Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ GlasbJuide to jaina graMthamALA, dAdAsAheba, bhAvanagara, phona : 0278-2425322 3004847 zAli bhadrasUrikRta ratezvara-bAhubali rAsa tathA buddhi rAsa [vi. saM. 1241 mAM racAelI gujArAtI bhASAnI prAcInatama padyakRti ] amRtaM tu vidyA Andhragiri ( andherI) mAM bharAtA gujarAtI sAhitya pariSat saMmelana nA 14 mA adhivezana prasaMge prakAzita saMpAdaka zrI jina vijaya muni [bhAratIya vidyA, varSa 2, aGka 1, mAMthI uddhRta] / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAratIya vidyA, anupUrti, kramAGka 1 zAlibhadrasUrikRta bharatezvara- bAhubali rAsa buddhi rAsa tathA [gujarAtI bhASAnI prAcInatama padyaracanA ] Andhragiri (andherI) mAM bharAtA gujarAtI sAhitya pariSat saMmelana nA 17 mA adhivezana prasaMge prakAzita saMpAdaka zrI jina vijaya muni Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ vijayA dazamI, saM. 1997] gujarAtanA purAtana mAhityanA mamuddhAra ane abhinava vAimayanaH mamatkarSanI mAdhanA mAMTa gujarAtI sAhitya saMsad sthApita karI gujarAtI janatAnA mAvuka mAnasamAM sAMskArika 'ammitA udabhAvita karanAra bhAratIya saMskRtinA uccatama adhyayana - adhyApana ane savAMgINa zikSaNaprasAra nimitta bhAratIya vidyA bhavana tathA tadantargata gujarAtanA ananya jJAnajyotirghara zrImad hemacandrAcAryana mArvajanIna smRtimandira myApita karanAra sahRdaya suhRdvara zrImat kanhaiyAlAla mANekalAla muMzI nA kartavyanirata karakamalamA haimayugIna gujarAtI bhASAno A prAcInatama padya prabandha nUtana pratiSThita hemacandrasmRtimandiramA sarvAya sthApana karavA mATe mAdara samarpita jina vijaya Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiMcit prAstAvika * bhAratIya vidyA bhavananA suyogya sUtra-saMcAlana nIce, enA po | abhinava racAelA bhavya bhavananA prazasta prAMgaNamAM, zaratpUrNimA jevA zubhratara ane zubhakara parvadivase bharAtA, gujarAtI sAhitya pariSad saMmelananA, 14mA adhivezanarUpa Anandotsava prasaMge, gUrjaragirAnA guNa-gauravamAM garva anubhatranArA suvijJa sajjanonA karakamalamAM, gujarAtI bhASAnI adyAvadhi aprakAzita ane aparicita evI eka saudhI prAcIna padyakRti sAdara samarpita karuM huM / A kRtinuM nAma bharatezvara bAhubali rAsa che / enA kartA jaina zvetAMbara saMpradAyanA rAjagaccha nAmanA AmnAyamAM tharalA zAlibhadra sUri che / Ano racanA samaya vikrama saMvat 1241, nA phAlguna mAsanI paMcamI tithi che / ApaNane gujarAtI bhASAnA purAtana sAhityanA vizAla saMgrahanI vAstavika ane vizvasta oLakhANa tathA bhALa ApavAnuM prathama mAna sadgata vidvAn cImanalAla DAhyAbhAI dalAla em. e. ne prApta thAya che / i. sa. 1914nI antamAM, vaDoda-rAnA sAhityavilAsI sadgata zrIsayAjIrAva mahArAjanI AjJAthI, mane pATaNanA jaina bhaMDAronuM vyavasthitarIte nirIkSaNa karavAno parama suyoga prApta thayo; ane temAM, pATaNanA bhaMDAronA agra uddhAraka pUjyapAda pravartaka munivara zrIkAMtivijayajI mahArAja tathA temanA ananya sahAyaka ane zAstrasurakSaka svargastha ziSyavara zrImuni caturavijayajI mahArAjanI viziSTa sahAnubhUti bharelI iSTa sahAyatA thI, temanuM e nirIkSaNakArya bahu ja suMdararIte saphaLa thayuM / temaNe e bhaMDAromAM chupAelI vizALa sAhitya saMpattinI sArA pramANamAM vyavasthita noMdha karI; ane te uparathI, san 1915mAM bharAelI pAMcamI gujarAtI sAhitya pariSad vAste eka vistRta nibaMdha taiyAra karyo, jemAM 'pATaNanA bhaMDAro ane khAsa karIne temAM raheluM apabhraMza tathA prAcIna gujarAtI sAhitya' e viSaya upara gUrjara sAkSarone bahu ja vigatapUrNa ane abhinava prakAza Apyo / e pahelAM, ApaNI jUnI peDhInA bujarga vidvAno, gujarAtI bhASAnA Adi kavi tarIke narasI mahetAne oLakhatA ane 'mugdhAvabodha auktika' mAM maLI AvatAM gujarAtI vAkyone gujarAtI bhASAnA Adi gadya tarIke ullekhatA / ghaNuM karIne, kha0 manaHsukha kIratacaMda mahetA ane manaHsukhalAla khajI bhAI mahetAe, jaina sAhityanA kAMIka savizeSa avalokanathI, purAkAlIna jaina (1) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ [2] bhAratIya vidyA anu pUrti [varSa 2 vidvAnoe poSelI gujarAtI bhAratInA bhaMDoLano keTaloka navIna paricaya, gujarAtI sAhitya pariSad AgaLa nibaMdharUpe upasthita karyo hato ane narasiMha mahetA karatAM paNa bahu pahelA aneka jaina vidvAno thaI gayA jemaNe gujarAtI bhASAmAM ghaNI racanAo karI che -- ebuM batAvavA prayatna karyo hto| paNa e prayatnamAM kAIka to sAMpradAyika anurAga vizeSa dekhAto hato, ane bIjaM temA maulika sAhityanA avalokanano abhAva jaNAto hato, tethI vidvAnomA e vizeSa AdaraNIya na bnyo| ___sva. zrImanaHsukhalAla kIratacaMda mahetAnA e viSenA upayogI sUcanavALA nibaMdhanA avalokanathI, mane paNa e viSayamAM kAMIka rasa pedA thayo, ane tethI ukta pUjya munivaronA vAtsalyapUrNa ane vidyAvarddhaka antevAsa tema ja protsAhanathI, pATaNa ane vaDodarA AdinA bhinna bhinna bhaMDAromAM rakSAelI ane chupAelI vizALa graMtharAzino yatheSTa paricaya meLavavAno iSTatama suyoga prApta thatAM, meM paNa prAcIna gujarAtI sAhityanAM anveSaNa, avalokana ane saMpAdana Adi karavAmAM yathAbuddhi prayatna karavA maaNddyo|| __ sauthI prathama, I. sa. 1912-13 mAM, meM prAcIna bhASA sAhitya avalokavA ane saMgrahavA mAMDyu / pATaNanA eka bhaMDAramA kAgaLanI eka prAcInatama hastalikhita prati mArA jovAmAM AvI je saMvat 1357-58mAM lakhelI hatI ane jemAM pratikramaNa sUtra Adi aneka prakIrNa kRtiono saMgraha hato. temAM saMskRta - prAkRta- apabhraMza AdimAM racAelI nAnI moTI aneka kRtio uparAMta, sarvatIrtha namaskAra ane namaskAra vyAkhyAna Adi gujarAtI gadya lekho, tathA vinayacaMdra sUrikRta neminAtha catuSpadikA Adi padya kRtio paNa lakhelI mArA jovAmAM AvI / emAMnI neminAtha catuSpadikA ke je eka to zuddha evI prAcIna gujarAtImAM racAelI hatI, ane bIjuM temAMnuM varNana be sakhIonA bAramAsanA saMvAdarUpanuM hatuM, tethI bhASA ane kavitA-baMne dRSTie enI racanA mane upayogI lAgI ane tethI te vakhate prasiddha thatA, jainazvetAMbara kaoNnpharansa heralDanA sane 1913nA 'paryuSaNA' aMkamAM meM tene prasiddha karAvI / mANikyacandra sUri kRta gadya pRthvIcaMdra caritanI mUla prati paNa e ja samaye mArA avalokavAmAM AvI / gujarAtI gadyanA eka uttama saMdarbha ane abhyasanIya prabaMdha tarIke mane tenI viziSTatA jaNAI ane tethI tene prasiddha karavAnI dRSTie tenI avikala nakala meM mArA hAthe karI lIdhI / A rIte gujarAtI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaMka 1] bharatezvara bAhubali rAsa- kiMcit prAstAvika [3] bhASAnA abhyAsanI sAmagrIno sauthI prAthamika paricaya mane te samaye thayo, ane tyArathI meM teno utsAha pUrvaka saMgraha Adi karavAno prAraMbha karyo / betraNa varSa pATaNanA bhaMDAronuM avalokana karyA pachI, ukta pUjya munivaronA vAtsalyapUrNa sahavAsamAM ja paribhramaNa karatAM, mAruM vaDodarA Avaq thayu / tyo bhAI zrI cimanalAla dalAlanA viziSTa samAgama ane sauhArdapUrNa sahakArathI meM mArA prAcIna sAhityanA saMzodhana ane saMpAdana kAryano vyavasthita upakrama AraMbhyo / bhAI dalAle paNa e ja samayamA gAyakavADas orienTala sIrIjhanA saMpAdana ane prakAzananuM kAma hAthamAM lIdhuM / e sIrIjhanA prAraMbha samaye ja kAvyamImAMsA, hamIramadamardana, vasaMtavilAsa, moharAjaparAjaya, kumArapAla pratibodha, udayasuMdarI kathA Adi anekavidha saMskRta -prAkRta graMtho sAthe gujarAtI bhASAnA prAcIna sAhityanA saMgraharUpe paNa eka graMtha taiyAra karavAno vicAra thayo / e vicAra ane kAryamAM ame bane sahayogI- sahasaMpAdaka hatA / enA