Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMta kI anugUMja HERE 600RS SHARMA 11 gasimani Pense prakapAra ja ToliyA nizAnta BHARATI'S AL MUSIC
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 898 anaMta kI anugU~ja cIkha aura cillAhaToM se pare mauna kA mukhara hona / aura taba gUMjanA nIravatA kA / anaMta kI isa nIrava gUMja se uThatI hai anugUMja / yahI saba kucha to saMjoyA hai isa AdhyA tmaparaka kAvya pustikA meM / prazna haiM samAdhAna haiM lekina anAyAsa hI saba kucha rahasyamaya ho uThatA hai / gaMtavya kI talAza hai, phira phira lauTa Ane kI vivazatA hai / bhrAnta bhaTakana se zlatha hai zarIra lekina isa zrAMti meM bhI prajvalita hai Atmajyoti / eka akSa uNNa lau se patha dIptimAna hai / aMtaryAtrA ke lie prazasta patha hai / patha, jo dauDA jAtA hai sudUra taka, avyAbAdha aura lagAtAra calate rahanA yaha hai niyati / ekAkIpana meM apane se apanI 'AyaDeNTiTI' kI pUcha parakha prakRti ke upAdAnoM meM apanI khoja aura dUsare hI kSaNa ananta se jur3akara saba jagaha avasthiti kA bodha | viveka, patha kA sajaga praharI hai /
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ samarpaNa : anaMta, ajJAta ke patha ko antaryAtrA ke do pahu~ce hue pAvanAtmA mahAyAtrI : prajJAcakSu DA. paM. zrI sukhalAlajI evam premayogI sva. gurudayAla malikajI eka prajJApuruSa, dUsare premapuruSa ; 139 eka vidyamAna, dUsare videhastha; eka amRtA Atma-vidyA ke pradAtA, dUsare parama, ciraMtana prema ke zAstA, ese donoM upakAraka gurujanoM ke caraNapadmoM meM vinamrabhAva se samarpita haiM - merI antaryAtrA kI ye kucha anugUMjeM / merI kyA, unakI hI haiM ye saba jinakI anugU~joM ke svara hI merI ina anugU~joM meM milakara mukharita hue haiM : 'merA mujha meM kachu nahIM hai, jo kachu hai so terA, terA vujha ko sauMpate, kyA lagegA merA ?" - ataH unakA unheM ho samarpita kara meM mukta hotA hUM apane aham - bojha se aura anubhava karatA hUM kRtakRtyatA / 'nizAnta' --
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ HR HODA anaMta kI Aror - - racayitA - pratApakumAra ja. TholiyA nizAnta -prakAzaka - dakSiNApatha sAhitya sabhA, vardhamAna bhAratI, 'anaMta', 12, kembrija roDa, alasUra, beMgalora-8 PH.560008
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ * prakAzaka vardhamAna bhAratI, 'anaMta', 12, kembrija roDa, alasUra, beMgalora - 8 phona : HELLOLAP * prathama AvRti 1972 * prati saMkhyA 1000 * mUlya ru0 1-50 * kApIrAiTa 'vardhamAna bhAratI' mudraka vaizAlI priMTarsa, cikapeTa, beMgalora - 53
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukharita mauna dainaMdina jIvana ko janma se mRtyu taka ko bAhyayAtrA ko pazcAdbhU meM anavarata gatizIla rahatI hai bhItarI jIvana kI eka antardhArA (Under Current), eka antaryAtrA / isa antaryAtrA ke sajaga pathika ko apane 'aham' ke kendra se uThakara agrasara honA par3atA hai| taba calane vAlI usakI sudIrgha yAtrA yAtrika ko usake 'aham' (bahirAtmadazA) ke kuMThita kendra se uThA-ukhAr3akara 'nAham' : 'maiM nahIM hUM' (aMtarAtmadazA) ke dUsare AyAma aura kramazaH 'ko'ham ?' : 'maiM kauna hUM?' (AtmadazA) ke tIsare AyAma se pAra karAkara, antatogatvA, 'bahunAm janmAnAm ante', usa cauthe aura aMtima AyAma kI ora le jAtI hai, jahAM use svayaM hI usa anaMta, ajJAta sattA kA anubhava ho jAtA hai: "so'hama' 'maiM vahI hUM' (paramAtmadazA) / yaha hai vaha antaryAtrA : 'aham' se 'so'ham' kI, bahirAtmadazA se paramAtmadazA ko / kisI vizeSa zubha prasthAna ke lie gatizIla prAmANika pathika ko bAhyajIvana meM jaise zahanAI ke-se maMgalavAdyoM ke svaroM kI gUMja aura zubhecchakoM ko zubhakAmanA ke zabda sunAI dete haiM, vaise hI ajJAta anugraha se isa antaryAtrA ke pathika ko apane yAtrApatha para sunAI dene lagatI hai usa anaMta, ajJAta sattA ko zubha saMketa sUcaka asvara, nIrava gUMja / dUra asIma, Urdhva AkAza meM mAno vaha ajJAta bajAye jAtA hai apanI adRzya zahanAI, adRzya bIna, uThate rahate haiM usase anAhata nAda aura sunAI detI hai usakI alpa - sI niHzabda gUMja / dhyAna kI, 'dhyAna-saMgIta' ko,
