bar3e bhAgate ati kaThina, suguru kahIM mila jAta / / 54 // pustaka bAMcI ikagunI, gurumukha gunI hajAra / tAteM bar3e talAzate, munije vacana ucAra / / 55 // guru vAnI amRta jharata, pI lInI chinamAhi / amara bhayA tatakhina su to, phira dukha pAvai nAhi // 56 // 1 svataH svabhAva-apane aap| 2 pUchakarake / 3 catura puraSoMkI kI huI coTa-AkSepako kaise TAleMge? -
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ budhajana-satasaI bhalI bhaI naragati milI, sunai suguruke vaina / dAha miTyA urakA abai, pAya laI cita caina // 57 // krodha vacana gurukA jadapi, tadapi sukhAMkari dhAma / jaisaiM bhAnu dupaharakA, sItalatA pariNAma // 58 // paramArathakA guru hitU , svArathakA sNsaar| saba mili moha bar3hAta haiM, suta tiya kiMkara yAra // 59 // tIratha tIratha kyauM phira, tIratha tau ghaTamAhiM / je thira hue so tira gaye, athira tirata haiM nAhi // 60 // kauna deta hai manuSa bhava, kauna deta hai rAja / yAke pahacAneM vinA, jhUThA karata ilAja // 61 / / prAta dharma phuni artharuci, kAma karai nisi seva / rucai niraMtara mokSa mana, so mAnupa nahiM deva // 62 // ! saMtoSAmRta pAna kari, je haiM samatAvAna / tinake sukha sama lubdhakauM, anaMta bhAga nahiM jAna // 63 / / lobha mUla hai pApako, bhoga mUla hai vyAdhi / heta ju mUla kalezako, tihUM tyAgi sukha sAdhi // 64 // hiMsAteM hai pAtakI, pAtakarte nairakAya / naraka nikasihai pAtakI, saMtati kaThina miTAya // 65 // 5 hiMsakako bairI jagata, koi na karai sahAya / maratA nibala garIba lakhi, hara koi leta bacAya // 66 // - 1 lobhIko / 2 moha / 3 narakAyu-narakakI thiti /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ virAgabhAvanA / aparne bhAva vigAr3ateM, nihace lAgata pApa / para akAja to ho na ho, hota kalaMkI Apa // 67 // jitau pApa citacAhasauM, jIva satAe hoya / AraMbha udyamako karata, tAtai thorI joya // 68 // ye hiMsAke bheda haiM, cora cugala vibhicAra / krodha kapaTa mada lobha phuni, AraMbha asata ucAra // 69 // cora Dare nidrA taje, kara haiM khoTa upAya / nRpa mAra mArai dhanI, parabhI narakAM jAya / / 70 // chAne para cugalI kareM, ujala bheSa banAya / te to yugalA sArikhe, para akAja kari khA~ya / / 71 // lAja dharma bhaya nA kareM, kAmI kukara eka / bhenaM mAnajI nIcakala. inake nAhiM viveka || 72 // nIti anIti lakheM nahIM, lakhai na ApavigAra / para jAre Apana jare, krodha aganikI mAra // 73 // tana mRdhe madhe vacana, manamai rAkheM phera / agani DhakI to kyA huA, jArata karata na bera // 74 // kula byohArakA taja diyA, gagbIle manamAhiM / avasi pareMge kapa te, je mAragameM nAhiM / / 75 / / bAhira cugi zuru ur3a gaye, te to phira khusyAla / ati lAlaca bhItara dhase, te zuka ulajhe jAla // 76 // 1 chupa karake / 2 vahina / 3 tote /