phaLarUpe e graMthamALAmAM prasiddha thaela te prAcIna gUrjarakAvyasaMgraha cha / e saMgrahamA prakaTa thaela sAmagrImAthI keTalIka mArI meLavelI hatI ane keTalIka bhAI dalAlanI hatI / e saMgrahamA prathama to mAtra padyAtmaka kRtio ja saMgrahavAnI yojanA hatI, ane tethI prathama pRSTha uparanuM mukhya nAma paNa e ja vastusUcaka rAkhavAmAM AvyuM / paNa pAchaLathI emAM amuka samaya paryaMtano gadya saMgraha paNa ApavAno vicAra sphuryo ane te sAthe gadyamaya samagra pRthvIcaMdra carita paNa dAkhala karavAno nirNaya thayo / ane e rIte, pAchaLathI gadya padya-ubhayanA saMgraha tarIke enI saMkalanA karavAmAM AvI / e saMgraha chapAto hato te daramyAna ja-bIje varSe mAru muMbaI ane te pachI pUnA tarapha prayANa thayuM / 1918nA comAsAnA bhayaMkara inphlueMjAmA, vaDodarAmAM bhAI cimanalAla ane pUnAmAM huM-banne sArIrIte sapaDAyA / temAM bhAI cimanalAla to IzvarAjJAe, A lokayI nirveda yaI paraloka tarapha cAlatA payA, ane huM bhramiSTha citta banI mahinAo supI nizceSTa thaI rahyo / khaira. bhAI dalAlanI icchA e prAcIna gUrjarakAvyasaMgrahane bahu ja vistRta noTas Adi sAthe taiyAra karavAnI hatI, ane e mATe ghaNI dhaNI noMdho ame taiyAra paNa karI itii| paraMtu temanA e akAla avasAnane lIghe e kArya apUrNa rahyu ane gujarAtI bhASA ane sAhityanA abhyAsamAM, e noMdhothI je viziSTa sAmagrI maLavAnI AzA hatI te aphaLa banI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ [4] bhAratIya vidyA anu pUrti [ varSa 2 Ama apUrNa chatAMya e 'prAcInagUrjarakAvyasaMgraha'nA prakAzanathI, ApaNI bhASAnA tatkAlIna prAcIna kharUpanAM adhyayana ane anveSaNamAM ghaNI kImatI madata maLI che; ane enA avalokanathI, ApaNI bhASAnI viziSTa purAtanatA, samunnatatA ane vikasvaratA viSayaka jUnI peDhImA je ati alpajJatA chavAelI hatI te dUra thaI cha / ukta prAcIna gUrjarakAvyasaMgrahamAM mukhyapaNe vi0 saM0 1400 sudhImAM racAelI kRtiono saMcaya karavAmAM Avelo cha / emAM sauthI jUnI kRti tarIke je prakaTa karavAmAM AvI che te mahendrasUriziSya dharma nAmanA vidvAne banAvela jaMbUsvAmirAsa cha / saM0 1266mAM te rAsanI racanA pUrNa thaI che, ema tenI chellI kaDImAM kahelaM che / te vakhatanA avalokana daramyAna pATaNanA bhaMDAramA zuddha gujarAtI bhASAnI jUnAmAM jUnI je eka svataMtra racanA jovAmAM AvI te e jaMbUskhAmirAsarUpa hatI ane tethI bhAI zrI dalAle potAnA ukta sAhityapariSadvALA nibaMdhamAM te rAsanI noMdha ApatAM lakhyuM hatuM ke 'gUjarAtI bhASAmA atyAra sudhI maLI AvelA rAsomAM A sauthI jUno che' / ___ Aje hu~ je rAsa gUrjara girAnI gurutAnA upAsakonA hAthamA upasthita karUM chu te ukta jaMbUskhAmirAsa karatAM25 varSa pUrve banelo cha / enIracanA, jema prAraMbhamAM ja jaNAvyuM che tema, vi0 saMvat 1241mAM thaelI che| ThIka te ja varSamAM-je varSamA somaprabhAcArya kumArapAlapratibodha nAmaka prAkRta mahAgraMthanI (jemAM kAIka saMskRta ane kAMIka apabhraMzanA paNa prakaraNo che) pATaNamAM pUrNAhuti karI hatI / prastuta rAsanA kartA zAlibhadra sUri potAnA sthAnano ko nirdeza nathI karatA / paNa ghaNA bhAge te pATaNa ja hoya ema lAge cha / gujarAtanA ananya jJAnasUrya AcArya hemacaMdrane khargavAsa thae te vakhate mAtra 10-11 varSa ja vyatIta thayAM hatAM / tethI ApaNe A rAsane haimayuganIja eka kRti tarIke svIkArie to te asaMgata nathI / ane A rIte prastuta rAsarUpe ApaNane haimayuganI cAlU gujarAtI bhASAno eka khataMtra ane subaddha prabaMdha maLI Ave che / ethI koI anya prAcInatara kRti upalabdha yatAM sudhImAM ApaNe ene gujarAtI bhASAnA itihAsamAM sarva prathama sthAna Apaq joIe / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 1] bharatezvara vAhuvali rAsa-kiMcit prAstAvika [5] A rAsanI mane mAtra eka ja prAcIna prati upalabdha thaI che je vaDodarAmAM avasthita pravartaka zrI kAMtivijayajI zAstra - saMgrahanI che / prati kAgaLanI che ane tenA kula 6 pAnAM che| dareka pAnAnI laMbAI Azare 113 iMca ane coDAI 43 Ica jeTalI che| prati upara lakhyA sAla nathI, paNa anumAne 400thI 500 varSa jeTalI jUnI hoya tema jaNAya che / __ jema ghaNA bhAge badhA ja junA bhASA - lekhakonA viSayamA anubhavAya che, tema AnI pratino lakhanAra paNa joDaNInI bAbatamA ekarUpa nathI / khAsa karIne ikAra ukAranA hakha - dIrghano koI cokkasa niyama ApaNI bhASAnA jUnA lekhako sAcavatA nathI / jeo saMskRta prAkRtanA mahAdhuraMdhara vidvAno hatA ane jemaNe hajAro zlokovALA moTA moTA graMtho-kAnyo-zAsro lakhyA che, teo paNa jyAre potAnI mAtRbhASAmAM kAMI racanA kare che ke lakhe che to temAM bhASAnI vizuddhatA ke joDaNInI ekarUpatAnI kazI paNa cokasAI dekhAtI nthii| ane tenuM kAraNa e che ke deza ane kALanA bhedane laIne lokabhASA hamezAM anavasthita ane anekarUpI banatI rahevAthI, te samayamAM tenI viziSTa vyAkaraNabaddhatA zakya na hatI ane tethI dezabhASAmA lakhanArA vidvAno ke kavio zabdonA rUpo ke varNasaMyojanAnA niyamo mATe koI khAsa kALajI rAkhatA nahi / A vastu prastuta rAsamAM paNa jaNAI Ave che / lakhanAre 'i' kAra ke 'u' kAranA hakha-dIrghano koI khAsa bheda rAkhyo hoya tema dekhAtuM nthii| ekanA eka ja zabdamAM e kharone te koI ThekANe hrakharUpe lakhe che to koI ThekANe diirghruupe| tema ja jyAM hrakhanI apekSA hoya che tyAM dIrgha karI de che ane jyAM dIrghanI AvazyakatA hoya che tyAM hakha paNa lakhI kADhe che / keTalAMka ThekANe to 'i' ane 'u' nI vacce meda paNa jANe na gaNato hoya tema ekanA badale bIjo akSara arthAt i ke u nA badale u ke i sudhAM lakhI nAMkhe che / e sivAya zabdonI varNa-saMyojanA ( akSarajoDaNI )nI bAbatamAM paNa ApaNA jUnA lekhako ekarUpatA nathI jALavatA ane avyavasthitarIte lakhANa karatA rahe che / ekalA 'have' e zabdane 'hivaM' 'hi' 'hivau' 'hivi' 'hivaI' 'hiviI' 'haviM' 'hava' ityAdi aneka rUpe lakhatA hoya che| varNasaMyojanAnI AvI anavasthAne lIghe koI paNa jUnA dezabhASA-lekhakanI racanAmAM ApaNe tenI potAnI cokkasa bhASAzailI ke lokonI uccAraNa paddhatino nizcita paricaya nayI meLavI shktaa| ane jo koI evI jUnI kRti parimANamAM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ [6] bhAratIya vidyA anu pUrti [varSa 2 vadhAre lokapriya banI hoya ane teno jo paThana-pAThanamAM vadhAre pracAra thayo hoya to, tenI bhASA - racanAmAM judA judA jamAnAnA aneka jAtanAM rUpo ane pAThabhedo umerAI, te vaghAre anavasthita rUpa dhAraNa kare cha; ane te sAthe koI bhASAtattvAnabhijJa saMzodhaka sAkSaranA hAthe jo tenA jIrNa dehay kAyAkalpa thaI jAya to te taddana nUtana rUpa paNa prApta karI le che / AvI jUnI kRtionuM mULa kharUpa meLavavA mATe adhika saMkhyAmAM ane jema bane tema vadhAre jUnI lakhelI pratio meLavavI joie ane temanA sUkSma avalokana ane pRthakkaraNanA AdhAre pATha - vicAraNA thavI joie| A paddhatie kArya karavAthI ja AvI prAcIna kRtiono AdarzabhUta pAThoddhAra thaI zake ane kartAnI zuddha bhASAno paricaya maLI zake / / __ paNa jo evI kRtinI koI anya prati na ja maLI zakatI hoya to pachI tene to tenA yathAlikhita rUpamA ja prasiddha karavI joie ane temAM je kAI saMzodhana Adi karavA jevU jaNAtuM hoya te tenI nIcenI pAdapaMktimAM, ke pariziSTarUpe pRthak-TippaNa vigerenA rUpamAM, batAva, joie / keTalAka vidvAno AvI jUnI kRtiomAM je icchAnusAra pAThasaMzodhano karavAnI ane mULa lekhamAM parivartano karavAnI paddhatirnu avalaMbana kare che, te sarvathA azAstrIya ane bhASAbhrama utpanna karanArI hoI parityajayanIya cha / prastuta rAsanI mane mAtra upara jaNAvelI eka ja prati maLI AvI cha / pATaNa vigerenA bIjA bIjA bhaMDAromAM, ghaNAM