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ nIrava, nispanda dazA meM, vacana aura mana ke mauna kI AnandAvasthA meM usa aMtaryAtrA ke unnata pradezoM meM saMcaraNa ke samaya isa gUMja se uThanevAle Andolana apane aMtarloka meM pratidhvanita hote haiM aura ina pratidhvaniyoM se uThatI rahatI haiM mere AhatanAda kI gunagunAhaTa bharI anugU~jeM / mauna taba mukhara hotA hai, 'niHzabda' taba 'zabdastha ' hotA hai, bezaka alpAMza meM hI / antaryAtrA ke patha para gurujanoM ke evam usa ajJAta sattA ke anugrahoM se aura apanI anubhUtiyoM se uThanevAlI aisI kucha anugU~joM kA saMgraha hai yaha saMkalana / sAhitya kA alpa abhyAsI, aMtarpatha kA eka adanA - sA yAtrI aura usa anAhata nAda kA eka dUrastha zravaNArthI hone se, ajJAta kI una gU~joM kA meM eka choTA sA anugU~jaka hUM / bar3oM ke anugraha se aura apane puruSArtha se antaryAtrI ke bhItarI kAnoM meM jaba usa gU~ja ko sunane - samajhane kI zravaNakSamatA aura sajagatA A jAtI hai taba vaha gU~ja sahaja hI kucha kucha sunAI dene lagatI hai aura antarloka meM usakI pratidhvaniyA~ anugUMjita hone lagatI haiM / yahI hai thor3A sA itihAsa - Apake samakSa prastuta ina anugU~joM kA / 1 maiM cirakAla ke lie anugRhita hU~ una mahAna AtmAoM kA, jina kI gUMjoM ne merI anugU~joM ko jAgarita kiyA / maiM anugRhIta hUM vaizAlI priMTarsa ke saMcAlakoM kA, jinhoMne isa saMgraha ko sUkSmatA va kalAtmakatA se mudrita kiyA / yadi ye merI anugU~jeM kisI abhIpsu kI ekAdha anugU~ja ko bhI anuprerita kara sakIM to maiM kRtArtha hoUMgA / 'anaMta', 12, kembrija roDa, alasUra, beMgalora - 8. pratApa kumAra ja. ToliyA, 'nizAnta' 18-1-1972
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 8 + anugUJja ke svara anaMta kI anugU~ja patha aura praharI pratyAgamana mana kA kauna hai vaha mauna ? kauna hai tU kauna ? hu maiM cala rahA hUM kauna ? asIma kI ora ur3Ana mauna gagana D rUpaDaharoM meM khvAhizoM ke 11 12 13 15 16 17 19 20
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ - titalI aura mukti - vedanA kA jvAra - aMtasadIpa D puSpa ekAkI / 'gAMdhI hatyArA thA' (1) bina mAMge motI mile - kyA yaha bhI koI jIvana hai - ? 'D pragaTho, aba more prANa ! bAleM anakahIM maiM mauna jagAne AyA * mauna - anaMta kA vAtAyana ' atrudhArita prabuja .
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ anaMta kI anugUMja aMtas kI yAtrA ke patha para, gUMja uThI ajJAta kI pala pala, anaMta kI usa nIrava gUMja se, uThI anugUMja sarit-sI kalakala !
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ patha aura praharI dekhatA hU~ - yaha patha daur3A jAtA hai dUra taka, sudUra taka .... kSitija ke usa pAra, gantavya kI ora | aura vApisa bhI lAtA hai vahI isa chora : sApekSa aura 'dvimukha' jo ThaharA ! acAnaka cala detA hU~ usa para - kamI kisI ke pIche, kamI akelA mastI meM Akara kautuhalavaza, vivekahetU zUnya yA bhrAMtahetU kamI banakara ! aura, na jAne kyoM, punaH lauTa AtA hUM maiM - - vaisA hI vaisA pUrvavat ! yA to kamI, gantavya ke naze se bharA huA ! socatA hUM - 'yadi A hI jAnA hai phira Aja ke sthAna para gantavya taka jA bhI Akara - to tAtparya kyA hai isa paMtha kA, gantavya kA, gamana kA, pratyAgamana kA ? anaMta ko anugUMja
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyA bhrAnta yaha gamanAgamana, yaha patha, yaha gantavya bhI ? aura gantavya kA nazA unmatta agamya, mI ? ' bolatA hai taba koI bhItara se: . 'gaMtavya to vahI-car3hanA, Upara uThanA vahI - jisameM na ho utaranA kamI .. ! aura phira nizcaya hI ye jhUTha : patha, gamanAgamana aura gaMtavya soce hue - Upara se, tana-mana se, bAhyAloka se| vaha patha hI sahI, prakAzita jo aMtasa ke Aloka se' sunA, suna kara sahama gayA, sAtha hI svasthita bhayA, tuSTa aura paritapta huA / aura taba .... patha merI dRSTi se aojhala huA - - vAstava meM hote hue bhI ! aba, kamI kamI, dRSTi daur3I jAtI hai bAhara, bhulAvA dekara, cora kI mA~ti, becArI Adata kI mArI, anaMta ko anugUMja 9
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ usa daur3ate hue patha para / kintu jAtI hai pakar3I vahIM, sahasA, kisIse ekadama, dRSTA ke pAsa, usa daur3ate hue patha para, khar3A jo sajaga praharI bana kara-vaha hai viveka : cira sajaga praharI isa patha kA / yaha patha - jo daur3A jAtA hai dUra taka, sudUra taka ! anaMta ko anugUMja
