Book Title: Agam Satik Part 12 Bhagavati Sutra Gujarati Anuwad 4
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Deepratnasagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009003/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | I namo namo namUnarvasAsa .. Agamasa saTIka anuvAda anuvAda zreNI sarjaka - muLA TIyara chAsAgara Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladaMsaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurubhyo namaH AgamasaTIkaanuvAda 12/1 bhagavatI-4 -: anuvAda-zreNInA sarjaka : muni dIparatnasAgara tA. 23/10/2009 zukravAra Agama saTIka anuvAda bhAga 1 thI 42 saMpUrNa mUlya-5-10,000 0 zrI zruta prakAzana nidhi 0 saMparka sthaLa 2066 kA.su.pa Agama ArAdhanA kendra, zItalanAtha sosAyaTI phleTa naM. 13, cothe mALe, vhAI senTara, khAnapura, amadAvAda. AgamasUtra saTIka anuvAda Agama saTIka anuvAdanA A bhAga - 12 mAM che... "bhagavatI" aMgasUtra-5 nA... ---- zataka-13-thI AraMbhIne ---- zataka-20-sudhI -- x -- -- x - x = x -- -- -- - TAIpa seTIMga re zrI mahAkAlI enTaraprAIjha cAMdaloDiyA, amadAvAda. (M) 9824419736 - mudraka :navaprabhAta prinTIMga presa ghIkAMTA roDa, amadAvAda. Tel. 079-25508631 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RNasvIkAra AgamasUtra saTIka anuvAda Suo Yi Ji Ji Qi 0 vaMdanA e mahAna AtmAne che vikrama saMvata-2061mAM phAgaNa suda-3 no divasa ane maMgalapArekhanA khAMcAmAM zrI zAMtinAtha paramAtmAnI varSagAMThano prasaMga, atibhavya ane ghaNI ja lAMbI rathayAtrAnA prayANanI ghaDIe, AgamonA TIkA sahitanA anuvAda karavA mATenI manobhAvanAnuM jemanA mukhethI vacana prAgaTya thayuM, aMtaranA AzIvadi, sUrimaMtrathI abhimaMtrita vAsa cUrNano zepa ane dhanarAzinI javAbadArInA yathAzakya svIkAra saha jemanI kArya preraNAnI saravANImAM bhIMjAtA mArA cite AzirSa anero harSollAsa anubhavyo. jemanI hayAtI daramyAna ke yAtI bAda paNa, jemanA nAmasmaraNa mAtrathI A kArya vitarahitapaNe mUd svarUpane pAmyuM, evA... pUjya AcAryazrI hacamacaMdrasUrIzvarajI manA caraNa kamaLamAM sAdara koTIza vaMdanA Agama saTIka anuvAdanA A bhAga [12] nI saMpUrNa dravya sahAyanA preraNAdAtAzrI papU. gacchAdhipati AcAryadeveza zrI A devendrasAgarasUrIzvarajI ma.nA ziSya pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma teozrInI preraNAthI lAbhalenAra che zrI aThavAlAInsa jaina je.mU.pU.saMgha che mA tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda TrasTa surata 0 kema bhUlAya e gurudevane paNa ? 0 cAstri prati aMtaraMga prItithI yukta, aneka AtmAone pravajyA mArge prayANa karAvanAra, saMyamamUrti, prati varSa upadhAna tapa vaDe zrAvakadharmanA dIkSA dAtA, zArIrika samasyAo vacce paNa baMne zAzvatI oLInI ArAdhanAne na cUkanArA, sAgara samudAyamAM gacchAdhipati padane zobhAvanArA ane samartha ziSya parivArayukta evA mahAna vibhUtiratnapUjya AcAryazrI devendrasAgarasUrIzvarajI ma. jemanA AjIvana aMtevAsI, zAsanapabhAvaka pUjya AcAryazrI harSasAgarasUrijI ma.sA. jemaNe A anuvAda kArya mATe ghaNAM varSo pUrve preraNA karelI ane A kArya sAvaMta pAra pahoMcADavA mATe vipula dhanarAzi mokalAvI. ukata baMne AcArya bhagavaMtonI asIma kRpA ane teo dvArA prerita saMdho thakI thayela dhanavarSanA baLe prastuta kArya mUrtasvarUpa pAmyuM. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvavyasahAyako (anudAna dAtA, agama saTIka AnuvAdA koI eka bhAganA saMpUrNa sahAyadAtA saccAstri cuDAmaNI pUjya gacchAdhipati sva. AcAryadeva zrImad devendrasAgarasUrIzvarajInA AjIvana aMtevAsI saguNAnurAgI pUjya AdevazrI harSasAgarasUrijI ma.nI jJAnaanumodaka preraNAthI prerita zrI AThavAlAInsa jaina zvetAMbara mUrtipUjaka saMgha tathA zrI zeTha phUlacaMda kalyANacaMda jhaverI TrasTa, surata. 16 bhAgonA saMpUrNa sahAyaka thayela che. paramapUjaya saraLa ravAbhAvI, bhaki pariNAmI, bhutAna gI sva AcAravizrI vijaya cakacaMsUrIzvarajI ma.sA.nI punita preraNAthI 10 bhAgo mATe nIcenA saMgho sahAyaka thayA che. (1) zrI maMgalapArekhano khAMco, jainasaMgha, amadAvAda be bhAga. (2) zrI bhAvanagara jaina zve bhU.pU. saMgha, bhAvanagara - be bhAga. (3) zrI AdinAtha jaina zve. mUpU. saMgha, navasArI be bhAga. (4) zrI girirAja sosAyaTI AdinAtha jaina saMgha, boTAda be bhAga. (5) zrI jaina zvemUpU. tapAgaccha saMgha, boTAda eka bhAga (6) zrI pArthabhaktidhAma jaina dhArmika TrasTa, taNasA eka bhAga piramapujya AcAryadiva zrI RcakacaMdrasUrIzvarajInI preraNAthI temanA samudAyavartI zramaNIvaryAo taraphathI prApta sahAyanI noMdha AgaLa che.] Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda suvizAla gacchAdhipati AcAryadiveza zrImad vijaya rAmacaMdra sUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavartI vaiyAvacca parAyaNa paMnyAsa pravara zrI vajasenavijayajI ma.sA.nI preraNAthI eka bhAgazrI hAlAratIrtha ArAdhanA dhAma, vaDAliyA, sIMhaNa, taraphathI Agama saTIka anuvAda zreNInA sarjaka munizrI dIparatnasAgarajInI preraNAthI A be dAtAoe maLIne eka bhAga mATe sahAya karI che. (1) zrI jaina mUrti saMgha, thAnagaDha (2) zAha haMjArImalajI bhUramalajI, karnala. | padma kriyAvita prabhAvaka, Adeya nAmakarmaghara svastha AcAryadiva zrImadavijaya kacakacaMdrasUrIzvarajIthI prerita punyavatI pramANIvaonI preraNAthI prApta anudAno 1- vardhamAna taponidhi AcAryadeva zrImadvijaya bhaktisUrIzvarajI samudAyavartI milanasAra sAdadanIza sauprAkAzrIjInI preraNAthI traNa bhAgo mATenI dravya sahAya prApta thaI che, te A pramANe- (1) zrI kArelIbAga, je mU0pUjainasaMgha, vaDodarA. - (2) zrI kArelIbAga, jena saMghanI zrAvikA baheno, vaDodarA. - (3) zrI bhagavAna nagarano Tekaro, jenasaMgha, amadAvAda. - suvizALa parivArayuktA sAdhIzI bhAvapUrNAzrIjI mAnI preraNAthI "zrI kSetrapAla bhakti TrasTa" - navasArI taraphathI. | 3- vardhamAna taponidhi pUjya AcAryadevazrI bhaktisUrIzvarajI ma0 nA samudAyavartI papU. sAdanIzrI dhyAna-rasAstrIjI tathA sAdanIzrI praphulitAzrIjInI preraNAthI - "zrI mAMgaroLa jaina e tapa saMgha, mAMgaroLa - taraphathI. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyasahAyako 4- paramapUjyA jayazrIjI-lAvaNyazrIjI manA parivAravartInI sALIzrI satyAnaMdazrIjI ma.sA.nI punita preraNAthI "zrI gAMdhInagara jaina saMgha, beMgalora - taraphathI." 5- paramapUjya kriyArUcIvaMta A devazrI bhaktisUrIzvarajI manA samudAyavatI zramaNIva mokSanaditAzrIjI manI preraNAthI "zrI vallabhanagara jaina zvempU, saMgha, vallabhanagara, Indaura paramapUjaya AgamoddhAraka, sAmAcArI saMrakSaka, bAhuta yAdina AnaMdasAgarasUrIzvarajI ma.sA.nA samudAyavatI ta anurAgINI zramaNIvaonI preraNAthI prApta sahAyo. (1) paramapUjyA nIDaravaktA sALIzrI caMlyAzrIjI mAthI prerita 1- zrI trilokapadma ciMtAmaNidhAma jaina saMgha, aMdherI, muMbaI. -- zrI mahAvIranagara jaina daherAsarajI TrasTa, navasArI. (2) apratima vaiyAvRtyakArikA papU. malaya-praguNAzrIjI manA ziSyA susaMvAdI parivArayuktA sALI strI prazamazIlAzrIjI mahanA zrutAnurAgI ziSyA sA zrI prazamaratnAzrIjInI preraNAthI"zrI zvetAMbara jaina tapAgaccha saMgha," vAMkAnera. (3) paramapUjyA mAtRhRdayA sALIzrI amitaguNAzrIjI ma.nI preraNAthI ! - "zrI AdinAtha jaina zve. saMgha," bhopAla. (4) paramapUjyA vardhamAnatAsAdhikA, zatAvadhAnI sALIzrI amita guNAzrIjI ma.nI preraNAthI-100 oLInI pUrNAhUti nimitte karacelIyA jaina zve mahAjana peDhI," karacelIyA, surata. - - - - - - Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda (5) zramaNIvaryA bhaktirasika pUjya malayAzrIjI manA vyavaradakSa ziSyA sAdhvIzrI hitajJAzrIjI manI preraNAthI "zrI jaina maracanTa saMghanI zrAvikA baheno, amadAvAda. (6) paramapUjyA malaya-kaivalya-bhavyAnaMdazrIjI manA suvinitA miSTa bhASI, tapasvIratnA sAdhvIzrI pUrNaprajJAthIjInI preraNAthI "sarvodaya pArzvanAtha ceriTebala TrasTa,' muMbaI Agama-saTIka anuvAda sahAyako (1) pa.pU. bhagavatIjI dezanAdakSa AdevazrI naradevasAgarasUrijI maLyAnI preraNAthI - "zrI vizAzrImALI tapagaccha jJAti," jAmanagara. (2) vardhamAna taponidhi pUjya A.deva zrI vijaya prabhAkarasUrIzvarajI ma nI preraNAthI "abhinava jaina zvebhUpU. saMgha,'' amadAvAda. - (3) zrutasaMzodhanarasika pUjya AdevazrI municaMdrasUrijI manI preraNAthI "zrI vijayabhadra ceriTebala TrasTa,'' bhIlaDIyAjI. (4) 5.pU. jayalAvaNyazrIjI masAnA suziSyA sA sUryaprabhAzrIjI manI preraNAthI - zrI bhagavatI nagara upAzrayanI baheno,' amadAvAda. (5) paramapUjyA varadharmAzrIjI ma0nA ziSyA tapasvIratnA sAdhvIzrI pratidharmAzrIjI manI pAvana preraNAthI. - (1) zrI pArzvabhakti zvebhUpU. jainasaMgha, DoMbIvalI. - (2) zrI rAjAjI roDa zvebhUp tapA jaina saMgha, DoMbIvalI. (6) svanAmadhanyA zramaNIvaryAzrI saumyaguNAzrIjI manI preraNAthI. "zrI parama AnaMda zvebhUpU jainasaMgha,' pAlaDI, amadAvAda. Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano - - - - - - - muni dIparatnasAgarajI dvArA prakAzita sAhitya-eka jhalaka kula prakAranono aMka 301 -mAluiLa-mUe. 49-prakAzano A saMpuTamAM mULa Agamo che. jemAM 45 Agamo 45 alaga-alaga pustakomAM mudrita karAvAyela che. cAra vaikalpika Agamo paNa temAM samAvAI gayela che. e rIte 45 + 4 kula (49) AgamonuM A saMpuTamAM saMpAdana che. temaja pratyeka sUtrane aMte pUjya sAgarAnaMdasUrizvarajI saMpAdita Agamo tathA tenI vRttinA aMko paNa TAMkyA che. amArA A prakAzanamAM zrutaskaMdha, zataka/adhyayana/vakSaskAra/pada, pratipatti, uddezaka, sUtra/gAthA Adi spaSTatacA judA najare paDe tevI viziSTa mudraNakalAne prayojela che. pustako alaga-alaga ane nAnA kadanA hovAthI vAMcana ke kaMThastha karavAnI ati saraLatA rahe che. 45-AgamanI pUjA, pUjana, rathayAtrA ke zrI gautamasvAmI pUjanAdi mATe alaga-alaga pIstALIsa pustako hovAthI goThavaNI saraLa bane che. sAmaroso, sAmAoiso, AgamaviSayadarzana, AgamakathAnuyoganA mULa saMdarbha jovA mATe A prakAzana vasAvavuM jarUrI ja che. jenI kiMmata che rUA. 1500 -darzana-pUjana mATe AjIvana upayogI che. 2. Agama-gujarAtI anuvAda prakArano ApaNA mULa Agamo ardhamAgadhI bhASAmAM che. jeo bhASAjJAnathI vaMcita che, zAstrIya kAraNothI AgamanA abhyAsathI vaMcita rahyA che, AgamonI vAMcanA prApta karI zakatA nathI ItyAdi kAraNe Agamika padArthonuM jJAna pAmI zakyA na hoya tevA bhavyAtmAo zrI kalpasUtra mAphaka saraLatAthI AgamonuM vAMcana ane bodha prApta karI zake, temaja bhavabhIru AtmAo potAnuM jIvana mArgAnusAra banAvI zake tevuM prakAzana. sAta bhAgomAM samAviSTa 2800 jeTalA pRSThomAM pIstALIza Agamono akSarazaH anuvAda dharAvatA A "AgamadIpa" saMpuTamAM bIjA be vaikalpika AgamonuM gujarAtI paNa Apela ja che. aMdAje 90,000 zloka pramANa mULa Agamano A gujarAtI anuvAda rUA. 2000/-nI kiMmate upalabdha thaI zake che. paNa hAla tenI eka paNa nakala bacelI nathI. e ja amArA A prakAzananI lokapriyatAno pUrAvo che. aneka pUjyazrIe A gujarAtI anuvAdano svAdhyAyAdi arthe upayoga karelo che. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 AgamasUtra saTIka anuvAda 3. AgamasuttANi saTIkaM 46-prakAzano jeone mULa Agamo vAMcyA pachI tenI vistRta samaja meLavavI che. temAM rahelA padArthone UMDANathI avagAhavA che, temAM rahelA tattvo AdhArita kathA, dRSTAMta ke dravyAnuyogane jANavo che, tevA viziSTa jJAnapipAsu mATenuM amAruM A 13,000 jeTalA pRSThomAM patharAyela ane trIza bhAgomAM vibhAjIta evuM daLadAra prakAzana che. A prakAzanamAM mULa Agamo para prApta badhI ja niryuktio, 39 Agamo paranI vRtti, zeSa AgamonI saMskRta chAyA, keTalAMka bhASyo tathA cUrNio ItyAdi sarve vivecanono samAveza karAyela che. sUtro ane gAthAnA spaSTa alaga vibhAjana, pracura peregrAphasa, adhyayana, uddezaka, sUtra AdinI suspaSTa alaga peja lAIna temaja amArA mULa ane anuvAdita AgamomAM apAyelA kramAMka mujabanA ja sUtra kramAMkana tathA vyavasthita anukramaNikAne lIdhe koIpaNa pasaMdita cokkasa viSayavastu ke samagra adhyayananA vAMcanamAM saraLatA rahe te rIte A saMpuTanuM saMpAdana ane mudraNa karAyeluM che. A prakAzananA abhyAsamUlya ane saMzodhanakSetre upayogitA temaja samagra vizvamAM Agama prakAzananI AvI eka ja mAtra zrRMkhalA upalabdha hovAne kAraNe rUA. 11,000/- mUlya hovA chatAM tenI eka paNa nakala sTokamAM rahelI nathI. e ja amArA A prakAzananI mahattA sAbita kare che. 4. Agama-viSaya-darzana A eka evuM prakAzana che, jemAM 45-AgamonI vizarUpe anukramaNikA apAyela che, chatAM tenA pRSTho che. M 384. pratyeka AgamanA pratyeka sUtra ke gAthAnA viSayone e ja AgamonA sUtronA kramAMkana anusAra, atIva suspaSTa rUpe ane pRthakpRthak svarUpe apAyelI A anukramaNikAthI tame tamAro managamato-Avazyaka ke tamArA saMzodhana ane lekhanane anurUpa viSaya sahelAIthI pasaMda karI zako cho. gujarAtI bhASAmAM taiyAra karAyela A anukramaNikAthI tame amArA anuvAdita AgamomAM to mULa viSaya joI ja zako cho. taduparAMta mULa Agamo ke AgamasaTIkaM mAM paNa tamArI pasaMdagIno viSaya zodhavo A bRhat anukrama parathI khUba ja saraLa che. rUA. 400/-nI kiMmatane lakSamAM na laI tenuM upayogitA mUlya samajazo. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 5. Agamasaikroso 4-prakAzano A zabdakoza - eTale saMdarbhasthaLa nirdeza sahitanI "Agama-DIkSanerI" jemAM tamane maLe che mULa AgamamAMthI levAyelA 46,000 zabdo ane tenA 3,75,000 jeTalA Agama saMdabha sahita mULa-ardhamAgadhI zabdonA saMskRta artha ane gujarAtI eka ke vadhu artho. cAra bhAgomAM samAviSTa 2400 jeTalA pAnAono A pustakano seTa mepalIyo kAgaLa, pAku bAInDIMga ane AkarSaka mukhapRSTha to dharAve ja che. paNa tamAre mATe tenI upayogitA che - e thI daparvatano koIpaNa zabda zodhavA mATe. tyAM phakta zabdano artha ja joIne besI nathI rahevAnuM. paNa pIstAlIze pIstAlIza AgamomAM A zabda jyAM jyAM vaparAyo hoya te-te badhAM sthAnono nirdeza paNa maLaze ja - jenA dvArA eka ja zabda ja judA judA saMdarbhamAM vaparAyo haze, to te bhinna-bhinna saMdarbhayukta artha ke vyAkhyA paNa jANI zakAze. - vaLI AvA saMdarbho jovA mATe tamAre judA judA prakAzanonA Agamone pheMdavAnI koI jarUra nathI. tame mAtra amAruM gAmasuttapi- saMpuTa sAthe rAkho. tamAre upayogI zabdo mULa Agama ke Agama-saTIkaM mAM maLI ja javAnA 6. AgamanAmakoso Agama zabdakozanI eka pUraka DIkSanerI te A "Agama nAmakoza". A prakAzana AgamasaTIkaM mAM AvatA nAmo (kathAo)nI DIkSanerI che. A DIkSanerImAM kathAnA pAtronA nAmo to kakkAvArI kramamAM ApelA ja che. sAthe sAthe te pAtro ke nAmono saMkSipta paricaya paNa che. tamAre mULa Agama uparAMta niryukti, bhASya, mUrti ke vRttimAM jo A nAma ke te nAma sAthe saMkaDAyela kathA ke daSTAMta jANavA che to amArI DIkSanerImAM tete nAmane aMte nirdeza karAyela Agama saMdarbha jovo. Agama saMdarbha jotAM ja tamane te saMdarbhavALA AgamanuM nAma, paMcAMgIno prakAra ane sUtrakama maLI jaze. jenA AdhAre tame te kathA ke daSTAMtano sahelAIthI abhyAsa karI zakazo. A nAmakozanuM mahattva to tyAre ja samajAya jyAre eka ja nAma dharAvatA ekathI vadhAre pAtrono alaga-alaga parIcaya ke judI judI kathAo tamane jovA maLe. te paNa phakta rU. 200/-nI kiMmatamAM. saMdarbha mujaba kathA jovA mATe amAruM mAmasuttaLi-saTI to che ja. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamasUtra saTIka anuvAda 7. AgamasUtra hindI anuvAda gAkArano mULa AgamanA 90,000 jeTalAM zloka pramANa sAhityanA mULa prakAzana pachI jema teno gujarAtI anuvAda karyo, tema hindI anuvAda paNa karyo. pharka eTalo ja ke A hindI anuvAda bAra bhAgomAM Azare 3200 jeTalA pAnAomAM patharAyelo che. gujarAtI anuvAda karatA 300thI paNa vadhAre pRSTho temAM umerAyA che. je phakta kadanI vRddhi ja nathI, paNa arthavistAra ane peregrAphonI pracUratA paNa dharAve ja che. hindIbhASI mahAtmAone paNa AgamanA padArthajJAnathI vaMcita na rahevuM paDe te AzayathI taiyAra karAyela A AgamasUtra hindI anuvAda hindI bhASAnI samRddhi ane sAhityika mUlya to dharAve ja che. te gujarAtI bhASI Agamarasiko ane tatvajijJAsuo mATe paNa mahattvanuM saMdarbhazAstra banI rahyuM che. rUA. 2700/-nuM mUlya dharAvatA A gAmasUtra-hindI anuvA mAM paNa kramAMkana to mULa Agama, Agama gujarAtI anuvAda ane mArAma sarI anusAra ja thayela che. tethI abhyAsIone tulanA karavI saraLa paDe che. 8. Agama kathAnuyoga prakAzano Agama kArya viSayaka A amAruM navamuM prakAzana che. jemAM "kathAnuyoga" nAme anuyoganI mukhyatA che. A prakAzanamAM mULa Agamo, Agamo paranI niyukti, bhASya, cUrNi, vRtti ke avasUrI e tamAmano samAveza karI A Agama kathAnuyogano saMkalana ane gujarAtI anuvAda karavAmAM Avela che. je cha bhAgomAM vibhAjIta che 2200 jeTalA pRSThomAM samAviSTa che ane kathAone daza vibhAgamAM goThavela che. A kathAnuyogamAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva, baladeva e uttamapuraSo saMbaMdhI kathAnaka ke mAhitIno saMgraha che, zramaNa vibhAgamAM gaNadharo, pratyekabuddho, nilavo, anya zramaNonI kathAo che. te sAthe Azare 90thI vadhu pRSThomAM gozALAnuM kathAnaka tenA pUrvabhava, vartamAnabhava ane bhAvi bhavo sahita mUkela che. te sivAya zramaNI kathA, zrAvaka kathA, zrAvikA kathA, anyatIrthI kathA, prANI kathA, prakIrNa kathA ane daSTAMtonA alaga vibhAgo che. pratyeka kathAne aMte tenA Agama saMdarbho paNa mUkelA che, jethI mULa mAhitI srota joI zakAya. chaTThA bhAgamAM akArAdikrame pratyeka kathAnA nAmonI goThavaNI ane tenI sAthe pRSThoka ApelA che, jethI koIpaNa kathA zodhavI atyaMta saraLa bane che. - A "Agama kathAnuyoga" kevaLa kathArasiko tathA vyAkhyAtAo mATe atyaMta upayogI prakAzana che. jenuM mUlya mAtra rU. 1,500/- che. temaja sana-2004mAM ja prakAzita thayela hovAthI hajI saraLatAthI upalabdha che. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 9. Agama mAtAjanavidhi A eka laghu pustikA che. jemAM pIstALIza Agama mahApUjana bhaNAvavA mATenI saraLa, spaSTa, zAstrIya vidhi che. sAthe-sAthe paMDita zrI rUpavijayajI kRta 45Agama pUjAo paNa ApI dIdhela che. aSTaprakArI pUjAnA abhinava duhA paNa che. koIpaNa vidhikArakane sahelAIthI pUjana karAvatA phAve te rIte vidhi sAthe sucanAono nirdeza che. temaja Agama maMDapanI racanA, mAMDala, Avazyaka sAmagrI, vidhimAM pratyeka kArya mATe jarUrI evA sahAyakonI kArya vaheMcaNI paNa jaNAvela che. moTA TAIpa, padhonI suMdara goThavaNI, pratyeka pUjana mATenuM alaga peja, dareka pUjanane mATenI sUcanA, te pUjananI sAthe ja apAyelI hoya tevuM A eka mAtra prakAzana che. 10. Agama saTIka anuvAda 48-mANAno prastuta prakAzanamAM AgamonA mULasUtrono akSarazaH anuvAda to che ja. sAthe sAthe AgamonI niryukti ane TIkAno paNa anuvAda karela hovAthI ame "saTIka anuvAda" evuM nAmakaraNa karela che. jemAM 45 Agamo uparAMta be vaikalpika Agamo ane kalpa [bArasA sUtranA samAvezathI 48 prakAzano thAya che. jene A sAthe ame 42-bhAgomAM prakAzita karela che. A saTIka anuvAdamAM cha cheda sUtrono anuvAda mAtra mULano ja che, temAM saTIka anuvAda nathI. saMskRta ane prAkRta bhASAjJAnathI vaMcita zrutarasiko ke svAdhyAya premIone A atyaMta upayogI prakAzana che, jenuM saMyukta mUlya rUA. 10,000/- che, ke je kiMmatamAM to koI 45 saTIka Agamono anuvAda paNa na karI Ape. A saTIka anuvAda saMpuTamAM-aMgasUtro, upAMga sUtro ane mULasUtrono saMpUrNa saTIka anuvAda che. pannA sUtromAM paNa upalabdha TIkAono anuvAda karelo ja che, naMdI ane anuyoga baMne sUtronuM vartamAna paddhatithI sAnuvAda vivecana karela che ane chedasUtro, kalpasUtra ane keTalAMka pannAono mULano anuvAda che. - x - - A hatI Agama saMbadhI kAmArA 250 prakAzanonI yAdI - X - X - Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G AgamasUtra saTIka anuvAda Agama sivAyanA sAhitya sarjananI jhAMkhI (1) vyAkaraNa sAhitya : 0 abhinava haima laghuprakriyA bhAga-1 thI 4 - mahopAdhyAya vinayavijayajI kRta "laiprakriyA" para siddhahema zabdAnuzAsana ane tenI sAthe saMbaMdhita aneka saMdarbhagraMthonA upayogathI taiyAra karAyelo evo A daLadAra graMtha che. je krAuna ATha pejamAM taiyAra thayela che. saMskRta vyAkaraNanA abhyAsa mATenuM A prakAzana che. je gujarAtI bhASAnA mAdhyamathI taiyAra thayela che. temAM mULasUtra, teno artha, vRtti, nRtyartha, anuvRtti, vizeSa vivecana jevA sAta vibhAgo ane pracUra pariziSTo che. 0 kRdAmAlA - - A laghu sarjanamAM 125 dhAtuonA 3 prakAre thatAM kRdantonuM koSTaka che. (2) vyAkhyAna sAhitya - 0 abhinava upadeza prAsAda bhAga-1 thI 3. - A eka svataMtra vyAkhyAnamALA che. "mannata jiNANa" nAmaka sakjhAyamAM AvatA zrAvakanA 36 kartavyo uparanA 108 vyAkhyAno temAM goThavelA che. pratyeka vyAkhyAna mATe daza-daza peja phALavela che. je pratyekamAM zloka-jainettara prasaMga - saMbaMdhita kartavyanI tAttvika vyAkhyA ane samAja-jenakathA ane kartavyane anurUpa stavanAdi paMktinI aMdara gUMthaNI che. 0 navapada-zrIpAla - zAzvatI oLInA vyAkhyAnarUpe A pustakanuM sarjana thayuM che, jemAM nave padanuM alaga-alaga vivecana sAthe nava divasamAM zrIpAlacatri paNa pUruM thAya, te rIte goThavelA nava vyAkhyAnono samanvaya che. (3) tasvAbhyAsa sAhitya + 0 tatvArthasUtra prabodha TIkA-adhyAya-1 0 tattvArthAdhigama sUtra abhinava TIkA-adhyAya-1 thI 10 - A graMthamAM tatvArtha sUtranA daza adhyAyonuM alaga-alaga daza pustakamAM ati vistRta vivecana dharAvatuM dazAMga vivaraNa che. jemAM sUkahetu, mULasUtra, saMdhirahita sUtra, sUtrArtha, zabdajJAna, anuvRtti, aneka saMdarbha graMthone AdhAre taiyAra karAyela abhinava TIkA, sUtrasaMdarbha, sUpadha, sUkaniSkarSa jevA daza vibhAgo che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArA prakAzano 15 pratyeka adhyAyane aMte sUvakrama, akArAdi krama, zvetAmbara-digambara pAThabheda jevA pariziSTho tathA dazamA adhyAyanA pustakamAM aMte zabdasUci, viSayasUci, saMbaMdhakArikA jevA upayogI pariziSTho che. 0 tatvArtha sUtranA Agama AdhAra sthAno. - A saMzodhana kakSAnuM eka viziSTa pustaka che. jemAM tatvArtha sUtranA pratyeka sUtrano mULa AgamamAMthI upalabdha saMdarbha, saMdarbha pATha, saMdarbha sthaLano ullekha che. temaja zvetAmbara-digambara pAThabhedanI tAlikA ane vizleSaNa che. (4) ArAdhanA sAhitya - o samAdhimaraNa - aMta samaye ane bhAvi gati sudhAravA mATe maraNa samaye cittanI samAdhi jaLavAya rahe tevI ArAdhanA vidhi, ArAdhanA sUtro, ArAdhanA padho, ArAdhanA prasaMgo vagere sAta vibhAgomAM A graMtha sarjelo che. - sAdhu aMtima ArAdhanA 0 zrAvaka aMtima ArAdhanA sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono aMta samaya sudhAravA mATe nitya karavAnI evI A ArAdhanA che, mULa prAkRta ane saMskRtamAM graMthastha thayela A vidhine saraLa gujarAtImAM rajU karela che. paMcAMganA kadanI A pustikA sAthe rAkhavI paNa saraLa che. (5) vidhi sAhitya - 0 dIkSA-cogAdi vidhi o vidhi saMgraha bhAga-1 0 sAdhu-sAdhvI kALadharma vidhi (6) pUjana sAhitya - 0 Agama mahApUjana vidhi-jenI noMdha Agama vibhAgamAM che. 0 pAThya padmAvatI pUjanavidhi (9) catra sarojana - 0 45-Agama yaMtra 0 viMzati sthAnaka yaMtra Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gamasutra saTIka anuvAda (8) jinabhakti sAhitya : 0 caityavandana parvamAlA 0 caityavandanasaMgraha-tIrthajina vizeSa 0 caityavandana covisI 0 caityavaMdana mALA - A eka saMpAdana graMtha che. jemAM parvadina tathA pavatithinA caityavaMdano, covisa jinanI covisI rU5 caityavaMdano, vividha tIrthamAM bolI zakAya tevA ane jinezvara paramAtmA viSayaka vividha bola yukta evA 779 caityavaMdanono vizALa saMgraha che. 0 zatruMjaya bhakti 0 zatruJjaya bhakti 0 siddhAcalano sAthI - siddhAcala bhAvayAtrA, stuti-caityavaMdanAdi 0 vItarAga stuti saMcaya-1151 bhAvavAhI stutino saMcaya 0 caitya paripATI (9) prakIrNa sAhitya - 0 zrI navakAra maMtra-nava lAkha jApa noMdhapothI 0 zrI cAritra pada eka karoDa jApa noMdhapothI 0 abhinava jaina paMcAMga 0 abhinava jaina paJcAGga 0 amadAvAda jinamaMdira-upAzraya Adi DirekTarI 0 bAra vrata pustikA tathA anya niyamo 0 zrI jJAnapada pUjA 0 kAyamI saMparka sthaLa 0 coghaDIyA tathA horA kAyamI samayadarzikA (10) suNa abhyAsasAhitya - 0 jaina eDrayukezanala sarTiphikeTa korsa 0 pratikamANasUtra abhinava vivecana bhAga-1 thI 4 A rIte amArA 301 prakAzano thayA che. -x -x Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bAlabrahmacArI zrI neminAthAya namaH namo namo nimmaladasaNassa pa.pU. zrI AnaMda-kSamA-lalita-suzIla-sudharmasAgara gurUbhyo namaH -bhAga-12(5) bhagavatI aMga-m/4 _ anuvAda tathA TIkAnusArI vivecana * bhUmikA : "bhagavatI" e pAMcamuM Agama che. aMgasUtromAM bhagavatI e pAMcamuM gasUtra che. prAkRtamAM te bAvarDa nAme prasiddha che, ''vivArpannatti'' ke 'vivAda' nAme paNa oLakhAya che. saMskRtamAM A sUtra banAvatI ane thArAprApti nAme oLakhAya che. vyavahAramAM to bhagavatI-sUtra nAme ja prasiddha che. A sUtranuM eka ja zrutaskaMdha che. temAM kula-41 zataka che. [adhyayanane zataka ofme oLakhe che.] A zatakamAM peTa varga ke peTa zataka paNa che. tenA peTA uddezA paNa che. huM zataka-13 & - X - X -- 0 bAramAM zatakanI vyAkhyA karI, temAM aneka jIvAdi padArtho kahyA. temAM zatakamAM paNa te ja bIjA bhaMgo vaDe kahe che - x - * sUtra-pa63 : pRdI, deva, anaMtara, pRthvI, AhAra, upapAta, bhASA, karma, nagAramAM kayATikA, samudaghAMta, teramAM zatakamAM A daza uddezAo che. vivecana-pa63 - (1) naka pRthvI viSayaka, (2) deva prarUpaNArthe, (3) anaMtarAhArA nArako ItyAdi, (4) pRthvI saMbaMdhI vaktavyatA pratibaddha, (5) nAkAdi AhAraprarUpaNArthe, (6) nAkAdi upapAsArthe, (3) bhASArthe, (8) karmaprakRti prarUpaNArthe, (9) bhAvitAtmA aNagAra labdhi sAmarthyathI doraDAthI baddha ghaDIne hAthamAM laIne AkAzamAM jAyaItyAdi artha pratipAdana mATe. (10) samuThThAta * sUtra-564 thI 566 : [56] rAjagRhamAM yAvata A pramANe kahyuM - bhagavana! pRedIo keTalI kahI che? gautama ! sAta - ranapabhA yAvat adhasaptamI. bhagavan! A ranapabhA pRvImAM keTalA lAkha narakAvAsa che? gautama! 30-lAkha. bhagavana ! te saMkhyAta yojana vistRta che ke asaMkhyAta? gautama! te saMkhyAta (yojana) vistRta paNa che, asaMkhyAta yojana vistRta paNa che. bhagavAna ! A ratanapabhA pRdInA 30-lAkha narakAvArAmAM saMgIta vistRta narakAvAsamAM eka samayamAM (1) keTalA nairayiko utpanna thAya che ? (2) keTalA kApotalecI ? (3) keTalA kRSNapAkSika, (4) keTalA zukalapAkSika ? (5) keTalA saMjJI ? (6) keTalA asaMjJI ? (3) keTalA bhavasiddhika ?, (8) keTalA abhavasiddhika ? (6) keTalA bhinibaudhika jJAnI ? (10) keTalA zrutajJAnI ? (11) keTalA avadhijJAnI ? (12) keTalA matijJAnI ? (13) keTalA zrutaajJAnI ? (14) keTalA virbhAgajJAnI ? (15) keTalA cakSudanI ? (16) keTalA acakuEzanI ? (1) keTalA avadhidarzanI ? (18) keTalA AhArasaMjJopa-yukata? (19) keTalA bhayasaMjJopayukta? (20) keTalA maithunasaMjJopayukata ? (1) keTalA parigraha saMjJopayukta? (ra) keTalA Avedaka? (3) keTalA puravedaka ? (24) keTalA napuMsakavedaka? (25) keTalA krodhakaSAyI (26 thI 8) yAvata keTalA lobhakaSAyI ? (29 thI 34) keTalA zroendriyopayukta yAvat sparzanendriyopayukata? (34) keTalA noIndriyoyukta ? (3Sa thI 39) keTalA manoyogI yAvat kAyayogI ? (38) keTalA sAkAropayukta ? (3) keTalA anAkAropayukata? (A badhAM) keTalA upaje che ?.. he gautama A ranapabhA pRthvInA 30 lAkha nakAvAsamAM saMkhyAta yojanA vistAravALA narakomAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA bhagavatI sUtranA mukhya viSaya svasamaya, parasamayanI vicAraNA che. IndrabhUti Adi gaNadharo, keTalAMka devo, zrAvaka-zrAvikAdi anekanA pUchelA prazno ane tenA bhagavaMte ApelA uttaro che. dravyAnuyoganI mukhyatAvALA A AgamamAM bIjA traNe anuyogo paNa che. karmaprakRtinuM paNa varNana che, maraNanA bheda, samudyAta, astikAya, kriyA, pudgala, vedanA, tamaskAya, pratyAkhyAna, loka, bhASAdi aneka viSayo che. A AgamanA mULabhUgono pUrNa anuvAda ame noMdhela che, vivecanamAM "TIkAnusArI vivecana" zabda ame pasaMda karyo che. paNa temAM vRtti sAthe kvacitu bhagavatI-cUrNino AdhAra paNa lIdho che. A rIte mukhyatAo vRttino anuvAda, kyAMka cUrNinA aMzo, kyAMka anya saMdarbho noMdhyA che, to sAme pakSe vyAkaraNa, nyAya, vAdo jevI vastuno anuvAda ahIM vivecanamAM choDI paNa dIdhela che. tyAM - X - X - evI nizAnI karela che. bhagavatI sUga anuvAda pAMca bhAgomAM mudrita thayo che, che. jemAM A cotho bhAga che. tenA 1 thI 12 zatako traNa bhAgamAM chapAyA che. 12/2]. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-/1/pa64 thI 566 nairayiko upaje che. * * jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA kApotalecI upaje che. * * jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA kRNapAkSika upaje che. e pramANe zuklapAkSika, saMjJI, saMjJI, bhavasiddhika, abhavasiddhika cAvata virbhAgajJAnI upaje che. cakuEzanI utpanna thatAM nathI, acakSudanI eka, be ke traNa, utkRSTa saMkhyAtA upaje che. e pramANe avadhijJAnI, AhArasaMjJopayukta yAvatu parigrahasaMjJopayukata upaje che. prIvedI ane puruSavedI utpanna thatAM nathI, napuMsakavedaka eka, be ke traNa jaghanyathI ane utkRSTathI saMkhyAtA upaje che. e pramANe kodhakaSaNI yAvatuM lobhakaSAyI upaje che. jokendriyathI sparzanendriya upayukta upajatA nathI. noIndriyopayukta jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkaTathI saMkhyAtA upaje che. manoyogI, vacanayogI upajatA nathI, kAyayogI jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTatA saMkhyAtA upaje che. A pramANe sAkAropayukata ane anAkAropayukta paNa jANavA. bhagavana! A ranapabhA nImAM 30 lAkha narakAvAsomAM saMkhyAta vistRta naskomAM eka samayamAM keTalAM nairayika udvarte? keTalAM kapotaleyI uddhatuM cAvatu keTalA anAkAropayukta uddharte? gautama! A ratanapabhapRdImAM 30 lAkha narakAvAsomAM saMkhyAta vistRta nakomAM eka samayamAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTatI saMkhyAta nairayika udvarte che. e pramANe yAvatu saMjJI, saMjJI udvartatA nathI. bhavasiddhika, janyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA udvarte che, e pramANe yAvatuM zrutajJAnI. vibhaLajJAnI udvartatA nathI. cakSudanI udbhavatA nathI. AcakSudanI jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTI saMkhyAnA udvarte che. e rIte lobhakaSAyI sudhI jANavuM. zrosendriya cAvatuM anendriya upayukata uddhati nathI. noIndriya upayukata jAnyathI eka, be ke traNa, utkRSTathI saMkhyAtA udvarte che. manoyogI, vacanayogI uddhatA nathI. kAyajogI jaghanyathI eka, be ke traNa ukRSTathI saMkhyAtA upaje che. e rIte sAkAra, anAkAra upayukta paNa jANad. bhagavan! A ranapabhAnA 30 lAkha narakAvAsomAM saMkhyAta vistRta narakomAM keTalA nArako kahyA che ? keTalA kApotalespI yAvatu keTalA anAkAropayukta kahyA che? keTalA anaMtarodhaka, paraMparopaka che ? keTalA anaMtarAvagaDha, paraMparAvagADha che? keTalA anaMtarAhArA, paraMparahiArA che ? keTalA anaMtara prayatA, paraMparA prayatA che? keTalA carima, keTalA agarima kahyA che ? 