varSothI AnI tapAsa karI rahyo chu, paNa te kyAyathI upalabdha thaI zakI nathI / enI eka bIjI prati, AgarAmA avasthita zrIvijayadharmalakSmI jJAnamaMdiramA hovAnI noMdha, sAkSara zrImohanalAla dalIcaMda dezAInA, jaina gUrjara kavio nAmanA mahAn graMthanA bhAga 1 pR. 1 upara, maLe cha / paNa, vidyAvihArI munirAja zrIvidyAvijayajI mahArAja dvArA, AgarAmAM e pratinI tapAsa karatAM jANavA maLyu ke te prati tyAMthI guma thaI gaI che - vigere / Ama mULacaM bIjaM koI pratyaMtara na maLavAthI, A rAsa je rUpe e ekamAtra jUnI pratimAM lakhnelo maLI Avyo che tevo ja ahiM mudrita karyo che|| prati sArI peThe jUnI ane pramANamAM zuddhatApUrvaka lakhelI hovAthI, racanAmAM upara sUcavI che tevI 'i-u' saMbaMdhenI anavasthatA ane kAMIka joDaNInI zithilatA sivAya, bIjI koI khAsa apabhraSTatA thaI nathI; ane bhASA lagabhaga asalanA jevA ja rUpamAM jaLavAI rahI che / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 1] bharatezvara vAhubali rAsa-kiMcit prAstAvika [7] prastuta rAsanI bhASA AdinA kharUpanA viSayamA hu~ ahiM vizeSa carcA karavA nayI icchto| enI bhASA ane zailInuM kharUpa, te samayanI arthAt te sakAnI ane tenI AsapAsanI bIjI upalabdha kRtio-jevI ke, ukta jaMbUkhAmirAsa, tayA vijayasenasUri kRta revaMtagirirAsa, ajJAtanAma kRta AbUgirirAsa Adi - nA jevI ja che / chandoracanA paNa lagabhaga e anya kRtiomAM maLI Ave che tevI ja cha / dohA, vastu ane caupai jevA te samayanA sauthI prasiddha ane pracalita mAtrAmeLa chando uparAMta amuka laDhaNamAM gavAya evA DhALavALA rAganA chandono paNa AmAM upayoga thaelo che, je chandone kartA pote rAsA chando kahe che / dareka ThavaNi pachI je chandovALI paMktio-kaDIo Ave che te judA judA rAgamAM gavAya evAM A rA sA cha ndo che / / rAsagata kathAvastu jaina sAhityamAM bahu ja suprasiddha che / yugAdi puruSa bhagavAn RSabhadevanA putra nAme bharata ane bAhubali-e baMne vacce rAjasattAnA svIkAramATe paraspara je vigraha thayo ane teno je rIte aMta Avyo tenuM emAM varNana karavAmAM AvyuM che / kavinI zailI ojasU bharI che ane zabdonI jhamaka paNa sArI che / vIra rasano vega vadhAre vikasita lAge che| kathAnA prasaMgo bahu ja saMkSepayI varNavavAmAM AvyA che tethI kavine potAno kAvyarasa khilavavAno ahiM avakAza ja nathI, eTale enI kAvyazaktino vizeSa vicAra karavo aprApta che| chatAM paraha Asa kiNi kAraNi kIjai, sAhasa sahavara siddhi varIjai / hIuM anai hAtha hatthIyAra, eha ji vIra taNau parivAra // 106 // AvI je keTalIka hRdayaMgama uktio maLI Ave che te uparathI enI rasamaya vANInI kalpanA yatkicit thaI zake tema che / buddhirAsa A rAsanI pachI 63 kaDIno eka TuMko prabaMdha nAme buddhi rA sa ApavAmAM Avyo che, jenA kartA paNa zAlibhadra sUri ja che| jo ke kartAe emAM, jema 'bharatezvara bAhubali rAsa'mAM ApyAM che tema, potAnA gaccha ane guru AdinAM nAma nathI ApyAM, ane tethI sarvathA nizcitarUpe to ema na ja kahI zakAya ke A rAsa paNa e ja zAlibhadra sUrinI kRti che| kAraNa ke zAlibhadra sUri nAmanA eka-be bIjA paNa graMyakAro thaI gayA che ane temaNe paNa gujarAtI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ [8] bhAratIya vidyA anupUrti [varSa 2 bhASAmAM rAsA vigerenI racanA karelI che / chatAM prastuta 'buddhirAsa'nI bhASA ane zailIno sUkSma abhyAsa karatAM, A kRti paNa e ja kartAnI hoya ema vizeSa saMbhavita lAge che / e buddhirAsamAM prathama to sarvasAdhAraNa - sAmAnya janatAne jIvanamA AcaravA ane vicAravA jevAM keTalAMka uttama zikSAsUtro-bodha vacano guMthyAM cha; ane chevaTe thoDAMka zikSAvacano khAsa zrAvakavargane AcaravA ane manana karavA mATe kahyAM che / A badhAM bodhavacano bahu ja DhUMkA ane taddana saraLa che / dareka mANasane kaMThe karavA jevAM che / __ bhaMDAronA anveSaNa uparathI jaNAya che ke A buddhirAsa, gata 6-7 saikAomAM khUba ja janapriya thaI paDyo hto| seMkaDo nara - nArIo ene kaMThastha karatA ane enuM niraMtara vAcana - manana karatA / e kAraNathI jUnA bhaMDAromAM jyAM tyAM enI anekAneka pratio maLI Ave che / ane e rIte e rAsanI pracAra - adhikatAne laIne, enI judI judI pratiomAM keTalAka khAsa pAThabhedo ane bhASAnAM bahuvidha rUpAntaro thayelAM paNa maLI Ave che / A sAthe je vAcanA mudrita karavAmAM AvI che te mane maLelI jUnAmAM jUnI pratinI che / A kRtinI saikAvAra lakhAelI evI ghaNI ya pratio maLI Ave che ane temAM upara sUcavyA pramANe bhASAnA varUpa-bhedo paNa khUba ja maLI Ave che; tethI enI eka paryAlocanAtmaka pAThavALI AvRtti thavI Avazyaka cha / evI paryAlocanA parathI ApaNane e jaNAze ke kAlakrame kevI rIte ApaNI bhASAmAM zabdonA uccAraNomAM ane varNasaMyojanomAM pheraphAro thayA che, vigere vigere / atyAre to kevaLa prakAzamAM mUkavAnI dRSTie ja enI eka yathAlikhita purAtana vAcanA ahiM mudrita karavAmAM AvI che / IzvarecchA haze to yathAvasare e viSe vizeSa prayatna karAze / / prastuta buddhirAsanA anukaraNa rUpe, pAchaLathI sArazikhAmaNarAsa, hitazikSArAsa Adi keTalI ya nAnI moTI racanAo thaI che, je uparathI A rAsanI viziSTatA jaNAI Ave che / AzA cha ke gujarAtI bhASAnA adhyApako ane abhyAsako A prayatnane Adara ApI, ernu ucita avalokana karaze / bhAratIya vidyA bhavana / Andhragiri (andherI) -jina vijaya vijayAdazamI, saM0 1997 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhadrasUrikRta bharatezvara-bAhubalI rAsa (eka prAcInatama gUrjarabhASA - padyakRti) // nmo'rhyH|| risaha jiNesara paya paNamevI, sarasati sAmiNi mani samarevI; namavi niraMtara gurucalaNA // 1 bharaha nariMdaha taNuM carico, jaM jugI vasahAMvalaya vadIto; bAra varisa biDaM baMghavahaM // 2 huM hiva pamaNisu rAsaha chaMdihiM, taM janamanahara mana ANadihiM; bhAvihiM bhavIyaNa saMbhaleu // 3 jaMbudIvi uvajhAuri nayaro, dhaNi kaNi kaMcaNi rayaNihiM pavaro; __ avara pavara kiri amara paro // 4 karaha rAja tarhi risaha jiNesara, pAvatimira mayaharaNa diNesara; teji taraNi kara tahiM tapaie // 5 nAmi sunaMda sumaMgala devi, rAya risahesara rANI bevi; rUvarehi rati prIti jina // vivi beTI janamI sunaMdana, teha ji tihUyaNa mana AnaMdana; bharaha sumaMgala devi vaNu // 7 devi sunaMdana naMdana bAhUbali, bhaMjai bhiuDa mahAbhaDa bhUyabali; ___ avara kumara vara vIra dhara // 8 pUrava lAkha veNi veyAsI, rAjataNI pari puhavi payAsI; jugi juga mAraga dASIue / avamApari bhaNekhara thApIya, vakSazilA bAhubali ApIya; ___avara apaNuM vara nayara // dAna diyA jiNavara saMvatsara, visayaviraca bahai saMjamabhara; mura asurA nari-sevIhae // 11 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2] bhAratIya vidyA ke anupUrti cha [varSa 2 paramatAlapuri kevalanANuM, tasa UpannU pragaTa pramANUM; jANa haq bharahesarahaM // 12 tiNi diNi AudhasAlahaM cakko, AvIya arIyaNa paDIya dhrasako; bharaha vimAsai gahagahIu // 13 dhanu dhanu huM dhara maMDali rAu, Aja paDhama jiNavara mujha tAra; __ kevala lacchi alNkiiyu|| 14 pahilaM tAya pAya paNameso, rAjariddhi rANimA phala leso; cakarayaNa tava aNasaracaM // 15 vastu-calIya gayavara, calIya gayavara, gaDIya gajaMta, hUM pattau rosabhari, hiNahiNaMta haya thaTTa hallIya / raha bhaya bhari TalaTalIya meru, sesu maNi mauDa khillIya / siuM marudevihiM saMcarIya, kuMjarI caDiu nariMda / samosaraNi suravari sahiya, vaMdiya paDhama jiNaMda // paDhama jiNavara, paDhama jiNavara, pAya paNamevi, ANaMdihiM ucchava karIya, cakkarayaNa valivaliya pujjai / gaDayaDaMta gajakesarIya, garuya nadi gajameha gajjai / bahirIya aMbara tUra