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAgamana mana kA! Atma-pradeza ke gahare gahvara se - uThA kisI dina prANa : dhadhakatI dhar3akanoM, prazvAsoM-spaMdanoM se bharA / prANa ke ina spandanoM se laharA rahA mana : ur3Ana aura AvAgamana karatA huA / . . bahuta bhaTakA, na kahIM aTakA, na zIghra lauTA aura bIta cukA yoM hI, kitanA hI aparimita kAla ! para phira eka dina, ghar3iyA~ china china, bhaTaka bhinna bhinna, hokara saMlIna vaha AyA lapaTa meM prazvAsoM kI prANa ke, aura prANa pahuMcA jaba usa paricita deza, Atma-pradeza ke prAMgaNa mANa meM ! .. taba mana baiTha gayA turanta vahIM, carama bindu tRpti kA A gayA sahI, aba bhaTakanA rahA nahIM zeSa kahIM / anaMta ko anugUMja
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ kauna hai vaha mauna ? prazna eka uThA aMtas se : "tU kauna hai?' phira ruka kara pUchA usI ne : kyoM mauna hai?' taba mauna meM hI kahA kisI ne : ___ kaise kahu~ jaba meM hI nahIM jAnatA ki, mujha meM kauna hai jo mauna hai?' aura mauna ne prAraMbha kI taba khoja chipe usa kauna' kI, talAza hI letA calA bhItara ke kone-kone kI : maiM kauna ....? maiM kauna ....? maiM kauna ? para abhI bhI pratyuttara thA mauna .... | aMta meM kisI zUnya velA meM huA anubhava, samAdhAna, amina : 'maiM bhinna hU~ maiM mitra, sarvathA bhinna na kahIM tallIna na kahIM dIna-hIna; __ maiM mitra hU~ maiM bhinna, sarvathA minA !' anaMta ko anugUMja
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ tU kauna hai, tU kauna ? yaha uThatI pukAra : 'tU kauna hai, tU kauna ? caitanya kI phuhAra ! kyoM mauna hai tU mauna ?' yaha uThatI pukAra ... 1 ye cahacahAtI cir3iyA~, sahamI huIM dizAe~, per3oM kI gaharI chAyA, caTTAna aura zilAe~ - saba pUchate haiM mujha ko: * tU kauna hai, tU kauna?' 2 yaha ravi kI rajata - sI kiraNeM, ye jhUmatI havAe~, iThalAte hue bAdala, ye masta - sI phijAe~, anaMta kI anugUMja
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ saba pUchate haiM mujha ko : 'tU kauna hai tU kona?' ... 3 yaha ye muskarAte cehare, ye pharapharAte kuhare, ye jala ke kUpa gahare, ye loga jo haiM Thahare, saba pUchate haiM mujha ko : "tU kauna hai, tU kauna?'... 4 yaha bhanaMta ko anugUMja
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ maiM cala rahA hUM maiM cala rahA hUM - saba jagaha, saba samaya . mere aham' ko sAtha liye. cetanA mUcchita kiye, bujhA ke hoza ke diye ! aba chUTanA hai isa krama ko, aba TUTanA hai isa bhrama ko. aba juTanA hai yahIM zrama ko, aura mur3anA hai yahIM patha ko, sajaga, cira amUcchita bana . ! aura taba rahegI cetanA, 'maiM nA rahU~, basa itanA kahuM : 'mai cala rahA hUM!'
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ kauna ? gA rahe haiM paMchI - unameM bhara rahA hai svara kauna ? jhUma rahe haiM patta - unameM bhara rahA gati kauna ? ghUma rahe haiM bAdala - unameM saMcAra kara rahA kauna ? gUMja rahe vana - prAntara - unameM gUMja bhara rahA hai kauna ? chipA ajJAta isa jJAta jaga ke pIche hai kauna ? chipA niHsvara ina vi-svaroM ke pIche kauna ? ThaharA arUpa ina rUpa - virUpoM ke bhItara kauna ? chAyA adRSTa ina dRSTa - dRSyoM ke pIche kauna ? samAyA asIma ina sImAoM ke bhItara kauna? eka tattva hI zAyada, chipA sabhI ke pIche, laharA rahA caitanya eka hI saba ke nIce ! anaMta ko anugUMja
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ asIma kI ora ur3Ana . per3a ur3a rahe the - kSitija - rekhA ke usa.pAra, asIma AsamAna kI ora, dharA se nija-mukhoM ko mor3a, sImAeM chor3a, riztoM ko tor3a, gAte hue, jhUmate hue, iThalAte hue: apanI jar3oM ke sAtha ! jar3eM ve purAnI adhogamana kI ora unheM jo le jAnA cAhatI thIM! kintu, saphala nahIM huIM ve - nitya Urdhva - gagana kI prApti kI, AkAza ke prati ur3Ana kI, per3oM kI chaTapaTAhaTa ke sAmane! . unheM bhI ur3anA paDA ukhar3a kara Urdhva-dizA meM gagana kI ora ! anaMta ko apaja
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ per3aaba ve dharatI se uTha cuke haiM, Urdhva kI anaMta yAtrA ko cala par3e haiM, niraMtara ur3ate hI jAte haiM, ur3ate hI jAte haiM - unheM na koI roka hai, na koI avarodha - ve ur3a rahe haiM - gAte hue, jhUmate hue, iThalAte hue - asIma kI ora ! cetana kI yAtrA 'cala' se 'acala' acala se nizcala kara ke aMta meM pAra 'calAcala', calatI rahe cetana kI yAtrA, . lokAloka aMtas meM plpl| . marmata kI anugUMja