3k + 10 = 49 praznano. gautama! A rAnIpabhA pRtInA 30 lAkha nakAvAsomAM saMkhyAta vistRta naskomAM saMkhyAta nairayiko che. saMkhyAtA kApotaleksI yAvatuM saMkhyAtA saMjJI che, aiI kadAca hoya, kadAca na hoya. je hoya to jaghanyathI eka, be, traNa ane bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 utkRSTathI saMkhyAtA hoya. saMkhyAtA bhavasiddhika yAvatuM saMkhyAtA parigrahasaMjJopayukta che. vedaka, payapaidaka nathI, saMkhyAtA napuMsakavedaka che, e pramANe krodhakaSAyI ane mAnakaSAyIne saMjJIvatu jANavA. manoyogI yAvatu anAkAropayukta saMkhyAtA jANavA. anaMtaropaNEka kadAca hoya, kadAca na hoya, je hoya to tene asaMvat gaNavA. paraMparopapaHka nairayika saMkhyAtA che. e rIte jema anaMtarodhapakSaka kahyA, tema anaMtarAvagADha jANavA. anaMtarAhAraka, anaMtara pati, paraMparAvagADha cAvatu acarima badhAM saMkhyAtA che. bhagavana! A ratanapamAM pRdInA 30-lAkha nAvAsomAM asaMkhyAta yojana vistRta nATakomAM eka samayamAM keTalA nairayiko upaje che ? yAvata keTalA anAkAropayoga nairayika upaje che ? gautamI A ranapabhA pRvInA 30 lAkha nakAvAsomAM asaMkhya vistRta narakomAM eka samayamAM jAnyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI asaMkhyAtA nairayiko utpanna thAya che, e pramANe jema saMkhyAta yojana vistRtanA traNa lAvA kahyA, tema asaMkhyAta vistAravALA traNa AlAvA kahevA. vizeSa e ke saMkhyAtane badale asaMkhyAta kahevuMbAkI pUrvavatu yAvata asaMkhyAta acarama kahyA che, temAM vibhinnatA che. 'leyA'ne zataka-1-mAphaka kahevI, vizeSa e ke saMkhyAta vistRta ane asaMkhyAta vistRtamAM avadhijJAnI, avadhidarzanI saMkhyAla ja uddhaoM bAkI pUrvavatuM. bhagavana zarkarApabhAmRdImAM keTalA narakAvAso che ? prazna. gautama ! ra5-lAkha narakAvAsa. -- bhagavatu ! te saMkhyAta yojana vistRta che ke asaMkhyAta? e pramANe rApabhAnI mAphaka zarkarApabhA paNa kahevI. vizeSa e ke - A traNe gamamAM asaMI na kahevA. vAlukApabhA vize pRcchA. gautama! 15-lAkha narakAvAso che. bAkI zarkarApabhAvata. leyAomAM bheda che, te prathama zatakavata che. paMkaprabhA vize prA. gautama daza lAkha narakAvAsa. e pramANe zarkarApabhAvata. vizeSa A * avadhijJAnI-avadhidarzanI uddhatatA nathI. dhUmaprabhA vize pRcchA. gautama! traNa lAkha nakAvAsa. tamA vize pRcchA - x * gautama! pAMca jUna eka lAkha narakAvAsa kahyA che. bAkI paMkAbhAvatu jANavuM. bhagavana adhaHsaptamI yvImAM anuttara ane keTalA moTA mahAnarakAvAsa kahyA che ? gautama ! pAMca anuttara, apatiSThAna paryanta. bhagavanuM che te saMkhyAta yojana vistRta che ke asaMkhyAta ? eka saMkhyAta vistRta, bAkI cAre asaMkhyAta vistRta. bhagavanA adhaHsaptamI pRdImAM pAMca anuttaromAM mahA moTA kAvatuM mahAnakomAM saMkhyAta vistRta narakomAM eka samayamAM keTalA nairayika utpanna thAya che, ItyAdi pana. paMkAbhA mujaba jANavuM. vizeSa A - traNa $jJAnavALA utpanna thato nathI ke uddhatatA nathI. bAkI badhuM pUrvavat kahevuM e pramANe asaMkhyAta vistRtamAM paNa kahevuM, asaMkhyAta kahevA. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-/1/564 thI 566 [565] bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM 30-lAkha narakAvAsomAM saMkhyAta vistRta nakomAM samyagdaSTi nako upaje che, mithyAdaSTi nasko upaje che ke samithyAdRSTi nairayiko upaje che ? gautama ! samyagdaSTi, mithyAdRSTi upaje, paNa mizraSTi nahIM. 21 bhagavan ! A prabhA pRthvImAM 30 lAkha narakAvAsomAM saMkhyAta vistRta nakomAM zuM samyagdaSTi nairayiko uddharte che, Adi pRcchA. pUrvavat - * bhagavan ! A ratnaprabhA pRthvImAM 30 lAkha narakAvAsomAM saMkhyAta vistRta nako zuM samyagdaSTi nairayikothI avirahita che, mithyAdaSTiothI ke mizrardaSTiothI avirahita che ? gautama ! samyag ane mithyAdaSTithI virahita che, mizradaSTithI kadAcit avirahita, kadAcit virahita hoya. A pramANe asaMkhyAta vistRtamAM traNa AlAvA kahevA. 'zakarabhA'thI tamA sudhI kahevuM. bhagavan ! adhaHsaptamI pRthvImAM pAMca anuttaromAM yAvat saMkhyAta vistRta nakomAM samyagdaSTi nairayiko utpanna thAya? gautama ! samyagdaSTi ane mizra na upaje, mithyArdaSTi upaje. e pramANe uddharvemAM jANavuM. avirahita, ratnaprabhA mujaba che, e rIte asaMkhyAta vistRtamAM traNa AlAvA jANavA. [566] bhagavan ! zuM kRSNaleztI, nIlalezmI yAvat zukalalezyI thaIne jIva kRSNalezmI naskomAM utpanna thAya ? hA, gautama ! - x - thAya. bhagavan ! ema kema kaho cho ? - X - gautama ! leyA sthAna saMklezane pAmatA pAmatA kRSNalezyAmAM pariName che, pachI kRSNavezyA nairayikomAM upaje che, tethI. bhagavanA kRSNalezmI yava zuklalesI thaIne jIva nIlalessI nairayikomAM upaje? hA, gautama! yAvat upaje che. bhagavanA ema kema kahyuM? gautama! leyA sthAnamAM saMkleza pAmatA pAmatA ane vizuddhayamAna thatAM nIlalezyAmAM pariName che, pachI nIlaleztI nairayikomAM upaje che, tethI he gautama! Ama kahyuM che. bhagavan ! kRSNatezmI yAvat zuklaleztrI thaIne jIva kApotalezmI vairayikomAM upaje che? nIlalezyA mAphka kApotalezyAmAM paNa kahevuM yAvat upaje che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-564 thI 566 H ratnaprabhA pRthvImAM kApotalezmI ja utpanna thAya, kRSNaleztI Adi nahIM, tethI kApotalezyAne AzrIne prazna karyo che. kRSNapAkSikAdinuM lakSaNa - jeno apArdha pudgala parAvarta zeSa saMsAra che, te zuklapAkSika che, tethI vadhu hoya te kRSNapAkSika. Indriya tyAgathI utpatti kahI, tethI cakSudarzanI utpanna thatAM nathI, to acakSurdarzanI kaI rIte upaje ? Indriyone AzrIne sAmAnya upayoga mAtranA acakSurdarzana zabdanA utpAda samaye paNa bhAvathI acakSurdazanI upaje che, tema kahyuM. bhavapratyaya napuMsakavedathI strI-puruSavedI na upaje. zrotrAdi upayukta na upaje, Indriyono teomAM abhAva che. noIndriya-mana, temAM jo ke mana:paryApti abhAve dravya mana nathI. to paNa bhAvamana, caitanya rUpano bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sadA bhAva hovAthI tenAthI upayuktanI utpattithI noindriyoyukta utpanna thAya che, tema kahyuM, manoyogI ane vAgyogI na upaje, utpatti samaye apakitvathI mana, vAcAno abhAva hoya che, sarva saMsArIne kAyayoga haMmezA hoya, tethI te upaje. have ratnaprabhA nArakonI ja uddhartanA kahe che - parabhavamAM prathama samaye uddhartanA hoya che. te nAskomAM asaMjJImAM utpanna na thAya, tethI "asaMjJI thaIne na uddharve tema kahyuM. e rIte vibhaMgajJAnI na uddharte te kahevuM, bAkInA pado 'utpAdavat' kahevA. - X - ahIM ratnaprabhA nAkonA utpAda ane udvartanAmAM pariNAma kahyA. have te aMge ja kahe che - prathama samayotpanna keTalA che? utpatti samaya apekSAthI bIjA Adi samayomAM vartamAna keTalA che ? e rIte vivakSita samaye prathama samaya avagADha, dvitiyAdi samaye avagADha (levA). nAka bhavomAM jene chello bhava che, te carama athavA nAraka bhavanA carama samayamAM vartamAna, bAkInA acarama jANavA. asaMjJImAMthI marIne je nArakatvathI utpanna che, te aparyAptakAvasthAmAM asaMjJI, bhUtabhAvathI che, te alpa che mATe "kadAca hoya'' tema kahyuM. mAna, mAyA, lobha kaSAyopayukta, noIndriyopayukta, anaMtaropapanna, anaMtarAvagADha, anaMtarAhAka, anaMtara paryAptakone kadAcitpaNAthI siyAsthi kahevuM. bAkInAne bahutvathI asaMkhyAtA kahevA. saMkhyAta vistRta naskAvArA nAska vaktavyatA kahI, have tethI viparIta vaktavyatA kahe che - kRmItte naM Adi - 4 - asaMjJI traNe AlAvAmAM na kahevA. kemake - te pahelImAM ja utpanna thAya che. - 4 - lezyAmAM vaividhya kahyuM che, te pahelA zataka mAphaka kahevuM. temAM saMgraha gAyA A pramANe - pahelI be mAM kApota lezyA, trIjImAM mizra, cothImAM nIla, pAMcamImAM mIzra kRSNA, pachI parama kRSNA. avadhijJAnI, avadhidarzanI upajatA nathI, kema? teo prAyaH tIrthaMkaro ja che, teo cothImAMthI udghardIne utpanna thatA nathI. ahIM cAvat pratiSThAna kahyuM, tethI kALa, mahAkALa, raurava, mahAraurava cAre levA. ahIM madhyama naskAvAsa ja saMkhyAta vistRta che. - x - samyakatvabhraSTono ja temAM utpAda che, pachI Adha traNa jJAnavALA utpanna thatAM nathI ke udvartatA nathI. A pAMca naskAvAsamAM matI zrutajJAnI hotA nathI. tyAM utpanna thayelane samyagdarzana abhAve AbhinibodhikAdi traNe jJAnano abhAva hoya che. 22 have ratnaprabhAdi nAravaktavyatAmAM ja samyagdaSTine AzrIne kahe che - sabhyamithyArdaSTi upajatA nathI, kemake "samyamithyArdaSTi kALa na kare' e vacanathI mizrardaSTi na mare, teone bhavapratyaya avadhijJAna paNa utpanna na thAya. teono kadAcit viraha saMbhave che. . have bIjA prakAranA bhaMgathI nAka vaktavyatA kahe che - maiM nUnaM Adi. lezyAbhedomAM avizuddhimAM jatA, kRSNalezyAmAM jAya che. Adi. prazasta lezmA sthAnomAM avizuddhimAM jatA ane aprazasta lezyA sthAnomAM vizuddhimAM jatA, nIlalezyAmAM pariNAme che, e bhAva che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/- 2/567 24 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 OM zataka-13, uddezo-2, "deva" & - X - X - X - X -- o uddezA-1-mAM nAsko kahyA, papAtika sAdhaccethI bIjA uddezAmAM 'devo' kahe che. A saMbaMdhathI Avela sUtra - * sUtra-pa67 - bhagavana / devo keTalA bhede che ? gautama! cAra prakAre che * bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSa, vaimAnika. * * bhagavanA bhavanavAsI devo keTalA bhede che ? gautama! daza bheda. asurakumArAdi, jema bIjA zatakamAM deva uddezakamAM kahA, tema savasiddhaka sudhI jANavA. bhAvanA asurakumArAvAsa keTalA lAkha che gautama64-lAkha che. bhagavana te saMkhyAta vistRta che ke asaMkhyAta ? gautama baMne che - bhagavanuM 64-lAkha asurakumArAvAsanA saMkhyAta yojana vistRta asura kumArAvAsamAM eka samayamAM keTalA asukumAro upaje? cAvatu keTalA teulecchI upaje , keTalAM kRSNapAkSiko upaje. e pramANe ranapabhAmAM che tema ja pUchavuM, temaja kahevuM. vizeSa e ke - be veda upaje, napuMsakaddaka na upaje. bAkI pUrvavata. uddhanA paNa te pramANe ja che. virodha e ke asaMjJI udvarte avadhijJAnI * avadhidarzanI na upaje. bAkI pUrvavat sattAnA viSayamAM paNa pUvava4. vizeSa oke-saMkhyAtA strIvedaka kahyA, e rIte puruSavedaka paNa che, napuMsakavedaka nathI. - krodha kayAyI kadAca hoya, kadAca na hoya. je hoya to jaghanyathI eka, be ke traNa hoya. utkRSTathI saMkhyAtA hoya. e pramANe mAnI, mArI jANatA. lobhakaSAyI saMkhyAtA jANavA, bAkI pUrvavat che. traNe AlAvAmAM saMkhyAta yojanamAM cAra leyAo kahevI. e pramANe asaMkhyAta vistRtamAM paNa che, vizeSa e ke - traNe AlAvAmAM asaMkhyAtA kahevA yAvat asaMkhyAtA acarimo kahevA. bhagavatu nAgakumArAvAsa keTalA che ? e pramANe yAvatu nItakumAro kahetA. vizeSa e ke - jyAM jeTalA hoya te kahe. bhagavana ! saMtarAvAsa keTalA lAkha che ? gautama! asaMkhyAta. bhagavat ! te saMkhyAta vistRta che ke asaMkhyAta vistRta ? gautama! saMkhyAta vistRta che, asaMkhyAta nahIM. -- bhagavana saMkhyAta vistRta saMtarAvAsamAM eka samayamAM keTalA vyaMtaro upaje che ? e rIte jema saMprakhyAta vistRta sukumArAvAsamAM traNa AlAvA che, tema kahevA. saMtaronA paNa traNa lAvA kahevA. bhagavAna ! jyotika vimAnAvAsa keTalAM lAkha che ? gautama ! asaMkhyAta che. bhagavan! te saMkhyAta yojana vistRta che ? e rIte vyaMtaranI mAphaka jyotiSanA paNa traNa AlAvA kahevA. vizeSa e ke - eka tejolespA ja hoya. uddhatanAdimAM asaMjJI hotA nathI. bAkI pUrvavata. bhagavana saudharmakalAmAM keTalA lAkha vimAnAvAya che ? gItama! BralAkha. bhagavana saMkhyAtayojana vistRta che, asaMkhyAta yojana ? gautama ! bane che. bhagavanA saudhIkalAnA saMkhyatavistRta 3ra-lAkha vimAnAvAsamAM eka samayamAM keTalA saudharma devo upaje che ? keTale teroleyI upaje che ? e rIte jyotiSanI mAphaka traNa lAvA kahetA. vizeSa e ke - praNemAM saMkhyAtA kahevA. avadhijJAnI avadhidarzanInuM vana paNa kahevuM, bAkI pUrvavatuM. asaMkhyAta vistRtamAM paNa A rIte traNa AlAvA kahevA. mAtra traNe alAvAmAM asaMkhyAta kahevA. avadhi jJAnI-dazanI saMkhyAtA cyave che, bAkI pUrvavatu. saudAma mAphaka IzAnamAM paNa cha AlAvAo kahevA. sanatakumAramAM paNa e pramANe che, mAtra strI vedaka tyAM nathI upajatA, tenI sattA nathI, mATe na kahevA. asaMjJI traNe alAvAmAM na kahevA. bAkI purvavatu. e pramANe sahastrAra sudhI kahevuM. vimAna ane vaizyAmAM vividhatA che. bhAvanA Anata-pANatamAM keTalA so vimAno che ? gautamI jhaoo che. te vimAnAvAsa saMkhyAta vistRta che ItyAdi ? gautama bane che. saMkhyAta vistRtamAM traNa AlAvA sahamrAra mujaba kahevA. asaMkhyAta vistRtamAM utpanna thAya che ane ave che temAM saMkhyAta kahevA, sattAmAM asaMkhyAta kahevuM. vizeSa e ke . noIdriya-upayukata anaMtaropapaka, anaMtarAvagADha, anaMtarAhAraka, anaMtara paryAptaka, A badhAmAM jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA kahyA che, bAkInAmAM asaMkhyAtA kahevA. AraNa-arayutamAM anita-pANata mAphaka kahevuM. vimAnamAM vaividhya che. e rIte raiveyakamAM che. nuttara vimAno keTalA che? gautamAM pAMca bhagavan! te saMkhyAta vistRta che ke asaMkhyAta vistRta? gautamAM eka saMkhyAta vistRta che, bAkInA asaMkhyAta vistRta che. bhagavana! pAMce anuttara vimAnamAM je saMkhyAta vistRta vimAna che, temAM eka samayamAM keTalA anutaropAtika devo upaje che? keTalA za19I upaje che? amana te pramANe ja gautamAM saMkhyAta vistRta vimAnamAM eka samayamAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA devo upaje che, e rIte jema raiveyaka vimAnamAM saMkhyAta vistRtamAM kahyuM tema, vizeSa AkRNAkSika, abhivasiddhika, traNa ajJAnavALA, badhAM na upaje, na cyave, na satAthI kahejhA, acaramano paNa nirodha karavo yAdd saMkhyAta carama kahyA che. bAkI pUrvavatu. asaMkhyAta vistRtamAM paNa A na kahevA. mAtra temAM acarama hoya che. bAkInuM asaMkhyAta vistRta paiveyaka mujaba cAvatu acaramo kahyA che, sudhI kahevuM. bhagavana!64-lAkha asurakumArAvAsamAM saMkhyAtavistRta asurakumAravAsomAM zuM samyagraESTi asurakumAro upaje, mizrAdeSTi upaje, e rIte ratanapabhA mujabanA traNa AlAvA kahevA. e rIte asaMkhyAta vistRtamAM traNa AlAvA kahevA. e rIte yAvata zaiveyakamAM, anuttara vimAnamAM paNa kahevuM. traNe AlAvAmAM mithyASTi, sabhya mithyAdeSTi na kahevA. bAkI pUrvavata jANavuM. bhagavan! kRNaverasI, nIlaleyI yAvat zukalaherAyI thaIne jIva kRNAleyI devomAM upaje ? hA, gautama! e rIte nairayikomAM pahelA uddezAmAM Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/- 2/567 26 kahyA mujaba kahevuM. nIlaleyI paNa nairayikavata kahevA, e rIte yAvatu pAlecI, zukaladI kahevA. vizeSa A - leyA sthAna vizuddha thatAM thatAM zukalalacAmAM pariName che, pachI zukalalecI devomAM utpanna thAya che. tethI pUrvavat kahyuM che. bhagavan! te ema ja che(2). * vivecana-pa67 : saMkhyAtavistRtAdi - ahIM gAthA che - je sarve nAnA bhavano jaMbUdvIpa samAna hoya che. temAM madhyamanA saMkhyaya vistRta che, bAkInA asaMkhyaya vistRta che. - - strI ane puruSa vedamAM ja utpanna thAya che. temAM te beno ja sadbhAva che. asurAdithI IzAnAMta devomAM pRthvI AdimAMthI asaMjJIo paNa upaje che mATe asaMjJInI utpatti kahI. avadhi jJAnI, avadhidarzanI na upaje, asurAdimAM utkRtane tIrthakarAditvano lAbha na thAya, tIrthakasadimAM avadhivALA udvarte che. prApta pada upalakSita lAvo pahelA uddezA mujaba asaromAM kahevo. krodha, mAna, mAyA, kaSAya udayavAna devomAM kadAcika kahyuM lobha kakSAyodayavALA sArvadika hovAthI saMkhyAtA lobhakaSAyI kahevA. traNe paNa AlAvAmAM cAra lezyAtejalezyatA kahevA. A asurakumAra Adine hoya che. je nikAsamAM jeTalA bhavana lakSaNo che, teTalA temAM kahevA. jemake asuromAM 64, nAgakumAromAM-84, suvarNakumAromAM 72, vAyukumAromAM 96, hIpa-dika-udadhi-vidhuta-stanItAdimAM pratyekamAM 667 lAkha bhavano che. vyaMtara sUtramAM saMkhyAta vistRtamAM A gAyA che - utkRSTathI jaMbUdvIpa samAna te nagaro che, kSadrathI bharata samAna, madhyamathI videha samAna che. - - jyotika sUtramAM saMkhyAta vistRta vimAna AvAsa che. * x * graMtha vaDe mApavA. ahIM eka tejolezyA ja kahevI. vyaMtaramAM asaMjJI upaje che, ahIM teno niSedha che, e vizeSa jANavuM. utpAdano abhAva hovAthI ahIM satAmAM paNa teno niSedha che. saudharma sugamAM - jethI tIrthakarAdi thAya, tethI avadhijJAnI Adi vIne kahyuM. saMkhyAtano ja tIrthakara AdimAM utpAta hovAthI avadhijJAnI, avadhidarzanI saMkhyAtA ave che, tema kahyuM. utpAdAdi traNa, saMkhyAta vistRtane AzrIne ane traNa asaMkhyAta vistRta AzrIne ema cha AlAvA thAya. sanakumArAdimAM jhIo utpanna na thAya, na udvarte. temAM saMjJImAMthI utpanna thaIne cyavane saMjJImAM ja jAya, sahasArAMta sudhI tiryaMco upaje che, tethI asaMkhyAtone traNe AlAvAmAM kahyA. temAM vimAnomAM vaividhya kahyuM, te bagIza, aDhAvIza Adi. lesyAmAM anukrame tejo, tejo, tejo ane padma, padma, padma ane zukla, zukla ane pachI badhe pama zukla jANavI. AnatAdimAM utpAda, avasthAna ane cyavanamAM saMkhyAta vistRta vimAnomAM saMkhyAta ja thAya che. asaMkhyAta vistRtamAM paNa utpAda ane vana saMkhyAla ja che, kemake garbhaja manuSyothI ja AnatAdimAM utpAda che, teo saMkhyAtA che, vaLI tyAMthI vIne paNa garbhaja manuSyomAM utpanna thAya che, tethI eka samayamAM saMkhyAtano ja bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 utpAda ane cyavana saMbhave che, avasthiti asaMkhyAtanI saMbhave. prajJaptaka gamamAM asaMkhyAtA kahevA, mAtra noIndriyoyutAdi pAMca padomAM saMgAtA ja che. * x - x * pAMca anuttaromAM madhyavimAna saMkhyAta yojana vistRta jANavuM. -- ahIM samyagudaSTino ja utpAda hovAthI kuNapAkSikAdi padono niSedha che. jeno anutara devano carama bhava che, te carama ane bAkInA acarama, teno niSedha karyo che. tethI madhyama vimAnamAM 'caramo' ja utpanna thAya che. paNa bAhya cAra vimAnomAM acarama utpanna thAya che. ItyAdi - 4 - - huM zataka-13, uddezo-3-"nairayika'' che. - X - X - X - X - 0 uddezA-ra-mAM deva vakatavyatA kahI, devo prAyaH paricAravALA hoya che, paricAraNA nirUpaNa mATe trIjo uddezo kahe che. * sUtra-pa68 : bhagavana / nairayiko anaMtarAhAka hoya, pachI nirvatanA vaDe e pramANe pasciAraNApada saMpUrNa kahevuM. bhagavan! ema ja che. * vivecana-568 : anaMtarAhApha - upapAta kSetra prApti samaye ja AhAra kare che. pachI zarIrotpatti kare. paricAraNA pada e prajJApanAnuM 34-muM pada che te A rIte - pachI pariNata karIne pariNamAvIne pachI paricAraNA, pachI vikRNA kare ? hA, gautama ! ItyAdi. pachI pariNata karIne arthAta aMga-pratyaMgathI coratathI pAme, pAmIne pariNata IndriyAdi vibhAgacI, pachI zabdAdi viSayopabhoga karI vividha rU5 kare. zataka-13, uddezo-4-"pRthvI" che. - X - X - X - X - * uddezA-1-mAM paricAraNA kahI, te nAkAdine hoya che. nAkAdinA arthane pratipAdana karavA uddezo-4 kahe che. * satra-569 - bhagavana! pRnIo keTalI che? gautama ! sAta. te A - nApabhAM cAvatuM adhasatama. bhagavana adhaHsaptamI pRthvImAM pAMca anuttara mahA-moTA cAvatuM ApatiSThAna che. te nAsko chI tamA pRtInA nAkothI (1) mahatatara, (2) mahA-vipINatara 3) mahAvAsatara, (4) mahA pratiritatara che, paNa mahApravezanatara nathI, kIrNatara nathI, Autatara nathI, aNoyaNatara nathI. temAM rahela nairayiko chaThThI tamAkRtInA nairayikothI mahAkamatara, mahAkiyAvALA, mahAkAvavALA, mahAvedanAvAkya che, paraMtu AkarmavALA, apakriyAvALA, alpa AwvavALA, abha vedanAvALA nathI. abha RddhivALA, alAdyutivALA che. mahAddhivALA ane mahAdhutivALA nathI. chaThThI tamAmRedImAM pAMca vna eka lAkha narakAvAsa che. te narako adhaHsaptamI pRetInA nairayikothI mahattaka cAvatuM mahA viratIrNatara nathI, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13-4/569 mahApavezanataka yAvatu AkIrNa nathI. te naskomAM nairayiko aghasAtamI pRedInA narasikothI alpakamavALA cAvatuM aghakriyAvALA che paNa mahAkarmavALA ane mahAciAvALA nathI. mahAkaddhivALA ane mahAdhutivALA che, paNa azuddhivALA ane aAdhutivALA nathI. chaThThI tamAmRedImAM narako pAMcamI dhUmapabhA pRadInA narakothI mahatara Adi che, mahApravezanavALAdi nathI. te narakomAM nairayika pAMcamI dhUmapabhA pRthvIthI mahAkarmavALAdi che, paNa alAkamavALA nathI. "ddhivALAdi che, paNa mahAddhivALA nathI. pAMcamI dhUmapabhA pRdImAM traNa lAkha nakkAvAyo che. e rIte jema chaThThImAM kahyuM, e pramANe sAte pRedImAM paraspara kahevuM, yAvat ratanapabhA yAvatu mahAkaddhivALA che, aR28ddhivALA nathI. * vivecana-569 : ahIM kyAMka dvAragAcA dekhAya che - nairayika, sparza, praNidhi, nirayaMta, lokamadhya, dizi-vidizAnuM pravAha, pravartana astikAya, pradeza sparzanA, avagAhanA jIva avagADha, pradezatiSIdana, loka saMsthAna. matatA - laMbAIthI, chinnata6 : viThaMbhathI, mANAvAtira - ghaNAM vivakSita dravyonA avasthAne yogya kSetra, mahAna avakAza jemAM che te mahAvakAza, atizaya mahAvakAza te mahAvakAzatara. te mahAjana saMkIrNa paNa hoya, tethI kahe che - mahA pratiriktatara eTale ati rIkata. te prakAre - jema chI pasvI narako atizaya mahatuM. pravezana che. bIjI gatimAM narakagatimAM jIvono praveza te pravezanaka. * * * je kAraNe mahApravezanavALA che, tethI atyaMta saMkIrNa nathI. kartavyatAthI jeo Akula nAkaloka che, temAM atizaya yogathI Akulara che. mAtA - atizaya asaMkIrNa, kyAMka moyaUAta - dekhAya che. arthAtu vyAkuLajanAbhAvathI atizaya paraspara dhakkAmukkI thatI nathI. ma matara - Ayuka vedanIyAdi karmonI mahattA che. mahaffthAra - kAyikyAdi kriyAnA mahatpaNAthI te kALe ane kAya mahatapaNAnA pUrvakALe mahAraMbhAdivathI ja mahAzravavALA che. *x - 3gvatara - avadhi Adi RddhithI a5, maUrg - dItino abhAva. A vastune vyatirekathI kahetA maerfo Adi kahyuM. * sUtra-pa30 thI pa34 - [57] bhagavana / ratanapabhA pRdI nairayika kevo pRdIsparza anubhavatA vicare che ? gautama aniSTa yAvata amaNAma. e rIte cAva adhaHsaptamI pRthvI nairayika, e rIte apakAyano sparza, e pramANe yAvat vanaspatinA sparza paryata jANavuM. Ni1] bhagavat / ratanapabhA pRTanI, bIjI zakazakhabhA pRdhInI apekSAe bAhalyathI sauthI moTI, cotaraphathI sauthI nAnI che ? hA, gautama! e pramANe jema jIvAbhigamanA bIja nairayika uddezaka mujaba kahevuM. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 piSNu bhagavanA A ratanapabhA pRdInA nakAvAsonA paripAmiAM je pRthvIkAyiko, nairayika uddezakavat sAtamI sudhI kahetuM. pis3] bhagavana lokano AyAma madhya kyAM kaho che? gItamAM A ranapabhAnA AkAzamaMDanA asaMkhyAta bhAgane avagAhIne lokano AyAma madhya che. * - bhagavata! adholokano AyAma madhya kyAM che? gautamAM cothI paMkAbhA yvInA avakAzamAMtaranA sAdhika adhabhAgane ullaMghI adholokano AyAmamaya che. bhagavana! udlokano AyAma madhya kyAM che ? gautama ! sanatakumAra ane mahendrakalAnI upara ane brahmaloka RAnI nIce riTa vimAna pATamAM utvalokano AyAma madhya che. - - bhagavAna ! tichaliokano AyAma maya kyAM che ? gautama ! jaMbUdvIpamAM meru parvatanA bahu madhya deza bhAgamAM A ranapabhA pRthvInA uparanA ane nIcenA zuddha pataramAM tichaliokanA madhya bhAgarUpa ATha racaka pradeza kahA che. jyAMthI A daza dizAo nIkaLe che. te A - pUva, pUrvadakSiNA e pramANe dazamAM zatakamAM che, tema kahevuM piB4) bhagavana aiokI dizAnI Adi zuM che ? kAMeI te nIkaLI che ? tenI AdimAM keTalA pradeza che ? uttaramAM keTalA pradeza che? keTalA pradezavALI che? kyAM paryavasAna pAme che ? saMsthAna karyuM che? gautama aiI dizAnI AdimAM rUcaka che, cakathI nIkaLe che, dvipadeza Adi, dvipadeza uttara che. lokane AzrIne asaMkhyaudezI, Alokane AzrIne anaMtAdezI che. te lokane ANIne sAdijJAMta che, alokane AzrIne sAdi-anaMta che. lokane AzIne mujasaMsthita che, alokane AzrIne udzakaTAkAra saMsthita che. bhagavan! AnevI diganI Adi zuM che?, udabhava zuM che? tenI AdimAM keTalA pradeza che? keTalA pradeza vistIrNa che? keTalA praderAvALI, teno aMta jyAM che? tenuM saMsthAna kevuM che? gautamAM anerI dizAnI AdimAM rucaka che, rucakAbhava. che, eka pradezAdi che, eka pradeza vistRta che, anuttara che. lokane AzrIne asaMkhyapadeza, alokane AzIne anaMtapaderI che. lokane AzrIne Adi sAMta, alokane AzIne sAdi-anaMta che. TelI mukatAvali AkAre che. yAkhyA dizA aindrI mAphaka che. naitI, AgneyIvata che. e pramANe dizA, ai%I mAphaka ane vidizA, nevI mAphaka jANavIbhagavAna vimalAdizA vize ana. gautamAM vimalAdinI Adi rUcaka che, te rucakamAMthI nIkaLe che, AdimAM cAra pradeza che, hipadeza vistIrNa che, anutara che. lokane apazrIne Adi aneyI mujaba jANavuM. viroSa e ke te cakAkAra che e rIte tamAruM paNa jANavI. * vivecana-530 thI pa34 : sparza dvAramAM thAva vanaspati kahIne teu-vAyukAyanA sparza sUga sUcavela che. koI kahe che - sAte pRthvImAM teukAya vajIne pRthvIkAyikAdi sparza nAkone yukta che, kemake bAda teukAya to samayakSetramAM hoya che, sUkSma teukAyano tyAM sadabhAva hovA chatAM sArzanendriyano aviSaya che. ahIM kahe che ke - ahIM teukAya, te Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-/4/570 thI 574 paramAdhAmI vikurtIta baLatI evI vastu jevo sparzarUpa teukAya sparza levAno che, sAkSAt teukAya nahIM, athavA bhavAMtaramAM anubhUta teukAyika paryAya pRthvIkAyAdi jIva sparza apekSAe A kahevuM. - praNidhi dvAra - praNidhAya AzrIne, sauthI moTI 1,80,000 pramANa ratnaprabhAnuM bAhasya che, zarkarAprabhAnuM 1,32,000 yojana che. sarvathA laghu, pUrvApa-dakSiNottara vibhAgamAM laMbAI-pahoDAIthI ratnaprabhAthI eka rAja pramANa, tethI mahattara zarkarAprabhA che. e rIte jIvAbhigama mujaba ItyAdi. AnA vaDe sUcave che hA, gautama ! A ratnaprabhA pRthvI, bIjI pRthvIne AzrIne yAvat sarvAtamAM sauthI nAnI che. bIjI pRthvI, trIjI pRthvInI praNidhithI sarva laghu che. A AlAvA vaDe sAtamI sudhI kahevuM. nirayAMta dvAra - nakAvAsanI paDakhethI jema jIvAbhigamano vairayika uddezaka che, temAM A rIte sUtra che * ar, teu, vAyu, vanaspatikAyika jIvo mahAkarmavALA yAvat mahAvedanAvALA che ? hA, gautama ! che. ' - 29 lokamadhyadvAra - rucakanI nIce 900 yojana jatAM, lokAMta paryanta adholoka che, te sAtireka sAta rAja pramANa che, teno madhyabhAga, cothI-pAMcamI pRthvIno je avakAzAMtara che, teno sAtireka ardha atibAhya thAya che. tathA sucakanI upara 900 yojana oLaMgIne urdhvaloka kahe che, te lokAMta sudhI che. te sAta rAjalokathI kaMIka nyUna che, teno madhyabhAga pratipAdana karavA sUtrakAre dadhdhi maLazumAra kahyuM. lokanA vajramadhyatvathI ratnaprabhAnA ratnakAMDamAM be sarvakSullaka prataro che. tenI uparathI urdhvamukhI ane nIcethI adhomukhI vRddhi thAya che. tenI upara-nIce sauthI laghupradeza be pratara che. prajJApakane samajAvavA tirthAloka madhye ATha pradezaka sucaka kahyA che te tilioka madhye kahela hovAthI tiliokAyAma madhya thAya che. - 4 - 4 - dik vidik pravaha dvAra - vimAri eTale tenI AdimAM koNa che ? te kyAMthI udbhave che? tenI AdimAM keTalA pradezo che? tenI keTalA pradeza vRddhi che ? lokAMtanA parimaMDala AkAratvathI muja saMsthAnatA thAya, tethI lokAMtane AzrIne 'murajasaMsthita' kahyuM. tenI pUrva dizAne AzrIne cUrNikAre A pramANe kahyuM che pUrvottarI pradeza hAnImAM, dakSiNapUrve rucakadezamAM, muraja nIcenI dizAmAM, aMte catuHpradeza, madhyamAM tuMDa. alokane AzrIne zakaTordhva saMsthita ItyAdi - 4 - * sUtra-575 thI 577 : [55] bhagavan ! A 'loka' zuM kahevAya che ? gautama ! paMcAstikAyanA samUharUpa A loka kahevAya che. te A - dharmAstikAya, adharmAstikAya yAvat pudgalAstikAya. bhagavan ! dharmAstikAyathI jIvonI zuM pravRtti che ? gautama ! dharmAstikAyathI jIvonuM Agamana, gamana, bhASA, unmeSa, manoyoga, vacanayoga ane kAyayoga pravRtti thAya che. A ane AvA prakAranA badhAM cala bhAva, te dharmAstikAya dvArA pravRtta thAya che. tenuM lakSaNa gati che. adharmAstikAyathI jIvonI zuM pravRtti che? gautama ! tenA vaDe jIvonA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sthAna, nizIdana, vavartana, mananuM ekatrI bhAvakaraNa, je AvA prakAranA anya sthira bhAvo, te badhAM adhamastikAyanI pravRtti che. adhamiistakAyanuM lakSaNa 'sthiti' che. 30 bhagavan ! AkAzAstikAyamAM jIvo ane ajIvonI zuM pravRtti che ? gautama ! AkAzAstikAya, baMnenA AzrayarUpa che. [56] eka ke be paramANuthI pUrNamAM so paramANu paNa samAI zake che. 100 karoDa pUrNamAM 1000 karoDa paramANu paNa samAI zake. [57] AkAzAstikAyanuM lakSaNa avagAhanA che. bhagavan ! jIvAstikAyathI jIvonI zuM pravRtti che ? gautama ! jIvAstikAya dvArA jIvo anaMta AbhinibodhikajJAna pacAyo, anaMta zrutajJAna paryAyo, e rIte bIjA zatakanA astikAya uddezaka mujaba yAvat te upayogane pAme che. jIvanuM lakSaNa upayoga che. pudgalAstikAyanI pRcchA. gautama ! pudgalAstikAyathI jIvone audArika, vaikriya, AhAka, taijasa, kAmaNa (zarIra), zrotra-cakSu-dANa-jIbha-sparzana Indriya, mana-vacana-kAyayoga, zvAsocchavAsa grahaNanI pravRtti thAya che. pudgalAstikAyanuM lakSmaNa grahaNa che. * vivecana-575 thI 577 : pravartana dvAramAM - Agamana, gamana, bhASA-vyakta vacana, unmeSa-akSi vyApAra vizeSa, manoyogAdi, sAmAnya rUpe che ane AgamanAdi tenA vizeSa rUpe che, tethI bheda vaDe lIdhAM che - 4 - Agamana AdithI bIjA, tevA prakAranA, tenA sadeza-bhramaNa, calanAdi. calasvabhAva paryAyo sarve, te dharmAstikAya hovAthI pravarte che. kemake te gatilakSaNa che. DhALanimIyA, kAyotsarga, Asana, zayana, mananA anepaNAnuM ekatva thavuM te ekIbhAva, tenuM je karavuM te. jIva ane ajIva dravyanA bheda vaDe AzrayarUpa, te AkAzAstikAya. tenA hovAthI jIvAdino avagAha pravarte che. tenA AzrayabhAvane darzAvatA kahe che - eka paramANu Adi vaDe, A AkAzAstikAya pradeza bharAya che, be paramANu vaDe paNa pUrNa rahe che. kema ? pariNAma bhedathI. jema AkAza, eka dIvAnI prabhA vaDe paNa pUrAya ane bIjAnI prabhA paNa temAM samAya che, auSadhi vizeSa prApta pariNAmathI ekatra pAradakarSamAM so suvarNakarSa praveze che ItyAdi - 4 - avagAhanA eTale AzrayabhAva. jIvAstikAya vaDe, aMtarbhUtabhAva pratyayatvathI jIva vaDe. pudgalAstikAya - audArikAdi zarIrInA zrotrendriyAdi ane manoyoga sudhInA prANonuM grahaNa pravarte che - 4 - x - sUtra-578,579 : [578] bhagavan ! dharmAstikAyano eka pradeza keTalA dharmAstikAya pradezo vaDe pRSTa che ? gautama ! jaghanyapade traNa, utkRSTathI cha vaDe. Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13-4/528,539 - keTalA adhamastikAya pradezathI pRSTa che ? gautama! jAnyathI cAra, utkRSTathI sAta. - - keTalA AkAstikAya pradezathI pRSTa che ? gautama ! sAta * : keTalA jIvAstikAyapadezathI pRSTa che ? anaMtathI.. - keTalA yugalAstikAyathI RSTa che ? gautama ! anaMtI. keTalA addhA samayathI pRSTa che ? kadAca RSTa hoya, kadAca na hoya. je RSTa hoya to niyama anaMtathI pRSTa hoya. bhagavanA eka adhamastikAyapadeza keTalAM dhamastikAya pradezathI pRSTa che? gautamAM janyathI cAra ukRSTathI sAta vaDe. keTalAM adhamastikAyathI pRSTa che? jaghanyathI traNa, utkRSTathI cha vaDe. bAkI badhuM dhamastikAya mujaba jANavuM. bhagavana! eka AkAzastikAya pradeza keTalAM dhamastikAya pradeza vaDe spaSTa che ? gautama! kadAca RSTa hoya, kadAca pRSTa na hoya. je spaSTa hoya to jaghanyathI eka, be, traNa ke cAra vaDe hoya. utkRSTathI sAta vaDe hoya. e rIte adhamastikAya pradezamAM paNa jANavuM. keTalA AkAzastikAya pradezathI ? cha vaDe. keTalA jIvAstikAya pradezathI ? kadAca eNkTa hoya, kadAca na hoya. je RSTa hoya to niyamA anaMta pradezathI hoya e rIte pagalAstikAya, addhAsamayamAM jANavuM. [59] bhagavana ! eka jIvAstikAya pradeza keTalA dhamastikAya pradezathI RSTa che ? jAnyathI cAra, utkRSTathI sAta e rIte adhamastikAya pradeza vaDe paNa jANavuM. keTalA AkAzAstikAyaothI ? sAta vaDe. keTalAM jIvAstikAyathI ? bAkI badhuM dhamastikAya mujaba che. bhagavana ! eka pulAstikAyaudeza keTalAM dhamastikAya pradezathI pRSTa che ? e pramANe jIvAstikAya mujaba jANavuM. - bhagavan! be pugalAstikAya pradezo keTalAM dhamastikAyapadezothI RSTa che ? jaghanyathI che, utkRSTathI bhAra, e pramANe adhamastikAyapadezamAM jANavuM. keTalA AkAzAstikAyathI ? bhAra, bAkI dhamastikAya mujaba jANavuM. - bhagavan! maNa pagalAstikAya pradezo keTalo ghama/lidAya vaDe spaSTa che ? janyathI ATha, utakRSTathI sattara. e rIte dhamAkAya pradezamAM jANavuM. keTalAM AkAzAstikAyathI ? sattara. bAkI dhamastikAya mujaba jANavuM. A pramANe A AlAvA vaDe dazapadeza sudhI kahevuM. vizeSa e ke jaghanyapadamAM be ane utkRSTapadamAM pAMca umeravA. - cAra pulAstikAyamAM jaghanyathI daza, utkRSTathI bhAvIza. pAMcamAM jaghanyathI bAra, utkRSTathI sattAvIza. "cha"mAM jaghanyathI-14, utkRSTathI-3ra, sAta'mAM jaghanyathI-16, utakRSTathI-23, 'AThamAM jaghanya 18, utkRSTathI-4ra, 'nava'mAM jAnyathI-20, utkRSTathI-47. 