ravi, valiu nIsANe ghAu / romaMciya riu rAyavari, siri bharahesara rAu // ThavaNi 1. prahi ugami pUravadisihi, pahilauM cAlIya caka tu / dhUjIya dharayala tharahara e, calIya kulAcala caka tu // pUThi pIyA' tau diyae, bhayabali bharaha nariMda tu / piDi paMcAyaNa paradalahaM, iliyali avara suriMda tu|| vajjIya samahari saMcarIya, senApati sAmaMta tu / milIya mahAdhara maMDalIya, gADhima guNa gajaMta tu // gaDayaDatu gayavara guDIya, jaMgama jima girizaMga tu / / suMDa daMDa cira cAlavaI, velaI aMgihiM aMga tu // gaMjaI phiri phiri giri sihari, bhaMjaI taruara DAli tu / aMkasa vasi AvaI nahIM ya, karaI apAra aNAli tu|| 18 22 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ maMka1] bharatezvara-bAhubalI rAsa [3 hIsaI hasamisi haNahaNaI e, taravara tAra toSAra tu / khaMdaI khuralaI kheDavIya, mana mAnaiM asuvAra tu // pAkhara paMkhi ki paMkharU ya, UDAUDihiM jAi tu / huMphaI talapaI sasaI dhasaI, jaDaiM jakArIya dhAi tu // phiraiM phekAraiM phoraNaI, phuDa pheNAuli phAra tu / taraNi turaMgama sama tulaI, tejIya tarala tatAra tu / / ghaDahaDhaMta ghara dramadramIya, raha rUMghaI rahavATa tu / rava bhari gaNaiM na giri gahaNa, thira thobhaI rahathATa tu // yamaraciMdha dhaja lahalahaI e, milhaI mayagala mAga tu / vegi vahaMtA tIMha taNaiM e, pAyala na lahaiM lAga tu // daDavaDaMta daha disi dusaha e, sariya pAyaka cakka tu / aMgomaMgiiM aMgamaI, arIyaNi asaNi aNaMta tu // vAkaI talapaI tAli miliiM, haNi haNi haNi pabhaNaMta tu / Agali koi na achai bhalu e, je sAhamu jhUjhata tau // 29 disi disi dAraka saMcarIya, vesara vahaI apAra tu / saMSa na lAmaI sena taNI, koi na lahaI mughi sAra tu // 30 baMdhava baMdhavi navi milaI e, na beTA milaI bApa tu / sAmi na sevaka sAravaI, ApihiM Apa vithApa tu // gayavaDi ghaDIu cakagharo, piDi payaMDa bhUyadaMDa tu / cAlIya ciTuM disi calacalIya, diiM desAhiva daMDa tu // vajjIya samahari dramadramIya, ghaNa ninAda nIsANa tu / saMkIya suravari sagga save, avarahaM kamaNa pramANa tu // DhAka dUka traMbaka taNaI e, gAjIya gayaNa nihANa tu / SaTa paMDaha paMDAhivahaM, cAlatu camakIya bhANa tu // bherIya rakha bhara tihuM bhUyaNi, sAhita kimaI na mAi tu / kaMpiya paya bhari zeSa rahiu, viNa sAhIu na jAi tu // sira DolAvai dharaNihiM e, TUka Tola girizaMga tu / __ sAyara sayala vi jhalajhalIya, gahalIya gaMga turaMga tu // 36 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4] bhAratIya vidyA (r) anupUrti [varSa 2 khara ravi bUMdIya meharavi, mahiyali mehaMghAra tu / ujUAlai Audha taNaI, cAlaI rAyakhaMghAra tu / / maMDiya maMDalavai na muhe, sasi na kavaI sAmaMta tu / rAuta rAutavaTa rahIya, mani mUMjhaI mativaMta tu // kaTaka na kavaNihiM bhara taNuM, bhAjai bheDi bhaDaMta tu| relaI rayaNAyara jamale, rANorANi namaMta tu|| sAThi sahasa saMvaccharaha, bharahasa bharaha cha khaMDa tu / samaraMgaNi sAdhai sadhara, varatai ANa akhaMDa tu|| bAra varisa nami vinami, bhaDa bhiDIya manAvIya ANa tu| AvAThI taDi gaMga taNai, pAmai navaha nihANa tu // chatrIsa sahasa mauDudha silaM, caUda rayaNa saMpatta tu / Aviu gaMgA bhogavIya, eka sahasa varasAu tu // ThavaNi 2. tau tihiM AudhasAla, Avai AudharAu navi / tiNi khiNi maNi bhUpAla, bharaha bhayaha lolaavddo|| 43 bAhiri bahUya aNAli, aluArIya ahanisi krie| ati utapAta akAli, dANava dala vari dASavai e|| 44 matisAgara kiNi kAji, cakka ta(na) puri paravesa karai / taI ji amhArai rAji, dhorIya dhara gharIu dharahaM // deva ki thaMbhIu eya, kavaNi ki dAnava mAnavihiM / eu Akhi na mujha bheu, vayarIya vAra na lAIi e|| bolai maMtrimayaMka, sAMbhali sAmIya ckkdhro| avara nahI koi vaMku, cakarayaNa rahavA taNau / / saMkIya suravara sAmi, bharahesara tUMya bhUya bhavaNe / nAsaI ti suNIya nAmi, dAnava mAnava kahi kavaNi / / navi mAnaI tUMya ANa, bAhUbali bihu~ bAhubale / vIraha vayara vinANu, visamA vihaDaI vIravaro // tINi kAraNi naradeva, caka na Avai nIya nayare / viNa baMdhava tUMya seva, sahU koi sAmIya sAcavaha e||. 50 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka ] bharatezvara-bAhubalI rAsa [5 taM ti suNIya tINai tAli, UThIu rAu sarosabhare / bhamai ghaDAvIya mAli, pamaNai moDavi mUchi muhe // ju na mAnai majha ANa, kavaNa su kahIi bAhubale / lIlahaM lesu e rANa, bhaMja muja bhArihiM bhiDIya // sa matisAgara maMti, vali vasuhAhiva vInavai / navi mani kIjai khaMti, baMdhava siuM kahi kavaNa blo|| 53 dUta paThAvIyai deva, pahilaghu vAta jaNAvIi e / ju navi Avai deva, tu naravara kaTakaI karau / / taM mani mAnIya rAu, vegi suvegahaM Aisai e / jaIya sunaMdAjAlaM, ANa manAve ApaNIya // jAM ratha jotrIya jAi, su ji Aesihi naravarahaM / phiri phiri sAhamu thAi, vAma turIya vAhaNi taNau / / kAjalakAla birAla, AvIya ADihiM Uvarai e| jimaNau jama vikarAla, kharu khu-rava UchalIya // sUkIya bAula DAli, devi baiThIya sura karai e| jhaMpIya jhAla majhAli, dhUka pokArai dAhiNao // jimaNaiM gamaI viSAvi, phirIya phirIya ziva phe karai e| DAvIya Dagalai sAdi, bhayarava bhairava khu karai e|| vaDa jakhanaiM kAlIyAra, ekaU beDhuM Utaraha e / nIMjalIu aMgAra, saMcaratAM sAhamu hui e // kAla bhuyaMgama kAla, daMtIya daMsaNa dAkhavai e / Aja akhUTau kAla, chUTara rahi rahi ima bhaNai e|| jAi jANI dUta, jIvaha joSi aAMgamai e| jema bhamaMtau bhUva, giNai na giri guha vaNa gahaNa // saIda nesami vesa, na giNai nai daha nIMjharaNa / laMghIya desa asesa, gAma nayara pura pATaNaha / / bAhari bahUva bArAma, suravara nai tAM nIjharaNa / maNi voraNa amirAma, rehaDa dhavalIya dhvlhro|| 64 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6] bhAratIya vidyA anupUrti poyaNapura dIsaMti, dUta suvega su gahagahIu / vyavahArIyA vasaMti, dhaNi kaNi kaMcaNi maNi pvro|| dharaNi taraNi tADaMka, jema tuMga trigaDhuM lahai e / eha ki abhinava laMka, siri kosIsAM kaNayamaya / poDhA poli pagAra, pADA pAra na pAmIiM e / saMkha na sIhadUMyAra, dIsaI deula daha disiiM // pekhavi puraha pravesu, dUta pahUtau rAyahare / siuM pratihAra pravesu, pAmIya naravara paya namai e|| caukIya mANika thaMbha, mAhi baIThau bAhubale / rUpihiM jisIya raMbha, camarahAri cAlaI camara / / maMDIya maNimai daMDa, meghADaMbara siri dhariya / jasa payaDe bhUyudaMDi, jayavaMtI jayasiri vasaI e|| jima udayAcali sUra, tima siri sohai mnnimukutto| kasaturIya kusuma kapUra, kucUMbari mahamahai e|| jhalakai e kuMDala kAni, ravi zazi maMDIya kiri avara / gaMgAjala gajadAni, gADhima guNa gaja guDaaDaiM e|| uravari motIya hAra, vIravalaya kari jhalahalai e| tavala aMgi siNagAra, khalaka e ToDara vAma[i] e // pahiraNi jAdara cIra, kaMkolai karimAla kare / gurUu guNi gaMbhIra, dIThau avara ki cakkadhara // raMjiu citti su dUta, deSIya rANima tasu taNIya / dhana risaherapUta, jayavaMtu jugi bAhubale // bAhubali pUchei kuvaNa, kAji tumhi AvIyA e| dUta bhaNai nija kAji, bharahesari amhi pAThavyA e|| vastu-rAu jaMpai, rAu jaMpai, suNi na suNi dUta; bharahakhaMDa bhUmIsarahaM, bharaha rAu amha sahoyara / : savAkoDi kumarihiM sahIya, sUrakumara tahiM avara naravara / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 1] bharatezvara-bAhubalI rAsa [7 maMti mahAdhara maMDaliya, aMteuri parivAri / sAmaMtaha sImADa saha, kahi na kusala savivAra // dUta pabhaNai, dUta pabhaNai, bAhubali rAu; bharahesara cakkaghara, kahi na kavaNi dUhavaNaha kijai / jihu lahu baMdhava tUMya, sarisa gaDayaDaMta gaja mIma gajai / jai aMdhArai ravi