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ mauna gagana yaha mauna gagana merA jIvana, ___ yaha mauna bhavana merA jIvana, isa meM umar3ate bAdala mana ke, raMga-biraMge nitya nUtana .... I . - yaha mauna gagana .. 1 uThatI lahareM ye sAgara se, bhItara ke bhI Agara se. chU chU kara ye kaNa kaNa ko, barasA detI haiM abhinava ghana .... / yaha mauna gagana .... 2 '(tU) kauna? kauna?' ke ghoSa uThe yaha, (para) mauna mauna saba bana gae raha, kone kone ko bhara bhara ke, chor3a gae nIrava gUMjana ......... yaha mauna gagana .... 3 anaMta ko anugUMja
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ khaNDaharoM meM khvAhizoM ke khvAhizoM ke khaNDaharoM meM, khAka khudI kI khojatA hU~ ... ! aMgAre - sI khudI ne khuda, khvAhizoM kA mahala racAyA, aramAnoM ke raMgarUpoM se, bhara bhara usako khUba sajAyA, kaise acAnaka kina zoloM ne, usako hai kyoM karake jalAyA? dekhake hAlata khaNDahara kI khuda, yaha to rahA maiM socatA hUM .... ! khvAhizoM ke khaNDaharoM meM .... 1 khar3A khaNDahara dUra becArA, khir3akiyoM se karAha rahA hai, AheM bharatA niHzvAsoM meM, dina rAta jisane dAha sahA hai, anaMta kI anugUMja
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahala nahIM aba miTTI banane, apane dila se cAha rahA hai, usa pyAse ke bikhare A~sU, jA kara rahA maiM poMchatA hU~ .... ! khvAhizoM ke khaNDaharoM meM .... 2 nAmo-nizA~ nahIM khudI kA aba, jalakara khuda jo khAka huI hai, jalane se hI rUha usI kI, vAkaI meM jo 'pAka' huI hai, mAtama-sI usa khAmozI se, bola khuzI ke khojatA hUM, khAka khudI kI khoja khoja ke, khuda khudA ko khojatA hU~ ....! khvAhizoM ke khaNDaharoM meM ... 3 anaMta kI anugUMja
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ titalI aura mukti sara paTakatI para pharapharAtI, TakarA rahI thI, titalI khir3akI se : baMda dvAroM se bAhara jAne, mukti pAne / bahuta mathA, kucha kAla bItA, para nikala na pAI aura lagI rahI vaha TakarAne 1 AyA acAnaka pathikaH koI; kholI khir3akI, ur3a gaI soI / jIvAtmA bhI aise hI TakarAtI rahatI : sara paTakatI, dara dara bhaTakatI, mana masosatI, tana khasosatI, hAtha macalatI, pA~va kucalatI, bhItara jhulasatI, bAhara ulajhatI ... ! para jaba taka mile na hAtha ko thAmanevAlA, baMda dvAroM ko kholanevAlA, laMbI nIMda ko tor3anevAlA jJAnI, sadguru, rAhI, saMga yukti, taba taka kyA sambhava hai mukti ? anaMta kI anugUMja 22
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ vedanA kA jvAra aMtas ke sAgara se uThatA hai, umar3atA hai, vedanA kA jvAra : / TakarAtA hai sImAoM kI dIvAroM se, lAMgha kara pAra jAtA hai kinAroM se, aura mauna hI lauTa AtA hai minAroM se, aura kho jAtA hai sAgara meM / kucha kSaNa bIte ki vaha phira uThatA hai, umar3atA hai, TakarAtA hai, jhakajhora detA hai-sthUla kI dIvAroM ko, aura tor3a detA hai jIrNa zIrNa kivADoM ko, AvRtta kara taTa kI retoM ko, unmukta pradezoM ko....! aura vaha uThatA hI rahatA hai, umar3atA hI rahatA hailagAtAra, tAra-betAra, katAra kI katAra, sAgara ke pAra, divasa aura rAta, saMdhyA aura prAta, taba taka, ki jaba taka vaha kara na de azeSa: zUnyazeSa, parizeSa, samagra sImAoM ko ! kyA sacamuca, taba taka vaha uThatA hI rahegA ? uThatA hI rahegA ? umar3atA hI rahegA ? anaMta ko anugUMja
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMtasdIpa dIpana kevala bAhara ke, na kevala mItara ke! kevala bAhara ke bhI galata, kevala mItara ke bhI, eka apekSA se, Arambha meM, galata--- anta meM sahI hote hue mI! kyoM ki usake bhItarI rUpa kA 'rUpaka', usake bhItarI rUpa kI upamA' mI bAharI dIpa ke nimitta - kAraNa se AI na ? bahirdIpa-darzana se hI aMtardIpa kI smRti jagI na ? sAkAra darzana, sAkAra dhyAna hai bAharI dIpa; nirAkAra darzana, nirAkAra dhyAna hai bhItarI dIpa / apekSAbheda se, avasthA bheda se, bhUmikA bheda se kahIM bAharI dIpa upAdeya, upayogI, ho sakatA hai, kahIM bhItarI diip| ataH maiM kahatA hU~: jaba taka avasthA na ho jAya~ anaMta kI anugUMja
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhItarIdIpa kI aMtas lo meM hI ghula mila jAne kI, samA jAne kI, ramA jAne kI, taba taka AtmavaMcanA, mithyA Agraha, parokSa dambha kyoM kareM - - kevala bhItarI dIpa ke hI jagane kA ? bhItarI dIpa to taba hI jagA mAnuM, jaba ki vaha akhaMDa jalatA rahe, aura kabhI bujhe nahIM ! jaba ki vaha harasthala jalatA rahe, kahIM bujhe nahIM !! 'uThata baiThata kabahu na chUTe, aisI tArI lAgI' kI bhA~ti ! ! ! vaha dIpa hai 'sahajAtma svarUpa' kA, 'svayaM' kI smRti - suratA aura 'paramaguru' kA / jo bAhara se bhItara kI ora sahaja hI jaga jAtA hai aura jaga jAne ke bAda kabhI na bujha pAtA hai / ataH usa dIpa ko hI kyoM na jalAyeM ? usa 'anubhavanAtha' ko hI kyoM na jagAyeM ? use hI jalAnA- jagAnA hai, use hI pAnA hai, vahI gaMtavya, vahI sAra sarvasva prAptavya hai / kiMtu ekAMga upekSA kara bAharI dIpa kI anaMta kI anugUMja 25 *