'daza' pudagala jaghanyathI-22, utkRSTIpara pradezo vaDe RSTa thAya che. - AkAzastikAya mATe badhe utkRSTa pada kahevuM. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavana ! saMkhyA 5galAstikAya pradezo keTalAM dhamastikAya pradezo vaDe spaSTa che? jaghanya padamAM te saMgatine bamaNAM karI. temAM be umero, utkRSTa padamAM te saMkhyAtAne pAMca gaNAM karIne temAM be umeravA. ghamastikAya vaDe spanA A pramANe ja gaNavI. keTalAM AkAzaisikAyao vaDe? te saMsthatine pAMcagaNA karI, be umero. keTalAM jIvAstikAya vaDe ? anaMtathI. keTalAM pagalAstikAya vaDe? anaMtathI. keTalAM addhA samaya vaDe? kadAca sparze, kadAca nahIM je sparze to cAvata anaMta vaDe sparze bhagavAna ! asaMkhyAta yugalAstikAya pradezo keTalA dhamastikAya vaDe spaSTa che? jaghanyathI te asaMkhyAtane bamaNAM karI, be umero. utkRSTathI te asaMkhyAtAne pAMcaguNA karI, be umero. bAkI badhuM saMkhyAtA mujaba cAvatuM niyama anaMta vaDe sparze. bhagavat ! anaMtA yugalAstikAya pradezo keTalAM dhamastikAya vaDe pRSTa che ? asaMkhyAtAnI mAphaka 'anaMtA' saMpUrNa kahevA. bhagavan! eka addhAsamaya keTalAM dhamastikAya pradezothI RSTa che? sAtathI. keTalAM adhamastikAyathI? pUrvavatuM. e pramANe AkAzAlikAya vaDe paNa che. keTalAM jIvAstikAyathI? anaMta vaDe. e pramANe yAvatu addhA samaya vaDe. bhagavana dhamastikAya, dhamattikAyanA keTalA pradezo vaDe pRSTa che ? eka paNa pradezathI nahIM. keTalA adhamastikAyathI ? asaMkhyAta vaDe. keTalAM AkAzastikAyathI ? asaMkhyAta vaDe-keTalAM jIvAstikAyathI ? anaMta vaDe. keTalAM puNalAstikAyaudezathI ? anaMta vaDe. keTalAM addhA samayathI ? kadAca sRSTa thAya, kadAya na thAya. je RSTa thAya, to niyamAM anaMta vaDe thAya. bhagavana adhamastikAya, keTalAM dhamastikAya vaDe pRSTa thAya ? asaMkhyAta vaDe. keTalAM adhamastikAyathI ? eka paNa nahIM bAkI badhuM dhamastikAya mujaba jaNavuM. * * A AlAvA vaDe badhAM ja sva sthAnamAM eka paNa pradezathI pRSTa na thAya, parasthAnamAM pahelAMnA traNamAM asaMkhyAta vaDe, pachInA anaMta vaDe kahevA yAvatu addhA samaya, rAvatu keTalAM addhA samayathI bhraSTa thAya ? eka paNa nahIM * vivecana-538,539 : jaghanya padamAM lokAMta nikuTarUpa, jemAM eka dhamastikAyAdi pradezanI pati toka anya vaDe sparzanA thAya, te bhUmi pAseno koNapradeza prAyaH hoya, tenI upara eka ane be paDakhAM vaDe eka vivakSita pradeza sparze, e rIte jaghanyathI traNa. vivakSita eka upara eka nIce cAre dizAmAM, e rIte cha vaDe pratara maLe sparze. dhamastikAya pradeza, jaghanyathI adharmAstikAyanA cAra pradezo vaDe RSTa thAya. traNa pUrvavata, cotho dhamastikAyapradeza sthAnasthita. utakRSTathI sAta vaDe- che, dizApaka, sAtamo dhamastikAyapradezamAM. AkAzapadezamAM sAta vaDe. lokAMte paNa alokAkAza pradezanI vidhamAnatAthI. jIvamAM-anaMta jIvanA anaMta pradezo vaDe sparze. e pramANe pudgalAstikAya pradezamAM Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-/4/538,539 paNa jANavuM. -addhA samaya, te samaya kSetramAM ja che, te pachI nahIM, tethI kadAca sparze, kadAca na sparze. addhA samayanA anAdivaTI athavA vartamAna samayamAM AliMgita anaMta dravyonA anaMtA ja samayo che, tethI anaMta vaDe sparze che. adhamastikAya pradezanA bAkInA pradezothI sparzatA, dhamastikAya pradeza sparzanAnusAra jANavI. AkAzAstikAya pradeza, lokane AzrIne kadAca sparze. alokane AzrIne kadAya na sparze. jo sparze to jaghanyathI eka dhamastikAyapradezathI spe. kema ? e rIte lokAMtavartI dhamastikAya pradeza vaDe bAkInA dhamastikAyapradezothI nIkaLIne eka agrabhAgavartI lokAkAza pradeza pRSTa thAya. vakragata hoya to alokAkAzanI upara-nIce RSTa thAya, traNa dhamastikAya vaDe A rIte sparze - lokAMte koNa gata AkAzapadeza, tenAthI avagADha upara ane nIce rahelane. cArathI sparze to be dizA tathA upara-nIce. pAMcathI sparze to-traNa dizA ane upara tathA nIye. cha vaDe sparze to cAra dizA tathA upara-nIce ane tyAM vartatA dhamastikAya pradeza vaDe sparzatA sAta dhamastikAyapradezathI sparze. e pramANe adhamastikAya pradeza vaDe paNa jANavuM. AkAzAstikAyamAM cha pradeza vaDe sparze - eka lokAkAza ke alokAkAza pradezanA cha dizAmAM rahela vaDe sparzanA thavAthI, cha. jIvAstikAya sUramAM - je lokAkA pradeza vivakSita che, tenAthI pRSTa thAya to kadAca sparze, jo alokAkAzapadeza vizeSa hoya, to kadAca na sparze. kemake jIvono tyAM abhAva che. e pramANe pudgala ane addhA pradeza vaDe paNa sparzanA jANavI. jIvAstikAya pradezamAM - jaghanyathI lokAMta koNa lakSaNamAM sarva adhavacI, temAM cAra sparzaka pradezo vaDe. kaI rIte ? nIce ke upara eka athavA be dizAmAM jyAM eka jIva pradeza avagADha che, e rIte. eka jIvAstikAya pradeza ekatra AkAza pradezAdimAM kevalI samuddhAtamAM ja pAme che. utkRSTapade sAta-pUrvavatuM. dhamastikAyamAM pUrvavat kahevuM. pudgalAstikAyanI be pradezI kaMpanI sparzanA kahe che - ahIM cUrNikAranI vyAkhyA kiMcit bhinna che - x * vRttikAra A pramANe kahe che - arvAcIna paramANu dhamastikAya pradeza vaDe AgaLa rahIne sparze, pabhAgavartI pAchaLa rahIne sparze, e rIte be, tathA je pradeza maLe paramANu sthapAya, te baMnenA amRtana be pradezo vaDe te baMne spa, eka vaDe eka, bIjA vaDe bIjAne, ema cAra, be avagADhavI sparze, e rIte kula cha thAya. utkRSTa pade bArathI sparze - be paramANu vaDe be hipradeza avagADhavI sparze, be nIce - be upara - pUrva ane pazcima paDakhecI che ane dakSiNa-uttara paDakhe ekaeka, e rIte bAra thAya. e rIte adharmAstikAya pradeza vaDe paNa jANavuM.. keTalA AkAzAstikAya pradeza vaDe ? -12- ahIM jaghanya pada nathI. lokAMte paNa AkAzapradezonI vidhamAnatAthI 'bAra' kahyuM. - bhagavanuM ! be pudgalAstikAya pradezo keTalA jIvAstikAya pradeza vaDe sRSTa [12/3] 34 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che ? gautama ! anaMta vaDe. e pramANe pudgalAstikAya pradeza vaDe paNa jANavuM. addhA samaya vaDe kadAca pRSTa hoya kadAca pRSTa na hoya, jo spaSTa hoya to niyamA anaMta vaDe hoya. ( A pramANe traNa pudgalAstikAya pradezamAM - jaghanyathI ATha vaDe. - avagADha pradeza traNa prakAre, upara ke nIce paNa traNa prakAre, baMne paDakhe. e rIte ATha. ukRSTa pade satara vaDe sparze. * x-x - AkAzAstikAya ekathI anaMta pradeza sudhI utkRSTa padathI kahevuM, jaghanyapadathI nahIM. kemake AkAza sarvatra vidyamAna che. - X - X - saMkhyAta - X - X - asaMkhyAta - X - X - anaMta pradezanI vRti ravayaM samajI levI. anI kliSTatA vardhaka hovAthI ahIM noMdhela nathI. je bhakta zraddhAsama Adi. ahIM vartamAna samaya viziSTa samaya kSetra madhyavartI paramANu addhA samaya grahaNa kaQo. anyathA tenA dhamastikAyAdi pradezo vaDe sAtathI sparzanA na thAya. ahIM jaghanyapada nathI, kemake manuSya madhyavArtitva addhAsamaya che. jaghanyapada lokAMte ja saMbhave. temAM ddhAramaya viziSTa paramANu dravya ekama dhamastikAya pradezamAM avagADha thaI bIjI cha dizAmAM sparze, mATe sAta kahyuM. * * * * * ve nAva mAsamAM ahIM cAvatu zabdathI Ama sucave che - eka addhAsamaya anaMta pudgalAstikAya pradezo vaDe pRSTa che. - x * x * dhamastikAyAdinI pradezathI sparzanA kahI, have dravyathI - dhamastikAya, eka paNa dhamastikAya vaDe spaSTa nathI. ema kahyuM - kemake - sarva dhamastikAya dravyano prazna karatAM, tenAthI vyatirikta dhamastikAya pradezano ja abhAve thaze. tethI A pakSa raheze ja nahIM. dhamastikAya, asaMkhya adhamastikAya pradezathI skRSTa che, kemake dhamastikAyanA pradezathI bhinna adharmAstikAya saMbaMdhI. asaMkhyAta pradezo che. AkAzAstikAyanA paNa asaMkhya pradeza vaDe spaSTa kahyA, kemake lokAkAza pramANathI asaMgeya pradeza svarUpa che. jIva ane pudgala pradezo vaDe dhamastikAya anaMta vaDe pRSTa che, kemake temAM vyApta dhamastikAyanI avasthitatvathI tenuM anaMtatva che. addhA samaya vaDe A pRSTa ke aspaSTa che. pRTamAM anaMta vaDe kahevuM. A pramANe adhamastikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, puNalAstikAya, addhAsamayanA sUtro kahevA. temAM mAtra je sUtra kaho, tenuM te svasthAna ane anya parasthAna jANavuM. te-te padanA vasthAnamAM "eka paNa pradeza na sparza'' tema kahevuM. parasthAne dhamastikAyAdi traNa sUtramAM asaMkhya vaDe spaSTa kahevuM, kemake traNenA saMkhyAta pradeza che. jIvAdi sUtramAM anaMta pradeza vaDe RSTa kahevuM, kemake temanA anaMta pradeza che. * x * AkAza sUmamAM ATaluM vizeSa jANavuM ke AkAzAstikAya, dhamastikAyAdi pradeza vaDe pRSTa ke aspaSTa che. jo pRSTa hoya to asaMkhyaya dharmaadhamastikAya pradezo vaDe ane jIva-astikAyAdinA anaMta vaDe spaSTa hoya. addhAsamaya sUtra paryanta jANavuM - x - ItyAdi - x . have avagAha dvAra kahe che * sUtra-580 - bhagavan! jyAM dhamastikAyano eka pradeza avagADha hoya, tyAM Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-/4/580 35 36 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 dhamastikAyanA bIjA keTalAM pradeza avagADha hoya ? ekapaNa nahIM : - keTalAM adhamastikAya pradezo vagADha hoya? eka. * - keTalAM AkAzAstikAya ? eka. * * keTalA jIvAstikAya? anaMtA. * * keTalAM ddhA samaya avagADha hoya ? kadAcita vagADha hoya, kadAcita vagADha na hoya. je avagADha hoya, to anaMtA hoya bhagavana! jyAM AdhamastikAyano eka pradeza avagADha hoya. tyAM dhamastikAyano keTalAM pradeza vagADha hoya? eka. keTalAM AdhamastikAya ? - eka paNa nahIM. bAkI dhamastikAyavatuM. bhagavana jyAM eka AkAzAstikAya pradeza vagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya pradeza avagADha hoya? kadAca avagADha hoya, kadAca na hoya. hoya to eka hoya. e pramANe adhamastikAyanA pradezo paNa jANavA. - - - keTalAM AkAzAstikAya? eka paNa nahIM. keTalAM jIvAstikAya ? kadAca avagADha hoya, kadAca na hoya. je avagADha hoya to anaMtA hoya e rIte cAvatuM arvAsamaya kahevuM. bhagavanuM che jyAM eka jIvAstikAyapadeza avagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya pradeza avagADha hoya ? eka. - - e pramANe madhamastikAya ane AkAzAstikAya pradezo paNa kahevA. - - keTalAM jIvAstikAya ? anaMtA. * * bAkI dhamastikAya mujaba kahevuM. bhagavAna ! jyAM eka yugalAstikAya pradeza vagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAyapadeza vagaDha hoya? jema jIvAstikAyanA pradezamAM kahyuM tema badhuM ja ahIM kahevuM. bhagavAna ! jyAM be yugalAstikAya pradeza avagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya ? kadAca eka, kadAya che. * - e rIte adhamastikAya, AkAzAstikAya kahevA. bAkI dhamastikAya mujaba. bhagavatu jyAM traNa yugalAstikAya tyAM keTalAM dhamanikAryao? kadAca eka, kadAca che, kadAca traNa. e rIte adhamastikAya paNa kahevuM, AkAzAstikAya paNa kahevuM. bAkInuM be pudgalavata che. e pramANe AdinA traNa astikAya sAthe eka-eka pradezanI vRddhi karavI. bAkInuM jema be pugalamAM kahyuM tema daza sudhI kahevuM athati kadAca eka, kadAca che, kadAca traNa cAvatu kadAca daza. saMkhyAtamAM kadAca eka, kadAca be, cAvatuM kadAca daza, kadAca saMkhyAta. : - asaMkhyAtamAM kadAca eka yAvata kadAca saMkhyAta, kadAca asaMkhyAta. jema asaMkhya kahyA, tema anaMta paNa kahevA. bhagavana jyAM eka addhAsamaya avagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya? eka. - - keTalAM adhamastikAya? eka. keTalAM AkAzalstikAya? eka. keTalAM jIvAstikAya ? anaMtA. e pramANe yAvatu "addhAsamaya'. bhagavanajyAM eka dhamastikAya dravya avagADha hoya, tyAM dhamastikAyanI keTalAM pradeza avagADha hoya ? eka paNa nahIM. keTalA adhamastikAya? asaMkhyAd. keTalAM AkAzAstikAya? asaMkhyAtA. keTalAM jIvAstikAya? anaMtA. yAvatuM addhAsamaya. bhagavA jyAM adhamastikAya avagADha hoya, tyAM keTalAM dhamastikAya pradeza avagADha hoya? asaMkhyAta. - - keTalAM adhamastikAyao? eka paNa nahIM. bAkI dhamastikAyavatu jANavuM. A pramANe badhAM, svarasthAnamAM 'eka paNa nathI' tema kahevuM. parasthAnamAM AdinA praNe asaMkhyAtA kahevA. pachInA gaNemAM anaMtA kahevA. yAvata addhAsamaya. cAvatu keTalA addhAsamaya vagADha che? eka paNa nathI. bhagavAna che jyAM eka pRedIkAyika avagADha che, tyAM keTalAM pRvIkAyiko avagADha che ? asaMkhya * * keTalAM kAyiko vagADha che ? asaMkhyAtA. * - keTalAM teukAyiko avagADha che ? asaMkhyAtA. -- keTalAM vAyukAyiko avagADha che ? asaMkhyAta. - - keTalAM vanaspatikAyiko avagADha che? anaMtA. bhagavanuM che jyAM eka kAyika avagaDha che, tyAM keTalAM pRvIkAyiko? asaMkhyAtA. * * keTalAM akAyiko? asaMkhyAtA. e pramANe pRvIkAyikanI vakatavyatA mujaba badhAmAM saMpUrNa kahevuM yAvata vanaspatikAyika. cAva( keTalAM vanaspatikAyiko tyAM avagADha che? - anaMtA. * vivecana-580 - je pradezamAM eka dhamastikAyano pradeza, avagADha che. temAM teno bIjo pradeza na hoya, tethI 'eka paNa nahIM' tema kahyuM. dhamastikAya pradeza sthAnamAM adhamastikAya pradezanI vidhamAnatAthI 'eka' hoya tema kahyuM. e rIte AkAzAstikAyano paNa eka. jIvAstikAya ane pudgalAstikAyanA vaLI anaMtA pradezo eka-eka dhamastikAya pradezanA sthAne hoya che, tethI 'anaMtA" ema kahyuM. 'addhAsamaya" manuSyalokamAM ja che, pachI nahIM, tethI dhamastikAya pradezamAM teno avagAha hoya ane na hoya. hoya tyAM 'anaMta' kahevuM. adhamastikAyanA cha sUtro dhamastikAyavatu jANavA. AkAzAstikAya momAM lokAlokarUpa AkAzanA lokAkAzamAM avagADha, alokAkAzamAM nahIM, kemake teno abhAva che. pagalAstikAya pradeza Adi. jyAM ekatra AkAzapradezamAM dviamuka skaMdha avagADha che, tyAM temAM dhamastikAyapradeza eka ja che, jo be AkAzapadezamAM avagADha hoya, to temAM be dharmAstikAya pradeza avagADha hoya. e rIte avagAhanAnusAra dhamastikAya, AkAzAstikAya kadAca eka, kadAca be pradezAvagADha kahevA. bAkI - jIvAstikAya, pudagalAstikAya, addhA samaya lakSaNa bANa, jema dhamastikAyapradezavaktavyatA kahI, tema pudgala pradezadvaya vatavyatA paNa che. * x - - jo gaNe aNu ejha avagADha hoya to, temAM eka dhamastikAya pradeza avagADha che. jo bemAM hoya to be pradezAvagADha, traNamAM hoya, to traNamAM avagADha Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-4/580 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che. A pramANe adharma-AkAzAstikAyamAM paNa kahevuM. jIva-pudgala-addhAsamaya AzrIne traNa sUtra, jema be pudgala pradezanI avagAha vicAraNAmAM kahyuM, temaja pudgala pradezamayanI vicAraNAmAM paNa kahevuM. pudgala pradezamayanA sthAne anaMtA jIvapadeza avagADha che, e pramANe kahevuM - evo artha che. - je rIte pudgalapadezakayanI avagAha vicAraNAmAM dhamastikAyAdi sUtra traNamAM ekaika pradezanI vRddhi karI, e pramANe pudgalapradeza catuTya avagAha vicAraNAmAM paNa eka vadhAravA. te A rIte - bhagavan! jemAM cAra pagalAstikAya pradeza avagADha hoya temAM dhamastikAyanA keTalAM pradeza avagADha hoya? kadAca eka ke be ke traNa ke cAra ItyAdi. jIvAstikAyAdimAM pagala pradeza catuTya vicAraNA, pudgala pradezadvaya avagAhanA vicAraNA mujaba karavI. * * * * * asaMkhyAta mAphaka anaMtA paNa kahevA. teno bhAvArtha A che - bhagavat ! jyAM anaMtA pulAstikAya pradeza avagADha hoya tyAM keTalA dhamastikAya pradeza vagADha hoya ? kadAya eka, kadAca be, cAvatu kadAya asaMkhyAta. paNa kadAca anaMta nA kahevuM. kemake dharma-adharma-astikAya ane lokAkAzanA pradezomAM anaMtapradezono abhAva hoya che. have bIjA prakAre avagAhadvAra kahe che - dhamastikAya zabdathI samasta tenA pradezanA saMgrahathI bIjA pradezano abhAva kahyo che - jemAM dhamastikAya avagADha che, temAM teno eka paNa pradeza avagADha na hoya. adharma-AkAzAstikAyanA asaMkhyAta pradeza vagADha che, kemake tenA asaMkhya pradezo hoya che. jIvAstikAya sUtramAM anaMtapradezo che, kemake jIvAstikAyanA anaMta pradeza che, pudgalAstikAya ane addhA samayamAM e pramANe ja jANavuM. eka pRthvI Adi jIvanA sthAnamAM keTalA pRthvI Adi jIvo avagADha che ? e pramANe jIva-avagAha dvArA pratipAdita karela che. * xx * have astikAya pradezaniSadana dvAra kahe che - * sutra-pa81 - bhagavana A dhamastikAya adhamastikAyakAzastikAmamAM koI besavA, rahevA, niSA karavA, suvA mATe samartha thAya? nA, A artha samartha nathI. tyAM anaMtA jIvo avagADha hoya che. bhagavana ! Ama kema kaho cho ? gautama! jema koI kuTAgArazALA hoya, je baMne taraphathI lipta hoya, gupta hoya, guptadvAra hoya, ItyAdi jema rAyauseNayamAM kahyuM yAvata dvAranA kamADa baMdha karI de che. te kUTAra zALAnA bahu madhyadeza bhAgamAM jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI 1ooo dIvA pragaTAve. gautama! te dIvAnI vezyAo parasTAra saMbaddha, paraspara pRSTa yAvata paraspara ekarUpa thaIne rahe che ? hA, rahe che. te gautama! koI te dIvAnI haiyAmAM besavA, sUvA ke yAvatu paDakhAM badalavA samartha che ? bhagavAna ! tevuM na thAya, tyAM anaMta jIvo avagADha hoya che. tethI gautama ! pUrvavat kahyuM che. * vivecana-581 - caMdamaya - koI puruSa samartha thAya. have bahusama dvAra - * sUga-582 - bhagavAna ! lokano bahusama bhAga kyAM che? bhagavad ! lokano sarva saMkSipta bhAga kayAM che? gautama ! A ranapabhA pRthvInA upara ane nIcenA zuddha pataromAM lokano bahurAma bhAga che ane A ja lokano sarva saMkSipta bhAga kahyo che. * * bhagavana ! lokano vigraha-vigrahika bhAga kyAM che ? gautama ! jyAM vigraha kaMDaka che, te ja lokano vigraha-vigrahika bhAga kahevAya che. * vivecana-582 : jadusana - atyaMta samaloka kavacit vadhato, kvacit ghaTato che, teno niSedha karI, bahusama kahyuM. vigha6 - vaka arthAt laghu. te jene che, te vigrahika. sarvathA vigrahika eTale sarva saMkSipta. 35 - jene AzrIne urdhva prataravRddhi pravRta hoya cheadhatana - jene AzrIne nIce prataravRddhi pravRta che. te upara nIcenA kSallaka pratara eTale bIjAnI apekSAe nAnA. eka rAja pramANa laMbAI-pahoDAInA tichaloka madhyabhAgavatna. - x * vigraha eTale vaka, tenAthI yukta jenuM zarIra che, te vigraha viNahika. vizarvAda - vaka avayava, jemAM pradezanI vRddhi ke hAni vakra hoya che, te vigraha kaMDaka, te prAyaH lokAMte hoya che. * - have loka saMsthAna dvAra kahe che * sUtra-583 - bhagavAna ! loka, kayA saMsthAne che ? gautama! supatiSThaka saMsthAne loka che. nIce vistIrNa, madhyamAMe - sAtamA zatakanA pahelA uddezAmAM kahyuM, tema yAva4 aMta kare che. * * bhagavana! A adho-tIcha-utdlokamAM kayo konAthI yAvatu vizeSAdhika che ? gautama! sauthI nAno tichaloka che, udloka asaMkhyAtagaNo che, Adholoka vizeSAdhika che. bhagavAna ! te ema ja che (2). * vivecana-583 - tichalioka 1800 yojana che, udloka kiMcit jUna sAta rAja pramANa che, adholoka kiMcit adhika sAta rAja pramANa che. huM zataka-13, uddezo-5-"AhAra" - X X - X - X - uddezA-4-mAM lokasvarUpa kahyuM, temAM nArakAdi hoya, tenuM kathana. * sU6-584 - bhagavana nairayiko, zuM sacitAhArI, acittAhArI ke mizrAhArI che ? gautama sacitta ke mizrAhArI nathI, acitAhArI che. A pramANe asurakumArAdi, nairayika uddezaka-1-saMpUrNa kahevo. bhagavana! te ema ja che, te ema ja che. * vivecana-584 : prajJApanAnA 28mAM padano pahelo uddezo kahevo. te A pramANe - nairayiko zuM sacivAhArI che ? Adi. - x - Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-/6/585 so bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che zataka-13, uddezo-6-"upAta" che - X - X - X - X - uddezA-pa-mAM nAkAdi kathana karyuM, ahIM paNa te ja kahe che - * sUtra-585 - rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM - nairayika sAMtara upaje che ke niraMtara ? gautama nairayiko sAMtara paNa upaje ane niraMtara paNa upaje che. e pramANe asukumAro paNa jaNavA. e pramANe jema 'gAMgeya'mAM che, tema be deDako kahea. cAvata vaimAnika niraMtara paNa vyave che. * vivecana-585 - 'gaMgeya' zataka-9, uddezo-32mo che. utpatti ane urtanA daMDaka. vaimAnikanuM cyavana kahyuM te devo che, devAdhikArathI "camara' kathana - * sUl-586 - bhagava! asurendra asurarAja camarano camasyA nAme vAsa karyo che? gautamAM jaMbudvIpamAM meru parvatanI dakSiNamAM ticha asaMkhya dvIpasamudra Adi jema zataka-ra-mAM sabhA uddezakanI vakatavyatA che, te saMpUrNa jANavI. vizeSa e ke - A pramANe jANavuM - yAvatu tigicchakUTanA utpAtu parvatanI camacaMcA rAjadhAnImAM camacaMca nAme AvAsaparvatano ane anya ghaNAM dvIpa Adi sudhI bAkI badhuM varNana karavuM yAvata kiMcita vizeSAdhika sADAtera aMgula paridhi che. te camaracaMyA rAjadhAnInI dakSiNa-pazcimamAM 655 karoDa, 35-lAkha, 50 hajAra yojana dUra araNodaka samudramAM tIcha jaIne A asurendra asukumArarAja camaranI samasyA nAme AvAsa parvata che. te 84,000 yojana lAMbo che, paridhi 2,65,63ra saujananI adhika che. A AvAsa eka pAkAra vaDe cotaraphathI gherAyela che, te prakAra uMcAImAM 15o yojana che, A rIte camacaMcA rAjadhAnInI vakatavyadi sabhAne choDIne cAvatu cAra arasAda paMktio che, sudhI kahevI. bhagavan! camarendra, zuM te camaracaMca AvAsamAM nivAsa karIne rahe che ? A artha samartha nathI. bhagavana ! to kayA kAraNathI camarendrano vAsa 'camacaMca' AvAsa kahevAya che ? gautama ! jema A manuSya lokamAM upakArIlayana, udhAnalayana, niyallNayalayana, dhArAvArikalayana hoya che, tyAM ghaNAM manuSyo, mAnuSIo bese che, suve che Adi jema rAyauseNaIyamAM cAvata kalyANa phaLavRtti vizeSa anubhavatA vicare che, paNa teo vasati anyatra svIkAre che, e pramANe gautama! camarendrano 'camasya' AvAsa kevaLa kiMDAratipatika che, paNa nivAsa anyatra kare che mATe pUrvavata karyuM. bhagavAna te ema ja che. * vivecana-586 : javAWT sudhamadi pAMca sabhA ahIM na kahevI. A camaracaMyA rAjadhAnI vakatavyatA kyAM sudhI kahevI ? cAra prAsAda paMkti paryanta. * x * upakArikAlayana - prAsAdAdi pITha samAna. udhAnika layana - udhAnamAM gayelA lokone upakArI gRha ke nagara pradezagRha. niyatika layana - nagaranirgama gRha, dhArivArika layana - dhArApradhAna jaLa, jemAM che, te dhArAvArika layana. temAM (A gRhomAM) mAnati * kiMcit Azraya kare, sati - vizeSa Azraya le che. athavA THti - kaMIka suve che, sati - vizeSa suve che. jema rAyapAseNaIcamAM kahyuM - te dvArA Ama sUcave che - viti - uddhasthAne ubhA rahe che. niyati * bese che, tuveti - paDakhAM badale che. saMti - parihAsa kare che, pati - akSAdi vaDe rame che. narnati - kaMI kriyA vizeSa kare che. naMti - kAmakrIDA kare che. vizafa - kriDA kare che, natti - mohita kare che - vimugdha thaI praNaya kare che. thaff sati - vAsa kare che - A pramANe, manuSyonA aupakArikAdi layanavat camanA camacaMya AvAsa, nivAsasthAna nathI, kevaLa krIDAmAM AnaMda athavA kIDA ane ti, jenuM nimita che te krIDArati pratyaye, tyAM Ave che. asurakumAra vizeSAvAsa vaktavyatA kahI, asurakumAramAM virAdhita deza sarva saMyamI utpanna thAya che, tethI tene dazavi che - * sUtra-587,588 : [58] tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra anya koI divase rAjagRhI nagarInA guNazIla zaityathI cAvatuM vihAra karyo. te kALo, te samaye caMpA nagarI hatI, pUNabhadra zaitya hatuM. tyAre bhagavaMta mahAvIra anya koI divase pUvanipUna cAlatA yAvat vicaratA caMpAnagarImAM pUNabhadra tya hatuM tyAM AvyA. AvIne yAvat vicare che. te kALe, te samaye siMdhusauvIra janapadamAM vItIbhaya nAme nagara hatuM. tenI bahAra pUrva dizAmAM mRgavana udhAna hatuM. sarvatra tuka Adi varNana karavuM te vItIbhaya nagaramAM udAyana rAja hato, te mahAna hato Adi varNana karavuM. te udAyana rAjAne prabhAvatI nAme rANI hatI. sukumAla ItyAdi varNana karavuM. te udAyana rAjAno putra, prabhAvatI devIno Atmaja evo abhicikumAra hato. sukumAla hato yAvat zivabhadrakumAravatu yAvatu anubhavato vicarato hato. te udAyana rAjAne kezIkumAra nAme bhANeja sukumAla pAvatu surUpa hato. te udAyana rAjA siMdhu sauvIra pramukha 16-janapadonA, vItIbhaya pramukha 363 nagaro ane Akarono, mahasena Adi daza mugaTabaddha, tathA chatra cAmara, bAlavIjhanaka-vALA rAjAno ane bIjA ghaNAM rAjA-Izvara-talavara yAvatuM sAviAha AdinuM Adhipatya cAvatuM karato, pAlana karato hato. avAjIvano jJAtA evo zrAvaka hato yAvata vicarato hato. tyAre te udAyana rAja anya koI divase pauSadhazALAmAM Avyo, zaMkha zrAvaka mAphaka vicaravA lAgyo. tyAre te udAyanane madhyarAtrie dhajigarikAthI jagatA A AvA prakArano manogata cAvatu saMkalpa utpanna thayo - te grAma, Akara, nagara, khaMDa, kabaDa, maDaMba, droNamukha, paTTaNa, Azrama, saMbhAha, saMnivedi dhanya che, jyAM zramaNa bhagavata mahAvIra vicare che. mA, Izvara talavara yAvatuM Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-/6/587,588 sAtAha vagere dhanya che, je bhagavaMtane vAMdI, namI, seve che. jo zramaNa bhagavaMta mahAvIra pUrvAnupUrvI cAlatA, gAma gAma yAvat vicaratA, ahIM Ave,ahIM samosare, A vItIbhaya nagaranI bahAra mRgavana udhAnamAM yathApatirUpa avagraha laIne saMyama ane tapa vaDe yAvat vicare, to huM bhagavaMtano vAMdIza, namIza yAvat (temanI) papArAnA karIza. tyAre bhagavaMta mahAvIra, udAyana rAjAno AvA prakArano manogata saMkalpa yAvat utpanna thayela jANIne caMpAnagarInA pUrNabhadra caityathI nIkaLIne, pUrvAnupUrvI caratA, gAmagAma sAvartI vicaratA siMdhusauvIra janapadamAM vItIbhaya nagaranA mRgavana udhAnamAM padhAryA, yAvat vicaravA lAgyA. tyAre vItIbhaya nagaranA zrRMgATaka yAvat paryAdA papAse che. tyAre te uMdAyanAM rAjA A vRttAMta prApta thatA haSTa, saMtuSTa thayo. cAvat kauTuMbika puruSone bolAvI A pramANe kahyuM - o devAnupiyo! jaldIthI, vItIbhA nagarane aMdarathI-bAhArathI jema koNike uvavAI sUtramAM karyuM tema yAvat pAse che prabhAvatI Adi rANIo paNa te pramANe yAvat paryApAro che. dharmakathA thaI. tyAre te udAyana rAjA, bhagavaMta mahAvIra pAse dharma sAMbhaLIne, avadhArIne, haSTa-tuSTa thaI utthAnathI uThe che, uThIne bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata yAvat namIne, A pramANe kahyuM - bhagavan ! te ema ja che, te tema ja che, yAvat jema Apa kaho cho. ema karIne vizeSa kahe che - he devAnupriya ! abhiyikumArane rAjApade sthApIne, pachI huM devAnupriyanI pAse muMDa thaIne yAvat dIkSA levA Icchu chuM. - - he devAnupriya ! jema sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. tyAre te udAyanAM rAjA, bhagavaMta mahAvIre Ama kahetA, harSita-saMtuSTa thaI bhagavaMtane vAMdI, namIne pachI AbhiSekTa hAthI para ArUDha thaIne bhagavaMta pAsethI mRgavana uMdhAnathI nIkaLIne vItIbhaya nagare javA nIkaLyo. tyAre te udAyana rAjAne AvA prakAre manogata saMkalpa yAvat utpanna thayo. nizce abhicikumAra mAro eka ja putra che. te ISTa, kAMta che yAvat darzananuM to kahevuM ja zuM? jo huM abhicikumArane rAjApade sthApIne bhagavaMta mahAvIra pAse muMDa thaIne yAvat dIkSA laIza, to abhiyikumAra rAjyamAM, rASTramAM yAvat janapadamAM, mAnuSI kAmabhogomAM mUrchita-mRddha-grathita-adhyapapanna thaIne anAdi-anaMta dIrdhakAlIna cAturaMta saMsAra kAMtAramAM bhramaNa karaze - tethI mArA mATe abhIcine rAjyamAM sthApI bhagavaMta mahAvIra pAse yAvat dIkSA levI zreyaskara nathI. mArA mATe zreyaskara e che ke mArA nijaka bhANeja kezIkumArane rAjyamAM sthApIne bhagavaMta mahAvIra pAse yAvat dIkSA lauM. - 41 upara mujaba vicArIne vItIbhaya nagare pahoMcyA, pahoMcIne nagaranI vaccovacathI, jyAM potAnuM gRha, bAhya upasthAnazALA che, tyAM Avyo. AvIne AbhiSeksa hArthIne ubho rAkhyo. AbhiSekTa hAthIthI nIce utaryo. utarIne sIMhAsana pAse Avyo. AvIne uttama sIMhAsana upara pUrvAbhimukha beTho, kauTuMbika bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 puruSone bolAvyo. bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! jaldIthI vItIbhaya nagarane aMdara-bahArathI (zaNagArI) yAvat mArI AjJA pAchI soMpo. tyAre udAyana rAjAe bIjI vakhata paNa kauTuMbika puruSone bolAvIne A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! jaldIthI kezIkumAranA mahAI Adi rAjyAbhiSeka jema zivabhadrakumAramAM kahyuM, tema kahevuM yAvat paramAyunuM pAlana karo, ISTajanathI saMpavRitta thaIne siMdhu sauvIrAdi 16-janapadane, vItIbhayAdi nagarane, mahasenAdi rAjAne, bIjA paNa ghaNAM rAjA-IzvarAdine yAvat Adhipatya karatA, pAlana karatAM vicaro kahI jaya-jaya zabdo karyA. 42 tyAre te kezIkumAra rAjA yAvat mahat yAvat vire che. tyAre te udAyana rAjA kezIrAjAne pUche che. tyAre te kezIrAjAe kauTuMbika puruSane bolAvyA. e pramANe jema jamAlimAM kahyuM, te rIte aMdara-bahArathI nagara sApha karAvI, yAvat niSkramaNAbhiSekanI taiyArI karI. tyAre te kezIrAjA aneka gaNanAyakathI yAvat parIvarIne udAyana rAjAne uttama siMhAsane pUrvAbhimukha besADIne 108 suvarNa kaLazo vaDe e pramANe jamAli mAphaka yAvat A pramANe kahyuM - he svAmI! kaho, zuM daIe?, zuM ApIe, Apane zenuM prayojana che? tyAre te udayana rAjAe kezIrAjAne Ama kahyuM - he devAnupiyA huM IcchuM chuM ke - kRtrikApaNathI e rIte jamAli mAphaka kahevuM. vizeSa e ke priyaviyoga dUSaNa anubhavatI padmAvatIe agrakeza grahaNa karyA. tyAre te kezIrAjAe pharI vakhata uttara dizAmAM sIMhAsana rakhAvyuM, pharIthI udAyana rAjAne cAMdI-sonAnA kaLazothI navaDAvyA, bAkI badhuM jamAlivat jANavuM yAvat zibikAmAM beThA, dhAvamAtAdi pUrvavat jANavuM. vizeSa e ke padmAvatI rANI zveta vastra dhAraNa karIne beThI, bAkI varNana pUrvavat yAvat zibikAthI rAjA nIce utaryo. utarIne bhagavaMta mahAvIra pAse Avyo. AvIne bhagavaMtane traNa vAra vAMdI, namIne pUrva dizAmAM jaIne, Apa meLe AbharaNa-alaMkAra utAryA Adi pUrvavat padmAvatIe grahaNa karyA. yAvat (udAyanarAjarSine) Ama kahyuM - he svAmI! saMyamamAM puruSArtha karajo yAvat pramAda na karatA. pachI kezI rAjA ane padmAvatI bhagavaMtane vAMdI, namI yAvat pAchA gayA. udayana rAjAe svayaM paMcamuSTI loya karyo. bAkI RSabhadatta mAphaka jANavuM yAvat sarvaduHkhathI mukta thayA. [588] tyAre te abhIkuimAra anyadA koI divase madhyarAtrie kuTuMba jAgarikAthI jAgatA A AvA prakArano manogata saMkalpa yAvat utpanna thayo. * nizce huM udAyanano putra, prabhAvatI rANIno Atmaja, chatAM udAyanAM rAjAe mane choDIne nijaka bhANeja kezIkumArane rAjyamAM sthApIne bhagavaMta mahAvIra pAse sAvartI dIkSA lIdhI. - A AvA prakAranA mahA ApatItirUpa mano mAnasika duHkhathI abhibhUta thaIne, aMtaHpura-parivArathI saMparivarIne, bhAMDa-matra-upakaraNa laIne vItIbhaya nagarathI nIkaLI gayo. nIkaLIne pUrvAnupUrvI cAlatA, grAmAnugrAma vicaratA Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-/6/587,588 jyAM caMpAnagarImAM koNika rAjA hato, tyAM Avyo. AvIne komika rAjAno Azraya karI rahevA lAgyo. tyAM paNa te vipula bhoga sAmagrIthI saMpanna thaI gayo. tyArapachI te abhIcikumAra zrAvaka thayo, jIvAjIvane jANato yAvatuM vicAre che. te udAyana rAjarSi prati vairanA anubaMdhathI yukata hato. kALe, te samaye A ranapabhA pRdInA narakAvAsonA pazvimAM asurakumAronA 64-lAkha AvAsa che. tyAre te abhIcikumAra ghaNAM varSo sudhI zramaNa payi pALIne, amiAsika saMlekhanAthI 30 bhaktane nazAna dDe chedIne, pUrvokata sthAnanA AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kALa mAse kALa karIne stra ranapabhA pRthvInA 30 lAkha naka AvAsanI samIpe rahelA 64 lAkha 'AtA' nAmaka asurakumArAvAsamAM koI eka AtApamAM asukumAra devarUpe utaww thayo. tyAM ghaNA AttApa asukumAra devonI sthiti eka palyopama che, tyAM abhIzadevanI sthiti paNa eka palyopamanI thad. bhagavana! te abhIcideva, te devalokathI AyakrayAdi pachI anaMtara uddhatIne kayAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? gautama ! mahAvideha premamAM siddha thaze yAvat aMta karaze. bhagavana! te ema ja che. * vivecana-587,588 - fmadhuvIra * siMdhu nadI nIkaTa, sIvIra - janapada vizeSa, tibA - jemAMthI Iti ane bhaya cAlyA gayA che te. koI vidarbha kahe che. sIMgatuka puSa-kuLathI samRddha, ramya, naMdanavana samAna. jyAM kara nathI te nAra, sonuM Adi utpatti sthAna te Akara - x - jeone chatra vistArela che, cAmara rUpa bAla vyaMjatikA che teo. mauttaUT = * aprIti svabhAvathI manano vikAra, manamAM te mAnasika, bahAra dekhAto evo nahIM. du:khathI potAnAM bhAMDa, mAsa, zayyAdi upakaraNa laIne * * * vairabhAva choDyA vinA. mAvAva - asurakumAra vizeSa, tenI kaMI vadhu mAhitI nathI. 