kiraNa, bhaDa bhaMjai vara viir| tu bharahesara samara bhari, jippai mAharI dhIra / ThavaNi 3. vegi suvega su bullai, saMbhali bAhUbali / rAuta koi tuha tulai, INiiM achai ravitali // jAM tava baMdhava bharaha nariMdo, jasu bhuI kaMpaI saggi suriNdo| jINaI jItAM bharaha cha SaMDa, mleccha manAvyA ANa akhaMDa // 80 bhaDi bhaDaMta na bhUyabali bhAjai, gaDayaiMtu gaDhi gADhima gAjai / sahasa batIsa mauDAghA rAya, [ya baMdhava savi sevaI pAya // 81 caUda rayaNa ghari navaI nihANa, saMkha na gayaghaDa jasu kekANa / / hUMya havaDA pATaha abhiSeko, tUMya navi AvIya kavaNa viveko|| 82 viNa baMdhava savi saMpaya UNI, jima viNa lavaNa rasoi alUNI / tumha daMsaNa utakaMThiu rAu, nitu nitu vATa joi tuha bhAu // 83 vaData sahoyara anaI vaDa vIra, deva ja praNamaI sAhasa dhIra / eka sIha anaI pAkharIu, bharahesara naI taI paravarIu // 84 ThavaNi 4. tu bAhUbali jaMpai, kahi vayaNa ma kaacuN| ___ marahesara bhaya kaMpai, jaM jaga tuM saacuN|| samaraMgaNi tiNi silaM kuNa kAchai, jIha baMdhava maI sarisau pAchai / jAvaMta jaMbudIvi vasu ANa, vAM amha kahIi kavaNa e rANa // 86 jima jima suji gaDha gADhima gADhau, haya gaya raha vari pharIya sanAdu / tasa araSAsaNa Apai iMdo, tima tima amha mani paramANaMdo // 87 juna AvyA amiSekaha vAra, tu tiNi amha navi kIdhA sAra / varaurAu amha vaDau ji bhAI,jahiM bhAvaha vihAM milisiuM jaaii||88 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8] bhAratIya vidyAanupUrti [varSa 2 amha olaganI vATa na joI, maDa bharahesara vikara na hoi / majha baMdhava navi phITai kImai, lomIyA loka bhaNai lakha ImhAI // 89 ThavaNi 5. cAli ma lAisi vAra, baMdhava bheTIjai / cUki ma cIti vicAra, mUMya vayaNa sulIjai / / vayaNa amhAraM tUya mani mAni, bharaha naresara gaNi gajadAni / saMtUThau dii kaMcaNa bhAra, gayaghaDa tejIya turala tuSAra // 91 gAma nayara pura pATaNa Apai, desAhiva thira thobhIya thApai / deya adeya naM detu vimAsai, sagapaNi kaha navi kiMpi viNAsai // 12 jA Na rAu olagiuM jANai, mANaNa hAra viroSiI mArai / pratipannauM pragaTa pratipAlai, prArathiu navi ghaDI vimarAlai // 93 viNi siuM deva na kIjai tADau, su ji manAvii mAMDa ma ADau / huM hitakAraNi kahuM sujANa, kUDUM kahUM tu bharahesara ANa // 94 vastu-rAu jaMpai, rAu jaMpai, suNi na suNi dUta; ta vihi lahIu bhAlahali, taM ji loya bhavi bhavihiM pAmai / Imai nIsata nara ti(ni) guNa, uttamAMga jaNa jaNaha nAmai / khaMbha puraMdara sura asura, tIhaM na laMghai koi / lanbhai adhika na UNa paNi, bharahesara kuNa hoi // 95 ThavaNi 6.nesi nivesi desi ghari maMdiri, jali thali jaMgali giri guha kaMdari / disi disi desi desi dIpaMtari, lahI lAbhai jugi scraacri||96 ariri dUta suNi devana dAnava, mahimaMDali maMDala vaimAnava / koi na laMghai lahIyA lIha, lAbhai adhika na uchA dIha // 97 dhaNa kaNa kaMcaNa navai nihANa, gaya ghaDa tejIya tarala kekANa / sira saravasa sapataMga gamIjai, toi nIsatta paNai na namIjaha // 98 ThavaNi 7. dUta bhaNai yahu bhAI, punnihiM pAmIjaha / pai lAgIjai bhAI, amha kahI kIjaha / / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhaMka 1] bharatezvara-bAhubalI rAsa [9 avara aThANUM ju jaI pahilaM, milasiI tu tujha miliuM na sylu| kahi vilaMba kuNa kAraNi kIjai, mAma ma nIgami vAra vliiji||100 vAra varApaha karasaNa phalIjai, INi kAraNi jaI vahilA miliii| joi na mana siuM vAta vimAsI, Agai vArUa vAta vinnaasii|| 101 miliu na kihAM kaTaka melAvai, tau bharahesara taiM teDAvai / jANa rape koi jhUjha karesii,sahU koi bharaha ji hiyaDai dhresii||102 gAjaMtA gADhima gaja mIma, te savi desaha lIdhA sIma / bharaha achai bhAI bholAvau, tau tiNi siu na karIjai dAvau // 103 vastu-tava su jaMpai, tava su japai, bAhubali rAu; appaha bAha bhajAM na bala, paraha Asa kahai kavaNa kIjaha / su ji mUraSa ajANa puNa, avara deSi baravayai ti gajjai / huM ekallau samara bhari, bhaDa bharahesara ghAi / bhaMja bhujabali re miDiya, bhAha na bheDi na thAi // 104 ThavaNi 8. jai risahesara kerA pUta, avara ji amha sahoyara dUta / te mani mAna na melhaI kImaI, AlaIyANa ma jhaMSisi Imhai / / 105 paraha Asa kiNi kAraNi kIjai, sAhasa saiMvara siddhi varIjai / hI anai hAtha hatthIyAra, eha ji vIra taNau parivAra // 106 jai kIri sIha sIyAliiM khAjai, tu bAhubali bhUyabali bhAjai / ju gAI vApiNi pAI jai, are dUta tu bharaha ji jIpai // 107 ThavaNi 9. ju navi manasi ANa, barabahaM bAhUbali / lesii tu tUM prANa, bharahesara bhUyabali // 108 jasa channavai koDi chaI pAyaka, koDi bahuttari pharakaI phAraka / nara naravara kuNa pAmai pAro, sahI na sakIi senaabhaaro|| 109 jIvaMtA vihi sahU saMpADai, ju tuDi caDisi tu caDiu pavADai / giri kaMdari ari chapiu na chUTai, tUM bAhUbali mari ma akhuutti||110 gaya gadaha haya haDa jima aMtara, sIha sIyAla jisiu paTaMtara / bharahesara annahatUMya viharau, chuTisi kimhai karaMta na nihru|| 111 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10] bhAratIya vidyA anupUrti cha [varSa 2 saravasu suMpi manAvi na bhAI, kahi kuNi kUDI kumati vilAI / mUMjhima mUraSa mari ma gamAra, paya paNamIya kari kari na smaar|| 112 gaDha gaMjiu bhaDa bhaMjiu prANi, taI hiva sArai prANa vinANi / are dUta bolI navi jANa, tuMha AvyA jamaha prANa // 113 kahi re bharahesara kuNa kahIi, maI siuM raNi suri asuri na rahIi / je cakkiiM cakravRtti vicAra, amha nagari kuMbhAra apAra // 114 ApaNi gaMgAtIri ramaMtA, dhasamasa dhUMdhali paDIya dhmNtaa| taI UlAlIya gayaNi paDatau, karuNA karIya valI jhAlaMtau // 115 te pari kAMi gamAra vIsAra, ju tuDi caDisi tu jANisi sAra / jau mauDudhA mauDa UtArau, ruhiru rilli ju na haya gaya taaruN||116 jau na mAralaM bharahesara rAu, tau lAjai risahesara tAu / bhaDa bharahesara jaI jaNAve, haya gaya raha vara vegi calAve // 117 vastu-dUta jaMpai, dUta jaMpai, suNi na muNi rAja; teha divasa pari ma na giNasi, gaMgatIri khillaMta jiNi diNi / calaMtaI dala bhAri jasu, sesasIsa salasalai phaNimaNi / ImaI yANa sa mAni raNi, bharahesara chai dUri / ApApU veDhiuM gaNe, kAli UgaMtaiM sUri / / 118 __ dUta calliu, dUta calliu, kahIya ima jAma; maMtIsari ciMtaviu, tu pasAu dUtaha divArai / avara aThANUM kumara vara, vAi soi pahatu pacArai / teha na maniu Aviu, vali bharahesari pAsi / akhaI ya sAmiya saMdhibala, baMdhavasiu ma vimAsi // 119 ThavaNi 10. tau kopihiM kalakalIu kAla ke...ya kAlAnala, kaMkorai koraMbIyau karamAla mahAbala / kAhala kalayali kalagalaMta mauDAdhA milIyA, kalaha taNai kAraNi karAla kopihiM parajalIyA // haUu kolAhala gahagahATi gayaNaMgaNi gajiya, saMcariyA sAmaMta suhaDa sAmahaNIya sajjIya / 120 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 121 aMka 1] bharatezvara-bAhubalI yasa [11 gaDayaDaMta gaya gaDIya geli girivara sira DhAlaI, gUgalIyA gulaNai calaMta kariya UlAlaI / / juDaiM miDaI bhaDahaDaI khedi khaDakhaDaI khaDAkhaDi, ghANIya ghUNIya dhosavaI daMtUsali dota[taDA]Di / khuratali khoNi khaNaMti khedi tejIya taravariyA, samaiM ghasaI dhasamasaiM sAdi paya saI pApariyA // 122 kaMdhaggala kekANa kavI karaDaI kaDIyAlI, raNaNaI ravi raNa vakhara sakhara ghaNa ghAgharIyAlA / sIMcANA vari saraI phiraI selaI phokAraI, uDaI ADaI aMgi raMgi asavAra vicAraI // dhasi dhAmaiM dhaDahaDaiM dharaNi rathi sArathi gADhA / jaDIya jodha jaDajoDa jarada sanAhi sanADhA / pasariya pAyala pUra ki puNa ralIyA rayaNAra / loha lahara varavIra vayara vahavaTiiM avAyara // raNaNIya ravi raNa tUra tAra traMbaka