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ vahAM nahIM pahu~canA hai, pahu~cA jAtA bhI nahIM .... bhrama meM haiM ve jo vaisA dAvA karate haiN| kyA ve usa pagale kI hI smRti nahIM dilAte, jo ki, kamI na kabhI sIr3hI para car3ha kara, phira, sIr3hI ko hI detA ho gAlI ? Akhira Dara kyoM hai bAhara ke dIpoM kA ? kyA bhItarIdIpa jalAne kA lakSya rakhakara bAhara kA dIpa jalAyA nahIM jA sakatA ? aura yadi kevala bAhara kA dIpa hI bAdhArUpa hai, to bAhara kI sArI yogapravartanA - mana-vacana-karma ke kArya vyApAra - ko bhI bAdhArUpa kyoM nahIM mAnA jAtA? use hI kyoM nahIM rokA jAtA ? kevala bhItarIdIpa ke hI jalAne kI bAta to taba hI sarvathA saca ho sakatI hai jaba ki, sAre jIvana vyApAra sarvathA sthagita ho jAye, zamita ho jAya~, 'svarUpa' meM saMsthita ho jAye ! aura zeSa raha jAe kevala aMtas - kA dIpa, kevala usakI akhaNDa, akSaya, akSuNNa lau / anaMta ko anugUMja
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ puSpa ekAkI yaha puSpa suvAsita smati dilAtA hai - mere ekAkI- akelepana kI / Aja merI meja para akelA vaha bhI jo par3A hai !! phira vaha smRti dilAtA hai -.. mere Agata, vigata, atIta kI, jaba ki aise hI puSpa, eka nahIM do do, roja merI meja para rahA karate the : kisI ke dvArA cupacApa, mare jJAtAjJAta rUpa ke prati rakhe jA kara ! Aja .... na ve puSpa haiM ....! na ve puSpita dina ...!!... aura na nikaTa vaha puSpa-samarpitA !!! basa smRtibhara hai aba usa kI, anaMta kI anuja
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAta nahIM kisI ke basa kI, uttara - dakSiNa ke do diza kI .... / ve puSpa - jo roja rakhe jAte the naye naye, kamI ke sabhI ve kumhalA gaye, kAla ke karAla gAla meM samA gaye, calA - pracalA bana mana ko ramA gaye, vaisA hI yaha puSpa phira Aja to jo rAha se milA huA aura maiMne hI uThA lAkara rakhA huA, merI meja para - jahA~ vaha akelA, khaNDita - sA par3A hai / yaha puSpa suvAsita asaMga, ekAkI, akelA, ekAnta nitAnta meM nIrava nizAnta meM smRti dilAtA huA - mere hI ekAkI, akelepana kI, aura tattvavacana kI bhI ki, 'ego'haM nattthi me koii|' anaMta ko anugUMja
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAMdhI zatAbdI ke avasara para gAMdhI ko hatyArA siddha karane ko pravRtta AcArya rajanIza ko samarpita 'gAMdhI hatyArA thA' [?] yaha abhiyoga lagAkara ki : 'gAMdhI hatyArA thA bhArata kI AtmA kA' eka pAgala ne hatyA kara dI thI gAMdhI kI, paccIsa sAla pahale / phira vahI abhiyoga lagAkara ki : 'gAMdhI hatyArA thA bhArata kI AtmA kA ' * tulA huA hai eka dUsarA pAgala phira gAMdhI kI AtmA kI hatyA karane / aura taba prazna uThatA hai : kyA abhI bhI zeSa hai gAMdhI ke prati yaha roSa ? aura pratizodha bharA unmatta Akroza ? Akhira kyoM ? kyA usane bigAr3A thA ? kyA gAMdhI eka hatyArA thA, sacamuca eka hatyArA thA ? zAyada, 29 ... AcArya rajanIza anaMta kI anugU~ja
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAyada abhI jI nahIM bharA gAMdhI kI usa hatyA se, zAyada abhI adhUrI hai vaha hatyA ! aura yadi aisA ho to aba bhI mAro use, gAMdhI zatAbdI kA yaha maukA bar3A hI acchA hai, dekhanA, kahIM hAtha se nikala na jAya ! isalie ThIka se mAro use, jar3a se kATa miTAo use, usa para abhiyoga anajAna lagA lagAkara, use samAdhi se rAjaghATa kI uThA uThAkara, eka bAra nahIM, aneka bAra bArabAra mAro aura gaharA use daphanAoitanA gaharA - auraMgaja bI-khvAhizoM ko sAtha lieki bAhara na nikala pAyeM kamI AvAz2a usa kI, bhUle se bhI na dIkha pAyeM kamI parachAI usa kI ! kyoM kivaha hatyArA thA, anaMtaH ko anugUMja