8 zataka-13, uddezo-7-"bhASA" che. - X - X -- X X - anaMtara uddezAmAM artho kahyA, te bhASA vaDe kahyA. tethI bhASA kahe che - * sUtra-pa89 : rAjagRhamAM A pramANe kahyuM - bhagavana! bhASA AtmA che ke bIjuM che? gautamAM 'bhASA' AtmA nathI. bhASA bIju che. * * bhagavana! bhASA, rI che ke arUpI? gautamAM bhASArUpI che, arUpI nathI * * bhagavA bhASA sacitta che ke ayittara gautamAM bhASA sacitta nathI, acitta che * * bhagavana! bhASA, jIva che ke ajIva? gautamAM bhASA, jIva nathI - ajIva che. * - bhagavanA bhASA jIvone hoya ke ajIvone hoya? gautamAM bhASA, jIvone hoya, AjIvone nahIM. - bhagavana [bolyA pahelA bhAga che, bolAtI te bhASA che ke bolavAno samaya vItyA pachI bhASA che? gautama bolyA pUrve ke samaya vItyA pachI, te 44 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhASA nathI, paNa bolAtI hoya tyAre te bhASA che. * * bhagavanuM ! bolyA pUrve bhASA bhedAya, bolAtI bhASA bhedAya ke bolavAno samaya vItyA pachI bhASA bhedAya che ? gautama bolyA pUrve ke bolavAno samaya vItyA pachI bhASA bhedAvI . nathI, paNa bolatI vakhate bhASA bhedAya che. bhagavana ! bhASA keTalA bhede che ? gautama. cAra bhede che. te A - satyA, mRNA, satyAmRSA ane asatyAmRSA. * vivecana-589 : mAvA - jIva, jIva svabhAvA bhASA. jethI jIva vaDe bhAgRta che, jIvane baMdhamokSArthe thAya che, tethI jIvadharmavayI 'jIva' e rIte jJAnavatu vyapadeza yogya che ? athavA jIva svarUpa nathI kemake zroma IndriyanA grAhyapaNAthI mUrtapaNe AtmAthI vilakSaNa che, mATe zaMkA karI ? teno uttara Ape che - bhASA, AtmarUpa nathI. te pudgalamaya che. AtmA vaDe pheMkAyela TephAnI mAphaka. AkAza mAphaka cetana che. je kahyuM ke - jIva vaDe vyApAryamAna hovAthI jIva che, jJAna mAphaka te arnakAMtika che. jIva vyApAra chatAM jIvathI atyaMta bhinna svarUpa dAnAdimAM dekhAya che. bhASA, sAMbhaLanArane anugraha-upaghAtakArIpaNAthI tathAvidha kAnanA bharaNavatuM rUpI che? ke dhamastikAyAdivaTu cakSu vaDe anupalabhya hovAthI arUpI che ? teno uttara che - bhASArUpI che. cakSu vaDe agrAhyatvathI arUpItva kahyuM, te arnakAMtika che. paramANu, vAyu, pizAyAdi rUpavAnuM hovA chatAM cA vaDe grAhya che. anAtmarUpa hovA chatAM jIva-zarIravat sacita bhASA kema nahIM? uttara che - bhASA sacitta nathI, te jIva dvArA nikRSTa pudgala samUharUpa che. - - jIve che te jIva - prANadhAraNa svarUpa bhASA che ke tethI vilakSaNa che ? uttara che - ucchavAsAdi prANonA abhAve bhASA jIva nathI. keTalAMka bhASAne apauruSeyI mAne che, tenA mata mujaba prasta karyo che . bhASA, jIvana hoya ke jIvane ? tAla Adi vyApArI utpanna vargono samUha te bhASA. tethI jIva prayatnakRtu hovAthI bhASA jIvane ja hoya. bhale ajIvathI paNa zabda utpanna thAya che, to paNa te bhASA nathI. bhASApatijanya zabdane ja bhASA kahevAya che. bolyA pahelAM bhASA na kahevAya. jema mATInA piMDanI sthitimAM rahela ghaTa, ghaTa na kahevAya. 'ghaTa' sthitimAM rahela 'ghaTa' mAphaka bolAtI te bhASA che. phUTI gayA pachI jema ghaDAnI ThIkarI ghaDo na kahevAya, tema bolavAno samaya vItyA pachI te bhASA na kahevAya. zabda dravya nIkaLyA pahelAM tenuM bhedana kaI rIte thAya ? mATe bolAyA pUrve bhASA bhedAtI nathI. bolAtI bhASA bhedAya che. koI maMda prayana vaktA hoya, te abhijJa zabda dravyo kADhe. te nIkaLelA zabdo parizUla hovAthI asaMkhyAta rUpe bhedAya, saMcAta yojana jaIne zada pariNAma tyAga kare che. koI mahApayana hoya, to AdAna-visarga prayatna vaDe bhedIne ja zabdo kADhe. * x * x * tethI Ama kahyuM. bhASA pariNAma parityA hovAthI bolAyA pachI te bhedAtI nathI. bhASA kahI, te prAyaH manapUrvaka hoya tethI 'mana' vize kathana. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-//,51 * sUtra-5,591 - [Sao] bhagavan! mana, AtmA che ke anya ? gautama AtmA mana nathI. anya che. jema "bhASAmAM kahyuM tema 'mana' mATe kahevuM yAvatu ajIvone mana na hoya. * * bhagavAna ! (manana) pUrve mana hoya, manana karatI veLA mana hoya ? e pramANe 'bhASA' mujaba kahevuM. : - bhagavana! (manana) pUrve mana bhedAya, manana karatAM mana bhedaya ke manana samaya vItyA pachI mana bhedAya che? e pramANe jema bhASAmAM kahyuM tema jANavuM. bhagavAna ! mana keTalA bhede che ? gautama! cAra bhede che. te A - satyamana cAvat asatyAmRNA mana. [51] bhagavatu ! kAya, AtmA che ke anya ? gautama! 'kAya' AtmA paNa che, anya paNa che. - - bhagavana kAyA rUpI che ke arUpI gautama! kAyA rUpI paNa che, arUpI paNa che. . . e pramANe ekaiMkamAM pRcchA. gautama! kAyA sacitta paNa che, acitta paNa che. kAyA jIva paNa che, jIva paNa che. kAyA, jIvanI paNa hoya, ajIvanI paNa hoya. bhagavad ! kAyA pUrve che? prazna. gautama! pUrve paNa kAyA che, kAya 5gala grahaNa karatI veLA paNa kAyA che, kAya samaya vItyA pachI paNa kAyA che. * * bhagavad ! pUrve kAyA bhedAya che? pRcchA. gautama ! pUrve paNa kAyA bhedAya che yAvata (pachI paNa) kAza bhedaya che. bhagavAna ! kAyA keTalA bhede che? gautama! sAta bhede. te A - audArika, audArikamizra, vaikriya, vaikriyamizra, AhAka, AhAkamiza, kAmaNa. * vivecana-590,51 - 'mana' viSayaka satra bhASAsagavata jANavA. kevaLa ahIM manodravya samudaya, manana upakArI, manapayapita nAma karmodaya saMpAdha te mana, bheda - teonuM vidalanamAM. mananuM nirUpaNa karyuM, te kAyA hovAthI hoya che. tethI kAyAnuM nirUpaNa kare che. AtmA kAyA che, kemake kAyA vaDe kRta karmono anubhava tene thAya che. bIjA dvArAkRta bIjA anubhavatA nathI. paNa kAyAnA eka dezanA chedanathI AtmAnA chedanano prasaMga Avato nathI, tethI prazna karyo che . uttara che, AtmA kAya paNa che. kathaMcit tethI vyatirekathI kSIra-nIra mAphaka agni ane lohapiMDavatuM. tethI kAyasparza thatAM AtmAne saMvedana thAya che. tethI ja kAyA vaDe karAyela karma AtmA bhavAMtare vede che. kAyA anya paNa che. atyaMta abhedamAM zarIrAMza chedatA jIvAMza chedana prasaMga Ave. zarIra baLatA, AtmAne paNa dAha prasaMgathI paralokAbhAvane prasaMga Ave, tethI kAyA kathaMcit AtmAthI bhinna paNa che. bIjA vaLI kAmaNakAya Azriya AtmA 'kAya' che tema kahe che. - x - dArikAdi kAyAnI apekSAe jIvathI anya che. - dArikAdi kAya sthUla rUpa apekSAe kAyA rUpI che, kAyA arUpI paNa che. kemake kAmaNa kAyanA ati sUkSma rUpIvathI arUpIpaNe vivakSA karI che. e pramANe pUrvokta sUtravat eka-eka prazna karavo - x - jIvita avasthAmAM caitanyanA 46 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 samanvitavathI kAyA sacita che, mRta avasthAmAM caitanyanA abhAve kAyA acita che. vivakSita upavAsa Adi prANa yuktatAthI 'kAya jIva paNa che, dArikAdi zarIra apekSAe kAyA ajIva paNa che. jIvo saMbaMdhI paNa kAya-zarIra hoya che, ajIvone paNa ahetu AdinI sthApanAthI kAya atha zarIrarakAra hoya. jIvanA saMbaMdha thavAnI pUrve paNa kAyA hoya che. jemake marelA deDakAnuM zarIra, vartamAnamAM jIva dvArA upacita karAtA paNa kAma hoya che. jemake jIvita zarIra. kAya samaya vItyA pachI kAya-zarIra kahevAya che. jemake mRta kalevara. * - pratikSaNa pugalanA caya-apacaya bhAvathI jIva vaDe kAyApaNe grahaNa karyA pUrve paNa dravya kAyA bhedAya che. jIva vaDe kAyI kriyamANatAmAM paNa kAyA bhedAya che. jema retInI bharela muThThImAMthI tenA kaNa pratikSaNe kharatA rahe che. kAya samaya vItyA pachI paNa dhRtakuMbhAdi nyAyathI bhUtabhAvapaNAthI tene kAya kahe che. pudgalono bheda na svabhAva hovAthI bhUtapUrva kAyanuM paNa bhedana thAya che. cUrNikAre - kAya zabdano artha - "samasta padArthonuM sAmAnya cayarUpa zarIra' karyo che. e rIte AtmA paNa kAya che, zeSa dravyo paNa kAya che. arthAt AtmA paNa kAya-pradeza saMcaya che. vaLI kAyapradeza saMcaya rUpavayI kAyA AmAthI bhinna paNa che. pudgala skaMdha apekSAe kAyA rUpI che, jIvadharmAstikAyAdi apekSAe kAyA arUpI che. jIva-zarIra apekSAthI kAya sacita che, acetana saMcayathI acita che. ucchavAsAdi yukta avayava saMcayathI jIva che, tethI vilakSaNa ajIva che. jIvonI kAya jIva zazi, paramANu Adi zazi te ajIvarAzi. - have kAyAnA bhedo kahe che - pUrve vyAkhyA karI che, ahIM kiMcit mAtra kahe che - sthUla pudgala skaMdharUpa hovAthI audAki ane upacIyamAna hovAthI 'kAya' kahevAya che. ItyAdi - X - X - pUrvavatuM. 'kAya' kahI, tenA cANathI maraNa thAya, tethI maraNa kahe che - * sUtra-pa2 - bhagavana maraNa, keTalA bhede che? gautama pAMca bheda che. te A - AvIcika maraNa, avadhi maraNa, AtyaMtika maraNa, bALa maraNa ane paMDita maraNa. - vIyika maraNa keTalA bhede che ? gautama! pAMca bheda. - dravya, ma, kALa, bhava ane bhAva(zI) vIcika maraNa. bhagavatA dravyAnIrika maraNa keTalA bhede che? gautamAM cAra bhede - nairayika, tiyarAyonika, manuSya, deva-drabhAtIcika maraNa. bhagavan! ema kema kahe che - rayika dravyAnIrika maraNa, nairayika dravyAnIcika maraNa che? gautamAM je nairayika, nairayika dravyamAM vatatA je dravyone nairacikAyuSaNe grahaNa kare : bAMdhe - sANuM - kare - prasthApita kare - niviSTa kare : abhiniviSTa kare : abhimanvAgata kare che, te dravyone prati samaya niraMtara choDatA-maratAM rahe che, tethI he gautamAM nairayika drabhAvI ika maraNa kahyuM che. yAvata deva dravyAcika maraNa kahevuM. bhagavan! ogavIcika maraNa keTalAM bhede che ? gautama! cAra bhede. - Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/-/7/592 nairayika yAvat deva kSetrAvIcika maraNa. bhagavan ! nairayika kSetrAvIki maraNano nairayika kema kahe che? je nairayika, nairayika kSetramAM vartatA je dravyone nairayikAyuSyapaNe e pramANe jema dravyAvIcika maraNamAM kahyuM, tema kSetrAvIcika maraNamAM kahevuM. bhAvAvIyika maraNa sudhI kahevuM. bhagavan ! avadhimaraNa keTalA bheTe che? gautama! pAMca bhede dravyAvadhi maraNa, kSetrAvadhimaraNa mAvartI bhAvAvadhimaraNa. bhagavan ! dravyAvadhi maraNa keTalA bheTe che ? gautama ! cAra - nairayika yAvartI deva dravyAvadhi maraNa. bhagavan ! nairayika dravyAvadhimaraNa kema kahevAya che? narayiko, nairayika dravyamAM vartatA je dravyone choDatAM mare che, pharI tairayikatva pAmI, anAgata kALe pharI paNa maraze. tethI he gautama ! yAvat vyAvadhi maraNa kahyuM. e pramANe tiryaMca - manuSya - devAvadhi maraNa jANavuM. A AlAvAthI kSetra-kALa-bhava-bhAvamaraNa jANavA. bhagavan ! AtyaMtika maraNa? gautama! pAMca bheTe che - dravyAtyaMtika maraNa yAvat bhAvAtyaMtika maraNa. bhagavan ! dravyAtyaMtika maraNa keTalA bheTe che ? gautama ! cAra, nairayika yAvat deva dravya AtyaMtika maraNa. bhagavan ! nairayika dravyAtyaMtika maraNa kema kahe che ? gautama ! nairayiko, nairayika dravyamAM vartatA, je dravyone choDatAM mare che, anAgata kALe paNa maraze. tethI yAvat maraNa karyuM che. e pramANe tici - manuSya - deva AtyaMtika maraNa paNa jANavuM. e pramANe kSetra yAvat bhAva AtyaMtika maraNa paNa jANavuM. - bhagavan ! bALamaraNa keTalA bheTe che? gautama ! bAra bheda. te A valayamaraNAdi jema skaMdakamAM gRpRSTha paryanta che. bhagavan ! paMDita maraNa keTalAM bheTe che? gautama! be bheTe pAdapopagamana, bhaktapAkhyAna, - - bhagavan ! pAdapopagamana keTalA bhede che ? gautama ! be bheTe nIharima, anIharima. cAvat niyamA apatikarma che - - bhagavan ! bhakapratyAkhyAna, keTalA bhede che ? pUrvavat, vizeSa e ke te saspatikarma che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-592 : AvIiya maraNa- taraMganI samAna pratisamaya bhogavela anyAnya Ayukarma dalikonA udayanI sAthe sAthe kSayarUpa avasthA athavA je maraNamAM viccheda avidhamAna hoya - Ayukarma paraMparA cAlu hoya. omirana - avadhi eTale maryAdA sahita maraNa, nakAdi bhavonA kAraNabhUta Ayukarma dalikone bhogavIne mare, jo punaH te ja Ayu karmadalikone bhogavIne mare, to avadhimaraNa kahevAya. - 4 - pariNAmonI vicitratAne kAraNe karmadalika grahaNa karI, choDI, punaH grahaNa karavA saMbhave che. AkRtiyamA - atyaMta rUpe maraNa. naskAdi Ayukarma rUpe je karma dalikone ekavAra bhogavIne mare, tene pharI kadApI na bhogavI mare. vAtnamALa - avirata jIvonuM maraNa. paMDitamarA - sarva virata jIvonuM maraNa. - *ka bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 temAM AvIcika maraNa pAMcabhede - dravyAdithI. dravyAvIyika maraNa cAra bhede - nAkAdi bhedathI. temAM nairayiko nArakatva dravyamAM nArakajIvapaNe vartatA mare te. vairayika AyuSkapaNe - sparza vaDe grahe, baMdhanathI bAMdhe, pradezaprakSepathI poSe, viziSTa anubhAgathI kare, sthiti saMpAdanathI prasthApe, jIvapradezomAM niviTe, jIvapradezamAM ati gADhatA pAme, pachI udayAvalikAmAM te dravyone ANe, Avir - prati kSaNe, niraMtara sarva samayamAM avyavacchedathI choDe-tyAge. te hetuthI nairayika dravyAvIcika maraNa kahevAya che - 4 - e pramANe kALa, bhava, bhAva AvIcika maraNa paNa jANavA. temAM sUtrapATha A pramANe - bhagavan ! kAla AvIcika maraNa keTalA bhede che ? gautama ! cAra bhede - vairayika kAlAvIyika maraNa Adi - 4 - vairayika dravyAvadhi maraNa sUtramAM akSara ghaTanA A rIte - nairayika dravyamAM vartatA je dravyo vartamAnakALe taje che, te dravyone anAgata kALamAM pharI paNa tyaje, te nairayika dravyAvadhi maraNa che. paMDita maraNa sUtramAM - pAdapopagamana AzrIne eka dezamAM karAya te nirbhrAmi, kalevaranA nirharaNIyatvathI che. je gikiMdarA AdimAM karAya, te anirharima, kalevaranA anirharaNIyatvathI che. RSi-mya - pratikarmavarjita. caturvidhAhAra pratyAkhyAna niSpanna. je zataka-13, uddezo-8-'karmaprakRti" -- -- -- x -- x -- maraNa kahyuM. te Ayukarma sthitikSayarUpa che. tethI kasthati. * sUtra-593 H bhagavan ! karmapakRti keTalI che ? gautama ! ATha. ahIM prajJApanAno baMdha sthiti' uddezo saMpUrNa kahevo. bhagavan ! te ema ja che. * vivecana-593 : chyuM - A praznottara kramathI karmabaMdhanI baMdha sthiti arthAt karmasthiti, tene jaNAvato baMdhasthiti uddezaka kahevo. te prajJApanAnA 23-mAM padano bIjo uddezo che. bIjI vAMcanAmAM ahIM saMgrahagAthA che. te A - prakRti bheda sthiti ane baMdha IndriyAnupAtathI, jaghanya ke utkRSTa baMdhasthiti kevI che ? - Ano artha Ama che - karmaprakRtinA bhedo kahevA. te A - karmaprakRti keTalI kahI che ? gautama ! ATha. te A - jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIyAdi. jJAnAvaraNIya karma keTalA bhede che ? gautama ! pAMca. - Abhinibodhika jJAnAvaraNIya ItyAdi, tathA prakRtinI sthiti kahevI. te A - jJAnAvaraNIya karmanI keTalA kALanI sthiti che? gautama ! jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI 30 koDAkoDI sAgaropama. Adi. - 4 - ekendriyAdi jIva konI keTalI karmasthiti bAMdhe che ? Adi kahevuM. - x - x - kevo jIva karmonI jaghanya ke utkRSTa sthiti bAMdhe che ? te kahevuM. te A pramANe - bhagavan ! jJAnAvaraNIya karmanI jaghanya sthitibaMdhaka koNa che ? gautama ! koI sUkSmasaMparAyanA upazamaka ke kSepaka A sthiti bAMdhe - x - Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/2/9/594 zataka-13, uddezo-9 "anagAvaikriya" -- -- x -- x -- x -- x -- 49 -- 0 uddezA-8-mAM karmasthiti kahI. karmanA vazathI vaikriyakaraNa zakti thAya che. tenA varNana mATe navamo uddezo che - * sUtra-594 : rAjagRhamAM yAvat A pramANe kahyuM - jemAM koI puruSa dorIthI bAMdhela ghaDI laIne cAle, zuM te rIte bhAvitAtmA aNagAra paNa dorIthI bAMdhelI ghaDI svayaM hAthamAM laIne uMce AkAzamAM uDI zake che ? hA, gautama ! uDI zake che. bhagavan ! bhAvitAtmA aNagAra dorIthI bAMdhela ghaDI hAthamAM laIne keTalA rUpo vikurvavA samartha che ? gautama ! jema koI yuvatine yuvAna hAthamAM hAtha laIne e rIte jema trIjA zatakanA pAMcamAM uddezAmAM kahyuM che, tema yAvat saMprAptithI vikurvela nathI, vikrvato nathI ane viSuvaze nahIM jema koI puruSa sonAnI peTI laIne cAle che, e pramANe bhAvitAtmA aNagAra paNa suvarNapiTI hAthamAM laIne svayaM uDe ? Adi pUrvavat. e pramANe sonAnI, ratnanI, vajranI, vastranI, AbharaNanI peTI. e pramANe - vAMsa, guMba, carma, kaMbalanI caTTAI. e pramANe loDhA, tAMbA, kalaI, zIzA, suvarNa, vajrano bhAra laIne (ItyAdi praznottara karavA). jema koI valgulI hoya, baMne paga laTakAvI-laTakAvI paga uMce ane mastaka nIcuM karIne rahe, zuM e rIte bhAvitAtmA aNagAra paNa valgulI mAphaka rUpa vikurtIne svayaM AkAzamAM uMce uDe? hA, uDe. A pramANe yajJopavItanI vaktavyatA kahevI. yAvat viSuvaze nahIM. jema koI laukA hoya, potAnI kAyAne utprerita karIne pANImAM cAle che e pramANe valgulIvat jANavuM. jema koI bIjuMbIja pakSI potAnA baMne paga ghoDAnI mAphaka eka sAthe uThAvIne cAle che, e pramANe aNagArAdi pUrvavat. jema koI pakSIbiDAlaka, eka vRkSathI bIjA vRkSe kudavA kudatA jAya, te pramANe aNagAra. bAkI pUrvavat. jema koI jIvaMjIvaka pakSI, potAnA baMne paga ghoDAnI mAphaka uThAvIuThAvI cAle, e pramANe aNagAra bAkI pUrvavat. jema koI haMsa ekathI bIjA kinAre krIDA karato-karato cAlyo jAya che, e pramANe aNagAra haMsavat vikrvaNA Adi pUrvavat. jema koI samudrI kAgaDo ekathI bIjI laherane atikramato cAlyo jAya, e pramANe pUrvavat. jema koI puruSa cakrane laIne cAle, e pramANe bhAvitAtmA aNagAra Adi ghaDI mAphaka kahevuM. e pramANe chatra, cAmaranA viSayamAM kathana karavuM. jema koI puruSa ratnane laIne cAle. e rIte vajra, vairya yAvat STi. e rIte utpala, padma, kumuda hAthamAM laIne, e pramANe yAvat koI puruSa 12/4 Cho bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sahasrapatra laIne cAle, e rIte pUrvavat jema koI puruSa kamaLanI DAMDIne toDato-toDato cAle e pramANe aNagAra paNa svayaM AvuM rUpa vikurtI Adi pUrvavat. jema koI mRNAlikA hoya, potAnI kAyAne pANImAM DUbADI rAkhIne rahe, e pramANe bAkInuM valgulIvat kahevuM. jema koI vanakhaMDa hoya, je kALu, kALA prakAzavALuM yAvat mahAmegha samAna prAsAdIya hoya, e rIte bhAvitAtmA aNagAra vanakhaMDa samAna vipurvaNA karIne AkAzamAM uDe ? Adi pUrvavat. jema koI puSkaraNI hoya, catuSkoNa ane samatIra hoya anukrame sujAta yAvat vividha pakSInA madhura svarAdithI yukta ane prAsAdIyAdi hoya, e rIte bhAvitAtmA aNagAra paNa puSkaraNI samAna vipurvaNA karIne potAne uMce AkAzamAM uDADe ? hA, uDADe. bhagavan ! bhAvitAtmA aNagAra puSkaraNI samAna keTalA rUpo vikurtI zake? bAkI badhuM pUrvavat yAvat te vikrvaze nahIM. bhagavan ! pUrvokta rUpa zuM mAsI vikud ke amAsI? gautama ! mAsI vikurve, amAyI nahIM mArI te sthAnanI AlocanA karyA vinA e rIte jema trIjA zatakanA cothA uddezAmAM kahyuM tema yAvat tene ArAdhanA che. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-594 : - jeyAyapriya - doraDA vaDe bAMdhela ghaDI. 4 - cesa - AkAzamAM - 4 - dinnapeDa - sonAnI peTI, vivajJatni - vAMsane cIrIne banAvela sAdaDI. kuMDu - ghAsanI sAdaDI, cagi - cAmaDAnI khATa, varjiMduM - unanuM kaMbala, vattutI - carma pakSI, X - X - X - khanoya - jalaukA, dvIndriya jalaja jIvavizeSa. - iiddha - utprerIne. - 4 - samatugemALe - ghoDAnI jema eka sarakhAM uThAvIne. virAtaN - pakSI vizeSa. hemALe - atikramaNa karatAM, vIrphovI - eka kallolathI bIjA kallole. 'veruliya' ahIM yAvat karaNathI Ama jANavuM - lohitAkSa, masAragalla, haMsagarbha, pulAka, saugaMdhika, jyotirasa, aMka, aMjana, ratna, jAtyarUpa, aMjanapulAka, sphaTIka, 'kumuda' pachI yAvat zabdathI nalina, subhaga, saugaMdhika, puMDarika, mahApuMDaskiAdi levA. divasa - - kamalanAla, avapattiya - vidArIne, muLaniya - nalinI, kamniya - DUbakI lagAvatI, viSNu - kRSNavarNa-aMjanavat svarUpathI, viiAsa - kALo ja lAgato. ahIM yAvat zabdathI Ama levuM :- nIla-nIlAvabhAsa, harita-hatiAvabhAsa, zIta-zItAvabhAsa, snigdha-snigdhAvabhAsa, tIvra-tIvrAvabhAsa, kRSNa-kRSNacchAya, nIla nIlacchAya, harita-haticchAya, zIta-zItacchAya ItyAdi. - 4 - nIla-moranI Doka mAphaka, harita-popaTanA pIMchA mAphaka, zIta-sparzanI apekSAe, valyAdithI AkrAMtatvathI, snigdha-rUkSatvavarjita, tIvra-varNAdi guNaprakarSavALA, vaLAya - chAyA eTale sUryane Avaka vastu vizeSa. paLayihi - anyonya Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13/5/9/594 zAkhAnA anupravezathI bahula arthAt niraMtara chAyA. - 4 - 4 - 4 - pakSI gaNanA yugala vaDe viracita unnata zabda ane madhura svara. - 4 - dma zataka-13, uddezo-10-'samudghAta' - 4 - 4 -- x -- x -- x -- x -- 51 uddezA-9-mAM vaikriyakaraNa kahyuM. te samudghAta hoya to chAsthane thAya che. tethI chAAsthika samuddAta kahe che - * sUtra-55 H bhagavan ! chAsthika samuddAta keTalA che ? gautama ! cha. te A - vedanA samudghAta Adi cha sthika samuddAta prajJApanAmAM kahyA mujaba 'AhArasamuddAta' paryanta jANavuM. bhagavan ! ema ja che. * vivecana-55 : chAsya - akevalI. samudghAta - hanana te ghAta, sam - ekIbhAvathI, t prAbalyathI, tethI ekIbhAva ane prAbalsathI ghAta, te samuddAta. - 4 - jyAre AtmA vedanAdi samudghAtane pAme, tyAre vedanAdi anubhava jJAna pariNata ja thAya che, tethI vedanAdi anubhavajJAna sAthe ekIbhAva, vedanAdi samuddAta pariNata ghaNAM vedanIya Adi karma pradezone kAlAMtara anubhavana yogya anudIraNA karaNathI AkarSIne udayamAM nAMkhIne, anubhavIne AtmapradezathI kherave che. prajJApanAnA 36-mAM padamAM A varNana che. vedanA samudghAta, kaSAya samudghAta, mAraNAMtika samudghAta, vaikriya samudghAta, vaijA samudghAta, AhAraka samudghAta. temAM vedanA samudghAta, asat vedha karmone AzrIne che. kaSAya samudghAta, kaSAya cAstri mohanIyane AzrIne che. mAraNAMtika, aMtarmuhUrtazeSAyu karmAzrayI che. vaikriyataijasa-AhAra samuddAta zarIranAma karmAzrayI che. vedanA samudghAta karato AtmA vedanIya karma pudgalane kheve che, kaSAya vALo kaSAya pudgalane, mAraNAMtikavALo AyuSya karma pudgalane, vaikriya samudghAtathI samavahata jIva pradezone zarIra thakI bahAra kADhIne - 4 - 4 - - pUrva baddha vaikriyazarIra nAmakarma pudgalane kherave che, sUkSmane grahaNa kare che. - x - e rIte taijasAdi kahevA. muni dIparatnasAgare karela zataka-13-no TIkA sahitano anuvAda pUrNa 52 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 zataka-14 -- x = x 0 vicitrArtha zataka-13nI vyAkhyA karI, have vicitrArtha ja kramathI Avela zataka-14no AraMbha karIe chIe. * sUtra-596 H carama, unmAda, zarIra, pudgala, agni, kimAhAra, saMzliSTa, aMtara, aNagAra, kevalI (e daza uddezA caudamA zatakamAM che.) * vivecana-596 H (1) 6 - carama zabda upalakSita pahelo uddezo. (2) unmAda-unmAda arthane jaNAvato, (3) zarIra-zarIra zabdathI upalakSita, (4) pudgala-pudgala arthano abhidhAyaka, (5) agni-agni zabdopalakSita, (6) kimAhAra-evA praznathI upalakSita, (7) saMzliSTa-cirasaMzliSTo'si goyama, e padathI saMzliSTa zabdopalakSita, (8) aMtara-pRthvInA aMtano abhidhAyaka, (9) aNagAra - aNagAra evA pUrvapadatvathI. (10) kevali-kevali evA prathama padapaNAthI. dma zataka-14, uddezo-1-"carama" -- x -- * - * -- * - * sUtra-597,598 : - [57] rAjagRhamAM yAvat A pramANe kahyuM . bhagavan ! bhAvitAtmA aNagAra, (jeNe) carama devalokanuM ullaMghana karela hoya, paNa parama devalokane prApta na thayela hoya, jo te aMtaramAM ja kALa kare to he bhagavan ! tenI kaI gati thAya ?, kayAM upapAta thAya ? gautama ! je tyAM paripArzvamAM te lezmAvALA devAvAsa hoya, tyAM teno upappAta kahyo che, te tyAM jaIne (pUrva lezyA) virAdhe choDe che to kamalezyAthI ja paDe che, jo tyAM jaIne na virAdhe to te ja lezyAne svIkArIne vicare che. bhagavan ! bhAviAtmA aNagAra carama asurakumArAvAsa oLaMgIne parama asukumArAvAsa Adi pUrvavat. e pramANe yAvat nItakumArAvAsa, jyotiSThAvAsa, taimAnika AvArA paryanta yAvat vicare che. [58] bhagavatanA naiyikonI kevI zIghra gati che? zIghra gatino viSaya kevo che? gautama! jema koI puruSa taruNa-balavAna-yugavAna yAvat nipuNa zilpazAstrajJa hoya, potAnI saMkucita bAhune jaldI phelAve, phelAvIne saMkoce, khullI muThThI baMdha kare, baMdha muThThI khullI kare, khullI AMkha baMdha kare, baMdha AMkha khullI kare to, evI zIghra gati hoya? (gautama!) A artha samartha nathI. nerasiko eka samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. he gautama! nairayikonI tevI zIghragati ane tevo zIghragati viSaya che. e rIte vaimAnika sudhI kahevuM. vizeSa e ke ekendriyono cAra samayika vigraha kahevo. bAkI pUrvavat. be ke traNa * vivecana-597,598 : ma - sthiti AdithI arvAk bhAgavartI. revAvAsa - saudharmAdi devaloka, Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/1/pa97,598 pa4 tAMta - tenA upapAta hetubhUta lezyA pariNAma. apekSAthI ullaMghela. parama - sthityAdithI parabhAgavai. vAvAsa - sanakumArAdi devaloka, saMprAta - tenA upapAta hetubhUta vezyA. pariNAma apekSAe na pAmela. * * * * * A avasare kALA kare to teno utpAda kyAM thAya ? - uttara Ape che - te carama devAvAsa ane parama devAvAsanI najIka saudhamiida ke sanakumArAdinI samIpanA madhyabhAge ethatui IzAnAdimAM. je legyAmAM vatato sAdhu mare, te lezyA jemAM hoya, te devAvAsamAM. te aNagAranI gati thAya che. vaLI te aNagAra, te madhya bhAgavartI devAvAsamAM jaI, je legyA pariNAmamAM tyAM utpanna thayo hoya, te pariNAmane jo virAdhe to, karmanA kAraNe je lezyAjIvapariNati, te kamalizkA-bhAvavaizyA, temAMthI paDI azubhataratAne pAme, paNa dravya leyAthI na paDe, te pUrvanI legyAmAM ja rahe kemake devonI lezyA dravyathI avasthita hoya che. paraMtu jo te aNagAra madhyama devAvAsamAM jaIne pariNAmane jo virAdhe nahIM, te ja legyAthI utpanna thaIne, tyAM vicare. - A sAmAnya devAvAsa AzrIne kahyuM, have vizeSane AzrIne kahe che (zaMkA) bhAvitAbhA aNagAra, asurakumAromAM kaI rIte utpanna thaze, virAdhita saMyamathI temAM upapAta che. (samAdhAna) pUrvakALanI apekSAe bhAvitAbhapaNuM hoya, aMtakALe saMyama virAdhanA karavAthI asurakumArAdipaNe upAta thAya, temAM doSa nathI. * x - devagati kahI, gati adhikArathI nArakagatine AzrIne kahe che utpanna thatAM nAkonI zIgha gati hoya che, paNa kevI hoya che. te jANavA pUche che - sANa eTale zIgha, kevI zIgha gati che ? kevo kALa che ? tapuna - vRddhi pAmato, te durbaLa paNa hoya, tethI kahyuM - zarIra prANavAnuM eTale baLavAta. baLa, kALa vizeSathI viziSTa hoya, tethI kahyuM - yugavAna - suSamadaSamAdi kALa vizeSa, te prazasta ane viziSTa baLanA heturUpa che. ahIM cAvatuM zabdathI vayane prApta, nIrogI, sthirAgrahasta, jenA hAtha, paga, paDakhAM, pRyaMtara, Adi pariNata hoya che - uttama saMghayaNI, tADavRkSa samAna samazreNika jenA dIdhasaraLa-pInavAdi bAhu che, te tathA * x - x * carmeTAdi rUpa kAyAvALo, AMtara balayukta, zIgha-prayogajJa, dakSa-adhikRta karmamAM niSThAvALA-kuzala-medhAvI-nipuNa, Avo puruSa zIghagatyAdika hoya. - - - mAya - saMkocavuM, vivAra - prasArita, sAjana - saMkoce, vivAna - prasAre, siva - ughADe, nimarsana - baMdha kare, ItyAdi mAphaka he gautama ! tuM zIgha gatine mAne che paNa te artha samartha nathI. evuM zA mATe kahyuM ? - nArakonI gati eka-be-traNa samayA che, bAhu prasAraNAdi asaMkhyaya samayI che, tethI nArakonI tevI gati kaI rIte saMbhave ? eka samaye jugatinA yoge upaje, eka samayamAM vigrahagatino abhAva hoya che. be samayamAM te vigrahagati yoga, traNa samayAM vakragatithI. te A rIte - jo bharatotranI pUrva dizAthI narakanI pazcima dizAmAM upaje, to eka samaye nIce jAya, bIje tIrtho utpatti sthAne jAya - - traNa samayanA vigrahathI A rIte - bharatanI pUrva dakSiNa bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 dizAthI nAkanA pazcimottara dizAmAM jaIne upaje. tyAre eka samayathI nIce samazreNIe jAya, bIjA samaye tIrtho pazcimadizAmAM jAya, bIja samaye vAyavya dizAmAM utpatti sthAne jAya. A rIte gati kALa kahyo. ema kahIne jevI zIghAgati che, te paNa jaNAvyuM. have upasaMhAra kare che - nairayikonI utkRSTathI traNa samaya gati che, te ja zIgha gativiSaya che. ekendriyono ukRSTathI cAra samaya vigraha-vakragati che. kaI rIte ? - asanADIthI bahAra adholokamAM vidizAmAMthI dizAmAM jatA eka samaya, kemake jIvonuM anuzreNi gamana che. bIjA samaye lokamathe praveze, trIjA samaye uMce jAya, cothA samaye basanADIthI nIkaLIne dizAmAM rahela utpAda sthAnane prApta kare. A kathana bahalatAne AzrIne che. anyathA ekendriyono vigraha pAMca samayano paNa thAya. te A rIte - basa nADIthI bahAra adholokamAM vidizAmAMthI dizAmAM jAya te eka samaya, bIjA samaye lokamathe, trIjA samaye urvalokamAM, cothA samaye tyAMthI tIrSo pUrvAdi dizAmAM jAya, tyAMthI pAMcame vidizAmAM utpatti sthAne jAya. * * * * bAkI pUrvavatu pRthvIkAyAdimAM nAkonI mAphaka jANavuM. gatiAzrita nAkAdi daMDaka kahyo. have anaMtarotpannavAdi kahe che - * sUga-59 - bhagavana nairayiko anaMtarodhapaka che, paraMparopaka che ke anaMtaraparaMparAnupawhka che ? gautamI nairayiko gaNe che. bhagavana ema kema kaho cho ke gaNe che ? gautama ! je nairayika prathama samaya-upapapka che, te nairayika paraMparopaka che, je nairayika vigrahagati samApaEWka che, te anaMtara-paraMparA anupapaka che, tethI pUrvavata kahyuM che. e pramANe niraMtara cAva4 vaimAnika jANavuM. bhagavad ! anaMtaropaka nairayika, naivikAsu bAMdhe ke tiryaca-manuSyadevAyu bAMdhe? gautama! cAramAMnuM eka paNa nahIM. bhagavAna ! paraMparopauSaka nairayika, nairayikA, cAva4 devAyu, zuM bAMdhe ? gautama nairasika ke devAya na bAMdhe, paNa tiryaMcayonikanuM ke manuSyAya bAMdhe. bhagavAna ! anaMtara paraMparA anupapka nairayika, zuM nairacika Ayu bAMdhe ? prazna. nairayikAyu na bAMdhe yAvata devAyu na bAMdhe. A pramANe vaimAnika sudhI kahetuM. viroSa e ke paMcendriya tiryaMcayonika ane