tratrahIyA, DhAka Dhuka Dhama DhamIya Dhola rAuta raharahIyA / neca nIsANa ninAdi nIMjharaNa niraMbhIya, raNabherI bhuMkAri bhAri bhUyabalihiM viyaMmIya / / cala camAla karimAla kuMta kaDatala kodaMDa, jhalakaI sAbala sabala sela hala masala payaMDa / sIgiNi guNa TaMkAra sahita bANAvali tANa, parazu ulAlaI kari gharaI bhAlA UlAlaI // tIrIya tomara bhiMDamAla Dabatara kasabaMdha, sAMgi sakati taruAri churIya anu nAgatibaMdha / haya khara ravi uchalIya kheha chAIya ravimaMDala, ghara dhUjai kalakalIya kola kopiu kAhahula // TalaTalIyA giriTaka Tola khecara khalabhalIyA, kaDaDIya kUrama kaMdhasaMdhi sAyara jhalahalIyA / 124 125 127 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ [varSa 2 128 129 12] bhAratIya vidyA anupUrti callIya samahari sesasIsu salasalIya na sakai, kaMcaNagiri kaMdhAra bhAri kamakamIya kasakA // kaMpIya kiMnara koDi paDIya haragaNa haDahaDIyA, saMkiya suravara samgi sayala dANava daDavaDIyA / atipralaMba lahakaI pralaMba valaviMdha cihuM disi, saMcarIyA sAmaMta sIsa sIkirihiM kasAkasi / / joIya bharaha nariMda kaTaka mUMchaha vala ghallaI, kuNa bAhUbali je u barava maI siuM bala bullai / jai giri kaMdari vicari vIra paisaMtu na chUTai, jai thalI jaMgali jAi kimhai tu marai aSUTai // gaja sAhaNi saMcarIya mahu Nara veDhIya poyaNapura / vAjIya bUMba na bahakIyau bAhUbali naravara / tasu maMtIsari bharaha rAu saMbhAlIu sAcuM, e avimAMsiuM kIuM kAI Aja ji taI kAcuM // baMdhava siuM naravIra kAiM ima aMtara deSai, lahu baMdhava nIya jIva jema kahi kAiM na lekhai / tau mani ciMtai rAya kisiuM eya koi parAThIu, osarI uvani vIra rAu rahIu avAThIu // gaya AgalIyA galagalaMta dIjaI haya lAsa, huiM hasamasa..... bharaharAya kerA AvAsa / eki niraMtara vahaI nIra eki IMdhaNa ANaiM, eka AlasiI parataNuM pAMgu ANiuM tRNa taanniN|| eki UtArA karIya turIya talasAre bAMdhaI, iki bharaDaI kekANa khANa iki cAre raaNdhii| iki jhIlIya naya nIri tIri tetIya bolAvaI, eki vArU asavAra sAra sAhaNa velAvaI // eki AkulIyA tApi tarala taDi caDIya jhaMpAvaI, eki gUDara sAbANa suhaDa caurA divarAvaI / 31 132 133 134 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ 135 135 136 137 aMka 1] bharatezvara-bAhubalI rAsa [13 sArIya sAmi sa nAmi AdijiNa pUja payAsaI, kasatUrIya kuMkuma kapUri caMdani vanavAsaI // pUja karIu cakrarayaNa rAu baiThau bhU jAI, vAjIya saMkha asaMkha rAu AvyA savi dhaaii| maMDalavai mauDudha mu(su?)haDa jImaI sAmaMtaha, saI hatthi diyai taMbola kaNaya kaMkaNa jhalakaMtaha / / vastu-dUta calIu, dUta calIu, bAhubali pAsi; bhaNai bhUra naravara nisuNi, bharaha rAu payaseva kiiji| bhArihiM bhIma na kavaNi raNi, eu bhiDaMta bhUya bhAri bhajai / jai navi mUraSa eha taNI, siravari ANa vahesi / siuM parikariiM samara bhari, sahUi sayari sahesi // rAu bullai, rAu bullai, suNi na suNi dUta; tAya pAya paNamaMtaya, mujha baMdhava ati kharau lajjai / tu bharahesara tasataNIya, kahi na kIma amhi seva kijai / bhAriiM bhUyabali ju na bhiDauM, bhuja bhaMju bhaDivAu / tau lajai tihUyaNa dhaNI, siri risahesara tAu / / ThavaNi 11. calIya dUta bharahesarahaM teya vAta jaNAvai, kopAnali parajalIya vIra sAhaNa palaNAvai / lAgI ya lAgi ninAdi vAdi Arati asavAra, bAhUbali raNi rahiu rosi mAMDiu tiNi vAra / UDa kaMDoraNa raNaMta sara besara phUTaiM, aMtarAli AvaiMI yANa tIhaM aMta akhuuttii| rAuta-rAuti yodha-yodhi pAyaka-pAyakkihiM, rahavara-rahavari vIra-vIri nAyaka-nAyakkiI / veDhika viDhaI virAmi sAmi nAmihiM naranarIyA, mAraiM muraDIya mUMcha meccha mani macchara bharIyA / sasaI hasaiM dhasamasaI vIraghaDa vaDa nari nAcaI, rASasarI rA rava karaMti ruhire savi rAcaI // 138 139 140 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ varSa 2 14] bhAratIya vidyA - anupUrti cha cAMpIya curaI narakaroDi bhUyabali bhaya bhiraDaI, viNa hathIyAra ki vAra eka dAMtihiM dala karaDaI / cAlaI cAli cammAla cAla karamAla ti tAkaiM, paDaiM ciMdha jhUjhaI kabaMdha siri samahari hAkaI // ruhira ralli tahiM taraiM turaMga gaya guDIya amUMjhai, rAuta raNa rasi rahita buddhi samaraMgaNi sUjhaI / pahilai diNi ima jhUjha harbu senaha mukhamaMDaNa, saMdhyA samai ti vAraNuM e karaI bhaTa bihu~ raNa // 142 143 143 ThavaNi 12. hivaM sarasvatI dhaula tau tahiM bIjae diNi suvihANi, UThIu eka ji analavego, saDavaDa samahare varasae bANi, chayala suta chalIyae chAvaDu e / arIyaNa aMgamai aMgoaMgi, rAuto rAmati raNi ramaI e, laDasaDa lADau caDIya cauraMgi, AreyaNi sayaMvara varaI e|| 144 trUTaka-vara varaI sayaMvara vIra, AreNi sAhasa dhIra / maMDalIya miliyA jAna, haya hIsa maMgala gAna / haya hIsa maMgala gAni gAjIya, gayaNa giri guha gumagumaI, dhamadhamIya dharayala sasIya na sakai, sesa kulagiri kmkmii| dhasadhasIya dhAyaI dhAradhA vali, dhIra vIra vihaMDae, sAmaMta samahari, samu na lahaI, maMDalIka na maMDae / 145 dhaula-maMDae mAthae mahIyali rAu, gADhima gaya ghaDa Tolavae, piDi para parabata prAya, bhaDadhaDa naravae nAcavai e| kAla kaMkolae kari karamAla, jhAjhae jhUjhihiM jhalahalaie, bhAMjae bhaDa ghaDa jima jama jAla, paMcAyaNa giri gaDayaDae // 146 trUTaka-gaDayaDaI gajadali sIhu, AreNi akala abIha / . dhasamasIya hayadala dhAI, bhaDahaDaI bhaya bhaDivAi // Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 1] bharatezvara-bAhubalI rAsa [15 bhaDahaDaiM bhaya bhaDavAi bhuyabali, bharIya hui jima bhIbharI, tahiM caMdracUDaha putra parabali, apiu naravai nara naratarI / vasamatIya naMdaNa vIra visa, sela sara ma dikhADae, raha rahu re haNi haNi......bhaNaMtU, apaDa pAyaka pADae // 147 dhaula-pADIya sukheya seNAvae daMta, pUMThihiM nihaNIya raNaraNIya, sUra kumAraha rAu pekhaMta, bhiraDae bhUyadaMDa beu......| nayaNihiM niraSIya kupIyau rAu, cakkarayaNa tau saMbharaie, melhaie teha prati ati sakasAu, analavego tahiM ciMtavai e // 148 JTaka-ciMtavaIya suhaDaha rAu, jo aI uSUTauM Au / hiva maraNa eha ji sIma, raMjaIa cakravRtti jIma // raMjavaIya cakravRtti jIma ima, bhaNi caku muhihiM SaDaSalI, saMcariu sUrau sUramaMDali, caku puhacai tahiM valI / SaDaSaDIu naMdaNa caMdracUDaha, caMdramaMDala mohae, jhalahalIya jhAli jhamAli tuhihiM, cakka tahiM tahiM rohae // 149 dhaula-rohIu rAuta jAi pAtAli, vijAhara vijAbalihiM, cakka pahUcae pUThi tINi tAli, bolae balavIya sahasajakho / re re rahi rahi kupIu rAu, jitthu jAisi titthu mArikhu e, tihUyaNi koi na achai apAya, jaya joSima jINai jIvIi e // 150 JTaka-jIvivA chaMDIya moha, mani maraNi melhIya thoha, samarIya tu tINi ThAmi, iku Adi jiNavara sAmi / [iku Adi jiNavara sAmiA] samarIya, vajapaMjara aNasarai, naranarIu pAli phirIu tasa siru, cakka leI saMcarai / payakamala pujjai bharaha bhUpati, bAhubali bala khalabhalai, cakrapANi camakIya cIti kalayali, kalaha kAraNi kilagilaha // 151 * mULa pratimA ahiM lakhanAranA hAye A pAdano e pUrva ardha bhAga lakhatAM chUTI gayo che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16] bhAratIya vidyA anupUrti [varSa 2 dhaula-kalagilai cakradhara sena saMgrAmi, bolae kavaNa su bAhubale, tau poyaNapura kerau sAmi, baravahaM dIsae dasa gaNu e / kavaNa so cakka re kavaNa so jAkha, kavaNa su kahIi e bharaha rAu / sena saMhArIya sodhauM sASa, Aja malhAvarDa rishvNso|| 152 ThavaNi 13. hivaM caupaI caMdracUDa vijjAhara rAu, tiNi vAtaI mani vihIya visAu / hA kulamaMDaNa hA kulavIra, hA samaraMgaNi sAhasadhIra // 153 kahIi kahi naI kisiuM ghaj, kula na lajAvitraM