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 budhajana-satasaI AraeNma vina jIvana nahIM, AraeNbhamAhI pApa / tAteM ati taji alapa so, kIjai vinA vilApa / / 77 // asata vaina nahiM boliye, nAteM hota vigAra | ve asatya nahiM satya hai, jAteM upakAra // 78 // krodhi lobhi kAmI madI, cAra sUjhate aMdha ! inakI saMgati chor3iye, nahiM kIje sanabaMdha / / 79 / / jhUTha julama jAlima jabara, jalada jaMgamaiM jAna / jaka na dharai jagameM ajasa, jUA jahara samAna // 80 // jAkauM chIvata catura nara, DareM kareM haiM nhAna / isA mAsakA grAsateM, kyoM nahiM karau gilAna / / 81 // madirAse madamatta hai, madata hota ajJAna / jJAna vinA suta mAtakauM, kahai bhAminI mAna / / 82 // gAna tAna lai mAnaka, harai jJAna dhana prAna / surApAna pailakhAnakoM, ganikA racata kudhyAna // 83 // tina cAvai cAvai na dhana, nAge kAMge jAna / nAhaka kyau mArai inhaiM, saba jiya Apa samAna // 84 // napa DaMDe bhaMDa janama khaMDa dharma ra jJAna / / kula lAjai bhAjai hitU , visana dukhAMkI khAna // 85 // bar3e sIkha vakavau kareM, visanI le na viveka / jaise vAsana cIkanA, bUMda na lAge eka // 86 // 1 snAna / 2 mAsa khAneko / 3 tRNa-ghAsa / 4 vartana /
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ viraagbhaavnaa| - - mAra lobha pucakArate, visanI tarja na phaila / jaise TaTTa aTakalA, caleM na sIdhI gaila // 87 // aparale manateM kara, visanI jana kulakAja / brahmasurata bhUla na jyoM, kAja karata rikhirAja // 88 // visana halAhalate adhika, kyoMkara seta ajJAna / visana vigAI doya bhava, jahara harai aba prAna // 89 // narabhava kAraNa muktakA, cAhata iMdra phaniMTa / tAko khovata visanama, so niMdanameM niMda // 90 // jaiso gAdau visanameM, taisau brahmasauM hoya / janama janamake agha kiye, palamai nAsai dhoya // 91 // kIne pApa pahAra se, koTi janamamaiM bhUra / apanA anubhava vanasama, kara DAle cakacUra // 92 // hitakaranI dharanI sujasa, bhayaharanI sukhakAra / taranI bhavadadhikI dayA, varanI paTamata sAra / / 93 / / dayA karata so tAta sama, guru nRpa bhrAta samAna / dayArahita je hiMsakI, hari ahi agani pramAna // 94 // paMtha sanAtana cAlaje, kahaje hitamita vaina / apanA iSTa na chor3aje sa~haje caina acaina / / 95 // 1 ar3anevAlA ghoDA / 2 RSIzvara / 3 sevana karate haiN| 4 caliye / 5 kahiye / 6 chor3iye / 7 sahiye / /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 budhajana-satasaI kaviprazasti / madhi nAyaka sirapaiMca jyauM, jaipura madhi DhUMDhAra | nRpa jayasiMha suriMda tahAM, pirajAko hitakAra // 96 // kI. vudhajana sAtasai, sugama subhApita hera / sunata par3hata samajhai sarava, harai kubudhikA phera // 97 // saMvaita ThArAsai asI, eka varasate ghATa / jeTha kRSNa ravi aSTamI, havau satasai pATha // 98 // punya harata ripukaSTakauM, punya harata ruja vyAdhi / punya karata saMsAra sukha, punya niraMtara sAdhi // 99 // bhUkha sahI dArida sahau, sahI loka apekAra / niMdakAma tuma mati karo, yahai graMthako sAra 700 grAma nagara gar3ha dezamai, rAjaprajAke geha / punya dharama hovo karai, maMgala rahau acheha // 701 // nA kAhUkI preranA, nA kAhUkI Asa / apanI mati tikhI karana, varanyau varanavilAsa // 702 // EFORE samApto'yaM grnthH| ATE24. 1 jeTha vadI 8 savat 1879 / 2 apmaan-tirskaar|
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
_