manuSyo paraMparopakSaka hoya to cAre Ayu bAMdhe che. bhagavana! nairacika zuM anaMtara nirgata che, paraMpara nirgata che ke anaMtara paraMpara-aniti che ? gautama te gaNe che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautama! je nairayika prathama samaya niti che, anaMtaraniti che. je nairayika apathamasamaya nirgata che, te paraMpara nita che, je nairasika vigrahagati samApaka che, te anaMtaparaMpara-anita che. tethI he gautama pUrvavata ka. e pramANe vaimAnika paryanta kahevuM. bhagavAna ! anaMtaranirgata nairayika, zuM nairayikA, bAMdhe ? yAva4 devAyu Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 14/-/1/59 papa bAMdhe gautama naivika yAvatR devAyu, eke na bAMdhe. bhagavat ! paraMpara niti nairayika, nairayikAmu bAMdhe pana gautama nairacikAya paNa bAMdhe yAvatu devAya paNa bAMdhe. - bhAvanA anaMtaparaMpara atiti nairayikano prazna * gautama nairayikAyu paNa na bAMdhe, yAva4 devAyu paNa na bAMdhe. e pramANe vaimAnika sudhI saMpUrNa kahevuM. bhagavana naiviko, e anaMtara dIpaka che, paraMpara odIpapaka che ke anaMtara paraMpara khedanupapaka che gautama gairasiko A aAvAthI pUrvokta cAre daMka kahevA. bhagavanA te ema ja che (2). - vivecana-599 - anaMtarodhapaka-jenA upapAtamAM samayAdi vyavadhAna hotuM nathI te. paraMparopaka * jenA upapAtamAM be-traNa Adi samayanI paraMparA thaI hoya te anaMta-paraMpara anupapaka : temAM anaMtara eTale vyavadhAnarahita, paraMpara eTale be-traNa Adi samayarUpa utpAda, A baMne vigrahagatika hoya, vigrahagatimAM be bhede utpAdanA avidhamAnavathI. dhe anaMtaropapaudinA AyubaMdhane AzrIne kahe che - anaMtaroupanna ane anaMtaparaMparAnupane cAre bhede Ayuno nirodha che. te avasthAmAM, tevA adhyavasAya sthAnano abhAva che, tethI sajIivone AyubaMdhano abhAva che. potAnA yunA pribhAgAdi bAkI rahetA baMdhano sadbhAva thAya che, paraMparopakA to sva AyunA che mAsa bAkI rahetA matAMtare utkRSTathI cha mAsa, jaghanyathI aMtamuharta bAkI rahetA bhavapatyayathI tirya, ke manuSyAya bAMdhe, bIjuM nahIM. covIze daMDakamAM A kahevuM. have 'nita' AdithI bIje daMDaka kahe che - nirgata eTale nizcita sthAnAMtara prApti vaDe gamana. anaMtara eTale samayAdinA aMtara vinA te anaMtara nirgata, te narakathI udvartI sthAnAMtara prAptinA pahelA samayamAM varte che. paspara eTale samaya paraMparAthI nIkaLela, te nakazI uddhane utpatti sthAnanA bIjA Adi samayamAM varte che, anaMta-paraMpara abhAve utpAda kSetra prApta na thatAM agi nizcayathI atirgata. anaMtara nirgatadine AzrIne AyubaMdhane jaNAve che - ahIM paraMpara tirgata nAko baghAM Ayune bAMdhe che. jo ke te manuSya ke paMcendriya tiryaMca ja thAya che, e rIte baghAM paraMpatirgata vaikiya jamavALA che. audArika jamavALA paNa uddhata thaI koI manuSya ke tiyi thAya che tethI teo paNa savayui baMdhakA ja che. * >> anaMtara nirgata kA. te kvayita utpanna thatAM sukhethI ke duHkhethI utpanna thAya che. du:khompakane AzrIne - kahe che - ra tyAdi. anaMtakhedopapaka * kheda eTale du:kha vaDe. utpAda eTale photra prApti lakSaNa. khedapradhAna utpattinA prathama samayamAM vartato, te. parovatra . jene khedathI utpanna thayAne be, traNa samaya thayA che te. anaMtara-paraMpara-khedAnutpannaka te vigrahagativartI jIva. cAra daMDako-khedotpannaka, tenuM Ayu, khedatirgata, tenuM Ayu. che zataka-14, uddezo-ra-"umAda" che - X - X -- -- -- -- * uddezA-1-mAM anaMtaropapantairayikAdi vakatavyatA kahI. taiyikAdi mohajvALA hoya che. moha unmAda che, tethI unmAda kathana - * sUtra-600,601 : 6ieo] bhagavatR umAda keTalA bheTe chegaumAM be meda-cAvezathI ane mohanIsakamanA udayathI. temAM je yajJaveza che, te sukhe vedAya che ane sukhe choDAvAya che. temAM je mohanIya karmanA udayathI che, te duHkhathI vedAya che ane du:khathI choDAvAya che. bhagavA nAka jIvomAM keTalA bheTe umAda che gautama be bhede - yajJavezathI ane mohanIyakarmanA udayathI. bhagavanA ema kema kaho cho ke nairasikane be prakArano unmAda che - x * gautamA koI deva (nairayiko upa) azubha pudagala prope, te azubha yugalonA ropaNI te nairayika yAviSTa umAdane pAme che, mohanIya karmanA udayathI mohanIya unmAdane pAme che, tethI pUrvavat kahyuM ke cAvatu unmAda pAme.. bhagavad ! asukumArane keTalA bheda unmAda che ? e pramANe nairakivatu jANavuM. viroSa e ke - maharvika deva azubha pagala prope che, te azubha yugalonA ropaNI yatvezarUpa unmAdane prApta thAya che. tathA mohanIya kAmanA udayathI mohanIya kamaja umAdane pAme che. tethI pUrvavat kahyuM. e pramANe dnItakumAra sudhI javuM, pRvIkAyika rAvatuM manuSyo sudhI nairaciko samAna kahevuM. vyaMtarAdi deva, asukumArava4 jANavuM. 6i01] bhagavana / kAvarSo mepa vRSTikAya varasAve che hA, vasAve che. bhagavanA jyAre devendra devarAja zaka vRSTikAva karavA Icche che, tyAre te kaI rIte vRSTi kare che ? gautama ! tyAre zakendra abhyatara padAnA devone bolAve che, bolAvela te abhyatara dAnA deva, madhyama padAnA devone bolAve che. bolAvAyela madhyama dAnA deva, bhAla pradAnA devone bolAve che, te bAhya paSadanA bolAvAyela deva bAla-bAhAnA devone bolAve che, pachI te bAhya-bAha deva Amiyogika devone bolAve che, pachI te bolAvAyela abhiyogika deva vRSTikAyika devone bolAve che, tyAre te bolAvAyela vRSTikAyika deva vRSTi kare che. A pramANe che gautama! devendra devarAja zaka vRSTi kare che. bhagavanA e a mara deva paNa vRSTi kare che hA, kare che. bhagavAna ! asukumAra devo kayA prayojanathI vRSTi kare che ? gautama je A arahaMta bhagavaMto che, temanA janma mahotsava nikamaNa mahopa, nopAda mahotsava, parinivaNi mahotsavamAM che gautama! nize asurakumAra devo vRSTikArya kare che. e rIte nAgakumAro yAva4 stanItakumAro sudhI kahevA baMtajyotika-vaimAnika devomAM paNa Ama ja kahevuM. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/2/600,601 * vivecana-600,601 - HT6 - unmatatA, vivita cetanA bhaMza. pakSa * deva, teno Aveza, prANInuM adhiSThAna. mInI - mithyAtva mohanIya, tenA udayathI unmAda thAya che. tenA udayavartI prANI atavane tava mAne che ane tAvane atava mAne che. athavA cAritra mohanIyanA udayathI jANavA chatAM viSayAdInA svarUpathI ajANa hoya tema varte che. athavA cAri mohanIyanA vizeSa 'veda' nAme mowIyanA udaye unmata thAya, kahyuM che ke - ciMtave che, jovAne Icche che, dIrdha niHsAsA nAkhe che, jvara, dAha, bhojanamAM arUcIpaNuM, mUcha, unmAda, ajJAna, maraNa. A badhAM unmAdavanA samAna hovA chatAM vizeSa darzAvavAne kahe che - temanI madhye atizaya sukhathI - mohajanya unmAda apekSAe aMkalezathI vedanaanubhavana, te sukhavedanataraka. atizaya sukhathI vimocana-viyojana jenAthI thAya te sukha vimocanatara. | mohajanya unmAda, bIjAnI apekSAe du:kha vedanatara thAya che. kemake te anaMta saMsAranA kAraNava che, ane saMsArano duHkhavedana svabhAvava che. bIjo unmAda sukhavedanatara che, kemake te eka bhavikatva che tathA mohajanya unmAda, bIjAnI apekSAe du:khavimocanatara hoya che.kemake vidhA-maMtra-taMga-devAnugrahavALAne paNa te asAdhya che, jyAre cakSAveza unmAda sukhethI choDAvI zakAya che, kemake yaMga mAtrathI paNa teno nigraha karavo zakya che. kahyuM che ke - sarvajJamaMtravAdI paNa jeno nigraha karavA samartha nathI. te mithyAmohonmAda. konI sAthe tulya kahI zakAya ? A baMne covIze daMDakamAM yojavA sUtrakAre sUtramAM noMdha karI che. - X - X - mohonmAda AlApaka badhAM sagomAM samAna che. vaimAnika devonA mohanIyonmAda lakSaNa kriyA vizeSa kahI, have vRSTikAyakaraNa rU5, te ja devendrAdi devone dazavi che. pagananna - parjanya, kALe - vaSa vase che, evo jeno svabhAva che, te kAlavarSI. vRgivAra - pravarpaNathI jaLa samUhane kare che - varasAve che. zakrendra paNa te kare che, tenI vidhi sUtrakAre darzAvI che. * x * athavA parjanya, Indrane ja kahe che. te kALavarSA - kALe eTale jinmajanmAdi mahotsavamAM varasAve che. - X - X * - devadiyA adhikArasthI A bIjuM kahe che - - satra-602 - bhagavAna ! jyAre devendra devarAja IzAna tamaskAyane karavA Icche, tyAre te kaI rIte kare che ? gautama! tyAre devendra devarAja IzAna Akhyatara paHdAnA devone bolAve che, bolAvAyela te Avyetara padAnA devo, e pramANe zakramAM kA mujaba cAvata abhiyogika devone bolAve che, teo tamAma devone bolAve che tyAre te tamawAya devo tamaskAyane kare che. he gautamAM A rIte IzAnendra tamaskAyane kare che. bhagavad ! asurakumAra devo paNa tamakhAyane kare che ? hA, kare che. bhagavAna ! kayA hetuthI asukumAra dene tamaskAyane kare che ? gautama ! kIDA ane rati nimite, zatrune vimohita karavAne mATe, gopanIya dhanAdinI surakSA 58 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 mATe, potAnI kAyAne chUpAvavAne, he gautama! AvA kAraNothI sukumAra devo tamaskAyane kare, e rIte vaimAnika sudhI kahevuM. - bhagavat ! te ema ja che (2) kahI yAvat vicare che. * vivecana-602 : tamuHIL - tamaskAya karanAra, pittAM - kIDArUpa rati te krIDArati athavA kIDA-ramata, ti-nidhuvana, te hetu. - x - x - zataka-14, uddezo-3-zarIra" chuM. - X - X - X - X - * bIjA uddezAmAM deva vyatikara kahyo. ahIM paNa te kahe che - * sUtra-603 : bhagavAna mahAkAya, mahAzarIra deva bhAvitAtmA aNagAranI ThIka madayamAMthI thI nIkaLI jAya? gautamAM koI jAya, koI na jAya. bhagavan! ema kema kahyuM : x - gautamAM deto be bhede che - mAyI mithyASTi upapaka ane amArI samyagRSTi upapaka. temAM je mArI mithyAdRSTi upaugIka deva che, te bhAvitAtmA aNagArane joIne vaMdana, namakara, satakAra karatA nathI, temane kalyANa-maMgaladeva-ratyarUpa mAnIne yAvata pAsatA nathI. te bhAvitAtmA aNagAranI vaccovarayathI nIkaLI jAya, paraMtu temAM je amArI samyagraSTi upaka deva che, te bhAvitAtmA aNagArane joIne vAMde, name yAvatu pAse che, te bhAvitAtmA aNagAranI vaccovaccethI nIkaLe nahIM tevI che gautamAM ema kahyuM ke cAvatuM na jAya. bhagavad ! mahAkAya, mahAzarIra asukumAra deva ? pUrvavat jANavuM. e pramANe devadaMDakane vaimAnika sudhI kahevo. * vivecana-603 : kyAMka ahIM A dvAra gAyA dekhAya che - mahAkAya, sakAra, zastra vaDe, devo dvArA vyatikramaNa, vAsa, sthAna, svairayikanA pariNAma. A badhAMno artha uddezakonA artha thakI jANI levo. mahAvIra - mahAtu ke bRhatuM ke prazasta kAya. mahAkara * moTuM zarIra, nAraka, pRvIkAyAdine AzrIne Avyatikara asaMbhava hovAthI mAtra devomAM ja A daMDaka saMbhave che. -. devone AzrIne madhyagamata lakSaNa durvinaya kahyo, have vinaya sUp-604,605 :diox] bhagavanA za nAskomAM sakAra, samAna, kRtikarma, abhyAna, aMjali graha, AsanAbhigraha, AyanAnupadIna ke narakonI sAme javuM, beselAnI sevA karavI, janAranI pAchaLa javuM, Adi vinayabhakti che? nA, te artha samartha nathI. bhagavana / asukumAromAM sarakAra sanmAna yAvatu anugamanAdi vinaya che ? hA, che. e pramANe cAvatu stanItakumAra jANavuM. pRvIkAyika yAvatuM caurindriyamAM nairayiko mujaba jANavuM. bhagavanu paMcendriya ticiyonikamAM satakAra yAvatu anugamana vinaya che ? hA, che. paNa AsanAbhigraha, AsanAnupadAnarUpa vinaya nathI. manuSya Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/3/604,605 pa9 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 cAvata vaimAnikamAM asurakumAravatu jANavuM. 6i05] bhagavana 28ddhika deva, mahahika devanI vaccovarathI jaI zake ? nA, te artha ThIka nathI. * - bhagavat / samaddhika deva, samaddhika devanI vaccovaccethI nIkaLI jaI zake ? nA, A artha yogya nathI. pramatta hoya to jaI zake. bhagavan! zuM te zastra prahAra vaDe javA samartha che ke zAkramaNa vinA javA samartha che? gautamI te zastrakrimaNathI jaI zake, zaruAkramaNa vinA nahIM. -- bhagavana ! te pahelAM zastrakrimaNa karIne pachI jAya ke pahelA jad, pachI zakramaNa kare? AlAvA vaDe jema dazamAM zatakamAM Atmaddhi uddezAmAM kahyuM. tema saMpUrNa cAre daMDako kahetA. cAva4 mahaddhika vaimAnikI, aAhirvaka maLe - vivecana-604,605 - FTY * vinaya yogyamAM vaMdanAdithI Adara karaNa athavA pravara vAdi dAna. sanmAna - tayAvidha pratipattikaraNa. kRti - vaMdana ke kArya karavuM te. ayutthAna - AdaraNIyane joIne Asana choDI ubhuM thavuM, aMnatApra - aMjali karavI te. kAsanA Asana lAvIne ApavuM ane AdarapUrvaka tene besavA kahevuM. kAsanAnuvlAna - Asanane eka sthAnethI bIjA sthAne laI jaIne bichAvavuM. * * * Avato hoya tyAre temanI sAme javuM, beselA AdaraNIya puruSanI paUpAsanA karavI. AdaraNIya vyakti jatA hoya tyAre temanI pAchaLa javuM. Avo vinaya nAskomAM nathI, kemake te satata du:khamAM hoya che. pUrve vinaya kahyo, have tenA vipakSabhUta avinaya vizeSa devonA paraspara pratipAdana mATe kahe che - alapajhaddhika ItyAdi. dazamAM zatakano bIjo uddezoAtmaddhi uddezaka kahevo. paheluM daMDaka sUtra kahevuM. temAM alARddhika, mahAmaddhika, samaddhika AlApaka che. be sAkSAt kahyA che, mAga samaddhika AlApakane aMte vizeSa sUtra che mahaddhika-apakaddhika AlApaka A pramANe - bhagavan! mahaddhika deva, alAgAddhika devanI vaccovaccathI jaI zake ? hA, jAya. bhagavan! zuM te zaAkramaNathI javA samartha che ke zastrAkamaNa vinA ? gautama ! zastrathI haNIne ke na haNIne, baMne rIte javA samartha che. bhagavan! pahelAM zastrathI haNIne pachI jAya ke pahelAM jaIne pachI zastrakrimaNa kare ? gautama baMne rIte jaI zake. cAra daMDako kahevA. te A rIte che - pahelo deva ane devano, bIjo daMDaka deva ane devIno, bIjo daMDaka devI ane devano, cotho daMDaka devI ane devIno che. - x - deva vakatavyatA kahI. tenAthI viparIta nArakone kahe che - * sUjha-606 - bhAvanA ranapabhA prakhI nairasiko kevA pudagala pariNAmane anubhavatA vicare che ? gautama! aniSTa cAvatuM amaNAma. e pramANe yAvat adhaHsaptamI pRetI nairayika jANavA. A pramANe vedanA pariNAma jANavA, e pramANe jema jIvAbhigamamAM bIjA nairayika uddezakamAM kahyuM tema kahevuM - cAva4 - bhagavAna ! adhaHsaptamI pRnI nairayika kevA parigraha saMjJA pariNAma anubhavatA vicAre che ? gautama! aniTa cAvatuM amaNAma bhagavana! te ema ja che, te ema ja che. vivecana-606 : nAsko pudgala pariNAmavat vedanA pariNAmane anubhave che. AlAvo A pramANe - bhagavana! ratnaprabhA pRthvI nairayika kevA vedanA pariNAma anubhavatA vicare che ? gautama! aniSTa yAvatu amaNAma. jIvAbhigamamAM ukata A 20 pado che - pugala pariNAma, vedanA, leyA, nAmagoma, AratI, bhaya, zoka, sudhA, pipAsA, vyAdhI, ucchazvAsa, anutApa, krodha, mAna, mAyA, lobha, cAra saMjJAo. * X - X - & zataka-14, uddezo-4-"pudagala" che - X - X - X - X - * uddezA-1-mAM nAskonA pudgala pariNAma kahyA. uddezA-4-mAM pudgala pariNAma vizeSa kahe che. * sUtra-607 : bhagavana! A yugala atItamAM anaMta, zaad, eka samaya sudhI 31, eka samaya arUkSa, eka samaya rUkSa ane arUkSa baMne parivALo rahela che ? pahelAM karaNa dvArA aneka varSa aneka rUpavALA pariNAmathI pariNata thayA ane pachI te pariNAma nirlipta thaIne pachI eka varSa ane eka rUpavALA thayA che ? hA, gautama! tema thayuM che. bhagavanaA 5gala zAzvata vartamAnakALamAM eka samaya sudhI ? pUrvavatuM. e rIte anAmata ane anaMtamAM paNa jANavuM. bhagavad ! A skaMdha anaMta atItamAM ? pUrvavata, yugalavat kahevuM. * vivecana-603 - ahIM uddezaka saMgrahArya gAthA kyAMka dekhAya che, te A che - pagala, skaMdha, jIva, paramANu, zAzvata, carama, pariNAma be bhede che - ajIvonA ane jIvonA. artha uddezakanA artha mujaba jANavo. puITna - pudgala paramANu ane skaMdharUpa che. tAtaHride >> apariNAmavathI anaMta, akSayatvathI zAzvata. samaya - kALa, eka samaya mATe rUkSa sparzavALA, eka samaya sudhI arUkSa sparzavALA. A baMne pada paramANu ane skaMdhamAM saMbhave che. eka samaya mATe rUkSa ane arUkSa baMne sparza yukta. skaMdhanI apekSAe be aNu AdimAM deza rUkSa, deza arUkSa hoya che, e rIte eka sAthe rakSa ane niSpa sparza saMbhave che. A pramANe hoya to zuM aneka varNAdi pariNAme pariName ke eka varNAdi pariNAma thAya ? e prazna. : eka vaNiida pariNAmathI pUrve prayoga karaNa ke vizrasAkaraNathI kALA-nIlAdi varNa bhedathI anekarUpe, gaMdha-rasa-sparza-saMsthAna bhedathI paryAyane pariName che. - x - x - te jo paramANu hoya to samaya bhedathI aneka vaNiidavane pariNatavAnuM hoya ane jo skaMdha hoya tyAre caugapadhathI paNa hoya. A paramANu ane skaMdhanA aneka vaNiida pariNAma kSINa thAya che. * x - Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/4/600 62 nirjarA pachI bIjA vargo cAlyA jatAM ekarUpa, vivaNita gaMdhAdi paryAya apekSAthI bIjA paryAyonA cAcA javAthI thAya che. atItakALa viSayapaNAthI prazna ane uttara vaDe pudgala dravyanI pariNAmitA pratipAdita karI che. -x - vartamAnakALa viSayaka sUtra paNa mUkela che. atIta-anAgata sUtramAM anaMtatvanA saMbhavathI anaMta kahyuM che. - pudgalanuM svarUpa kahyuM. pudgala, skaMdha paNa thAya, tethI skaMdhanuM svarUpa paNa nirUpela che. ** skaMdha svapradezanI apekSAe jIva paNa thAya, tethI have ahIM jIvanuM svarUpa tirUpe che - * sUga-608 : bhagavana! zuM A jIva anaMta zAzvata kALamAM eka samayamAM duHkhI, eka samayamAM sukhI, eka samayamAM duHkhI ane sukhI hato? pahelA karaNa dvArA aneka bhAvavALa anekabhUta pariNAmathI pariNata thayela? tyArapachI vedanIyanI nirjI thatAM eka bhAva, ekarUpavALo hato? hA, gautamAM - X - tema hato. A pramANe zAzvata, vartamAnakALamAM paNa jANavuM. e rIte anaMta zAzvata anAgata kALamAM paNa jANavuM. * vivecana-608 : pa: pratyakSa jIva, atIta anaMta zAzvata samayamAM duHkha hetunA yogathI eka samaya du:khI, sukhahetunA yogathI eka samaya sukhI, tad hetu yogathI coka samaye duHkhI ane sukhI. jIvano eka ja upayoga hovAthI eka samaye sukha ane du:kha baMnenuM vedana na thAya. A pramANe hovAthI vahetuthI anekabhAva pariNAma kema pariName ane pharI eka bhAva pariNAma thAya ? to kahe che ke - eka bhAva pariNAma pUrve kALasvabhAvAdi kAraNathI yukta thaIne karaNa vaDe zubhAzubha karma baMdha hetu vaDe kiyAthI aneka bhAva-paryAya du:khIvAdi rUpa jemAM che te anekabhAvane pariNAma pAme che. aneka bhAvapaNAthI anekarUpa pariName che. pachI duHkhitavAdi aneka bhAva hetubhUta vedanIya karma ane upalakSaNatvathI jJAnAvaraNIyAdi paNa kSINa thAya che, pachI sAMsArika sukhanA viparyayapaNAthI svAbhAvika sukharUpa eka bhAvane pAme che. - x-x* e pramANe vartamAna ane anAgata sUramAM paNa jANavuM. pUrve skaMdha kahyo, te skaMdharUpanA tyAgathI vinAzI thAya che. e pramANe paramANu paNa thAya ke nahIM, te zaMkAthI kahe che - * sUtra-609,610 - 6ioe] bhAvanA paramANu yugala zuM zaad ke ? gautama ! kathaMcita zAzvata, kathaMcit AzAzvata. bhagavan! ema kema kahyuM- X *? gautama ! dvavyArthatAthI zAzvata, varNa yAvat sparza thayothI azAzvata che, tethI kahyuM kathaMcita zAzvata ane kathaMcita azAzvata che. 6i1] bhagavana paramANu yugala carama che ke ame ? gautama! dvavyAdezathI carama nathI, acarama che. kSetrAdezI kathaMcita carama, kathaMcit acarama bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che. kAlAdezathI ane bhAvAdezathI paNa tema ja che. vivecana-609,610 : pudgala, skaMdha paNa thAya, tethI paramANu grahaNa karyuM. zAzvata eTale nitya, azAzvata te anitya. * x * vastunA paryAyonI apekSAthI dravyArtha, tenA bhAvathI te dravyArthapaNe zAzvata. - X - X - paryava eTale para - samastapaNe jAya te paryava-vizeSa dharma. te vaNiida bhedathI aneka prakAre che. varNanA paryAya, te varNaparyAya. masaTag vinAzI. paryavonuM paryavatvathI ja vinazcaspaNAthI vinAzI. paramANu adhikAracI ja kahe che :- varama - je vivakSita bhAvathI vyuta thaI paramANu pharI, te bhAvane pAme. - te bhAvApekSAe carama. tenAthI viparIta che acarama. te dravyAdezathI 'carama' nathI. te dravyathI paramANutvathI cuta thAya, saMghAtane pAmyA chatAM, tyAMthI cyavIne paramANuva lakSaNa dravyatvane pAme che. tra vizeSitatva lakSaNa prakArathI kadAcita carama kema ? je phomamAM kevalI samuThThAtamAM jAya, te kSetramAM je paramANu avagADha che, te kSetramAM te kevalI samughAtagatathI vizeSita kadApI avagAha pAmatA nathI, kevalIne nivaNigamanathI phogathI te carama thAya. vizeSaNa hita kSetranI apekSAthI te acarama che. * * * kAlAdezathI kadAcita carama. kema ? je kALamAM pUvarNAdimAM kevalIe samughAta karyo, temAM je paramANapaNe saMvRta, te kALavizeSa kevalI samudyAta vizeSita karI prApta na thAya, kemake kevalI siddhimAM jatAM pharI samudghAtano abhAva thAya, te apekSAe kALathI carama, nirvizeSaNa kALanI apekSAthI te carama che. bhAvAdezathI - bhAva eTale vadi vizeSa lakSaNathI, kathaMcita carama. kaI rIte? vivakSita kevalI samuddhAta avasare je pudgala varNAdi bhAva vizeSa pariNata hoya, te te pariNAmanI apekSAe 'cama' che. nirvANa pachI kevalI te pariNAmane pharI na pAme. caramAgarama apekSAe pariNAma kahyA, have tenA bhedo* sutra-611 - bhagavana! pariNAma keTalA bheTe che ? gautama bhede che - jIva pariNAma ane AjIva pariNAma. e pramANe "pariNAmapada' saMpUrNa kahevuM. * * bhagavAna ! te ema ja che (2) vAvata gautamasvAmI vicare che. vivecana-611 : pafmana - dravyanuM bIjI avasthAmAM javArUpa pariNAma. * * * * * pariNAma e prajJApanAnuM 13-muM pada che. te A rIte - bhagavad ! jIva pariNAma keTalA bhede che ? gautama! daza bhede - gati pariNAma, Indriya pariNAma ItyAdi. bhagavad ! ajIve pariNAma keTalA bhede che ? gautama ! daza prakAre - baMdhana pariNAma, gati pariNAma, e rIte saMsthAna, meda, varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu, zabda pariNAma. zataka-14, uddezo-5-"agni ' $ - X - X - X - X - * uddeza-4-mAM 'pariNAma' kahyA. pariNAmAdhikArathI kahe che Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/5/12 64 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 * sUtra-612 - bhagavan! mairayika, anikAyanI vaccovaccathI jaI zake ? gautama! keTalAMka jaya, keTalAMka na jAya. bhagavana ! ema kema kaho cho - x * 7 gautama ! nairayiko be bheda che - vigrahagati samApaka ane avigrahagati samApaHka. temAM je vigrahagati samApakSaka che, te nairayika anikAyanI vaccovaccethI nIkaLI jAya, ... zuM temAM te baLI jAya ? nA, te artha samartha nathI. (kemake) tenA upara zastra na cAlI zake. * * temAM je avigrahagati samApakSaka che, te nairayika anikAya vaccovaccethI na nIkaLe. tethI ema kahyuM che ke cAvatuM na jaI zake. bhagavanA akamara, anikAyanI vaccethI nIkaLI zake? gautama koIka nIkaLe, koIka na nIkaLe. bhagavana! ema kema kahyuM? gautama! asurakumAra be bheda - vigrahagati samAjaka, Avigrahagati samApaHka. temAM je vigrahagati samApakvaka asurakumAra che, te nairasikava4 nIkaLI jAya che, temAM je avigrahagati samApaHka che, te asukumAramAM koI anikAya maLethI nIkaLI jAya, koI na nIkaLe. .. je nIkaLe te huM tyAM baLI jAya ? nA, te artha samartha nathI. tene zA prahAra na karI zake. tethI ema kahyuM. nitakumAra sudhI Ama kahevuM. ekendriyo, nairAcikava4 kahevA. bhagavatu ! beIndriyo anikAya maLethI jaI zake ? sukumArava4 kahevA. vizeSa e ke je temAMthI nIkaLe, te baLI jAya? hA, baLe che. e rIte caurindriya sudhI che. bhagavana / paMcendriya tiyonika viSayaka prazna - gautama ! keTalAMka nIkaLe, keTalAMka na nIkaLe. ema kema kahyuM? gautama! paMcendriya ticiyonika be bhede che - vigrahagati samApaHka, avigrahagati samApaHka. vigrahagati samApaHka, nairayikavata kahena yAvatu tene zastrakrimaNa thatuM nathI. avigrahagati samApaka cekiya ticiyonika be bhede che - RddhipAta ane anuddhiprApta temAM je Rddhi prApta che, temAM koI anikAya madhyethI nIkaLe, koI na nIkaLe. - - je nIkaLe, te tyAM che ? nA, te artha yogya nathI. tenA upara zastra na cAlI zake. temAM je anuddhi prApta che, temAM keTalAMka anikAya vaccovaccethI nIkaLI jAya, keTalAMka na nIkaLe. je nIkaLI jAya, te zuM temAM dache ? hA da. tethI kahyuM ke cAvatu na nIkaLe. e rIte manuSya paNa kahevA. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikane asurakumArava4 jANavA. * vivecana-612 - ahIM kvacit uddezaka artha saMgraha gAyA dekhAya che. te A-nairayika agni madhya, daza sthAna ticha pudgala, deva parvatabhitI ulaMghana-pralaMghana, tenA artha uddezakArcathI jANavo. vigrahagati samApaka kArpaNa zarIratvathI sUkSma hoya ane sUkSmapaNAthI tene anyAdi zarama lAge nahIM. avigrahagati samApanna utpatti kSetra upapannaka kahevAya, jugati samApapanna na kahevAya, kemake teno A prakaraNamAM adhikAra nathI. nAraka photramAM bAdara agnikAyano abhAva hovAthI, te agnikAyanI madhyethI jaI na zake - X - X - asurakumAra satramAM virahagatikane nAkavatu jANavA. avigrahagatikamAM je koI apti maLethI nIkaLe, te manuSya lokamAM Ave che, je temAM nathI AvatA. te nIkaLI na zake nIkaLatA paNa te dajhatA nathI, tene sUkSmatvathI ane vaikriya zarIranA zIghavathI zastra na cAle. ekendriyo, nairayikavat kaI rIte ? vigrahamAM te paNa agni madhyathI nIkaLe che ane sUmavane kAraNe dAjhatA nathI. avigrahagati samApaHka, sthAvapaNAthI agnimaNethI nIkaLatA nathI. tejo ane vAyu gati basapaNAthI agni madhyethI jatAM je dekhAya che, tenI ahIM vivakSA karI nathI, ema saMbhave che. sthAvarava mAtranI vivekSA che. - X - X * tathA je vAyu Adi parataMtratAthI pRthvI Adi agni madhyethI nIkaLatA dekhAya che, tenI ahIM vivakSA karI nathI, svAtaMtryanI ja vivakSA che. cUrNikAra vaLI ema kahe che - ekendriyone gati nathI, tethI teo jatA nathI. eka vAyukAya bIjAnI preraNAthI jAya che. paMcendriyatiryaMca sUtramAM Rddhi prApta - te vaikiyalabdhisaMpanna. koI paMcendriya tiryaMca yonika je manuSyalokavartI hoya, te agnikAya madhyethI nIkaLI zake. je manuSya kSetrathI bahAra che, te agni madhyethI nIkaLatA nathI, kemake tyAM agnino abhAva che athavA tathAvidha sAmagrIno abhAva che. have daza sthAnarUpa dvArane kahe che - * sutra-613 - nairayiko daza sthAnone anubhavatA vicare che. te A - aniSTa evA - (1) zabda, (2) rUpa, (3) gaMdha, (4) sTa, (5) sparza, (6) gati, () sthiti, (8) lAvaNya, () yazokIrti, (10) utthAna kamabaLa vIrya purAkAra parAkrama. asukumAro daza sthAnone anubhavatA vicAre che. te A - ISTa zabda, ISTa rUpa yAvatu ISTa utthAna karma baLa vIrya purapAkAra parAkrama. e pramANe nItakumAra sudhI jaNAvuM. pRedokAyiko cha sthAno anubhavatA vicAre che. te A - ISTa aniSTa , ISTa aniSTa gati cAvatu parAkrama. e pramANe vanaspatikAyika sudhI kahevuM. - - beIndriyo sAta sthAnone anubhavI vicare che. te A - ISTa aniSTa stra, bAkI cha ekendriyo mujaba jANavA. teIndriyo ATha sthAno anubhavatA vicare che. te A - ISTa aniSTa gaMdha, bAkI sAta beIndriya mujaba. - - caurindriyo nava sthAnone anubhavatA vicare che. te - ITAnisTa rUpa, bAkI ATha veIndriya mujaba. paMcendriya tici yoniko daza sthAnone anubhavatA vicAre che. te A - ISTAniSTa zabda yAvata parAkrama. e rIte manuSyo paNa jANavA. vyaMtara, jyotiSTha, Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/5/13 vaimAnikane asurakumArava4 jANavA. * vivecana-613 - mAku T$ - apazastavihAyogati nAma kamoMdaya saMpAgha ke narkagati rUpa. kaforg feta - nakAvasthAna ke nakAyuSyarUpa. majakuM sAvatra - zarIrAkRti vizeSa. If Hsoni - svAbhAvika aniSTa, yaza - sarva dizAvyApI prasthAtirUpa ke parAkramakRt. kIrti - eka dizA vyApI ke dAnanA phaLabhUta khyAti. tenuM aniSTavane prakhyAti rU5. mafku - vItarAya kSayopazamAdi janya vIrya vizeSa te utthAna, tenuM aniSTava kutsitavaNI che. pRthvIkAyiko ekendriyavathI pUrvokta daza sthAna madhyamAM zabda, rUpa, gaMdha, rasa viSaya na hovAthI spazadi cha ne anubhave che temAM sAtAmAtAnA udayathI ane zubhAzubha gotpattinA bhAvathI ITAniSTa sparza. jo ke temanA sthAvara rUpavathI gamatarUpa gati ne hoya, to paNa bIjAnA kAraNe te gati thavAthI zubhAzubhatvathI ITAniSTa gati kahI che. athavA pAparUpavathI tiryaMcagati aniSTa ja che, to paNa ISatu prabhAsa pratiSThAnAdi gotpatti dvArathI temanI IyaniSTa gati kahevI. nAva para be zabdothI sthitine gativatuM kahevI. ITAniSTa lAvaNya te maNi ane aMdha pASANAdimAM kahevuM. ITAviSTa yazokIrti - maNi AdimAM sat ane asat prakhyAtirUpe jANavI. beIndriyo - zabda, rU5, gaMdha temano viSaya na hovAthI rasa ane aziida sthAnothI sAta sthAno kahyA. - x * temanI gati basapaNAne kAraNe che. bhavagati to utpatti sthAnathI ITAniSTa rUpa hoya che. have ticha padagala deva ItyAdi dvAra gAvAno artha kahe che - * sUtra-614 - bhagavan! mahahika cAvatuM mahAsabhya deva bAhya pagalo grahaNa karyA vinA ticha parvata ke tirthI bhiMtane ullaMghana ke pralaMghavA samartha che ? gautama ! nA, te artha samartha nathI. -- bhagavan! mahahika yAvata mahAsabhya deva bAhya pudgala grahaNa karIne ticha yAvatuM palaMghatAne samartha che? hA, che. bhagavAna ! che ema ja che, ema ja che.. * vivecana-14 : tharf - bhavadhAraNIya zarIra sivAyanA. mapAyApura - grahaNa karyA vinA. fifpAva tirtho parvata, tif fr7 - tIchIM uttama prakArathI yukta bhIMta ke parvata khaMDa. jayaT - vAraMvAra ullaMghava. che zataka-14, uddezo-6-"AhAra" chuM - X X - X - X - o uddezA-5-mAM nArakAdi jIva vaktavyatA kahI, te ja ahIM che- * sUga-615616 - 6i15] rAjagRhamAM lAvatuM Ama kahyuM - bhagavana / nairasiko e hAre. che ?, zuM pariNAme che? kaI yonivAA che ? keTalI sthiti che ? gautama ! [12/5 66 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 nairayika pudagalAhArI, yugala pariNAmI, pugala yonika, pudagala sthitika che, teo kamoMpaka, karmanidAnA, karmasthitika, karmone kAraNe ja vipasane pAme che. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. 