taiM ApaNauM / taiM puNa bharaha bhalAviu Apa, bhalu bhaNAviu tihUyaNi bApu // 154 su ji bolai bAhUbali pAsi, deva ma dohiluIM hIi vimAMsi / kahi kuNa Upari kIjai rosu, eha ji daivahaM dIjai dosu // 155 sAmIya visamu karama vipAu, koi na chUTai raMka na rAu / koi na bhAMjai lihiyA lIha, pAmai adhika na ochA dIha // 156 bhaMjau bhUyabali bharaha nariMda, maI siuM raNi na rahai suriMda / ima bhaNi baravIya bAvana vIra, selai samahari sAhasa dhIra // 157 dhasamasa dhIra dhasaI dhaDahaDaI, gAjai gajadali giri gddyddiN| jasu bhui bhaDahaDa haDai bhaDaka, dala daDavaDai ji caMDa caDaka // 158 mArai dArai khala dala khaNai, heDa haNohaNi hayadala haNai, analavega kuNa kukhaI achai, ima pacArIya pADai pchi|| 159 naru niruvai naranarai ninAdi, vIra viNAsai vAdi vivAdi / tini mAsa ekallau bhiDai, tau puNa pUrasaM cakkaha caDai // 160 caUd koDi vidyAdhara sAmi, tau jhUrai ratanArI nAmi / dala daMdoli dauDha varIsa, tau cakkiiM tasu chedIya sIsa // 161 ratanacUDa vidyAdhara dhasai, gaMjai gayaghaDa hIyaDai hasai / pavanajaya bhaDa bharahu nariMda, su ji saMhArIya hasaI suriMda // 162 bAhulIka bharahesarataNu, bhaDa bhAMjaNIya bhiDIu ghaNu / surasArI bAhUbalijAu, bhaDiu teNa tahiM pheDIya ThAu // 163 amitaketa vidyAdhara sAra, jasa pAmIi na pauruSa pAra / callIu cakradhara vAjai aMgi, cUriu cakrihiM caDiu curNgi|| 164 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 1] bharatezvara-bAhubalI rAsa [17 samarabaMdha anai vIraha vaMdha, milIu samahari bihu~ siuM baMdha / sAta mAsa rahIyA raNi veu, gaI gahagahIyA apacharA leu // 165 siratAlI durItAlI nAmi, bhiDaI mahAbhaDa beu saMgrAmi / AvyA baravahaM bAthobAthi, parabhavi puhatA sarasA sAthi // 166 mahendracUDa rathacUDa nariMda, jhUjhaI haDahaDa hasaiM suriMda / hAkaI tAkaiMtulapaiMtulaI, AThi mAsi jaI jimapuri milaI // 167 daMDa leI ghasIu yuradAdi, bharatapUta naranarai ninAdi / gaMjIu bali bAhUvalitaNau, vaMsa malhAviu tINi ApaNu // 168 siMharatha UThIu hAkaMta, amitagati jhaMpiu AvaMta / / tini mAsa dhaDa dhUjiu jAsa, bharaha rAu mani vasiu vAsu // 169 amitateja pratapai tahiM tejiM, siuM sAraMgiI miliu heji / dhAiM dhIra haNaI be bANi, eka mAsi nIvaDyA nIyANi // 170 kuMDarIka bharahesarajAu, jasa bhaDa bhaData na pAchau pAu / draThaDIya dali bAhUbali rAya, tau payapaMkai praNamIya tAya // 177 sUrijasoma samara hAkaMta, miliyA tAli tomara tAkata / pAMca varisa bhara bhelIya ghAi, nIya nIya ThAmi livaariaaraai||172 iki cUraI iki caMpaI pAya, eki DAraiM eki mAraI dhAi / jhalajhalaMta jhUjhai seyaMsa, dhanu dhanu risahesara, vaMsa // sakamArI bharahesarajAu, raNa rasi ropai pahilau pAu / giNai na gAMThai gajadala haNai, raNarasi dhIra dhaNAvai dhaNai // 174 vIsa koDi vidyAdhara milI, UThiu sugati nAma kiligilI / sivanaMdani siuM milIu tAli, bAsaThi divasi bihu~ jama jaali||175 kopi caDiu caliu cakrapANi, mAracaM vayarI bANavinANi / maMDI rahiu bAhubali rAu, bhaMjauM bhaNai bharaha bhaDivAu // 176 bihu~ dali vAjI raNi kAhalI, khaladala khoNi khe khalabhalI / dhUjaI ghasakIya dhaDa tharaharaI, vIra vIra si sayaMvara vriN|| 177 uDIya kheha na sUjhai sUra, navi jANIi savAra asUra / paDaI suhaDa dhaDa dhAyaI dhasI, haNaI haNohaNi hAkaI hasI // 178 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18] bhAratIya vidyA anupUrti [varSa 2 gaDayaDa gayaghaDa DhIMcA DhalaiM, sUnA samA turaMga mala tulii| vAjaI dhaNuhI taNA dhoMkAra, bhAjaI bhiData nabheDIgAra // 179 vahaI ruhira nai siravara taraI, rIrI yA TaraNi rASasa karaI / hayadala hAkai bharaha nariMda, tu sAhasu lahai samgi suriMda // 180 bharahajAu sarabhu saMgrAmi, gAMjai gajadala Agali sAmi / tera divasa bhaDa paDIu ghAi, dhUNI sIsa bAhUbali rAi // 181 tIha prati jaMpai suravara sAra, deSI evaDu bhaDasaMhAra / kAi marAvau tamhi ima jIva, paDasiu naraki karaMtA rIva / / 182 gaja utArIya baMdhava beu, mAniuM vayaNa suriMdaha teu / paisaI mAlAkhADai vIra, girivaraM pAhiiM sabala sarIra // 183 vacanajhujhi bhaDa bharahu na jiNai, dRSTijhUjhi hAriuM kuNa a nni| daMDijhUjhi jhaDa jhaMpIya paDai, bAhu pAsi paDiu taDaphaDai // 184 gUDAsamu dharaNi majhAri, giu bAhUbali muSTiprahAri / bharaha sabala taI tINa ghAi, kaMThasamANau bhUmihiM jAi / / 185 kupIu bharaha cha khaMDaha dhaNI, cakra paThAvai bhAI bhaNI / pAkhali phirI su valIuM jAma, kari bAhUbali dhari tAma // 186 bolai bAhubali balavaMta, lohakhaMDi tauM garavIu haMta / cakrasarIsau cUnau karauM, sayalahaM gotraha kula saMharauM // 187 tu bharahesara ciMtai cIMti, maI puNa lopIya bhAIya bhIti / / jANauM cakra na gotrI haNai, mAma mahArI hiva kuNa ginni|| 188 tu bolai bAhUbali rAya(u), bhAIya mani ma ma dharasi visAu / taI jIta maI hArilaM bhAi, amha zaraNa risahesara pAya // 189 ThavaNi 14. tau tihiM e ciMtai rAu, caDiu saMvegiI bAhubale / dUhaviu e maI vaDu bhAya, avimAMsiiM avivekavaMti // 190 dhiga dhiga e eya saMsAra, ghiga dhiga rANima rAjariddhi / evaDu e jIvasaMhAra, kIdhau kuNa virodhavasi // 191 kIjai e kahi kuNa kAji, jau puNa baMdhava AvaraI e / kAja na e INaiM rAji, ghari puri nayari na maMdirihi // 192 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka 1] bharatezvara-bAhuvalI rAsa [19 sirivari e loca karei, kAsagi rahIu bAhubale / / bhaMsUra e aMkhi bhareu, tasa paya paNamae bharaha bhddo|| 193 bAMdhava e kAMi na bola, e avimAMsi maI kI e| melhima e bhAI niTola, INi bhavi huM hiva ekalu e // 194 kIjaI e Aju pasAu, chaDi na chaMDi na chayala chalo / hIyaDai e ma dhari visAu, bhAI ya amhe virAMsIyA e // 195 mAnaI e navi munirAu, mauna na melhai mannavIya / mukkaI e nahu nIya mANa, varasa divasa nirasaNa rahIya // 196 baMbhIu e suMdari beu, AvIya baMdhava bUjhavaI e| Utari e mANagayaMda, tu kevalisiri aNasarai e|| 297 Upa, e kevala nANa, tu viharai risahesa siuM / AvIu e bharaha nariMda, sira paragahi avajhApurI e|| 298 hariSIyA e hIi suriMda, ApaNa paI ucchava karaI e / vAjaI e tAla kaMsAla, paDaha pakhAuja gamagamaI e|| AvaI e AyudhasAla, cakka rayaNa tau rNgbhre| saMkha na e jasa kekANa, gayaghaDa rahavara raannimhN|| 200 dasa disi e varataI ANa, bhaDa bharahesara gahagahai e| rAyaha e gaccha siNagAra, vayaraseNa sUri pATadharo // 201 guNagaNahaM e taNu bhaMDAra, sAlibhadra sUri jANIi e / kIdhauM e tINi caritu, bharahanaresara rAu chaMdi e|| 202 . jo paDhai e vasaha vadIta, so naro nitu nava nihi lahai e / saMvata e bAra" kaetAli" phAguNa paMcamiI eu kIu e // 203 299 // iti bharatezvara-bAhUbali rAsa zrIsAlibhadrasUrikRtasamAptaH // ||shlok saMkhyA 340 // cha / vimalamatigaNivilokanAya // kalyANaM bhUyAzciraM nandatu yaavshcndr-rvii|| * * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAlibhadrasUrikRta bu ddhi rA sa paNamavi devi aMbAI, paMcAiNa gAmiNI / samaravi devi sIdhAI, jiNa sAsaNa sAmiNi // 1 paNamiu gaNaharu goyama svAmi, duriu paNAsai jehanai naamich| suhaguru vayaNe saMgraha kIjaI, bholAM loka sISAmaNa dIjai // 2 keI bola ji lokaprasiddhA, guruuvaesiI keI lIddhA / te upadeza suNau savi rUDA, kuNahai Ala ma deyo kUDA // 3 jANIu dharamu ma jIva viNAsu, aNajANii ghari ma karisi vAsu / corIkAru caDai aNalIdhI, vastu su kimai ma lesi adIdhI / / 4 pari ghari goThi kimai ma jAisi, kUDau Alu tuM muhiyAM pAmisi / je ghari hui ekalI nAri, kimaI ma jAisi teha gharabAri // 5 gharapacchokaDi rASe chIDI, varaje nAri ji bAhiri hiiddii| parastrI bahini bhaNInai