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAMdhI hatyArA thA, hA~, gAMdhI hatyArA thA usa bhArata kA, svataMtra bhArata kI usa tathAkathita AtmA kA- vaha AtmA vaha, ki jo rakta-pyAsI hai dIna-daridroM kI, aura usa rakta ko madirA ke jAmoM meM bharabhara kara, jo pItI hai, jhUmatI hai klaboM meM dhunoM para jAjhoM kI ! jo palatI hai pUMjI para amarikI bAjoM kI !!. kamI pAka, kabhI rUsa aura kabhI cIna ke mukhiyA mAo kI, jo panapatI hai chAyA lekara smagalara, Teksacora zAhoM kI, jo calatI hai A~kha udhAra lekara mAsa maharSi mAtro kI, jo phUlatI hai phuhAroM para, phraoNiDa ke seksa bahAvoM kI, 31 anaMtI maga
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo cAhatI hai bharamAra videza - sI barthakaMTrola aura bhogoM kI, jo detI hai duhAI uTha uThakara hiMdupana ke kaumI - rogoM kI, jo ragar3atI hai pradezoM ko jar3atA meM, bhASA - prAntoM ke cogoM kI, jo ugalatI hai kSaNa kSaNa para, vidvaSavANI AkrAMtoMkI, jo kucalatI hai pada pada para AtmA ko dehAtoM kI ... !!! bhArata kI aisI eka banAvaTI AtmA, jhUThI AtmA, bhramita AtmA, tathAkathita AtmA - - ki jisakA gAMdhI hatyArA thA, bezaka hatyArA thA, usane, usI AtmAne, eka dina .... eka dina pratizodha kI Aga lie gAMdhI kI hatyA kI ! phira usake aramAnoM kI hatyA kI !! phira usakI ahiMsA kI bhI hatyA kI !!! ta ne anugUMja
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ aura aba ....? aba usakI zeSa hastI kI bhI hatyA karane, vaha jA rahI hai - .:: - usa naye pAgala ke zabdoM ke dvArA ! vaha jhUThI AtmA socatI hogI ki usako svayaM ko isa se zAMti milegI, caina kI nIMda vaha so sakegI, lekina nahIM - vaha galata samajha rahI hai ki, gAMdhI kI hastI pradhAnoM kI kursiyoM meM hai, yA khaddara kI sapheda TopiyoM meM hai, yA phAiloM - daphtaroM - kitAboM meM hai, ki jisase usakA jalA DAlanA paryApta ho jAye, AsAna ho jAye / magara nahIM - . . gAMdhI kI hastI vahAM nahIM, gAMdhI kI hastI to vahAM hai - amata kI anuja
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahA~ hara AdamI pasInA bahAtA hai, jahA~ hara AdamI nekI kI khAtA hai, jahA~ hara AdamI anyAyoM se jUjhatA hai, jahA~ hara eka prema aura prasannatA se jItA hai, . jahA~ sAkAra prema hI gItA hai .... 1 aura gAMdhI kI hastI; una dIna-duHkhiyoM kI AhoM meM hai, una zahIda-vidhavAoM kI karAhoM meM hai, mArTina lyUthara, vinobA kI sI AtmAoM meM hai, nikhila vizva ke kaNa-kaNa, . jala-thala rAhoM caurAhoM meM hai ! kahAM mArane jAiegA use ? jo kSamatA rakhatI hai - bhArata kI usa jhUThI AtmA ko, usakI bhramaNA ko, bhasmasAt kara dene kI ! aura isalie - marmata kI anugUMja
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 kAraNa, hetU, bhrAnti rahita yaha, AkAMkSA AzA kA unnayana, jJAta ke pAra praveza hai yaha, ajJAta deza kA anugamana / rahA bhaTakatA bhrAnta manuja, nija paridhi meM prAkU purAtana, ina sImAoM ke pAra kSitija, aura AyAma adRSTa sanAtana, sAMta - sasIma meM hotA rahA hai, aba taka usakA ApyAyana, yaha mauna bhavana asIma anaMta kA, banA huA hai eka vAtAyana ! hastI hastI hI bolatI hai aura mastI hI DolatI hai, rAz2oM ko kholatI hai, prANoM ko gholatI hai / anaMta kI anugUMja
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuttarita anuja kara zora uThA hai koI, mere bhItara-bhavana meM, jhakajhora rahA hai koI, mere zayana - svapana meM, aura pUchatA hai haradama, prANoM ke hara kavana meM: maiM kauna ... ? maiM kauna ....? maiM kauna ....? graMthoM ke bIca par3A thA, saMlIna bana paThana meM, raTa raTa ke bhara rahA thA, kyA-kyA smaraNa-ramaNa meM, para cauMka uThA acAnaka, bija jyoM gire gagana meM, aura jala uThA thA dAmana, mara khudI ko kaphana meM, jhakajhora rahA thA koI, mere zayana svapana meM, aura pUchatA thA haradama, prANoM ke hara kavana meM: maiM kauna .... ? maiM kauna ....? maiM kauna ...? anaMta ko anugUMja
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ kyA yaha bhI koI jIvana hai, sahajIvana hai ? kyA yaha bhI koI jIvana hai, sahajIvana hai, jise 'bojha' banA mana r3hotA hai ? askhala, nizchala, kalakala jala kA kyA, palapala bahatA yaha sotA hai ? kyA yaha bhI .... 37 yA to phira phira ke lagatA rahatA eka, ahaMkAra kA gotA hai ? - jisa ko nahIM ghulanA AtA hai, uTha uThakara jo rotA hai ? calatA palapala jo 'mA~ga' lie, eka sukha suvidhA kA nyotA hai, dambha, darpa kA yoga banA yaha, saudA aura samajhautA hai ? kyA yaha bhI ..... - kauna yahAM para apane bhItara. kAluSa - kalmaSa dhotA hai ? AzA, apekSA, surakSA chor3a kauna, nirapekSa tAra pirotA hai ? ? anaMta kI anugUMja