6i14) bhagavana / nairayiko zuM vIcI dravyone AhAre che ke anIcI dvavyone ? gautama nairasiko te baMnene AhAre che. bhagavAna ! ema kema kahyuM ke baMne dravyo AhAre che ? gautama! je nairayiko eka pradeza nyUna dravyone AhAre che, te nairayika vIci dravyone AhAre che, je nairasiko pratIpUrNa dravyone AhAre che, teo AnIcidravyone AhAre che. tethI gautama! pUrvavat kahyuM, e pramANe cAvatu vaimAnika AhAra kare che. * vivecana-615,616 : jimAdAra - zuM AhAra kare che, te. pariNAma - zuM AkhareluM pariNamAve che ? fu nowfa - teonuM utpatti sthAna zuM che ? e pramANe sthiti, sthiti eTale avasthAna heta, purAnanIya - zItAdi sparzavALI yoni jemane che te rUpa pagalo. nAsko zItayonika ane uNayotika. poSa nathi - Ayuka karma pugala sthiti jemanI che te nAsko. have teo pudgalasthitika kaI rIte thAya che, te kahe che - wovA. karma - jJAnAvaraNAdi pudgala rU5, baMdha dvArathI upArjana kare te karmopaga, vanathALa - nArakatva nimitta ke karmabaMdha nimitta jemAM che te karma nidAna. fkA - karma pudgala hovAthI jemanI sthiti che te. muvi - karmanA hetubhUta thaI bIjA paryAyane pAme che. AhArmsa AzrIne kahe che - vIfa - vivati dravyo ane tenA avayavono paraspara pRthabhAva, temAM vIyi pradhAna dravyo te vIci dravyo arthAtu ekAdipradeza jUna, tenA niSedhathI avIcidravya. arthAt jeTalA dravya samudAyathI AhAra pUrNa thAya, te cokAdi pradeza nyUna vIcidravya kahevAya che ane paripUrNa hoya to vIyidravya kahevAya ema TIkAkAra kahe che, cUrNikAra - AhAra dravya vargaNAne AzrIne A vyAkhyA kare che. temAM je sarvotkRSTa AhAra dravya vargaNA, te avIyi dravyo, je temAMthI ekAda pradeza hIna che, te vIcI dravyo. * x * A daMDakanA aMte vaimAnikono AhAra-bhoga kahyo, have vaimAnika vizeSanA kAmabhogone dazavi che. * sUtra-617 : bhagavana! jyAre devendra devarAja zaka, divya bhogapabhoga bhogavavAne Iche, to te kayA prakAre upabhoga kare ? gautama! tyAre te kendra eka mahA caka saMdeza goLAkAra vikutuM, te sthAna laMbAI-pahoLAIthI eka lAkha yojanA hoya, tenI paridhi 3,16,227 yojana yAvat 13 aMgula hoya che. nemi patirUpaka te sthAnano uparI bhUmi bhAga bahu samaramaNIya yAvat maNIno sparzavALo hoya. te nemi pratirakanA bahu madhya deza bhAge tyAM eka mahAna prAsAdAvatuMsaka vipharve, te uMcAImAM paoo yojana ane ra5o yojana pahoLo hoya, te atyaMta Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/6/617 68 uco ane prabhApaMjathI vyApta bhAva pratirUpa hoya. te prAsAdAvasakano uparitala padAlatAnA citraNathI cAvatu pratirUpa hoya. te prAsAdAvartasakano aMdarano bhAga bahu samaramaNIya yAvata maNInA sAzavALo hoya. temAM vaimAnikanI sardeza ATha yojananI maNipIThikA hoya. te maNipIThikA upara eka mahAna devazayanIya vidurve zavyAnuM varNana cAvatu pratirUpa karavuM. temAM te kendra ATha saparivAra agamahiNI sAthe, be sainya - nAAnika ane gaMdhavanika sAthe mahA Ahad, nRtya cAvata divya bhogopabhogane bhogavato vicare che. jyAre devendra devarAja IzAna divya (bhoga bhogavavA Icche) jema zakendramAM kahyuM. tema badhuM ja IzAnendramAM paNa kahevuM. e pramANe sanatakumAramAM paNa kahevuM. vizeSa e ke - pAsAdAvataMsaka 6oo yojana UMco, 300 yojana pahoLo kaheto, maNipIThikA te ja pramANe ATha yojananI kahevI. te maNipIThikAnI upara eka moTuM sIMhAsana vikutte te saparivAra kahevuM. tyAM devendra devarAja sanatakumAra 02,ooo sAmAniko yAvatu 2,88,ooo AtmarakSaka devo ane ghaNAM sanakumAra kAvAsI vaimAnika devadevIo sAthe parivarIne yAvata (bhoga bhogavato) vicare che. A pramANe sanakumAranI mAphaka yAvatuM pANata, ayuta (Indro) kahevA. vizeSa e ke - jeno jeTalo parivAra, te tene kahevo. prAsAda uccatva je sva va kAmAM vimAnonuM uccasva che, tenAthI aDadho-aDadho vistAra yAva4 arayutanA Koo yaujana uccatva ane 45 yojanano vistAra che. tyAM he gautama ! devendra devarAja ayyata 10,000 sAmAnika cAvata (bhoga bhogavato) vicare che. bAkI pUrvavat bhagavana! temaja che. * vivecana-617 : 1 - bhogavAya che, aziida. bhogane yogya bhoga te bhogabhoga, manojJa spaziida temAM kaI rIte pravarte? nayana Adi eTale 3,16,223 yojana sAdhika 3 koza, 28 dhanuSa, 1all aMgula. - vadhusamara mA nA - atyaMta sama ane ramya. mAva jafini - bhUmi bhAganuM varNana maNInA sparza varNana sudhI kahevuM. be mAIIRTHUs : AliMgapukara - muraja ke mardalanA mukhapuTanI samAna tathA chAyA sAthe, prabhA sAthe, kiraNo sAthe, udhota sAthe, vividha prakAranA paMcavarNI maNathI zobhe che. * * * ItyAdi varNa-gaMdha-rasa-sparza varNaka maNI kahevA. abhyagata-uthreitAdi prAsAda varNana kahevuM. te pUrvavata che. ulloka ke ullocauparitala. paDadonI latA te padAlatA, te rUpa bhakti vaDe citrita, cAvatu karaNathI Ama kahevuM - prAsAdIya, darzanIya, abhirU5. ahIM maNipIThikAnuM varNana kahevuM. te laMbAIpahoDAIthI ATha yojananI che, te jema vaimAnikanI che te kahevI, vyaMtarAdinI anyathA svarUpa che, te na kahevI. * * vaLI tenA bahusamaramaNIya bhUmi bhAganA bahu madhya dezabhAge eka maNipIThikA vikRrve che. te maNipIThikA ATha yojana lAMbI-pahoLI, cAra yojana jADI, sarva ratnamaya, svaccha yAvatu pratirUpa che. zayanIya varNana kahevuM. te A rIte - te devazayanIyano AvA prakArano bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 vaNaviAsa che . vividha maNimaya, pratipAda suvarNanA pAyA, vividha maNimaya ItyAdi. zanIvaja - sainya. nRtya, tene karanAra sainya arthAt janasamUha te nATyanIka, e pramANe gaMdhavanIka - gIta gAto samUha. cAvatuM zaGdathI - "mahA Ahata, nRtya, gIta, vAjiMtra, taMtrI, tala, tAla, guTita, ghana mRdaMgAdino nAda" - grahaNa karavuM. sudharmasabhArUpa bhoga sthAnano sadbhAva chatAM bhogane mATe nemi pratirUpakAdinI vikrvaNA kahI, te jinezvaranA asthinI AzAtanAnA parivAra mATe kahI, kemake sudhamasibhAmAM mANavaka staMbhamAM samudgakamAM jina asthi hoya che. te hovA chatAM jo bhoga bhogave to tenuM abahumAna karyuM kahevAya, te AzAtanA che. sanakumArendra siMhAsana vikaryo che, zaka-IzAna mAphaka deva zayanIya nahIM, tene sparza mAtrathI paricArakatva hovAthI zayAnI jarUra nathI. saparivAra - svakIya parivAra yogya Asana parikarita. "je-jeno parivAra hoya te tene kahevo" - eTale * mAhendrane 90,000 sAmAniko ane 2,80,ooo AtmarakSako, brahmaNendrane 60,000 sAmAnika, lAMtakendrane pa0,000, zukendrane 40,ooo, sahasArene 30,000, prANandrane 20,000, ayyatendrane 10,000, badhAmAM cANamAM AtmarakSaka devo. sanakumAre ane mAhendrane 600 yojana uMco prAsAda, bahA-latakendrane Boo, zuka-sArendrane 800, prANata-acyatendrane 900 yojana yo prAsAda jANavo. ahIM sanakumArAdi sAmAnikAdi parivAra sahita, te nemi pratirUpakamAM jAya che, kemake tyAM azadi praticAraNAmAM virodha nathI, zakra-IzAnamAM parivAra sahita na jAya kemake sAmAnika parivAra samakSa kAya praticAraNA lajA yukta che. zataka-14, uddeza--"saMsRSTa" $ - X - X - X - X - 0 uddezA-6ne aMte prANata ane acyatendranI bhoga-anubhUti kahI, te temane kathaMcit tulya che. AvI tucatA ahIM kahe che - * sUtra-618 : rAjagRhamAM cAvatuM ema kahyuM. paddA pAchI gaI. he gautama. e pramANe zramaNa bhagavaMta mahAvIre gautamane saMbodhIne Ama kahyuM - he gautama! tuM mArI sAthe cira saMzliSTa che, tuM mAro cirasaMstuta che, mAre ciraparicita che, cira kAla sevita che, mATe zira kALathI te anugAmI che, gautama ! tuM mArI sAthe cirAnuMvRtti che. anaMtara devaloka, anaMtara mAnuSya bhavamAM (neharagavALo che.) keTaluM kahIe ? - mRtyu pachI, kAyAno bheda thayA bAda, hAthI strIne baMne tulya, ekArNa mAmalAnI vizeSatA rahita thaI jaIzuM. * vivecana-618 : bhagavAna mahAvIra, kevalajJAna apAta ane kheDavALA evA gautamasvAmIne AzAsita karavA mATe temanI ane gautamanI bhAvi turatA pratipAdita karavA kahe che - ghaNAM lAMbAkALathI ke atItamAM prabhUta kALathI saMgliTa-snehathI saMbaddha eTale ke cirasaMzliSTa cho. he gautama ! atItamAM ghaNAM kALathI tuM snehathI prazaMsita che, tathA Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-//618 kao vAraMvAra darzanathI paricita cho, dIkALathI sevita ke dIrdha prItivALo che, -X - lAMbA kALathI mane anusaranAra cho, dIrdha kALathI tuM mane anukULavartI rahyo che. - - A cira saMzliSTatvAdi kyAM gayA ? vyavadhAna rahita evA (anaMtara bhave) devalokamAM thatu anaMtara devabhavamAM, anaMtara manuSyabhavamAM - x* temAM nakkI tripRSThanA bhavamAM gautamano jIva bhagavaMtanA sArathIpaNe hato tethI cira saMgliTavAdi dharmayukta kahyA. ema anya bhavomAM paNa saMbhave che. e rIte mArA pratye tAro gADha sneha hovAthI tane kevalajJAna utpanna thatuM nathI, tane paNa sneha kSaya thatAM kevalajJAna thaze, tethI avRti kara nahIM. bIjuM keTaluM kahuM ? mRtyu pachI, kAyAnA bhedanA hetuthI, ahIM - pratyakSa manuSyabhavathI cyavIne ApaNe baMne tulya thaI jaIzuM - siddhikSetramAM rahIzuM, vizeSatA rahita banIzuM, baMnenA jJAna-darzanAdi payayo sarakhAM thaI jaze. A pramANe kadAca jyAre gautama svAmI aSTApade caityavaMdana mATe jaIne pAchA AvatA 1500 tApasone dIkSA dIdhI, teone kevalajJAna utpanna thayuM, bhagavaMtanA samosaraNamAM lAvyA, tIrtha praNAma karIne teo kevalinI parSadAmAM beThA, gautame temanA kevalapaNAnI jANakArI abhAve teone kahyuM ke- he sAdhuo ! Avo ane bhagavaMtane vaMdana karo. tyAre bhagavaMte gautamane kahyuM - he gautama ! kevalInI AzAtanA na karo. tyAre gautame mizrAdukRt ApyuM, tathA huM jene dIkSA Apu chuM. teone kevalajJAna thAya che, mane kema nahIM? zuM mane utpanna thaze ja nahIM ? ema avRti karI, tyAre jagadgurue temanA mananA samAdhAna mATe A kahyuM - he gautama! sAdaDI cAra prakAre hoya. muMbakaTa, vidalakaTa, carmakaTa, kaMbalakaTa. e pramANe ziSyo paNa gunA pratibaMdha sAdharmsathI muMbakaTAdi cAre samAna hoya che. temAM tuM mArA pratye kaMbalakaTa samAna che. A arthanA samarthana mATe bhagavaMte tyAre A badhuM kaheluM - 4 - * sUtra-619 - bhAvanA je pramANe ApaNe baMne A ane aNIe ane joIe chIe. te pramANe anuttaroyapAtika devo paNa A ane jANe - jue ? hA, gautama jema ApaNe baMne A arthane jANI-joIe chIe, tema anuttaropapAtika devo paNa jANe-jue. bhagavana! ema kema kaho cho - x * ? gautama! anuttaropAtika devone anaMtI manodravyavaMNA labdha-ud-abhisamanvAgata hoya che. tethI A pramANe kahyuM.. * vivecana-19 : thaHTTa - ApaNA baMnenI bhAvi tulyatA lakSaNa artha, ApaNe baMne jANIe chIe, kemake Apane kevalajJAna che ane huM ApanA upadeza thakI jANuM chuM. anusaropapAtika devo paNa jANe ? A prazna. hA, jANe, te uttara. manodravya vargaNA, te viSayaka avadhijJAna labdhi apekSAe 'labdha'. te dravya paricchedathI pAmyA, tenA guNa-paryAya paricchedathI abhimukha karI. arthAt viziSTa avadhi vaDe te devo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 manodravya vagaNAne jANe ane jue. - - ApaNe baMnene ayogI avasthAmAM nirvANagamana nizcita che. tethI ApaNI bhAvi tulyatA che. tulyatAnA prakamathI ja Ama kahe che - * sUtra-620 : bhagavAna ! tulyo keTalA bhede che ? cha bhede che - dravyatulya, matulya, kALatulya, bhavatulya, bhAvatulya, saMsthAnatulya. bhagavana! 'dravyatulya' ema kema kahevAya che ? gautama! paramANu yugala bIja pramANu yugalathI dravyathI tulya che, paraMtu paramANu yugala, paramANu yugala vyatirikta dravyathI tulya nathI. dvipadezika skaMdha, bIjI dvipadezika aMdAne dravyathI valya che. paNa dvipadezika skaMdha, dvidezika vyatirikta skaMdha dravyathI tulya nathI. e pramANe yAvata daza dezika skaMdha kahevo. saMkhyAta prAdezika skaMdha bIja saMkhyAta pradezika skaMdhane tulya che, paNa tulya saMkhyAta pradezika kaMdha, tulya saMkhyAta pradezika vyatirikta skaMdha dravyanI tulya nathI. e pramANe tulya asaMkhyAta pradezika, tulya anaMta prAdezika skaMdha paNa kahevo. tethI he gautama! e pramANe kahyuM ke te dravyathI tulya che. bhagavana! kayA kAraNathI e "kSematulya' kahevAya che ? gautama ! eka pradezAvagADha pudgala, bIjA eka pradezAvagADha yugalanA phogathI tulya che. paNa eka pradezAvagADha pugala, eka pradezAvagaDhathI vyatirikata yugalanA kSetrathI tuja nathI.. bhagavAna ! kayA kAraNathI e "kALatulya' kahevAya che ? gautama! eka samaya sthitika udagad, bIja eka samaya sthitika yugane kALathI tulya che, paNa : x* eka samaya sthiti vyatirika yugalane kALathI turA nathI, e rIte cAva4 daza sthitika. e pramANe tulya saMkhyAta sthitika, e pramANe ja tulya asaMkhyAta sthitika - x - jANavuM.. bhagavana kayA kAraNathI te 'bhavatuze' ema kahevAya che ? gautama! nairayika, bIja nairayikane bhavArthatAthI tulya che, nairavikathI vyatirikatane bhavArthatAthI tulya nathI, e pramANe tiryaMcayonika, manuSya ane devamAM paNa jANavuM te kAraNathI pAvatu bhavatulya che. bhagavAna kayA kAraNathI te bhAvatulya, bhAvatulya kahevAya che gautama ! eka guNa kALA yugala, eka guNa kALA yugalane bhAvathI tulya che - 4 - paNa ekaguNakALA vyatirita yugalane bhAvathI tulya nathI, e pramANe yAvatuM dazaguNa kALA. e rIte tulya saMkhyata guNa kALA yugala, e rIte tulya asaMkhyAta guNa kALA, e rIte tulya anaMta guNakALAnA viSayamAM paNa jANavuM. jema kALA tema nIlA, rAtA, pILA, saphedamAM kahevuM. e pramANe surabhigaMdha, durabhigaMdhamAM. e rIte tikta yAvata madhuramAM, e rIte karkaza cAva4 rUkSamAM paNa jANavuM. * * audayika bhAva, audayika bhAvane bhAvathI tulya che, paNa audayika Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/l20 31 bhAva bhatikita bhAvane bhAvathI tulya nathI. e pramANe pArmika, kSAyika, yopathamika, pAriNAmika, saMnipAtika bhAvamAM jANavuM. * x * bhAvatulya kahyuM. bhagavana! saMsthAna tulyane saMsthAnata kema kahe che? gautamAM parimaMDala saMsthAna, bIja parimaMDala saMsthAnane saMsthAnathI tulya che, paNa parimaMDala saMsthAna vyatikita saMsthAnane tuca nathI. e pramANe vRtta, aisa, catustra, Ayata sAnamAM paNa kahevuM. samacaturastra saMsthAna, bIja samacatustra saMrathAnane saMsthAnI tulya che, paraMtu samacatustra saMsthAna vyatikita saMsthAnane tulya nathI. e pramANe pazciMDala cAvatu huMDaka saMsthAnamAM paNa jANatuM. tethI saMsthAnatulya kahyuM * vivecana-620 : tulya - sama. dravyatulya-dravyathI eka aNukAdi apekSAthI tulya. athavA dravya evuM te tuca, bIjA dravya sAthe tulya na hoya. kSetratulya - ogathI eka pradezAvagADhavAdithI tulya, e rIte bAkInA tulyo paNa jANavA. vizeSa e - 4 - nArakAdi bhava, bA - vaNiida ke audayikAdi, fthAna * parimaMDalAdi. A badhAM tulya vyatirikta te atulya thAya che. "tulya saMkhyAta pradezika"- samAna saMkhyAtA pradezo jemAM che, te. ahIM tulyagrahaNa saMkhyAtavanA saMkhyAtabhedasvI che, mAtra saMkhyAtapaNAthI tucatA nathI, paNa samAna saMkhyatvathI Ane pratipAdanAyeM kahela che. e rIte bIje paNa jANavuM. ahIM je anaMtotra pradezAvagADhatva ane anaMtasamaya sthAyitva kahela nathI, te avagAhapradeza ane sthiti samayonuM pudgalane AzrIne anaMtatvanA abhAvathI, kahela che. - bhava e ja artha, teno bhAva, te bhavArthatA. audayika bhAva - udaya eTale karmono vipAka, te ja dayika - kriyA mAma, athavA udaya vaDe niSpa te audayika bhAva- nArakavAdi paryAya. audayika bhAvanA - nAkava Adi bhAvathI bhAva sAmAnyane AzrIne tucava che. e pramANe pathamika paNa kahevuM - X - X * upazama eTale udIrNa kamano kSaya ane anudIrNanA viDaMbhita udayava, te ja pathamika - kriyA mAtra athavA upazamathI nivRtta, - samyagdarzanAdi. rahe! - kSaya eTale kamabhAva, te ja kSAyika ke kSaya vaDe nivRtta. kSAyika - kevaLajJAnAdi. vasafpaNa - kSaya vaDe - udaya prApta karmanA vinAza vaDe tathA upazama - udayatva zAMta hoya, te kSayopazama, te ja Ayopathamika - X - matijJAnAdi paryAya vizeSa. (zaMkA) aupazamika ane kSAyopathamikamAM zo bheda che ? kemake baMnemAM udINano kSaya, anudIno upazama che. (samAdhAna) kSAyopathamikamAM vipAka vedanA nathI, pradezavedana ja hoya che, parAmikamAM to pradezavedana paNa nathI. pAchariSaNa - pariNamana te pariNAma, te ja pariNAmika che. vADuM - audayikAdi bhAvomAM be vagere bhAvono saMyoga. saMsthAna-AkRti vizeSa. te jIva-ajIva be bhedathI che, temAM jIva saMsthAnA pAMca bhede che. temAM parimaMDala saMsthAna bahArathI vRtAkAra, madhyamAM poluM valaya jevuM bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che, te ghana, pratA be bhede che. vaTTa - vRta, parimaMDala ja paNa aMdarathI polANarahita, jemake kulAlacaka. A paNa ghana, pratara be bhede che. vaLI te ekaika be bhede che - samasaMga ane vizvamasaMkhya pradeza bhedathI. e pramANe caya, caturasa. gasa-zRMgATakavatuM che, caturasa te catuSkoNa che, jemake kuMbhikA. mAyata - daMDanI jema lAMbu che, te traNa bhede che . zreNI, pratara, ghana. te ekaika - samasaMkhya ane vizvamasaMkhya pradeza bhedathI che. A pAMce vizrasA prayogathI thAya che. jIva saMsthAna - saMsthAna nAma karmanI uttara pravRtti udayathI saMpAgha jIvono AkAra che. te cha bhede che - (1) samacaturasa - tulya Aroha pariNAha, saMpUrNa mAMga avayava, potAnA aMgula vaDe 100 AMgaLa uMcA che tulya Aroha pariNAhatvathI samapaNe, pUrNa avayavatathI caturasatva che. e pramANe parimaMDala, (2) jema samacatustra che, tema caNodha parimaMDala jANavuM jaNodha-vaTavRkSa mAphaka parimaMDala, nAbhinI upara catusya lakSaNa yukta paNa nIceno bhAga pramANathI hInatara hoya. (3) sAdi-nAbhinI nIce caturasalakSaNa yukta, paNa upasno bhAga tadanurUpa na hoya. (4) kuja-grIvA Adi, hAtha-paga catusya lakSaNayukta saMkSipta, vikRta madhya. (5) vAmana-madhya grIvAdi, hAtha-paga paNa Adi lakSaNa nyUna. (6) huMDa-sarve avayavomAM Adi lakSaNa visaMvAda yukta hoya. ** saMsthAna vaktavyatA kahI, have saMsthAnavALA aNagAranI vakatavyatA vizeSa jaNAvavA kahe che - * sUtra-621 - bhagavan! bhakata pratyAkhyAna karanAra aNagAra mUrzita yAvatuM amuww thaI AhAra re che, pachI svAbhAvika rUpe kALa kare che ane pachI amUrzita, amRddha yAvatu anAsakta thaIne AhAra kare che ? hA, gautama ! bhakta paccakakhANakata ANagAra - x * e rIte AhAra kare che, mATe pUrvavat kahyuM. * vivecana-621 - bhakta paccakhAyaka eTale anazanI, mUchita - mUcha pAmela, AhAra saMrakSaNAnubaMdha thayela athavA tenA doSanA viSayamAM mUDha. cAvatuM zaGdathI grathita - AhAra viSayaka nehataMtu vaDe saMdarbhita, vRddha-prApta AhAramAM Asakata athavA atRptavathI temAM AkAMkSAvALo. adhyapanna - apAta AhAra ciMtAmAM adhikatAthI upapas. ATMIT - - x - tIvra sudhAvedanIya karmanA udayathI asamAdhimAM tenA upazamana mATe prayukta. sAdI rati - upabhoga kare. AhAra karIne svabhAvika mAraNAMtika samughAtane kare che. tenI - x - pachI tenAthI nivRtta thAya. amUrzitAdi vizeSaNa yukta AhArane kare che, prazAMta pariNAmanA sadbhAvathI, e prazna che. uttara che - hA, tema kare. koIka bhaktapatyAkhyAna kartAne Avo bhAva thAya che. bhakatapratyAkhyAnakata kadAcit anuttara devamAM upaje tethI kahe che - * sUtra-622,623 : [62] bhagavat / lavasatama deva zuM lavasaptama hoya che hA, hoya che. * : bhagavAna ! ema kema kahyuM - x - gautama! jema koI puruSa taruNa yAvatuM Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/621 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 nipuNa- zika hoya, te paripakva, kApavAne yogya avasthAne prApta, pILA paDela, pILI jALIvALA zAli - vIhi - ghauM - java - javajadnI vikharAyela nAlone hAthathI ekaThA karI, mukImAM pakaDI navI dhAra para caDAvela tIkSNa dAMtathI zIghatAthI kApe, e rIte sAta lava jeTalA samayamAM kApI le, he gautama! jo te devanuM ATaluM vadhu Ayu hoya to te e ja bhave siddha thaI cAva4 aMta kare che. tethI te - x * lavasaptama kahevAya. phira bhagavana ! "anuttaropAki deva' anuttaropAtika deva hoya che ? hA, hoya che. * * bhagavatu ! ema kema kahyuM? gautama! anuttaroapAtika devone anuttara zabdo yAvatu anuttara sparza hoya che, tethI he gautama ! evuM - * * kahyuM che. * * bhagavAna ! anuttaropAtika deze keTalA karma bAkI rahetA anutaropAtika devapaNe utpanna thAya che? gautama! zramaNa ninthi uSThabhakata tapathI jeTalA karmonI nirbhara kare che, teTalA karmo bAkI rahetA anuttaropapAtika deva devapaNe utpanna thAya che. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-622,623 : nava* zAlyAdinI vaLI laNavAnI kriyAthI mApela kALavibhAga. sAta saMkhyA jenuM pramANa che te kALa lavasaptama, lavasaptama kALa paryanta Ayu bAkI hotAM je zubha adhyavasAyavRta thaIne siddhimAM ja jatAM, devapaNe utpanna thAya, te lavasatama deva. te sarvAcasiddha anutara vimAna nivAsI. koI purapa-taraNAdi vyAkhyAna pUrvavat che. paHIT * pAkela, variyALAT - kApavA yogya avasthAne prApta, ravAI - piMDIbhUta, te paganI apekSAe paNa hoya, tethI kahe che - harivaMDA - pILI paDela jAla vALA, navapanA - pratyagra, tAjA loDhAne tapAvI ghaNathI kUTIne tINa banAvela, siyaUT - dAMtaraDAthI, asAravA * vikharAyela nAlane hAthathI ekaThI karIne, saMyaviyA - muThThImAM pakaDIne. A rIte prajJApakanI lavanakriyA zIghatva darzAvIne - x - kahe che - kapAya te lava, cokhA vagerene laNavA te lava. temAM sAta lava jeTalo kALa thAya. * * * * * dravya devatva arthAt sAdhu avasthAmAM. jenuM bhava-grahaNa saMbaMdhI AyuSya pUrNa thayuM nathI, tenA vaDe ja. * x - lavasaptama, anutaropapAtika hoya che, tethI anuttaropapAtika devanI prarUpaNA mATe be satra kahe che - anuttara - sarva pradhAna anuttara zabdAdi viSaya rogacI, 35pAta * janma, te jene che te anutaropapAtika. - - jeTalAmAM chabhaktika susAdhu kama khapAve, eTalAM karmo bAkI rahetA anuttaropapAtika devamAM utpanna thAya che. & zataka-14, uddezo-8-"aMtara" $ - X - X - X - X - uddezA--mAM turatArUpa vastuno dharma kahyo. AThamAmAM aAMtararUpe te ja kahe che. A saMbaMdhe Avela Adi sUtra - * sUtra-624 : bhagavAna ! A ranapabhA pRnI ane zarkarApabhA pRthvInuM keTaluM bALAo aMtara che? gautama! asaMkhyAta hajAra yojana aMtara che. bhagavad ! zarkarApabhA ane tAlukApabhA pRthavImAM keTaluM AbhAdhA aMtara che ? e pramANe yAvata tamA ane adhaHsaptamI pRdI sudhI kahevuM. bhagavAn ! adhasaptamI pRthvI ane alokanuM bAdhA AMtara keTaluM che ? gautama asaMkhyAta hajAra yojana bAdhAo aMtara che. bhagavAna ! A nApabhA pRthvIthI jyotiSanuM keTaluM aMtara che gautama ! 30 yojana abAdhAe aMtara kahela che. bhagavAna ! jyotikathI sudharma-IzAna kalAnuM keTaluM aMtara che ? gautama ! asaMkhyAta yojana yAvatuM aMtara kahela che. bhagavan! saudharma-IzAnathI sanakumAmAhendranuM keTaluM? e pramANe ja che. * * sanakumAra-mahendrathI brahmaloka kalyanuM aMtara? e pramANe ja che. bhagavAna ! brahAlokathI lAMtaka kalpanuM? e pramANe ja che. bhagavan! lAMtakathI mahAzuka jUnuM? e pramANe aMtara che mahAzuka katAthI sahamrAranuM ema ja che. sahasArathI AtaMta-prANata kalAnuM ema ja che, nita-prANata kalAthI AraNaAvyuta RAnuM ema ja che. AraNa-TyutathI zaiveyaka ane zaiveyakathI anuttara vimAnanuM ema ja che. bhagavana / anuttara vimAnathI Ilatu prAgabhArA pRthvInuM aMtara ? gautama ! bAra yojana abAdhAe aMtara che * ISat praNubhArA pRthvIthI alokanuM aMtara ? gautama! dezona yojana abAdhA aMtara che. * vivecana-624 : avAdhANa - bAdhA eTale paraspara saMzleSathI pIDana, bAdhA nahIM te bAdhA, te abAdhAthI je aMtara - vyavadhAna. ahIM aMtara zabda madhya vizeSAdi arthamAM vartamAna che, tenA vyavacchedathI vyavadhAna arthanA pariprazna mATe abAdhA grahaNa karyuM. mAthe janAruM novA ahIM yojana prAyaH pramANAMgula niSpanna levo. *x - ahIM parvatAdinA grahaNanA upalakSaNavaNI anyathA Aditya prakAzAdi paNa pramANa-yojanapameyatA thAya che. tathA adholoka grAmamAM tenA prakAzanI aprApti prApta thAya che. AmAMgulanA aniyatavathI avyavahAra aMga paNe ravi prakAzanuM uDDayayojana prameyava che. tenA ati laghutvathI pramANa yojana pramita kSetranI atyAti che (ItyAdi) - X - X - ISa prAgabhArAnA uparanA yojanano je koza, te krozano chaThTho bhAga, ATalI siddhanI avagAhanA kahelI che. ahIM siddhi ane alokanuM deza nyUna yojanA aMtara kahyuM, AvazyakamAM yojana ja kahyuM che. temAM kiMcita nyUnatAnI virakSA karI nathI, temAM virodha na samajavo. - - pRthvI AdinuM aMtara kahyuM. te jIvone gamya che, jIva vizeSa gatine AzrIne A traNa sUtra kahe che - Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/8/625 * sUtra-65 - bhagavana ! uNatAthI hatuM, tRSAthI had, davAgni javAlAthI had A zAlavRkSa kALamANe kALa karIne kyAM jAya che ? kayAM upaje che ? gautama! A ja rAjagRhanagaramAM zAlavRkSapaNe utpanna thaze. te tyAM arcita-vaMdita-pUjitasatakArita-sanmAnita ane divya, satya, satyAvapAta, aiihata itihAya, lIyelapoMtela pUjanIya thaze. bhagavAna / te tyAMthI anaMtara uddhatIne kyAM jaze ? kyAM upa thaze gautama mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvatu aMta karaze. bhagavAna ! A uNatAthI abhihata, tRSAthI abhihata, davAni javAlAthI amita zAla yASTikA kALamAse kALa karIne cAvatuM kyAM utpanna thaze ? gautama A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM viMdhyagirinA pAda mULamAM mAhezvarI nagarImAM zAmatI vRkSarUpe pharI utpanna thaze. te tyAM arcita-vaMdita-pUjita yAvatuM lIdhelajhuMpela pUjanIka thaze. bhagavana tyAMthI anaMtara udvartanabAkI zAlavR1 mujaba cAvatu aMta karaze. bhagavAna ! A uSNatAthI abhihata Adi udbhara yaSTikA kALamANe kALa karIne yAvatuM kyAM utpanna thaze ? gautama ! A jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM pADaliputra nAmaka nagaramAM paDilavRkSapaNe pharI janma leze. te tyAM arcita, vaMdita yAvatuM thaze. yAvatu pUrvavat - X * aMta karaze. * vivecana-625 - bri: pradhAna, maLyovA - satyAvapAta, kSaatva paf (1 vihita prAtihAryapratihAra karma, jene devanuM sAMnidhya che te. zAstra - ahIM jo ke zAlavRkSAdimAM aneka jIvo hoya che, to paNa prayama jIvanI apekSAe traNe sUtro jANavA. * * AvA prakAnA prazno vanaspatinA jIvatvamAM azraddhA karatA zrotAnI apekSAe gautama svAmIe karela, tema jANavuM. -- gati prakamathI A kahe che - satra-626,623 - 6i26] te kALe, te samaye baDa parivrAjakanA 90o ziSyo zIkhakALa samayamAM e pramANe jema 'uvavAImAM cAvatuM ArAdhaka. di] bhagavana! ghaNAM loko para ema kahe che, e rIte vize baDa parivrAjaka kAMpilyapura nagaramAM so gharomAM e pramANe jema "uvavAd'mAM abaDanuM kathana yAvatu & pratijJae aMta karaze. * vivecana-626,623 - gve nag 3vavA ahIM cAvata karaNathI ahIM artha vaDe kaMIka dekhADe che - cImakALa samayamAM gaMgAnA ubhayakULa - kAMDilya purathI purimatAlapura jatAM, teo aTavImAM pravezyA, pUrve gRhita pANI vaparAI jatAM khalAsa thayuM, pachI teo tarasyA thayA, pANI denAra koI na maLatA ane adatane na levA, ahaMne namaskAra pUrvaka anazana svIkAryu, kALa karIne brahmaloke gayA, paralokanA ArAdhaka thayA. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 varasaU - kathAMza kahIe chIe - vasatine bhogave che, A sAMbhaLI gautama pUchayuM - bhagavan! A kevI rIte bane ? tyAre bhagavaMte kahyuM - gautama ! A satya che. kemake aMbaDane vaikriyalabdhi hatI. tethI lokone vimaya pamADavAnA hetuthI karato. tyAre gautame pachacuM- bhagavatu samIpe aMbaDa dIkSA leze ? bhagavaMte kahyuM - nA, ema nathI. kevala jIva-ajIvavAdi guNane jANIne, anazana karIne, brahmaloke jaze, tyAMthI cyavIne mahAvideha kSetramAM 'daDhapratijJa' nAme mahartika thaI, mokSe jaze. * * tenA ziSyo devapaNe upajyA. tethI deva kathana kare che - * sUma-628 thI 630 : [6ra8] bhagavana zuM "avyAbAdha deva" avyAbAdha deva che hA, che. bhagavAna ! ema kema kaho cho - x * ? gautama! pratyeka avyAbAdha deva, pratyeka puraNanI, pratyeka AMkhanI palaka upara divya devaddhi, divya devahuti, divya deva yukti, divya devAnubhAga, divya strIzavidha nRtyavidhi dekhADavAne samartha che, (ema karatA te deva) te paraNane kaMI paNa AbAdhA ke vyAbAdhA pahoMcADato nathI, zarIra cheda karato nathI. eTalI sUkSmatAthI te deva nATyanidhi dekhADI zake che. tethI te deva AvyAbAdha deva kahevAya. 6i29] bhagavana! zuM devendra devarAja zaka, potAnA hAthamAM grahaNa karela talavArathI koI parAnuM mastaka kApI kamaMDalamAM nAMkhavA samartha che? hA, samartha che. - - te Ama kaI rIte kare che ? gautamAM (te mastakane) chedI-chedIne nAMkhe che, bhedI-bhedIne nAMkhe che, kUTIphUTIne nAMkhe che, cUrNa karI-karIne nAMkhe che. tyArapachI jaldIthI punaH mastaka banAvI de che. (A prakriyAmAM) te paraNane kaMI paNa AbAdhA ke vyAbAdhA pahoMcADato nathI. A prakAranI sUkSamatApUrvaka mastaka kApIne te kamaMDalumAM nAMkhe che. 6i30] bhagavana! "bhaka deva' jaMbhaka deva che? hA, che. bhagavAna ! ema kema kaho cho ? gautama! jaMbhaka devo, nitya pramodI, ati krIDAzIla, kaMdaparati, mohanazIla hoya che. je koI te devane kuddha jue che, te puruSa mahAna apayaza pAme che. je koI te devane saMtuSTa jue che, te mahA yazane pAme che. tethI te gautama! jaMbhaga devo che. bhagavana bhara devo keTalA bhede che, gautama ! daza bhede - ajaMga, pAnaYbhaga, vAbhaga, layanajUbhaga, zayanajUbhaga, puSpafbhaga, phaLarjabhaga, pukALajaibhaga, vidhArjabhaga, avyakataz2abhaga. bhagavan! jaMbhaga devo kyAM nivAsa kare che ? gautama ! badhAM dIdha vaitAdyomAM, citra-vicitra-jamaka-parvatomAM, kAMcanagirimAM, ahIM jaibhaga devo nivAsa kare che . * bhagavana! jaMbhaLa devonI keTalI kALa sthiti che ? gautama! eka palyopama. - bhagavan! te ema ja che. * vivecana-628 thI 630 :zradhdhAthaC - bIjAne pIDA pahoMcADavI te vyAbAdha, tenA niSedharI avyAbAdha. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/8/28 thI 30 teo lokAMtika devanI mathe rahelA jANavA. kahyuM che - sArasvata, Aditya, vali, varuNa, gaItoya, tuSita, avyAbAdha, anyarcA, riThA. upittaSi - AMkhanI pAMpaNa, mAvAI - kiMcit bAdhA, "vAha - prakRSTa bAdhA, vAvI ema kyAMka che, teno artha viziSTa bAdhAM che. vaya - zarIrano cheda, isama - eTaluM sUma. - x - sapAna - potAnA hAthe. jo zaka mastakane kamaMDalamAM nAMkhavA samartha che, to teno prakSepa kaI rIte te kare che ? - kahe che : charI vaDe kUSmAMDAdi mAphaka nAnA-nAnA TukaDA karIne kamaMDalamAM prakSepe che. zADI Adi mAphaka ubhA cIrA karI - karIne, khAMDaNIyAmAM tala Adi mAphaka phUTIkUTIne, zilA para zilApujhaka gaMdha dravya mAphaka cUrNa karIne. (ItyAdi rIte) mastakane kamaMDalamAM prope che. saMdhAna - ekaThuM kare che suluma - ATaluM sUkSma karIne. nRpA - svacchaMdacArIpaNe cepya kare jaibhaka - tichalokavAsI vyaMtaradeva vizeSa. pavapaniya - saMtoSavALA hovAthI AnaMdita ane prakRSTa krIDA karyA. para - keliratika, mowAsana - maithunasevI svabhAvA. manaH - upalANathI AnA anarthane pAmanAra, nakha - upalakSaNathI AnA arcane - vaikriyalakyAdine vajasvAmIvatu pAmanAra, teonA zApa-anugraha karavAnA sAmarthyathI ane temanA svabhAvathI. (1) anna guMjavI - bhojanane sarasa-nIrasa karavAnI ke tenI mAtrA vadhArIghaTADI devAnI zaktivALA deva. - - (2) pAnajuMbhaka-A pramANe pAna AdimAM paNa kahevuM. vizeSa e ke - tavana - gRha. pupatakaM mana - ubhaya jaMbhaka, Ane sthAne aMtamaMjana * vAcanAMtaramAM dekhAya che. vidyatta saMbaT - avyakata anAdivibhAgathI jaMbhako je che te. kyAMka aviThThalaMmA - dekhAya che. temAM adhipatimAM - sajAdi nAyaka viSayamAM chaMbhaka, saLelu gheva raveya yu - pratikSetramAM teno sadbhAva te 130 saMkhyaka dIrdhavijayAddha parvata vizeSamAM. ahIM dIrya grahaNa vartuLa vijyAddhanA niSedha mATe che. vivavAra, devakurumAM zItodAnadInA ubhaya paDakhe citrakUTa ane vicitrakUTa parvata che. tathA uttarakaramAM zItA nadInA baMne paDake camaka-samaka nAme parvato che. vanapadhyA. uttara karamAM zItA nadI saMbaMdhI pAMca nIlava Adi drahonA krame rahela pratyeka pUrva-pazcima kinAre daza-daza kAMcana nAme parvato che. te 100 thAya che. e rIte devakumAM paNa zItodA nadI saMbaMdhI niSadhadraNAdi AsapAsa 100 che. e rIte 200 kaMcanagiri che. e rIte dhAtakIkhaMDAdimAM paNa jANavA. che zataka-14, uddezo-9"aNagAra" che. - X - X - X - X - o uddezA-8-mAM devonuM vicitra viSayamAM sAmarthya kahyuM, te hovAthI teomAM svakamalezyA parijJAna sAmarthya nathI. tema sAdhune paNa - * sUga-631 - bhagavanA bhAvitAtmA aNagAra, je potAnI kamalizyAne na jANe, na jue. te zuM sarUpI ane sakamIzyane jANe-juo ? hA, gautama ! bhAvitAtmA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 te jANe jue. * * bhagavana ! zuM sarUpI sakatezya pudgalo AvabhAsAdi thAya che ? hA, thAya che. - - bhagavan! te sarUpI-sakamaleya pugala kayA che ? gautama! caMdra ane sUrya devanA vimAnothI nIkaLela bAhya vezyA tene AvabhAse che, prakAze che. e pramANe che gautama te sarUpIsakamaligrI yugalo avabhAsitAdi thAya che. * vivecana-631 - "mAvatAtmA * saMyama bhAvanA vaDe vAsita aMta:karaNavALA AtmA saMbaMdhI kamane yogya leNyA-kRSNAdi athavA karmanI legyA. te kamalezyAne vizeSathI na jANe, sAmAnyathI na juo. kemake kRSaNAdi lezyAnA karmadravya pleNanI ati sUkSmatAthI chAsthane te jJAna gocara nathI. je kamalezyAvALo jIva che, tene - AtmAne. sarva * rUpathI - rU5 ane rUpavAnanA abhedathI zarIra vaDe varte che te. * x * arthAt zarIrayukta. tethI ja kamalezyA saha vartamAnane jANe che - cakSuthI grAhya hovAthI jIvane ane zarIrane, kathaMcit zarIrathI abhinna - sarUpIne sakamalezyane AzrIne pUche che - Our - 'sarapI" - rUpanI sAthe eTale ke mUrtipaNe, vaNadivALA. pudgala te skaMdharUpa. mobaTHti - prakAze che. naisA - teja, bahArathI nIkaLela. ahIM jo ke caMdrAdi vimAna pudgalo ja pRthvIkAyikapaNe sacetanatvathI sakamaleyI che, to paNa temAMthI nIkaLela prakAza pagalonA tenA hetupaNAthI upacArathI sakamalezyatva jANavuM. - pagalAdhikArathI kahe che - * sUtra-632,633 6i32] bhagavana / nairayikone Ad yugala hoya ke anard ? gautama ! Ad pudagala nathI, anAd pudgala che. - - bhagavan! asurakumArane zuM Ad pudagala che ke anA? gautama! Ad yugala che, anAva nathI. e pramANe tanitakumAra sudhI jANavuM. | pRvIkAcikanI pRcchA. gautama ! atta pudgala paNa hoya ane anAd pugala paNa hoya. e pramANe manuSya sudhI jANavuM. vyaMtara jyotika ane vaimAnikone asurakumAravatu jANavA. bhagavana nairayikone ITa yugala hoya ke aniSTa ? gautama. Ie pugala na hoya, aniSTa hoya. jema ad yugalo kahyA. tema ISTa paNa kahevA. kAMta, priya, manojJa paNa kahevA. A pAMca daMDaka che. [33] bhagavatu ! maharvika yAvata mahAsaukhya deva zuM hajAra rUpa vikuna, hajAra bhASA bolAvA samartha che? hA, samartha che. bhagavan! zuM te eka bhASA che ke hAra bhALa che? gautama! te eka bhASA che, hAra bhASA nathI. * vivecana-632,633 : * abhividhithI je du:khathI saMrakSaNa Ape ane sukhane utpanna kare che AvyA. athavA mAtA - ekAMta hitavALI. tethI ja maNIya. AnI jeo pUrve Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/9/632,633 co manojJapaNe vyAkhyA karI che, te jovI. ITAdi pUrvavata. pudgala adhikArathI A kahe che - A bhASA eka che. kemake jIva ekavathI upayoga ekavANuM che. eka jIvane eka samaye eka upayoga ja hoya che. * * * X - he pudgala adhikArathI A kahe che - * suga-634 - te kALe, te samaye gautamasvAmIe takALa udita jasumaNa puw paMja prakAza samAna lAla varSano bALasUrya joyo, joIne jAtawddha yAvatu samuw kutuhala thaI jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM Ave che yAvat namIne yAvat A pramANe kahyuM - bhagavA A sUrya zuM che?, A sUryano artha zo che? gautamAM sUrya zubha che, sUryano artha zubha che. * * bhagavatI A sUrya zuM che? A sUryanI prabhA zuM che? e pramANe ja kahetuM. e pramANe chAyA ane vezyA kahetI. * vivecana-634 : kavinIta - ugelo mAtra. tethI bALasUrya. jAsumaNA nAmaka vRkSa, tenA puSpanA prakAzavALo hovAthI lAla raMgano. -- A sUryanuM svarUpa zuM che ? sUrya zabdano artha zuM che ? sUryanuM svarUpa zubha che, sUrya vimAna pRthvIkAyikonA Atapa nAme punyaprakRtinuM udayavartI che, lokamAM paNa prazasta che ane jyotikendra che. tathA sUryano zabdArtha zubha che je kSamA, tapa, dAna ane yuddhAdi viSayaka zUravIrone mATe hitakara hoya che, te sUrya che athavA zUromAM je sAdhu che, te sUrya che. paS * dIpti. chAthA * zobhA ke pratibiMba. naiyA - varNa. - - legyA prakamathI kahe che - * sUtra-635 - bhagavana! je A zramaNa nirgastha tvayukata thaI vicare che, teo konI tejolerAne atikramaNa kare che? gautama ! eka mAsanA payayavALA zramaNa nithi vyaMtara devonI tolezyAne atikrame che. be mAsa payavivALA zramaNa ninja Asurendra vajIne bAkI bhavanavAsI devanI tejovezyAne atikame che. traNa mAsa payayavALA zramaNa asurakumAra devonI tolesyAne, cAra mAsa paryAyivALA graha-nakSatra-tArAma jyotiSa devonI toleyAne, pAMca mAsa paryAyavALA caMdra-sUrya jyotikendra jyotirAjanI toleyAne, cha mAsa paryAyavALA zramaNa saudharma-Izani devonI, sAta mAsa pacayitALA sanatakumAramAhendra devonI, ATha mAsa payayavALA bahmaloka-lAMtakanA devonI tolesAne, daza mAsa pamayivALA Anata-nNata araNaaSNuta devonI, 11mAsa parivALA jhaveyaka devonI, bara mAsa payayavALA zramaNa ninya anuttaropAtika devonI tejalecAne atikrame che. tyArapachI zukala, zukalAbhijAta thaIne pachI siddha thAya che yAvat aMta kare che. bhagavana! te ema ja che (2) kahI vicare che. * vivecana-635 - je A pratyakSa. ajAI - AryapaNe, pApakarmathI bahAra thayelA athavA bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 Ajaparyanta vartatA. taiyatnaHe * sukhAsikA tejolezyA ja prazalezyA upalANathI te sukhAsikAno hetu che, ahIM kAraNamAM kAryanA upacArathI tejolezyA zabda vaDe sukhAsikA kahela che. vIrvathati - yatikrame che. masu - amara ane baline vajIne. - - eka varSathI upara jatAM - zukla nAme abhiHvRta, amasarI, kRtajJa ItyAdi, bIja kahe che - niraticAra cAstri. sufmanA * pama zukla. ukata kathana zramaNa vizeSAzrita che, badhAM AvA che tema nahIM. $ zataka-14, uddezo-10-"kevalI" che - X - X - X - X - 0 anaMtara zukla kahyA. te tacvathI kevalI che. kevalI Adi artha pratibaddha evo dazamo uddezo kahe che - * sUtra-636 : bhagavad ! zuM kevalI, chAsthane jANe-jue? hA, jANe-jue. bhagavan! je rIte kevalI, chaSAsthane jANe-jue, te rIte siddho paNa chAsthane jANe-jue. hA, jANe-jue. bhagavAna ! zuM kevaLI, AdhovAdhikane jANe-jue ? hA, gautama ! jANejue. e pramANe paramAdhovAdhika paNa kahevA. e pramANe ja kevalI ane siddha cAvatu kevaLIne jANe ane jue. bhagavAna ! je rIte kevalI, siddhane jANe-jue, tevI rIte siddha paNa siddhane jANe-jue. hA, jANe ane jue. bhagavAna ! kevalI bole che ke uttara Ape che ? hA, bhole ane uttara (paNa) Ape. - - bhagavAna ! jema kevalI bole ke uttara Ape, te rIte siddho paNa bole ke uttara Ape ? nA, te artha samartha nathI. bhagavAna ! ema kema kaho cho ke - x cAvat siddho na bole, na uttara Ape ? gautama! kevalI, utthAnakama-baLa-vIya-yurapAkAra parAkrama sahita hoya che. jyAre siddho utthAna yAvat parAkAra parAkramathI rahita hoya che. tethI ema kahyuM ke cAvatu uttara na Ape. bhagavan! kevalI, (potAnI AMkha) khole ke baMdha kare ? hA, tema kare, e pramANe AkuMcana ke prasAraNa kare, e pramANe sthAna-zasthA-niyA kare che. [siddhomAM A badhAno niSedha jANavo.] bhagavAna ! kevalI A ratanapabhA pRthvIne ratanapabhA pRthvI e rIte jANejue ? hA, jANe-jue. - - bhagavan! je rIte kevalI ranapabhApRthvIne ranapabhAmRedI ema jANe-jue. te rIte siddho paNa ranapabhA pRedIne jANejue. hA, jANe ane jue. - bhagavAna ! kevalI, zarkarApabhA pRedIne, zarkarApabhA pRnI che, ema jANejue ? pUrvavat kahevuM. AdhasaptamI sudhI Ama kahevuM. bhagavad ! kevalI saudharma kalAne jANe-jue ? hA, jANe-jue. e pramANe ja IzAna yAvatu TyutakalAne jANe-juo. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14/-/10/636 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavanA kelI, grIveyaka vimAnane veyaka vimAna ema jANe-jue ? pUrvavata. e rIte anuttara vimAnane paNa jANe-jue. bhagavAna ! kevalI, upa prAgabhArA pRthvIne iSat prabhAsa pRthvI rUpe jANe-jue? pUrvavata [A badhuM siddhomAM paNa samajI levuM bhagavan ! kevalI, paramANu yugalane paramANu pudgalarUpe jo-jue ? pUrvavatuM. e pramANe dvipadezika skaMdha, e pramANe yAvat he bhagavana ! kevalI, anaMta padezika skaMdhane anaMtapadezika skaMdharUpe je rIte jANe-jue che, te rIte siddho paNa * * * jANe ane jue ? hA, jANe ane juo. * * bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-636 : ahIM kevalI zabdathI bhavastha kevalI ja levA. pachI siddhomAM grahaNa thaze. mAdf - pratiniyata kSetramAM avadhijJAna. - x- mANeka - pUchyuM na hoya tyAre bole. vALa na * pUchavAmAM Ave tyAre uttara Ape. tApI - urthasthAna, niSadane sthAna, tam vartamasthAna. sena - zayyA, niziva * abhataskAlika vasati. veNukana - kare. muni dIparatnasAgara dvArA karAyela zataka-14-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 6 zataka-15 * - X - X -- o caudamAM zatakanI vyAkhyA karI, have paMdaramuM AraMbhIe chIe teno pUrvanI sAthe A saMbaMdha che - anaMtara zatakamAM kevalI ratnaprabhAdi vastu jANe che, tema kahyuM, te parijJAna AtmasaMbaMdhI che. jema bhagavaMta mahAvIra gautama pAse potAnA ziSyAbhAsa gozAlakanuM narakAdi Azrita kahyuM, te kahe che - * sUga-637 : bhagavatI zrutadevatAne namaskAra, te kALe, te samaye zrAvatI nAme nagarI hatI. te zrAvatI nagarInI bahAra IzAna khUNAmAM tyAM koka nAme rabha hatuM. te zrAvatI nagarImAM hAlAha# nAme kuMbhAraNa AjIvika-upAsikA rahetI hatI, teNI A yAvata paribhUta hatI. AjIvika siddhAMtanI labdhAthI, gRhitAthI, pachitAtha, vinizcitAtha, asthimajajAvat prema-anurAga kA hatI. he AyuSyamAna ! AjIvika siddhAMta ja artha che, e ja pamarAI che, bAkI badho anartha che, ema temAM AtmAne bhAvita karI rahetI hatI. te kALe, te samaye gozAlaka maMliputra 24 varSanA payayavALo hato, te hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNamAM AjIvikasaMghanI parivarIne AjIvika siddhAMtamAM AtmAne bhAvita karato raheto. tyAre te gozALA pAse anya koI divase cha dizAcaro AvyA, te A - zANa, kalaMda, karNikAra achidra, anivaizyAyayana, gautamagra arjuna. tyAre te cha dizAyaro yuvakRtamAM kathita aSTAMga nimitta ane dezamAM mArgamAM pota-potAnA matidanothI niyUhA karIne gozAlaka maMkhaliputra pAse upasthita thayA. tyAre te gozAlaka maMliyuga. te aSTAMga mahAnimitanA koI upadeza dvArA sarve - prANa, bhUta, jIva, satvone mATe A cha anatikamaNIya vAtonA viSayamAM uttara ApavA lAgyo. te A - lAbha, alAbha, sukha, duHkha, jIvita ane maraNa. tyAre te gozALo te aSTAMga mahAnimittanA 2 upadeza mAtrathI zrAvastI nagarImAM jina na hovA chatAM huM jina chuM" tema kaheto, ArahaMta na hovA chatAM 'huM arahaMta chuM" ema kaheto, kevalI na hovA chatAM huM kevalI chuM' ema kaheto asarvajJa chatAM sarvajJa pralApato, ajina chatAM jina che tema kahevA lAgyo. * vivecana-633 : maMkhaliputra-maMkhalinAmaka maMkhano putra. 24 varSanA pravajyA payayavALo. lAdhara . dizAnI maryAdAmAM vicaratA, potAne bhagavaMtanA ziNa mAnatA evA dikacaro. TIkAkAra kahe che - dikarA eTale bhagavaMta pArthasthIbhUta ziNo. cUrNikAra kahe che bhaka pArzvanA ziyo. baiMti pAmavana - samIpe Avyo. | 3gva - ATha prakAranA nimitta - divya, satpAta, AMtarikSa, bhIma, AMga, svara, lakSaNa ane vyaMjana. pUrvata - pUrva nAmanA zrata vizeSamAM rahela. mArga eTale gItamArga ane nRtyamArga - rasama - ahIM navama zabda lupta hovAthI navamo ane [12/6] Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15l--I633 dazamo ema jANavuM. saf - svakasvakAya. phasA - mati eTale buddhi ke mati ane darzana eTale prameyano pariccheda. te mati darzana nibUta - pUrva lakSaNa zruta paryAya cUthathI uddharela. savANu - upasthita thayA. * x * x - manatimaya - oLaMgavI azakaca. vA'TRUT - pUche tyAre uttara apAya che. puruSArthanI upayogItAthI A cha kahyA che. anyathA naSTa-muTa-ciMtA-lukA Adi bIjA paNa ghaNAM nimitto dekhAya che. nine binaputrAya * ajina eTale vItaraNa thaIne potAne jina ema prakarSathI bolavAnA svabhAvavALo, e rIte bIjA pado kahevA. vizeSa e ke - una - pUjA yogya, vastra - paripUrNa jJAnAdi - 4 - * suga-638 ? tyAre zrAvatI nagarImAM zRMgATaka yAvat mAgamAM ghaNAM loko paraspara ekabIjAne Ama kahevA yAvatu parUpavA lAgyA ke - he devAnupiyo ! e pramANe kharekhara, gozAlaka maMkhaliputra jina, jinAlApI yAvatu kahevaDAvato vicare che to A vAta kaI rIte mAnavI ? te kALe, te samaye svAmI padhAryA cAvata dii uchI gaI. te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya IndrabhUti aNagAra che gautama gotranA hatA, yAvata niraMtara cha%-cha tapa karatAe pramANe jema bIja zatakamAM nirmantha uddezakamAM kahyuM che cAvatuM bhamaNa karatAM ghaNAM lokonA zabdone sAMbhaLe che. ghaNAM loko para A pramANe kahe che - he devAnupiyo ! kharekhara gozAlaka maMkhaliputra jina jinAlApI cAvata kaheto vicare che, te kema mAnavuM ? tyAre gautamanavamIe ghaNAM loko pAse A vAta sAMbhaLI, avadhArI yAvata jAtazraddha yAvatuM bhojana-pAna dekhADIne yAvata papAsanA karatAM Ama kahyuM - e pramANe he bhagavan! huM bhramaNa karato hato tyAre ItyAdi badhuM kahevuM sAvat jina zabada prakAzato vicare che. he bhagavatA A vAta kema mAnavI? tethI he bhagavanA huM gozALa saMkhalimanA utthAna-pariyANa Apa kaho tema IcchuM chuM. gautama dine saMbodhIne zramaNa bhagavAna mahAvIre gautamasvAmIne Ama kahyuM - je te ghaNAM loko paraspara ema kahe che-prarUpe che . kharekhara, gozALo jina, jinAlApI yAvata kaheto vicare che. te misyA che. he gautamahuM e pramANe kahuM chuM pAvatu prarUpuM chuM ke - - kharekhara, A gopAlaka khaliputranA khaMkhali' nAme mekha pitA hatA. te mabali saMkhane bhadrA nAme sakamAla pAvatu pratirUpa banI hatI, tyAre te bhadrA panI anya koI divase garbhiNI thaI. te kALe, te samaye zaravaNa nAme saMniveza hatuM. te trAddhimaya, timita cAvatuM devaloka samAna prakAzavALuM, prasAdIya Adi hatuM. te zaravaNa saMnivezamAM gobhahula brAhmaNa raheto hato, te Adya cAvata saparibhUta, Rveda yAvat bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 supariniSThita hato. gobahala "brAhmaNanI gozALA' hatI. tyAre te paMkhalI saMkha anya koI divase garbhiNI pI-bhAsathe kacchamAM citraphalaka laIne maMkhapaNAthI potAne bhAvita karato pUvanupUrva cAlato gAma-gAma vicarato jyAM zaravaNa saMniveza hatuM, jyAM gobhahula brAhmaNanI gauzALA hatI, tyAM Avyo. AvIne gobahula brAhmaNanI gozALAnA eka bhAgamAM bhAMDAdi rAkhyA. rAkhIne zaravaNa saMnivezanA ucca-nIca-mudayama kuLomAM gRhasAmudAnika bhikSAcayaei bhaTakato vasatimAM cotarapha mA gaveSaNA karato, vasatimAM cotarapha badhe mArga gaveSaNA karavA chatAM anyatra vasati prApta na thatAM te gobahula brAhmaNanI gozALAmAM eka khUNAmAM nivAsa karIne rahyo. tyAre te bhadrA nava mAsa bahu patipUrNa thayA, sADA sAta divasa vItyA pachI sukumAla cAvatu pratirUpa bALakane janma Apyo. tyAre te bALakanA mAtApitAe agIyAramo divasa vItyA pachI rAvatuM bhAme divase A * prakAre gauNa-guNaniSpanna nAma karyuM - jethI amAro A bALaka gobahula brAhmaNanI gozALAmAM janmyo che, tethI amArA A bALakanuM nAma gozALo-gozAlaka thAo. tyAre te bALakanA mAtApitAe gozAlaka nAma rAkhyuM. tyArapachI te gozAlaka bALaka bALabhAvathI mukata thayo, tene vijJAna pariNamyu. yauvanane pAmyo. svayaM svataMtrapaNe eka philaka karyuM svayaM citraphalakane hAthamAM laI maMkhapaNe potAne bhAvita karato vicaryo * vivecana-638 : bIjA zatakano pAMcamo "nirmantha" uddezaka paristhAna - vividha vyatikara parigamana, te ja pANyiAtika - ca>>i. sasthAna - janmathI laIne - x - - citralaka laIne pharato bhikSuka vizeSa. sumAtna sukumAra hAtha, paga ane lakSaNavyaMjana guNothI yukta. risthimaya - ddha, timita, samRddha, pramudIta, janajAnapada. - x - pAdak - eka AtmA prati - x - * sUtra-639 : te kALe, te samaye he gautama ! huM 30-varSa sudhI gRhavAsamAM rahIne, mAtA-pitA devagata thayA pachI. e pramANe jema "bhAvanA' adayayanamAM kahyuM tema cAvatuM eka devadhya grahaNa karIne muMDa thaIne, gharathI nIkaLIne aNagArapaNe patajita thayo. tyAre he gautama ! huM pahelAM vaSaravAsamAM pAkSika-pAkSika tapa karato asthigrAmanI nizrAe paheluM comAsuM rahyo. bIja vaSavAsamAM mAsa-mAsakSamaNa karato yuvaniyurthI cAlatA eka gAmathI bIje gAma vicaratA jyAM rAjagRha nagara, jyAM nAlaMdA bahAra je taMtuvAya zALA, tyAM Avyo. AvIne tyAM yathApatirUpa avagraha yAcIne - x - te taMtuvAya zALAnA eka bhAgamAM vaSavAsa svIkArIne rahyo. tyAre he gautama ! huM paheluM mAsakSamaNa svIkArIne rahelo hato. tyAre te Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-/-/639 gozAlaka maMkhaliputra hAthamAM citraphalaka laIne maMkhapaNe potAne bhAvita karato pUrvAnupUrvI cAlato yAvat vicarato jyAM rAgRhanagara, jyAM nAlaMdAnI bahAranI taMtuvAya zALA, tyAM Avyo, AvIne taMtuvAya zALAnA eka bhAgamA bhAMDAdi mUkyA. mUkIne rAjagRhanagaramAM ucca, nIca yAvat anyatra kAMya vasati na maLatAM, te ja taMtuvAya zALAnA eka bhAgamAM jyAM huM raheto hato, tyAM he gautama ! varSAvAsa svIkArI rahyo. 85 tyArapachI he gautama ! pahelAM mAsakSamaNanA pAraNAmAM huM taMtuvAya zALAthI nIkaLyo. nIkaLIne nAlaMdAnI bahArathI vacovaca thaIne jyAM rAgRhanagara hatuM tyAM Avyo, AvIne rAjagRha nagaranA ucca-nIca yAvat bhramaNa karatAM vijaya gAthApatinA gharamAM pravezyo. tyAre te vijaya gAthApati mane Avato joIne harSita-saMtuSTa thaIne jaldIthI ArAnethI ubho thayo, thaIne pAdapITha upara paga mUkI nIce utaryo. utarIne eka zATika uttarAAMga karyuM, mastake hAthanI aMjali joDI, mArA tarapha sAta-ATha pagalAM sAme Avyo. mane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, karIne mane vaMdana-namaskAra karyA, karIne mane vipulaazana, pAna, khAdima, svAdimathI patilAbhIza ema vicArI saMtuSTa thayo, pratilAbhatA paNa saMtuSTa thayo. pratilAbhIne paNa saMtuSTa thayo. tyArapachI te vijaya gAthApatinI te dravyazuddhi, dAyakazuddhi, tapasvI vizuddhi, prikaraNa zuddhi, pratigrAhaka (pAtra) zuddhi, trividha-trikaraNa zuddhithI dAna vaDe mane pratilAbhita karatA devAyuSu bAMdhyuM, saMsAra parimita karyo, tenA gharamAM A paMca divyo pragaTa thayAM, te A - vasudhArA vRSTi, paMcavarSI puSpono nipAta, vastrano upa, devadubhIno nAda, tanmadhye AkAzamAM "ahodAnaMahodAna' udghoSaNA. tyAre rAjagRhanagaramAM zrRMgATake cAvat mArgamAM ghaNAM loko paraspara A pramANe kahe che yAvat prarUpe che - hai devAnupiyo ! vijaya gAthApatine dhanya che, vijaya gAthApati kRtArtha che, kRtapunya che, kRtalakSaNa che. he devAnupriyo ! vijaya gAthApatino A loka saphaLa che, vijaya gAthApatino manuSya janma-jIvita phaLa sulabdha che ke jenA gharamAM tathArUpa sAdhune sAdhurUpa pratilAbhita karatAM A pAMca divyo pragaTa thayA. jemake vasudhArA vRSTi yAvat ahodAna-hodAnanI udghoSaNA. tethI te dhanya, kRtArtha, kRtapuNya, kRtalakSaNa, baMne loka sArthaka, sulabdha manuSya janma-jIvita phaLa te vijaya gAthApatinA thayA. tyAre te gozAlaka maMkhaliputra ghaNAM loko pAro A arthane sAMbhaLIne, samajIne samutpanna saMzaya, samutpanna kutUhala, jyAM vijaya gAthApatinuM gRha hatuM tyAM Avyo, AvIne vijaya gAthApatinA gharamAM vasudhArAnI vRSTi, paMcavarNI puSpono nipAta joyo. mane vijaya gAthApatinA gharamAMthI nIkaLato joyo, joIne haSTa-tuSTa thaI, mArI pAse Avyo, mane traNa vakhata AdakSiNa-pradakSiNA karI, mane vaMdana-namaskAra karyA, mane A pramANe kahyuM bhagavan ! tame mArA - 6 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 dharmAcArya cho, huM tamAro dharmaziSya chuM tyAre he gautama ! meM gozAlaka maMkhaliputranI A vAtano Adara na karyo, svIkAra na karyo, paNa huM mauna rahyo. tyArapachI he gautama ! huM rAjagRhanagarathI nIkaLyo, nIkaLIne nAlaMdAnI bahAra vacovacathI cAlatA jyAM taMtuvAya zALA hatI, tyAM Avyo. AvIne bIju mAsakSamaNa svIkArIne rahyo. tyArapachI, gautama ! huM bIjA mAsakSamaNanA pAraNe, taMtuvAyazALAthI nIkaLyo, nIkaLIne nAlaMdA bahArathI madhyamAM cAlatA jyAM rAjagRhanagara yAvat bhramaNa karato AnaMda gAthApatinA gharamAM pravezyo. tyAre te AnaMda gAthApati mane Avato joIne vijaya gAthapatimAM kahyA mujaba jANavuM. vizeSa e ke - mane vipula khAdha vidhithI pratilAbhaze ema vicArI saMtuSTa thayo. bAkI badhuM pUrvavat - yAvat trIjuM mAsakSamaNa svIkArIne rahyo. tyArapachI he gautama! huM trIjA mAsakSamaNanA pAraNe taMtuvAya zALAthI nIkaLyo. nIkaLIne pUrvavat yAvat bhramaNa karatAM sunaMda gAthAAtinA ghera pravezyo. tyAre sunaMda gAthApatinuM vRttAMta vijaya gAthapati mAphaka kahevuM. vizeSa e ke - mane sarvakAmaguNita bhojana vaDe pratilAbhyo. bAkI pUrvavat - - - cAvat cothuM mAsakSamaNa svIkArIne rahyo. tyAre nAlaMdA bahAra nIkaTamAM eka kollAga nAme saMniveza hatuM. niveza varNana karavuM te kollAga saMnivezamAM "bahula' nAme brAhmaNa raheto hato. te ADhya yAvat paribhUta hato. Rgveda yAvat supariniSThita hato. tyAre te bahula brAhmaNa kArtika cAtumiisakanA paDave vipula madhu-kRta saMyukta paramAthI brAhmaNone (jamADyA ane) Acamana karAvyuM. tyAre he gautama! huM cothA mAsakSamaNanA pAramae taMtuvAya zALAthI nIkaLyo, nIkaLIne nAlaMdA bahAra vaccovacathI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM kollaga saMniza hatuM, tyAM Avyo. kollAga saMnivezanA uccanIca yAvat bhramaNa karatA bahula brAhmaNanA gharamAM pravezyo. tyAre te bahula brAhmaNa mane Avato joIne - pUrvavat jANavuM. cAvat mane vipula madhu-kRta saMyukta paramAthI tilAbhaze ema vicArI tuSTa thayo. bAkI vijayagAthApativat jANavuM yAvat bahula brAhmaNanA (prazasita che.) tyAre te gauzALo maMliputra, mane taMtuvAyazALAmAM na joIne rAjagRhanagaramAM aMda-bahAra cotarapha mArI mArgaNA-veSaNA karavA lAgyo. mArI kyAMya zrutizruti-pravRttinI jANa na thatAM jyAM taMtuvAya zALA hatI tyAM Avyo. tyAM AvIne zATikA, pATikA, kuMDikA, upAnaha citraphalaka Adi brAhmaNone ApI dIdhAM, ApIne dADhI-mUcha sahita muMDana karAvyuM. karAvIne taMtuvAyazALAnI bahAra nIkaLyo. nIkaLIne nAlaMdA bAhikiAthI vacovaca cAlyo, pachI jyAM kollAga saMniveza hatuM tyAM Avyo, tyAre te kolAga saMnivezanI bahAra ghaNAM lokone paraspara ema kahetA yAvat prarUpatA (sAMbhaLyA) he devAnupiyo! bahula brAhmaNa dhanya che, ItyAdi cAvat teno janma, jIvita saphaLa che. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I639 tyAre te gozAlaka maMkhaliyuga ghaNAM loko pAse A artha sAMbhaLI, avadhArIne A - AvA prakArano tene manogata saMkalpa yAva utpanna thayo. mArA dhamaciAya, dhamapadezaka zramaNa bhagavAna mahAvIranI jevI Rddhi, dhuti, yaza, baLa, vIrya, parAkAra parAkrama ladha-prApta ane abhisanmukha thayela che, tevI bIja koI tathArUpa zramaNa ke brAhmaNanI Rddhi, dhuti yAvatuM parAkrama labdhaprApta-abhisanmukha thayela nathI. tethI niHsaMdeha A mArA dhamaciArya, dharmopadezaka, zramaNa bhagavaMta mahAvIra ahIM ja haze, ema karIne kollama saMniverAmAM dara bahAra, cAre tarapha mArI mANA-gaveSaNA karI, mane cotarapha cAvatuM zodhatAM kollAsa saMniverAnI bAhya paNitabhUmimAM mArI sanmukha AvI maLyo. tyAre te gozALo harSita-saMtuSTa thaI mane traNa vakhata dakSiNapadakSiNA karI yAvat namana karIne Ama kahyuM - he bhagavAna! tame mArA dhimaciArya cho, huM tamAro ziSya chuM. tyAre he gautamAM meM gozALAnI A vAtano svIkAra karyo. tyArapachI he gautamAM huM gozAlaka maMkhaliputra sAthe praNita bhUmimAM cha varSa sudhI lAbha-lAbha, sukha-du:kha, sakAra-satkArane anubhavato anitya jagarikA karato vicaryo. * vivecana-639 - HTTRvAsa - gRhavAsa, sevIne, e pramANe vAra sUtranA bIjA zrutaskaMdhanA 15mAM bhAvanA adhyayanamAM kahyA mujaba. AnA dvArA ema sUcave che ke - abhigraha samApta thatAM, hiraca-savANadino tyAga karIne, pravajyA svIkAranA prathama varSe, nizrA karIne paheluM aMtarAvAsa-varSanA prathama avasaramAM - jemAM vaSa thAya te aMtara varSa athavA aMtaramAM arthAt zodhela kSetra prApta na thavA chatAM sAdhune avazya AvAsa karasvo joIe te aMtarAvAsa arthAt varSAkALa eTale cAtumiisaka avasthAna. bIjA varSe, kuviMdazALAmAM. mukalAkAra hAtha karyA che jeNe te 'saMjali maheliya hatye'vazuddha * odanAdi dravya zuddha-udgamAdi doSarahita dAna, thAyaTTA - AzaMsAdi doSarahita dAyaka, ema bIjuM paNa. vidaLa - ukta lakSaNathI vividha athavA kRta-kArita-anumita bhedathI, trikaraNa-mana, vacana, kAyAthI zuddha. vasudhArAdravyarUpa dhArAnI vRSTi. - X - yaW - sva prayojanagRta. yetavamavana - phaLavat kRta. sayA - A loka, paralokanA zubha phaLane karela, janma ane jIvitanuM je phaLa che. taNAva - tathAvidha avijJAtavata vizeSa. sAyA - zramaNamAM, sAdhupa - sAdhu AkAra, dharmatavAsa * ziyAdinA grahaNane mATe paNa ziSya thAya, tethI kahe che - dharma-ziSya. anartvANI - khaMDa-khAdhAdi lakSaNa bhojana vaDe. gufunya - abhilASabhUta sAdithI thayela, te sarva kAmaguNita, paramagna * khIra vaDe. mAthAma0 - te bhojanadAna pachI, tenI zuddhi mATe Acamana karAvIne arthAt jamADIne. sAmatara vAri - bAhya ane atyaMtara sahita. mayaTUTRArvasaT - anvayathI mArgaNa ane vyatirekathI gaveSaNa. * x * puru - saMbhaLAya te zruti-zabda, temAM AMkha vaDe jotAM,artha zabdazI nizcaya 88 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 karAyela zruti levI. - kSati, chIMka. A paNa na dekhAtAM manuSyanI hoya. pathara - pravRtti, vAta. safthA - paraghAna vastro, pAyA - uttarIya vastro, kyAMka fkavA - rAMdhavAnA vAsaNa, paNa dekhAya che. mAdo AyAma - zATikAdi brAhmaNane Ape che. karoDuM - dADhI-mUMcha sahita. muM - muMDana karAvyuM. pAyamUni - bhAMDa vizrAma sthAna athavA manojJabhUmimAM. mafjasamatrA - maLyo. -x- bhagavaMte akSINa sagapaNAthI, paricayathI kiMcita neha garbhita anukaMpAvI, chAsthatAthI anAmata doSa na jANIne ane avazya thanAra ema samajIne e (artha) vAtane svIkArI, anitya yitA karI. * sUtra-640 : tyArapachI he gautama! huM anya koI divase prathama zaradakALa samayamAM (jyAre) anAvRSTi thayela (tyAre) gozALA sAthe siddhArthagrAma nagarathI kumarigrAma nagare vihAra karavA nIkaLyo, te siddhArthagrAma nagarathI kumarigrAma nagaranA aMtaramAM eka moTo talano choDa, puSa-patra yukta haryobharyo, zrI vaDe ati zobhato raheto hato. tyAre te gozALA talano choDa joIne, mane vaMdananamaskAra karIne Ama pUchayuM ke - he bhagavan! A talano choDa niujha thaze ke nahIM? A sAta talapuuane marIne kyAM jaze ? kyAM utANa thaze ? (bhAre meM ka0 A talano choDa nirm thaze, A sAd dla paMpa marIne Aja talanA choDamAM sAta tala rUpe utpanna thaze. tyAre te gauzALAe meM Ama kahetA, A vAtanI zraddhA na karI, pratIti na karI, racI na karI, kathananI azraddhA, Apati, aruci karIne mArA nimite "A mithyAvAdI thaI jAya" ema vicArIne mArI pAsethI dhIme-dhIme pAchaLa sarakyo, sarakIne jyAM talano choDa hato tyAM gayo. jaIne te talanA choDane mATI sahita samUla ukhADIne ekAMte pheMkI dIdho. he gautama! te ja kSaNe divya vAdaLo pragaTa thayA, tyArapachI te divya vAdaLa jaldIthI garjavA lAgyA, turaMta ja vijaLIo thavA lAgI, zIghatAthI ati mATI ke ati pANI na thAya te rIte pANInI baMdo varasI, raja ane dhULane zAMta karI dIdhI, divya salIlaudaka varNa vastra jyAM te talano choDa rahelo, te tyAM ja coMTI gayo, tyAM ja baddhamula thaIne tyAMja sthira thaI gayo. te sAta vaNapunA jIvo marIne pharI te ja talanA choDamAM eka talaphalikAmAM sAta talarUpe utpanna thayA. * vivecana-64o : siddhAMta bhASAthI mANasara-poSane zarada kahe che. temAM prathama zaratukALa eTale mAgasaramAM, varSA thayela na hatI tyAre, bIjA koI Aso ane kAratakane zaratranuM kahe che. "aAvRSTine kAraNe temAM paNa vicaraNamAM koI doSa nathI "- A vAta asaMgata che. bhagavaMta paNa avazya paryuSaNanA katavyapaNAcI, paryuSaNa kaNa kare. hafthAniHTTI - vanaspatithI ati zobhatuM. * * "tyAre meM gozALAne Ama kahyuM." ahIM jo ke bhagavaMtane pUrvakALe svIkRta maunano abhigraha chatAM uttara Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-|-/640 ApavAne mATe kadAca koI vacananI chuTTI abhigrahamAM saMbhave che. tijJasaMniyALu - talanI phaLImAM, marma paLAya - mane AzrIne "A mithyAvAdI thAo" evo vikalpa karIne. amavAd - abhra rUpa vA-pANInA daliko. pataLatAvar3a - prakarSathI garje che. - x - nAmaTTiya - ati kAdava nahIM te rIte. pavittapasiya - pravila vipuSa, carettuviLAsaLa - raja eTale vAyuthI uDela AkAzavartI reNu - bhUmisthita dhULa, te baMnene upazamaka, saninona - zItAdi mahAnadInA jevo rasamaya. CE * sUtra-641 thI 644 -- [641] tyArapachI he gautama ! huM gozAlaka maMkhaliputra sAthe jyAM kuMDagrAmanagara hatuM tyAM Avyo, tyAre te kuMDagrAma nagaranI bahAra vaizyAyana nAme bAla tapasvI niraMtara chaTTha-chaThThanA tapakarma sAthe be hAthane uMcA karI-karIne sUryAbhimukha rahI, AtAnA bhUmimAM ApanA leto vicarato hato. sUryanA tejathI tapelI te juo cotarapha paDatI hatI. prANa-bhUta-jIva-savanI anukaMpAthI te paDatI evI june vAraMvAra tyAMne tyAM rAkhato hato. - tyAre te gozALAe vaizyAyana bAlatapasvIne joyo, joIne mArI pAsethI dhIme-dhIme pAchaLa sarakyo, sarakIne jyAM vaizyAyana bAlatapasvI hato, tyAM gayo, jaIne bAlatapavIne Ama kahyuM. zuM tame tattvajJa ke tapavI muni cho ke "jUnA rAjjAtara cho ? tyAre te vaizyAyane gozALAnA A kathanano Adara na karyo, svIkAryuM nahIM, paNa mauna rahyo. tyAre te gozALAo, vaizyAyanane be traNa vakhata Ama pUchyuM ke zuM tame tattvajJa ke muni vat zayyAtara cho ? tyAre te vaizyAyane gozALAe be-traNa vakhata Ama kahetA zIghra kopita thayo yAvat dAMta kacakacAvato AtApanA bhUmithI utaryo, utarIne taijasa samudghatithI samavahata thayo, thaIne sAta-ATha pagalAM pAcho khasyo, khasIne gozALAnA vadhane mATe zarIramAM rahela tejane bahAra kADhyuM, tyAre he gautama ! meM gauzALAnI anukaMpA mATe vaizyAyananA teja ne pratisaMharaNArthe tenA mArgamAM zItala tejolezyA bahAra kADhI, jethI mArI zItala tejolezyAthI vaizyAyananI tejolezyAno pratighAta thaI jAya. tyAre te vaizyAyana, mArI zItala tejolezyAthI potAnI uSNa tejolezyAno pratighAta thayo jANIne gauzALAnA zarIrane kaMI paNa AbAdhA ke vyAbAdhA ke zarIra chaMda na karI zakyAnuM joIne, potAnI tejolezyAne pAchI saMharI lIdhI, saMharIne mane ema kahyuM ke meM jANI lIdhuM bhagavan ! meM jANI lIdhuM. - tyAre te gozALAe mane ema kahyuM ke bhagavana ! A jUonA zayyAtare, Apane ema zuM kahyuM ke "meM jANI lIdhuM, bhagavan ! meM samajI lIdhuM.'' tyAre he gautama ! meM gozALAne kahyuM ke he gozALA ! tuM vaizyAyana bAlatapavIne joIne mArI pAsethI maunapUrvaka pAcho sarakIne vaizyAyana pAse gayo, jaIne vaizyAyanane pUchyuM ke - zuM tame tattvajJa ke tapavI muni cho athavA jUonA - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 zayyAtara cho ? tyAre te vaizyAyane, tArA A kathanano Adara na karyo, svIkAra na karyo paNa mauna rahyA. tyAre he gauzALA ! te bAlatapasvIne bIjI-trIjI vakhata paNa pUchyuM ke tame tattvajJa ke tapasvI muni yAvat zayyAtara cho ?, tyAre te vaizyAyane, tane bIjI-trIjI vakhata Ama kaheto jANIne ati kopita thaI yAvat pAchA khassA, khasIne tArA vadhane mATe zarIramAMthI teolezyA kADhI. tyAre te gozALA ! meM tArI anukaMpAthI vaizyAyana bAlatapasvInI uSNa teolezyAnA pratisaMharaNa mATe, tenA mArgamAM zItala tejalezyA choDI yAvat tene pratihata jANIne tArA zarIrane kaMIpaNa AbAdhA ke vyAbAdhA ke zarIra chaMda na karAyela joIne teNe uSNa tejovezyA pAchI saMharI lIdhI, saMharIne mane kahyuM - bhagavan ! meM jANI lIdhuM, bhagavan ! meM samajI lIdhuM. - - tyAre te gozAlake mArI pAsethI A arthane sAMbhaLI, avadhArIne bhayabhIta thayo yAvat saMjAta bhayathI mane vaMdana, namana karIne, mane ema pUchyuM ke bhagavan ! saMkSipta vipula tejolezyA kaI rIte prApta thAya ? tyAre he gautama ! meM gozAlakane kahyuM gozAlaka ! je nakhasahita baMdha karela muThThI jeTalA aDadanA bAkuLA tathA eka kogaLA jeTalAM pANIthI niraMtara chaTTha-chaThThanA tapazcaraNapUrvaka baMne hAtha uMcA rAkhIne yAvat AtApanA laI visare, tene cha mAsane aMte saMkSipta-vipula tejolezyA prApta thAya che. tyAre gozAlake mArI A vAtane samyak vinayapUrvaka svIkArI. [64ra] tyAre he gautama ! huM anya koI