mAne, parastrI vayaNa ma dharaje kAne // 6 mai ekalau mAragi jAe, aNajANiu phala kimaI ma pAe / jimatAM mANasa dreThI ma deje, akahiM pari ghari kiMpi ma leje // 7 vaDAM Utara kimaiM na dIjaI, sISa deyaMtAM rosa na kiijii| ochai vAsi ma vasije kImaI, dharamahINu bhava jAsii Imai // 8 chorU vITI ja hui nAri, tau sISAmaNa deje sArI / ati aMdhArai nai AgAsaI, DAhau koi na jimavA baisaI // 9 sISi ma pisunapaNu anu cADI, vacani ma dUmisi tU niya maaddii| marama pIyAru pragaTa na kIjai, adhika lei navi Urcha dIjai // 10 visaharu jAtu pAya ma cAMpe, Avii maraNi ma hIyaDai kaaNpe|| grahaNA pASaiM vyAji ma deje, aNapUchii ghari nIra ma pIje // 11 kahisi ma kuNahanIya ghari gUjho, moTAM sira ma mAMDisi jhuujo| aNavimAsyAM ma karisi kAja, taM na karevaM jiNi huI lAja // 12 jaNi vAritau gAmi ma jAe, taM bole jaM puNa niravAhe / SAtu kAi hIDi ma mAge, pAchima rAti bahila jAge // 13 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ buddhi rAsa [21 hiyaDai samari na kula AcAro, gaNi na asAra eha saMsAro / pAMce AMguli jaM dhana dIjaI, parabhavi tehataNuM phalu lIjai // 14 ThavaNi 1. marama ma bolisi vIru, kuNahai kerau kutigihiM / jalanihi jima gaMbhIru, puhavii purupa prasaMsIi e // uchinu dhanu leu, tyAgi bhogi je vIdravai e / pavahaNi taDi pagu deu, jANe so sAiri paDai e / eka kanhai lii vyAji, vIjAhraiM vyAji diiye|| so nara jIviya kAji, visa vahni vana saMcarai e' // uDai jali ma na paisi, adhika ma bolisi suyaNasyuM / sunai ghari ma na paisi, cauhaTai ma viDhisi nArisyuM // bola vicyAriya boli, avicArIya ghAMghala paDai e| mUraSa marai niTola, je dhaNa jauvaNa vAulA e // bala UpaharaU kopu, bala UpaharI veDhi puNa / ma karisi thApaNi lopa, kUDao kimai ma vivaharase / / 20 ma karisa jUyArI mitra, ma karisi kali dhana sAMpaDae / ghaNuM laDAvi ma putra, kalaha ma karije suyaNa siMuM tu / / dhanu Upajata deSi, bApa taNI niMdA ma kare / ma gamu janmu aleSi, dharama vihUNA dhAmIyahaM / kaMTha vihUNuM gAnu, guru vihUNau pADha puNa / garatha vihU' abhimAna, e trihUI asuhAmaNA e // ra ThavaNi 2. hAsa ma karisi kaMThaI kUyA, garathi mUDha ma kheli jUyA, ___ ma bharisi kUDI sASi kihaI // 24 gAMThi sAri viNaja calAve, taM AraMbhI jaM nirvaahe| niya nArI saMtoSa kare // 25 moTai sarisuM vayara na kIjaI, vaDAM mANasa vitau na dIjai / baisi ma goThi phalahaNIyA' // 26 1 vIjI pratimAM 'visaneli viSa saMharai e' Avo pATha cha / 2 pAThAntara- 'ju hiyaha suhaae'| 3 pA0 'cuvtte'| Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22] bhAratIya vidyA anupUrti [varSa 2 guruyAM upari rIsa na kIjai,' sISa pUchatAM kusISa ma deje| . viNau karaMtAM dosa navi // 27 ma karisi saMgati vezAsarasI, dhaNa kaNa kUDa karI sAharasI / mitrI nIcii si ma kare // 28 thoDAmAhi thoDeruM deje, velA lAdhI kRpaNu ma hoje / garava ma karIje garathataNuM // vyAdhi zatru UThatAM vArau, pAya Upari koi ma pacAru / ___ satu ma cheDisi duhi paDIu // 30 ajANyArahi pada ma thAe, sAjuNa pIDyAM vAhara dhAe / maMtra ma pUchisi strI kanhae // 31 ajANi kuli ma kari vIvAho, pAchai hosiI hIyaDai daaho| ____ kanyA garathii ma vIkaNase // 32 deiva ma bheTisi ThAlai hAthi, aNaulaSItAM ma jAisi sAthiI / gUjha ma kahije mahilIyaha // 33 pirahuNaiM Avyai Adara kIjaI, jUnuM Dhora na kApaDa liijii| hUtai hAtha na khAMcIie // 34 gADhaI ghAI Dhora ma mArau, mAtai kalahi ma paisi nivAru / / para ghari mA jimasi jA sakUyA // 35 bhagati ma cUkIsi bApaha mAyI, jUThau capala ma chaMDisi bhaaii| guravu ma kari guru suhAsiNI ya // 36 nIpanaI dhAni ma jAisi bhUSiu, gAMThi garathi ma jIvisi lUSauM / moTAM pAtaka paraharau e // 37 giu dezAMtari sUyasi ma rAtii, tima na kare jima Tala paaNtiii| tRSNA tANiu ma na vahase // 38 dhaNi phITaI vivasAI lAge, AMcala uDI ma sAjaNa maage| kuNahai koi na uudhriiu|| 1 pAThAntara-'garuAsiuM abhimAna na kIjau' / + A kaDIo bIjI bIjI pratomA AgaLa pAchaLa lakhelI maLe cha, tema ja vadhatI ochI paNa maLe cha / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMka] buddhi rAsa [23 [jiIvataNuM jIvi rASIjai, savihuM nai upagAra karIjai / ___sAra saMsAraha etalu // ] 40 mANasi karivA savi vyavahAru, pApI ghari ma na leje AhAra / ma karisa pUtra paDIgaNuM e|| 41 jai karivaM to Agai ma mAgiM, gAMdhIsiuM na karevauM bhAgi / maratAM arathu ma lesi puNa // 42 usaDa ma karisi roga ajANiiM, kuNahaM gurathu ma lesi parANi / / sirajyAM pASai aratha navi // 43 dharami paDIge dutthita zravaNa, ani AvatuM jANe maraNa / mANasa dharama karAvIi e // 44 isi pari vaidaha pApa na lAgaI, anai jasavAu bhalerau jAgai / rASe lobhiI aMtarIu // 45 46 57 48 ThavaNi 3. hiva zrAvakanA naMdanaha, bolesu keI bola / ___ avaghaDa mAragi hIDaMtAM e, viNasaI dharama nITola // tiNa puri nivase jiNa havae, devAlA posAla / bhUSyAM trisyAM gorUyaha, chorU kari na saMbhAla // tihivAra jiNa pUja kare, sAmAyaka' be vAra / mAya bApa guru bhakti kare, jANI dharama vicAru // karamabaMdha hui jiNa vayaNi, te tasaM boli ma boli / adhike UNe mApule, kuDauM kimai ma toli // adhika ma lesi mApulaiM, ucchaM kimai ma desi / ekaha jIvaha kAraNihi, ketAM pApa karesi / / jiNavara pUThiI ma na vasase, ma rAkhe sivanI deThi / rAuli Agali ma na vasase, bahUa pADesiI veThi // 49 1 keTalIka pratomAM A kahI nabhI maLatI, tethI kSepaka lAge che / 1 bIjI pratamA 'paDikamaNuM' zabda che| 2 pratyaMtaramA 'kATaleU' zabda ch| 3 pratyaMtaramA 'heThali' zabda che / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ [varSa 2 24] bhAratIya vidyA anupUrti rASe ghari bi' bAraNAM e, Udhata rASe nAri / IMdhaNi kAtaNi jalavahaNi, hoi sachaMdAcAri // SaTakasAla pAMcai taNIya, jayaNA bhalI karAvi / AThami caudasi pUnImihi, dhoyaNi gAri varAvi // [+ aNagala jala mana vAvarU e, jou tehanau vyaap| AheDI mAMchI taNUM e, eka caluM te pApa // loha mINa laSa dhAhaDI ya, galI ya carama vicAri / eha savinUM vivaharaNa, nizcau karIya nivAri // suimuhi jetuM cAMpIha e, jIva anaMtA jaanni| kaMda mUla savi paraharu e, dharama ma na karai hANi // rayaNI bhojana ma na karisi, bahUya jIva siNhaar| so nara nizcai narayaphala, hosii pApa pramANi // ] jAMtra jotra USala muzala, Api ma hala hathIyAra / saI hathi Agi na ApIi e, nAca gIta gharabAri // pATA peDhI ma na karase, karasaNa nai adhikAri / nyAI rItiiM vivaharu e, zrAvaka eha AcAra // vAca ma ghAlisi kupurasaha, phUTai muhi mahasesi / bahuri ma Asa pirAIha, bahu UdhAri ma desi // vaida vilAsaNi dUiDIya, suiANIsu saMgu / rASe bahinara veTaDI ya, jima hui zIla na bhNgu|| guru upadesii ati ghaNA e, kahUM tu lahuM na pAra / eha bola hIyaDai dharIu, saphala kare saMsAra / sAlibhadraguru saMkulIya, sivihUM gura upadesi / paDhai guNai je saMbhalahiM, tAhai vighna Talesi // // iti buddhirAsa samAptamiti // 1 pA. 'bhu'| 2 pA0 'tIha savi Talai kilesa tu| A koSThaka bacce ApelI 4 kaDIo sauthI jUnI pratimAM nathI maLatI / bIjI bIjI pratomAM A badhI ADI avaLI ane vadhatI ochI saMkhyAmAM maLe cha / emAMnA varNana uparathI ja jaNAya che ke e pAchaLano thaelo umero che. mULa kartAnI kahelI nathI / Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ bollers Ath Printed by Ramchandra Yesu Shedge, at the Nirnaya Sagar Press, 26-28, Kolbhat Street, Bombay. Published by Dr. MANILAL PATEL, Director, Bharatiya Vidya Bhavan, Andheri, Bombay. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara Surat www.umaragyanbhandar.com