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ vAstava meM 'apane' ko pAne, kauna khudI ko khotA hai ? apane hita ko rote yahAM saba, , kauna dUsaroM kA hotA hai ? . .. kyA yaha bhI .... ....? kauna kamI rAjI hI yahAM para, hastI miTAne hotA hai ? khuda-parastI miTAne kisane, mItara kA hala jotA hai ? ... miTakara hI phUlane phalane kA, bIja yahAM kauna botA hai ? ahaMkAra-saMgraha kA yahAM para, vyartha bojha vaha DhotA hai, kyA yaha bhI .........? vANI thama jAtI hai jahAM para mauna hI mukhara hotA hai, aise nIrava, azeSa saMga kA , jahA~para padarava hotA hai, anaMta kI anugUMja
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ nizzeSa pradAna kA karma hI kevala prala pala jahA~ para palatA hai, 'sahayoga', sahajIvana, prema ciraMtana ajasra jahA~ para calatA hai - vahI to saccA jIvana hai, sahajIvana hai, lekina, kyA yaha bhI koI jIvana hai....? becaina na kahIM hai mujhako caina, yUMhI bItata hai dina raina khojate rahate sadA ye nainaH . - 'ina meM kauna apane, kauna gaina'? anaMta ko anugUMja
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ pragaTo, aba more prANa ! ! pragaTo pragaTo pragaTo pragaTo aba more prANa ! prabhu, pragaTo aba more prANa ! mohe prAsa rahI na Ana pragaTo ! kitane guz2are cA~da-sitAre, aura kitane dinamAna; baiThA hU~ maiM rAha meM terI, lie daraza kI ThAna, pragaTo // 1 // calA khojatA naz2ara naz2ara meM : nagara nagara meM : Dagara Dagara meM, terA rUpa mahAna; terA ThikAnA koI na batAve ghara terA anajAna,... pragaTo // 2 // , ye tana kI dIvAreM, ye mana kI mUrata, para nA unameM terI sUrata; tor3a ke ina sImAoM ko aba, kara do anusaMdhAna, pragaTo // 3 // bhavana bhItara kA gU~ja uThA hai, jAga rahA hai jJAna; uThatIM AvAjeM pala pala paraH 'apane ko pahacAna' pragaTo // 4 // anaMta kI anugUMja 40
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAteM anakahIM likhI ciTThI cAcA ke nAma, karane ko jaba thA nahIM kAma / likhI ciTThI... calatI gAr3I, lambA saphara, likhanA calA thA cAroM prahara, rukatI gAr3I thI Thahara Thahara, para ruke tanika na apane rAma ! likhI ciThI.... gAr3I ke saMga kathA calI, ___likhate sArI jalI - malI: para khila na sakI vaha vyathA-kalI, tIsare dina jo AyA mukAma ! likhI ciTThI .. vyathA - kathA nahIM pUrI huI, rahate sAtha bhI dUrI huI; ciMtA carama eka jI ko chuI : 'rakha sakeMge kyA ve dila ko thAma?' likhI ciThThI.. * cAcAjI : sva. gurudayAla mallikajI : gurudeva va gAMdhIjI ke sahayogI / anaMta ko anugUna
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhItara kI pIr3A bhItara hI sahI, na una ko, na auroM ko kahI, ciThThI anapreSita adhUrI rahI, aura ve to cala base apane dhAma ! likhI ciTThI .... sunA thA unhIM ke mukha usa dina, 'patiyAM, bAteM anakahIM jina jina, pahu~catI haiM jarUra kamI eka dina / ' pahu~cegI merI kisa dina ? ....kisa janama ? ..... kisa ThAma ? likhI ciTThI .... kinheM sunAyeM ? dila meM kitanI Aga bharI hai, kitane darda aura duHkhdd'e| kinheM sunAyeM apanI kahAnI, kahAM haiM aise mukhar3e ? anaMta ko anugUMja
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ maiM mauna jagAne AyA maiM mauna jagAna e AyA, re bhAI ! zAMti jagAna AyA; jo kucha tere pAsa par3A hai, [use] dena - dikhAne AyA, re mAI ! zAMti..... chor3o ina zabdoM ko chor3o, zoroM ke nAtoM ko tor3o, zabda - zora ke pAra basA jo, usa se milAna AyA, re bhAI ! usa nIrava meM zAMti hastI, bharI hai usameM mauna kI mastI; usa mastI se uThana e vAle, gAna sunAne AyA, re bhAI ! zAMti zAMti mauna nIrava hai, dhyAna nIrava hai, prema kA bhI saMdhAna nIrava hai, usa (parama ) 'nIrava' meM, rava ke spaMdana, vilIna karAne AyA, re bhAI ! zAMti saMta kI anugUMja
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ mauna - anaMta kA vAtAyana ! yaha bhavya nilaya hai mauna bhavana, hotA hai jahA~ nija prAtma - milana, nahIM rUpa, raMga, nahIM zabda sphuraNa, yahA~ eka nigUr3ha nIrava guMjana ! saMvAditA kA sAtatya jahA~ aura visamvAda kA visarjana, sajaga sthiti hai cetana kI, ulajhana unmAda kA unmUlana, Adi - aMta kA sammilana yaha, apanepana kA anukUlana, kriyA saMga kA hai zamana yaha, pratikriyA kA pratiphalana / darzana apanA, zodhana apanA, 'ko'ham?' kA yaha unmIlana, tana-mana - buddhi - citta - hRdaya ke pAra aMtas kA anuzIlana !
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ gAMdhI kI hastI mara nahIM sakatI, miTa nahIM sakatI, gAMdhI kI haz2Ara haz2Ara bAra hatyA karane para bhI vaha kabhI miTa nahIM sakatI / lekina phira bhI yadi tumheM saMtoSa na hotA ho, phira bhI tumhArA jI nahIM bharatA ho, to aba bhI mArakara dekho use, gAMdhI zatAbdI kA yaha maukA bar3A hI acchA hai, dekhanA, kahIM hAtha se nikala na jAye ! isalie ThIka se mAro use, jar3a se kATa miTAo use, usa para abhiyoga anajAna lagA lagA kara, use samAdhi se rAjaghATa kI uThA uThA kara, eka bAra nahIM, aneka bAra, bAra bAra mAro, aura gaharA use daphanAzrI, kyoM ki, vaha hatyArA thA ! 'gAMdhI hatyArA thA' !! 35 aMgata kI anugU~ja
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ bina mAMge motI mile aba na mAMgU~gA kabhI bhI - mAMgane se kucha na milatA, 'gara mile to mUlya giratA, mAMsa bhalA kisa kI sadhI haiM, alpa hI mAMge tabhI bhI ! ThIka kahA hai kabhI kisI ne, kamanasIba yAcaka ke sIne, mAMga kyoM usase na letA, jo na ThukarAtA kabhI bhI ! aba na ...... anaMta kI anugUMja aba na bina ikarAra na mAMgatA mana, bina itabAra na mAnatA tana, phira bhI vaha inkAra kare to, lauTa, bhale roke sabhI bhI ! kahA kabIra ne, Anandaghana ne, mAMgana, marana, samAna sabhI, paiTha bhItara ghaTa sAgara meM, bina mAMge mAtI mile abhI bhI ! aba na aba na .... 0000 .... 3.6
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAjoM ke saMga raMgA thA, unmatta, matta bhajana meM, sUroM ko khoja khotA, tallIna bana raTana meM, jar3a karma meM, kabhI kho, phiratA thA sUkhe raNa meM, C sAdhoM ko sAtha le kara, kSaNa kSaNa ke AvaraNa meM taba phUTa par3A yakAyaka, navaghoSa tana badana meM : maiM kauna ....? maiM kauna ....? maiM kauna P ? apane ko kho rahA thA, jana-jana vijana svajana meM, phira khojatA akelA, gahU vara guhA gahana meM, aura ghUma ghUma thakA thA, vana-upavana camana meM, aura anta meM rukA thA, mUcchita sumana ke tana meM, kara zora uThA taba koI, jyoM mora ho sAvana meM, 47 maiM kauna .... ? maiM kauna .... ? maiM kauna....? anaMta kI anugU~ja
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ aba lau lagI hai aisI hara saMcaraNa-bhramaNa meM, vaha sAtha hai nirantara praharI-sA hara caraNa meM, karatA hai prazna pala pala, tana-mana ke hara varaNa meM: 'kyA kara rahA ? kyoM hai yahAM? tU kauna saMkramaNa meM?' taba tor3a rahA hai koI mUrchA, ahaM, karaNa meM, aura jor3a rahA hai koI nidrA ko jAgaraNa meM : ___ maiM kauna ....? maiM kauna .... ? maiM kauna ... ? uttara milA na koI, kSaNa kSaNa ke saMsaraNa meM, aura gUMjatA hai prazna, hara caraNa aura varaNa meM : maiM kauna ... ? maiM kauna ....? maiM kauna .... ? aMtimA 'eka gUMja uThI, anugUMja uThI, .. nIrava-sAgara se eka bUMda uThI / ' anaMta ko anugUMja 48
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'ananta kI anugUMja' kAvya saMkalana gUDha AtmabhAvoM kA suramya va sahaja citraNa hai| isa meM mukti ke lie chaTapaTAhaTa kI abhivyakti ke kaI mAdhyama hai / khaNDahara, titalI aura pUSpa jaise mAdhyama bhI / kucheka kSaNikAe hai, zeSa hai gIta va kavitAeM / 'patha ke praharI' meM uhApoha kA sajIva citraNa hai| eka cakravAta meM ulajhe mana kA bimba hai ' asIma kI ora uDAna' kintu yaha cakravAta AtaMka nahIM alhaDa jhUma kI saSTi karatA hai| do-eka kavitAeM saMkalana se alaga-thalaga baiThatI haiM / yathA amarSa se racIpacI racanA 'kyA yaha bhI koI jIvana hai ?' aura Akroza se ApUrita racanA 'gAMdhI hatyArA thA (?)' eka racanA ' bAteM anakahIM' zraddhAMjalIparaka hai| racanAkAra bhAratIya saMgIta meM niSNAta hai ataH svAbhAvika hai isa saMkalana kI racanAeM layavaddha hai| inameM 'hamiMga'-sA AnaMda hai kyoMki ve aMtaryAtrA kI racanAeM haiN| apane bhItara paiThane ke lie isa kRti kA rasAsvAdana kiyA jAnA lAbhaprada hai / 'jaina jagata' pharavarI 1973
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'anaMta kI anugUMja' : pArakhoM kI dRSTi meM kitAba meM Apake bhItara baiThe nAnA bhAvoM, anubhUtiyoM, anabhavoM, vyaktiyoM ke lie AMtarika dhvani kI pratidhvani sahaja, sarala, saMtoM kI aTapaTI bAnI meM hai / DA. zivanAtha adhyApaka, vizvabhAratI, hindI bhavana, zAMtiniketana pustikA meM jo racanAyeM haiM ve zIrSaka ke anurUpa haiN| mAnavamAtra ke hRdaya ko anugUMja sparza kregii| DA. rAmasiMha tomara saMpAdaka, 'vizvabhAratI' patrikA, zAMtiniketana 'anaMta kI anugUMja' kI pratyeka racanA kyA hai madhura saMgIta kI avirala dhArA hai| isa suMdara racanA ke lie hArdika badhAiyA~ svIkAra kareM / DA. hiraNmaya incArja, snAtakottara hiMdI vibhAga, beMgalora vizvavidyAlaya Apa kI gIta kavitA pustaka kI saphalatA ke lie maiM apanI zubhakAmanAyeM bhejatA hU~ / mohanalAla sukhADiyA rAjyapAla, maisUra rAjya, beMgalora aneka amUrta bhAvoM ko abhivyakti denevAle Apake kAvya bahuta hI pasanda aaye| mudraNa, TAipa dhyAna AkRSTa kara sakeM vaise sarasa haiM / mAthAlAla dave gujarAtI kavi, sAdhanApatha, bhAvanagara ApakI bhejI huI pustaka milI, dekhI, pustaka bahuta acchI hai, dhanyavAda, AzISa / AcArya zrI rajanIza VARDHA MEDITA