divase gozALA maMkhaliputranI sAthe kUrmagrAma nagarathI siddhArtha grAma nagare vicaravA nIkaLyo. jyAre ame te sthAnanI najIka AvyA. jyAM te talano choDa hato, tyAre te gozALAe kahyuM bhagavan ! Ape te divase mane Ama kahela vat prarUpela ke he gozALA ! A talano choDa niSpanna thaze, yAvat sAta tala utpanna thaze. te mithyA che, te A pratyakSa dekhAya che ke A te talano choDa niSpanna thayo nathI, aniSpanna ja che ane te sAta talapuSpajIvo vIne A talanA choDamAM, tenI eka talanI phaLImAM sAta tala utpanna thayA nathI. tyAre he gautama ! meM gozALAne kahyuM - tyAre meM kahelA yAvat prarUpelA A kathananI te zraddhA, prIti, ruci karI na hatI. e kathananI azraddhA, aprIti, aruci karato, mArA nimitte A mithyAvAdI thAo, ema vicArI mArI pAsethI nIkaLI, dhIme dhIme pAcho khasyo, khasIne jyAM talano choDa hato, tyAM gayo. yAvat ekAMtamAM te choDa pheMkI dIdho. he gozALA ! tatkSaNa ja divya vAdaLo pragaTyA. tyAre te divya vAdaLo yAvat te talano choDa eka tala phaLImAM sAta tala rUpe utpanna thayo. he gozALA ! e rIte te talano choDa niSpanna ja che, aniSpanna nathI, te sAta tala puNyajIvo paNa marIne A ja talano choDanI eka talaphaLImAM sAta tala rUpe utpanna thayA che. A prakAre he gozAlaka ! vanaspatikAyika pravRtta parihAra pahire che. 90 - Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-/-/641 thI 644 tyAre te gozAlake mArA e kathananI yAvat prarUpelA e arthanI zraddhAdi na karyA, e kathananI azraddhA yAvat arUci karI, jyAM talano choDa hato, tyAM jaIne talanA choDanI talaphaLI toDI toDIne tene hathelImAM rAkhIne masaLIne sAta tala bahAra kADhyA. tyArapachI te gauzALAo te sAta talane gaNatAM A AvA prakArano manogata saMkalpa yAvat utpanna thayo - badhAM jIva A prakAre parivRtya parihAra kare che. he gautama ! A gozAlakano parivarta che ane te gautama ! A gauzALAnuM mArI pAsethI potAnuM pRthak vicaraNa che. [643] tyAre te gozAlaka maMliputre nakhasahita eka muThThImAM Ave teTalAM aDadanA bAkuLA ane eka kogaLA jeTaluM pANI laIne niraMtara chaTThachaThThanA tapokarma pUrvaka, be hAthane uMcA rAkhIne yAvat vicaravA lAgyo. tyAre te gauzALAne cha mAsane aMte saMkSipta vipula tejolezyA utpanna thaI. [644] tyAre te gozAlaka maMkhaliputrane anya koI divase A cha dizAcaro, tenI pAse AvyA. te A - zANa Adi pUrvavat kahevuM yAvat ajina hovA chatAM jina zabda prakAzato vicare che. 1 he gautama! kharekhara te gozALo jina nathI, te jinapralApI yAvat jinazabdane bolato vicare che. vastutaH gozALo ajina che, jinapalApI che yAvat jina zabdane svayaM prakAzato vicare che. tyArapachI te mahA moTI mahat padAzivanI jema pAchI pharI. tyAre zrAvastI nagarInA zrRMgATake yAvat ghaNAM loko paraspara yAvat prarUpavA lAgyA ke he devAnupiyo! gauzALo potAne jina, jinapalApI kaheto yAvat vire che, te mithyA che. zramaNa bhagavan mahAvIra e pramANe kahe che yAvat prarUpe che ke te gozAlaka maMkhaliputranA maMkhalI nAme maMkha pitA hatA, ItyAdi badhuM pUrvota kathana jANavuM - kahevuM yAvat te jina nathI chatAM jina zabda bolato vicare che. paNa te gozALo jina nathI, mAtra nipalApI thaI vicare che. zramaNa bhagavan mahAvIra jina che, jina kahetA evA yavat jina zabdane prakAzatA vicAre che. tyAre te gozALAe ghaNAM loko pAse A kathA sAMbhaLIne avadhAryuM. te ati krodhita thayo yAvat dAMta kacakacAvato AtApanA bhUmithI nIce utaryo, utarIne zrAvastInagarI vacovacathI hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArapaNe Avyo. AvIne hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArapaNamAM AjIvika saMghathI pavRitta thaIne, ati roSa dhAraNa karato tyAM rahyo. * vivecana-641 thI 644 : prANAdinI sAmAnyathI je dayA, tenA vaDe athavA 'jU' ja ucchvAsAdi prANathI bhAvathI prANa che, hovAnA dharmakatvathI bhUta, upayoga lakSaNatvathI jIva, satva yuktatAthI satta. vi mayaM muLI mukhiy . zuM tame tapasvI cho ke jJAta tattva cho athavA zuM tame tapasvI cho athavA zuM tame yati ke grahagRhita cho? ke vikalpe jUonA sthAna dAtA cho? bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 0 sattarR pADuM pratyana vizeSArthe uMTanI jema prahAra karavA, sIsipna tevaOI pote karelI uSNa tejolezyA. me yamenuM yaMLavavameya - he bhagavan ! meM te jANye-samajI lIdhuM ke bhagavat ApanI kRpAthI A baLyo nathI. saMbhramArge gata zabdanuM punaH punaH uccAraNa che ahIM bhagavaMte gozALAnuM saMrakSaNa karyu, te sarAgatva ane sattvadayAthI che, je sunakSatra-sarvAnubhUti munionuM na karyuM te vItarAgatvathI ane anupajIvakatva labdhi athavA avazya bhAvibhAvatvathI jANavuM. saMcitavina temaneze - saMkSipta aprayogakALamAM ane vipula-prayogakALamAM tejolezyA labdhi vizeSa. sAm - nakha sahita arthAt je muThThI baMdha karAtA AMgaLInA nakha aMguThA nIce rahe dhummA piDiyAT - kubhASa eTale aDadhA pakva maga Adi ke aDada, vivakAsaI - vikaTa eTale jaLa, teno Azaya ke AzrayasthAna. tene vRddho cullubhara (koLIyA jeTaluM) kahe che - 4 - 4 - vAsAvAo paTTAra - parivRtya eTale marI marIne te ja vanaspatizarIrano pariMbhoga, temAM ja utpAda. raghukura - toDe che, paTTa - parivartavAda, - 4 - 4 - nA sive - zivarAjarSi caritra mujaba. vaM yavi - prajJApakane jaNAvatuM upacihana. - sUtra-645 thI 647 : [645] te kALe, te samaye zramaNa bhagavan mahAvIranA ziSya, AnaMda nAme sthavira, je prakRtibhadraka yAvat vinIta hatA, niraMtara chaTTha-chaThThanA tapokarma vaDe saMyama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA vicaratA hatA. tyAre te AnaMda sthavira chaTTha tapanA pAraNe prathama poiisamAM jema gautamasvAmImAM kaheluM tema pUche che, te rIte yAvat ucca-nIca-madhyama yAvat (gRhomAM) bhramaNa karatAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNanI najIkathI pasAra thayA. 92 tyAre te gozAlaka maMkhaliputre AnaMdasthavirane hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNanI nIkaTathI pasAra thatAM joyA. joIne Ama kahyuM - he AnaMda ! ahIM Ava. eka moTuM dRSTAMta sAMbhaLa. tyAre te AnaMda sthavira gozALAe Ama kahyuM tyAre hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNamAM jyAM gozALo hato tyAM AvyA. tyAre te gozAlake AnaMda sthatine kahyuM - he AnaMda ! e pramANe AjathI ghaNAM varSo pUrve keTalAMka uccanIya vaNiko arthAarthI, athalubdha, arthagaveSI, arthakAMkSita, arthapipAsu, arthanI gaveSaNArthe vividha vipula kariyANAnA vAsaNAdinA gADA-gADI bharIne ane ghaNuM ja bhojana-pAnanuM pAtheya laIne eka mahAn agAmika, anaudhika, chinnapAta, lAMbA mArgavALI aTavImAM pravezyA. tyAre te vaNikoe, te akAmita, anaudhika, chinnApata dIrgha mArgavALI aTavInA koI dezamAM pahoMcIne te pUrvagRhita pANI anukrame pItA-pItA te pANI puru thaI gayuM. tyAre te vaNiko, pANI khalAsa thaI javAthI tRSAthI parAbhUta thaIne paraspara bolAvIne, ekabIjAne kahyuM - he devAnupiyo! A pramANe ApaNe A agrAmika yAvat aTavImAM koI deza bhAgamAM pahoMcatA ja te pUrvagRhita udaka Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I64pa thI 40 anukrame pIvAtAvAtA khalAsa thaI gayela che. to he devAnapiyo ApaNA mATe e zreyakara che ke ApaNe A agrAmika yAvatu aTavImAM cotarapha pANInI mANi-gaveSaNA karIe. ema vicArI paraspara pAse A kathanano svIkAra karyo tyArapachI te agAmika yAvatu aTavImAM cotarapha pANInI mAgaNI gaveSaNA kare che. cotarapha pANInI mANiA gaveSaNA karatAM eka moTA vanakhaMDamAM pahoMcyA, je kRNa, kRNAlabhAsa yAvatu prasaEliAdAyaka ane prAsAdIya yAvatu pratirUpa hatuM. te vanakhaMDanA bahu madhya dezabhAgamAM eka moTo rAphaDo joyo. te rAphaDAnA cAra uMce uThelA, siMhanI kezarA samAna cAra zarIra hatA. tIjI phelAyelA hatA. nIce ahadaufkAre, ardhasarSa saMsthAna saMsthita prAsAdIya pAvatu pratirUpa hatA. tyAre te vaNiko harSita, saMtuSTa thaIne ekabIjAne bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM - he devAnupiyo ! ApaNe A AgAmika yAvat aTavImAM cotarapha mANA-gaveSaNA karatAM A vanakhaMDa joyuM je kRNa yAvat kRNAvabhAsa che, A vanakhaMDanA bahumadhyadeza bhAgamAM A rAphaDo joyo, A rAphaDAnA ati uMcA cAvatu pratirUpa cAra zarIrakAra che. to he devAnupiyo ! e zreyaskara che ke ApaNe A rAphaDAnA pahelAM zikharane bhedIe. ahIM ghaNuM udAra zreSTha pANI maLaze. tyAre te vaNikoe paraspara pAse A kathana svIkAryuM. pachI te rAphaDAnuM paheluM zikhara metha. teoe tyAM svaccha, pathya, uttama, halakuM sphaTikavaNa udAra, zreSTha jaLane joyuM. tyAre te ko hasTa-tuSTa thaIne te pANI pIdhuM. potAnA vAhanone pAyuM, vAsaNo bhaya. pharI vakhata teoe ekabIjAne Ama kahyuM - e rIte he devAnupiyo ! ApaNe A rAphaDAnA pahelAM zIkharane bhedatA udAra zreSTha jaLa meLavyuM. huM devAnapiyo ApaNe mATe zreyakara che ke A rAphaDAnA bIjA zikharane paNa bhedIe. tenAthI ApaNane paryApta uttama suvaNarana prApta thaze. tyAre te vaNiko ekabIjAnI pAse A kathanane sAMbhaLIne, te rAphaDAnuM bIjuM zikhara bhevuM, teoe tyAM svaccha, jAnya, tapanIya mahAI, mahAI, mahAI, udAra, zreSTha suvarNa prApta karyuM. tyAre te vaNikoe harSita, saMtuSTa thaIne bhAjano, bhaya, bharIne vAhanone paNa bharI lIdhAM. - trIjI vakhata paNa ekabIjAne Ama kahyuM - he devAnupiyo ! ApaNe A rAphaDAnuM paheluM zikhara bheLu ane udara zreSTha jaLa maLyuM. bIjA zikharane bhe ane udAra zreSTha suvarNa maLyuM. he devAnupiyo ! e zreyaskara che ke ApaNe A saphaDAnuM trIjuM zikhara paNa bhedIe. emAMthI ApaNane udara maNiratna prApta thaze. tyAre te vaNikoe ekabIja pAse kathanane svIkAryuM svIkArIne te rAphaDAnuM trIjuM zikhara paNa bhe, temAMthI vimala, nirmala, ati goLa, nikala, mahAI, mahAI, mahAI, udara, maNirano prApta karyA tyAre te vaNikoe harSita, saMtuSTa thaIne vAsaNo ane pravahaNa bharI lIdhuM. cothI vakhata ekabIjAne bolAvIne kahyuM - devAnupiyo ! ApaNe A 94 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 rIte A rAphaDAnuM paheluM zikhara bhedIne udAra zreSTha jaLa meLavyuMbIjA zikharane bhedIne udAra savarNa rana meLavyuM. trIjuM zikhara bhedIne udAra maNiratna meLavyuM, ApaNe zreyakara che ke A rAphaDAnuM cothuM zikhara bhedIne uttama, mahAI, mahA& udara vajana meLavazuM. tyAre te vaNikomAMno eka vaNika, je hitakAmI, sukhakAmI, pathyakAmI, anukaMpaka, niHzreyAsika, hitasukhaniHzreyasakAmI hato, te vaNike A pramANe kahyuM - he devAnapiyo ApaNe A saphaDAnA pahelA zikharane bhedIne udara, zreSTha jaLa vAva trIjA zikharane bhedIne udara maNirano prApta karyA have basa karo. ApaNe mATe ATaluM payapata che, A yoA zikharane na bhedo, cothuM zikhara ApaNe upasarga karanAruM thaze. tyAre te vaNikoe te hitakAmI, sukhakAmI yAvat hitasukha niHzeyasakAmI vaNikane Ama kahetA yAvata parUpatA, te AnI zraddhA yAvatuM ci na karI, A kathananI azraddhA cAvatuM aruci karIne te rAphaDAnuM cothuM zikhara bhayu. temAMthI tyAM ugraviSa, caMDaviSa, zoraviNa, mahAviSa, atikAya, mahAkAya, masi ane mA samAna kALo, viSaroSa purNa nayanavALo, aMjanakuMja samAna kAMtivALo, lAla AMkhovALo, caMcaLa-cAlatI-amalayugala jIbhavALo, pRedItalanI veNI samAna, utkaTa-Ta-kuTila-jaTila-karkaza-vikaTa-phaTATopa karavAmAM dama, luhAranI dhamaNa samAna dhamadhamato - anAkalita pracaMDa tIvra roSavALo-samukhIvarita-capaLa-dhamadhama karato dRSTivila sarSa saMghati thayo. tyAre te daiSTiviSa saI, te vaNikothI saMghana pAmatA ati krodhita thayo yAvatu misamisATa karato dhIme dhIme uo, uThIne sarasara karato rAphaDAnA zikharale caDyo, caDIne suryane ekITase joyo. joIne te vaNikone animeSa daiSTie cotarapha joyA. tyAre te vaNiko, te dRSTiviSa sarva vaDe animeSa dRSTie cotaraphathI sArI rIte avalokAtA (vAgha) zIgha ja bhAMDa-maga-upakaraNa sameta eka ja prahArathI kUTAghAta samAna bhammarAzi thaI gayA. temAM je vaNika te vaNikono hitakAmaka cAvatuM hita-sukha-niHzreyasakAmaka hato, tenI anukaMpAvI devatAe mAMDa-mAsa-upakaraNa sahita tene tenA potAnA nagaramAM pahoMcADI dIdho. e pramANe che AnaMda ! tArA dhamaciya, dharmopadezaka, zramaNa, jJAtapu, udArapayaya prApta karela che. udara kIrti, vaNa, zabda, blokane deva-manuSya-asura sahitanA lokamAM purAya che, guMje che, sattAya che ke "A pramANe zramaNa bhagavaMta mahAvIra che." paNa je mArA viSayamAM Aja pachI kaMIpaNa kaheze, to jema te rAphaDAnA sarve potAnA tapa, tejathI eka ja prahAramAM-TAghAtathI te vaNikone bALIne rAkha karI dIdhA, tema huM paNa temane bALIne rAkha karI daIza, paraMtu che AnaMda ! jema vaNika, te vaNikono hitakAmaka cAvatuM niHzreyasakAmaka hato, tene anukaMpAvI devatAe bhAMDa-ma-upakaraNa sahita cAvatu nagaramAM pahoMcADyo. tema huM paNa tAruM saMrakSaNa ane saMzodhana karIza. tethI he AnaMda ! tuM ja ane Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I64pa thI 40 96 tArA dhimaciArya ane dhamopadezaka zramaNa jJAtaputrane A vAta kara.. tyAre te AnaMda sthavira gozAlaka pAse A vAta sAMbhaLIne bhayabhIta thayo cAvatu saMbhAtabhaya, gozALA pAsethI hAlAhala kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNathI nIkaLyo, nIkaLIne zIgha, varita zrAvatI nagarInI madhyethI nIkaLyo, nIkaLIne jyAM koika caitya hatuM, jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM Avyo. AvIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata AdakSiNapradakSiNA karI, karIne vaMdana-namaskAra karyo, karIne Ama kahyuM - he bhagavan! e pramANe chaThTha tapanA pAraNe ApanI anujJA pAmIne zrAvatI nagarInA ucca-nIca yAvatuM bhramaNa karatAM hAlAhalA kuMbhAraNa yAvata pasAra thato hato tyAre gozAlake mane hAlAhalA samIpe cAvata joyo, joIne kahyuM ke - he ANaMda ! ahIM Ava. eka moTuM TAMta sAMbhaLa. tyAre huM gozALAe bolAvatA hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArASaNamAM gozALA pAse gayo. tyAre te gorALAe mane Ama kahyuM - he ANaMda ! ghaNAM kALa pUrve keTalAMka uccanIca vaNiko hatA. ItyAdi pUrvavatuM badhuM kahevuM. 4i6] he bhagavana to zuM gozAlaka potAnA tapatejathI eka prahAramAM kUTAghAta samAna bhamarAzi karavA samartha che ? bhagavan! gozALAno A viSayamaex che ke te AvuM karavAne samartha paNa che? he AnaMda / gozALo cAvata tema karavA samartha che. * x * x * paNa arahaMta bhagavaMtane tema na karI zake. paraMtu temane upalApa karI zake. te AnaMda gozALAnuM jeTaluM tapa-teja che, tethI anaMtaguNa viziSThatara tapa-teja nagAra bhagavaMtonuM che, paNa aNagAra bhagavaMto kSAMtikSama hoya che. he AnaMda ! jeTaluM aNagAra bhagavaMtanuM tapa teja che, tethI anaMtaguNa viziSTatA tapa-teja sthavira bhagavaMtonuM che, paNa sthaviro amtikSama hoya che. he ANaMda sthaviro je tapateja che, tethI anaMta guNa viziSTatara tapa-teja arahaMta bhagavaMtonuM che, paraMtu arahaMtonuM tapa-dja che. kemake teo kSAMtikSama che. he AnaMda ! tethI gozALo potAnA tapa-teja dvArA yAvatuM bhasma karavAmAM samartha che. he naMda ! e teno viSaya che, ane tema karavAne samartha paNa che. paNa arihaMta bhagavaMtane nahIM, hA, temane parirUpita to karI zake che. [64] he AnaMda ! tuM ja, gautamAdi zramaNa nigranthone A vAta kahe ke - he A tamArAthI koIe gozAlaka maMkhaliputrane dhArmika pratiperaNAthI pratipreraNA na karavI. dhArmika pratisAraNAthI pratisAraNA na karavI, dhArmika pratyapacArathI atyAcAra na kare. kemake gozAlake zramaNa nigrantho prati vizeSa mithyAtvabhAva dhAraNa karela che. tyAre te AnaMda sthavira zramaNa bhagavaMta mahAvIrane Ama kahetA sAMbhaLIne bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karI, gautamAdi zramaNa nigrantho pAse AvyA, AvIne teone AmaMyA, AmaMjhIne kahyuM ke - he AyoM chaOMnA pAraNe bhagavaMtanI anujJA pAmIne zrAvastInagarInA ucca-nIca Adi badhuM pUrvavat kahevuM yAvatu bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 jJAdo A kathana karela che, tamArAmAMthI koIe he yAvata te mithyAtvI thayo che. * vivecana-645 thI 647 : 3maya - viziSTa daSTAMta, varAtatA! - dIrdha atIta kALamAM, bIvI - uttama, anutama. sthiO - dravya prayojana. asthinuddha - dravya lAlasA, tethI ja arcanI gaveSaNA karatA, prApta thavA chatAM dhananI IcchA nATa na thaI hoya, cApAd arthaviSayamAM saMjAta vRNA. pAyaHvyavahArane arthe bhAMDa ke kariyANArUpa bhAMDa, paNa bhAjana nahIM te. mA DIsA DuM - gADI-gADAMno samUha. matta paUTUsthayaur - bhakta, pAna rUpa je bhAyuM ke pAtheya. arfmaya - agrAmika ke akAmika - abhilASa na kasvAnA viSayarUpa. koIva - avidhamAna agAdha jaLapravAha. fchatrAvAva - AvAgamana rahita, rAma - lAMbo mArga ke kALavALI. kaNa, kRNAvabhAsa. ahIM yAvata karaNI nIla-stIlAbhAsa, harita-haritAdbhAse Adi. vava - vabhIka, rAphaDo. vapu - zarIra, zikhara. amukAyA - abhyargata, ucca. nisattA * abhividhithI nirgata saTa-tenA avayavarUpa, siMhanI kezarAvatuM. ahIM tenuM urdhvagata svarUpa kahyuM. have tIkhuM kahe che - susaMvRta, ati vistIrNa nahIM. adho - addha saparUpa. jevuM sApanuM peTa chedIne pucchathI urvIkRta evuM. - x *x - morAne Tvie Adi-AvI bhUmi gatamAM udaka hoya che. rAphaDAmAM gartA avazya hoya, zikhara bhedatA gartA pragaTa thaze. temAM pANI haze. ajI - nirmaLa, paltha - rogopazama hetu, narca - saMskAra rahita. - x * jenI sphaTika varNa AbhA che, tevuM tethI ja pradhAna ane uckRSTAvathI udakaratna jevuM - baLado Adi. - X * ma - nirmaLa, - kRtrima, tapanIya, mahAprayojana, mahAmUlya, mahatAne yogya, AvanArA maLathI hita, svAbhAvika maLa hita, atyaMta goLa, trAsAdiranA doSarahita, vaja nAme ratna. hita - apAya abhAva, sua - AnaMdarUpa, pantha - AnaMdanuM kAraNa, ANukrapitA - anukaMpAthI vicaranAra, nilesa - je mokSane Icche che, A badhAMne sAthe guNarUpa kahevA hitAdi kahyuM. have bahu thayuM, anaM zabda paryApta arthamAM che, AtyaMtika pratiSedha batAvavA A zabda che. *x - (te sarpa kevo che ?) durjara vidhavALo, jotAnI sAthe manuSyakAyA baLavA lAge tevuM viSa, pamparAe hajAra puruSane haNavAmAM samartha viSa, jaMbUdvIpa pramANa dehamAM vyApavA samartha viSa - - atikAyomAM paNa atikAya-mahAkAya. kAjaLa ane sonAne tapAvavAnA vAsaNa vizeSanI jema kALo. dRSTiviSa ane roSathI pUrNa, aMjana paMjanA samUha jevI dIptivALo, - X* lAla AMkhovALo, ati capaLa, lapalapAya thatI be jIbhavALo. paraNitalanI veNI-kezabaMdha vizeSa mAphaka kemake kALo-lAMbo-plAdi sAdharma che bIjA vaDe avaMsanIya hovAthI utkaTa, vyakta, svarUpathI vakra, jaTila, - x - baLavAnapaNAthI niSThara, vItIrNa, kRNAno AraMbha karavAmAM dakSa. loTAnI jema dhamAto - agni vaDe tapAvAyela, dhamadhamato - X - anivArita ke anAkalita aprameya caMDa tIvra roSavALo - x - kUtarAnI jema bhasato hoya tevo, ati capaLa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I64pa thI 40 - X - te sarpa hato. sarpanI gati darzAvatA kahe che - sarasara sakato, te sUryane jue che, jethI daSTirUpa viSa tINa bane. * x * eka ja prakAramAM jemAM bhasmIkaraNa karI zake tevo, pASANamaya mAraNa mahAyaMtranI jema haNato. * x * paryAya eTale avasthA. kIti-sarva dizA vyApI sAdhuvAda, varNa-eka dizA vyApI, zabda-ardha dizAvApI, zloka-prazaMsA. - X - puvvata - jatAM, juvaMti - vyAkula thAya, ghuvaMti - abhinaMde che. * * * * * tave tevi - tapojanya teja, te tejalezyA vaDe. - dAhanA bhayathI rakSaNa karIza, kSema sthAna prApti vaDe saMgopIza. * sUtra-648 - jyAre AnaMda sthavira gautamAdi zramaNanisthine vAta kahetA hatA, teTalAmAM gozAlaka maMliputra hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNathI nIkaLIne, AjIvika saMghavI parivarIne mahA roSane dhAraNa karelo zIgha, varita cAvatuM zrAvastInagarInI madhyethI nIkaLyo. nIkaLIne koSTaka cetyamAM bhagavaMta mahAvIra pAse Avyo, AvIne bhagavaMtanI samIpa ubho rahyo, bhagavaMtane Ama kahyuM - he AyuSyamAna kAyapa! mAre mATe sAruM kaho cho !- x - mAre vize kaho cho ke gozAlaka mAro dharmazidhya che - x - je maMliputra tamAro dharmaziSya hato te zukala, zukalAbhijAtya thaIne kALamAse kALa karI koI devalokamAM devapaNe utpanna thayo che. huM udAyI nAme koDinyAyana gojhIya chuM, meM gautamaputra junanA zarIrano tyAga karyo. karIne gozAlaka maMliputranA zarIramAM praveza karyo che. meM A sAtamo pravRtta parihAra karela che. he AyuSyamana kAyaya ! mArA siddhAMta mujaba je koI siddha thayA che, thAya che ke thaze te badhAM 84 lAkha mahAkalpa, sAta divya, sAta saMyUtha, sAta saMnigAbha, sAta pravRtta parihAra ane pa60603 karmone bhedIne anukrame Aya karIne pachI siddha-buddha-mukta-parinivRtta thaIne badhAM duHkhono aMta karyo che - kare che ane karaze. jema gaMgA mahAnadI kyAMthI nIkaLI che ane jyAM samApta thAya che, teno mArga paoo yojana lAMbo ane aDadho yojana pahoLo che, uMDAI paoo nuSa che. A gaMgAnA pramANavALI sAta gaMgA maLIne eka mahAgaMgA thAya che. sAta mahAgaMgA maLIne eka sAdInagaMgA che. sAta sAdInagaMgA maLIne eka mRtagaMgA thAya che, sAta mRtagaMgAnI eka lohitagaMgA, sAta lohitagaMgA maLIne eka avaMtIgaMgA, sAta avaMtIgaMgA maLIne eka paramAvatI, e pramANe sapUvapara maLIne 117649 gaMgA thAya che. * x - teno be prakAre uddhAra kahyo che - sUma ane bAdara baoNda levaTa temAM sUkSma bodi kalevara uddhAra thAya che. temAM bhAdara baudi kalevara uddhAramAM so-so varSe eka eka gaMgA vAkaNa kADhavAmAM jeTalo kALamAM te koThA kSaNa, nIraja, nirlepa, niSThita thAya che, te eka sarapramANa che, sarapramANathI traNa lAkha zara pramANa kALathI eka 12/7] 98 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 mahAkalpa thAya, 84 lAkha mahAkalono eka mahamAnasa thAya che. anaMta saMyuthathI jIva nIne saMyutha devabhavamAM uparanA mAnasamAM saMyutha deva utpanna thAya che. te tyAM divya bhogopabhogane bhogavato vicare che, vicarIne te devalokathI Ayu-bhava-sthitino kSaya thatAM anaMtara rAvIne prathama saMgarbhamAM jIvarUpe upaje che. tyAMthI anaMtara udvatane madhyama mAnasa saMyutha devamAM upaje che. te tyAM divya bhogopabhogane yAvatuM vicArIne. te devalokathI AvyuM Adi kSaya thatAM cAvata cyavIne bIjI saMjJI garbhamAM upaje che. te tyAMthI anaMtara udvatane hephila mANasa saMyutha devapaNe upaje che, te tyAM divyabhoga bhogavI cAvata AvIne trIjA saMDIgamAM avarUpe utpanna thAya che. te tyAMthI yAvatu udvatane uparanA mAnuSotaramAM saMyutha devarUpe upaje che. te tyAM divya bhoga cAvatu TyunIne cothA saMjJI garbha jIvamAM utpanna thAya che. te tyAMthI anaMtara udvatIne madhyama mAnuSottaramAM saMyuthadevarUpe upaje che, te tyAM divya bhoga cAvatu TyunIne pAMcamAM saMjJIgabhamAM jIva rUpe janme che. te tyAMthI anaMtara uddhatIne hephilDa mAnuSottaramAM saMyutha devarUpe upaje che. te tyAM divya bhoga cAvata cyavIne chaThThA saMjJIgarbha jIvamAM janme che. te tyAMthI anaMtara udvatane bahmaloka nAme kahyuM devaye upaje che. te kalpa pUrva-pazcima lAMbo, uttara-dakSiNa vistIrNa che. jema sthAna padamAM yAvat pAMca avataMsaka kahyA che. te A-azokAvatuMsaka yAvatu pratirUpa che. te tyAM devaye upaje che. te tyAM daza sAgaropama divya bhoga yAvatu TyunIne sAtamAM saMjJIgabhAva ye utpanna thAya che. te tyAM nava mAsa bahupatipUrNa ane sAta rAtadivasa yAvatuM vItyA pachI sukumAla, bhadralaka, mRdu, kuMDala kuMcita kezavALA, kRSTa gaMDasthalakarNa pIThaka, devakumAra sama bALakane janma Apyo. he kAzyapa te bALaka huM chuM, te pachI meM, he AyuSyamAna kAzyapa ! kumArAvasthAmAM lIdhela padjyAgI, kumArAvasthAmAM brahAyayavAsathI aviddhaka hato, mane pravajyA levAnI buddhi prApta thaI. pachI meM sAta parivRtta parihAramAM saMcAra karyo. je che - eNeyaka, mallarAmaka, malameDika, roha, bhAradvAja, gautamapunarjuna ane gozAlaka. temAM je pahelo pravRtta parihAra, te rAjagRha nagaranI bahAra maDika kukSi rItyamAM kauDayAyaNa gojhIya udAyInA zarIrano tyAga karIne eNeyakanA zarIramAM praveza karyo. temAM rara varSe pahelo parihAra karyo. temAM je bIje pravRtta parihAra, te urduDapuranagaranI bahAra caMdrAvataraNa caityamAM eNeyakanuM zarIra choDIne mallarAmanA zarIramAM praveza karyo. temAM ra1 varSa rahI bIje pravRtta parihAra karyo. temAM je trIjo pravRtta parihAra, te caMpAnagarI bahAra aMgamaMdira caityamAM mallarAmanuM zarIra choDIne maMDitanA zarIramAM praveza karyo mallapaMDitanA zarIramAM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 15/-I-I648 20 varSa rahI, trIje pravRtta parihAra karyo. temAM je cotho pravRtta parihAra, te vArANasInagarI bahAra kAma mahAvana caityamAM paMDitanuM zarIra choDIne rohanA zarIramAM praveza karyo. rohamAM 19 varSa rahI, cotho pravRtta parihAra karyo. temAM je pAMcamo pravRtta parihaTa, te alabikAnagarI bahAra prApta kAlaka caityamAM rohanuM zarIra choDIne bhAradvAjanA zarIramAM praveza karyo. bhAradvAjanA zarIramAM 18 varSa rahI, pAMcamo pravRtta parihAra karyo. temAM je chaThTho pravRtta parihAra, te vaizAlI nagarInI bahAra koDiyAyana tyamAM bhAradvAjanuM zarIra choDIne gautamaputra arjunanA zarIramAM praveza karyo. temAM 17 varSa rahI, chaThTho pravRtta parihAra pariharyo. temAM je sAtamo pravRtta parihAra, te ahIM ja zrAvatI nagarImAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNamAM gautamaputra arjunanA zarIrane choDIne gozAlaka maMkhaliyuganA zarIrane payapti, sthira, dhava, dhAraNIya, zIta, saha, uNasaha, vividha dezamazaka pariSahopasargasaha, sthira saMghayaNa jANIne temAM praveza karyo. temAM 16 varSathI A sAtamo pravRtta parihAra che. A pramANe he AyuSyamAna kApa! A 133 varSomAM mArA A sAta pravRtta parihAra thayA che, ema meM kahela. te he AyuSyamAna kAzyapa tame ThIka kaho cho ke maMliputra gozAlaka mAro dharmaziSya che. e tame ThIka ja kahyuM che ke maMkhaliputra gozAlaka mAro dharma ziSya che. vivecana-648 : - gozALo bhamarAzI karavA samartha che ? te eka prazna che. sAmarthya bIjI rIte viSayamAma apekSAe tema hovuM. -x-x- paritAvAra - pAritApanikI kriyA karavA. maLaTTY - sAmAnya sAdha, tivarama - kSAMti vaDe, krodha nigrahathI khamavuM. * vaya, kRta, paryAya sthavira. paDavoyaTI - tenA matathI pratikULa kartavya protsAhana. pasAraT - tenA matane pratikULa vismRta ane yAda karAvavo. - x - povAra - pratyapacAra ke pratyupakAra. * x - fka - mithyAtva ke svecchava, anAryava juduM - upAlaMbha vacana, mAsI - AyuSyamAna, cipazajIvita. sarva - kAzyapagonIya. paDahAra - zarIraMtara praveza. gozALAnA siddhAMtanA artha vRddhoe kahela nathI, paraMtu cUrNikAra kahe che - te saMdigdha che, tethI siddhAMtathI lakhI zakAya nahIM. to paNa zabdAnusAra kaMIka kahIe chIe - 84 lAkha mahAka, temAM vanya - kALa vizeSa, te lokaprasiddha paNa hoya, tenA viccheda mATe mahAkalA kahyuM tenuM svarUpa A rIte - sAta devabhava, sAta saMyUthanikAya vizeSa, sAta manuSyagarbhamAM vAsa, temanA mate mokSagAmInA sAta sAMtara thAya che, Ave te svayaM ja kahe che. sAta zarIramaMtara praveza. A sAtamA saMjJIgarbha pachI kramathI jANavA. karmaviSayamAM pAMca lAkha, traNa karma bhedo, khapAvIne. te mahAkAnuM pramANa kahe che - x - temAM jaIne samastapaNe samApta thAya. A gaMgAno mArga. gaMgAno mArga abheda gaMgA pramANathI kahyo. gaMgAdi vaDe je mahAgaMgAdi kahyA te saMpUrvApara jANavuM. te gaMgAdinA gaMgAmAM rahela vAlukAkakSAdinA be uddhAra kahyA. asaMkhyAta khaMDIkRta vAlukA kaNarUpa uddhAra te sUkSmabodi kalevara, bAdara AkAra vAlukAkaNa te bAda bodiklevara, temAM A bIja bhedanI vyAkhyA karI che. avahAra - choDIne, kauTuM - gaMgA samudAyarUpa, raNaT * kSINa, te avazeSanA sadbhAvamAM kahevayA che. nIraNa - te bhUmigata janA abhAve paNa kahevAya. tethI kahe che - nirvepa. bhUminA bhedanathI saMgliTa retInA abhAve, nikhita * niyavayI karAyela. - - teTalo kALakhaMDa 'sara' saMjJa thAya che. 'sara' e ja ukta lakSaNa pramANa che. - x - e rIte 84 lAkha mahAbha prarUyo. have sAta divyAdinI prarUpaNA - anaMtajIva samudAyarUpa nikAya te anaMta saMyutha. varSa cyavana karIne athavA dehane tyajIne. 4i - uparitana, madhyama, adhatana mAnasano sadbhAva che, tethI bIjAno cheda karavA 'uparitana' kahyuM - x - H[K - nikAya vizeSa devamAM, pahelo divyabhava saMjJI garbha saMkhyA sUtrokta ja che. * * * * * manakSattara - mahAmAnasamAM pUrvokta mahAkavAthI mApela AyuSya, je pUrve kahyuM - 84 lAkha mahAkA khapAvIne, tene pahelo mahAmAnasanI apekSAe kahevuM. anyathA bIjI mahAmAnasanAM te ghaNAM thaI jaze. AmAM uparima Adi bhedathI traNamAM, mAnuSotara gaNamAM saMyUtha traNa devabhava, sAtamo deva bhava brahmalokamAM. te saMyutha deva hoto nathI. pApa chAvaNa - A laMbAI, pahoDAI sthApanA mAtrathI jANavI, te pratipUrNa caMdra saMsthAna saMsthita hoya che. nA tApa prajJApanA sUtranuM bIjuM pada, temAM kahyA majaba brAhmalokanuM svarUpa kahevuM. mAvaThaMsaUka yAvatu zabdathI saptavarNa, caMpaka, cata * avataMsaka maNe brahmalokAvataMsaka che ItyAdi - X - X * somAriyAi pavaMANa kumAra mAphaka kaumArI, te pravajyAnA viSayabhUta. mavaddhivitraNa - vyutpanna mati. * x - kanai ftha - atyaMta sthira, kemake vivakSita kALa sudhI te avazya rahe che. pUrva - tenA guNonA dhuvavathI tethI ja dhAraNIya - X - X - . * sUtra-649 thI 654 : 6i49] tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIre gozAlaka maMkhaliputrane A pramANe kahyuM - he gozALA jema koI cora hoya, grAmavAsIthI parAbhava pAmato hoya, te koI khADA, dari, durga, nimnasthAna parvata ke viSayane prApta na karI zakavAthI, potAne eka moTA unanA romathI, zaNanA romathI kapAsanA pakSamathI ke taNakhalAM vaDe potAne AvRtta karIne rahe ane na DhaMkAyelane paNa svayaM DhaMkAyela mAne, pracchanna chatAM potAne pracchanna mAne, alupta chatAM potAne kutamAne, palAyita chatAM potAne palAyita mAne, e pramANe he gozAlaka ! tuM bIjo na hovA chatAM tane "bIjo cho' tema batAve che. tethI te gozALA! tuM AvuM na ra, Ama karavuM tAre ucita nathI, tuM te ja che, tArI te ja chAyA che, tuM bIjo koI nathI. 6i5o] tyAre te gozAlaka maMkhaliputra zramaNa bhagavaMta mahAvIrane Ama kahetA sAMbhaLIne krodhita Adi thayo, bhagavaMtane uTapaTAMga AkrozavacanathI Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I649 thI 654 101 AkolavA lAgyo, udharSA vacanothI apamAna karavA lAgyo, sArA-kharAba zabdothI nibhaTsanA karavA lAgyo. vividha durvacanothI tiraskAra karavA lAgyo. pachI A pramANe kahyuM - kadAca tame naSTa thaI gayA cho, vinaSTa thaI gayA cho, bhaSTa thaI gayA cho, naTa-vinaSTa-bhraSTa thaI gayA cho. Aje tame jIvatA nahIM raho, mArA dvArA tamAruM zubha thavAnuM nathI. 6ipa1] te kALe, te samaye zramaNa bhagavata mahAvIranA ziSya pUrva dezamAM janmela savanubhUti aNagAra, je prakRtibhadraka cAvatuM vinIta hatA, teNe dhamaciAryanA anurAgathI, gozAlakanA kathana prati zraddhA karatA utthAnathI uDyA, uThIne gozALA pAse AvyA, AvIne gozALAne kahyuM - he gauzALA che. je manuSya tathArUpa zramaNa ke brAhamaNa pAse eka paNa Arya dhArmika suvacana sAMbhaLe che, te paNa temane vaMdana-namaskAra kare ce yAvatuM kalyANa-maMgala-deva-caityarUpa temanI pafpAsanA kare che. to he gozALA! tArA mATe to kahevuM ja zuM? bhagavaMte tane patajita karyo, bhagavate ja muMDita karyo, bhagavate ja zikSA ApI, bhagavate ja keLavyo, bhagavaMte ja dahazata karyo ane te bhagavaMta pratye ja mithyAtva aMgIkAra kare che. he gozAlakA tuM AvuM na kara, tAre mATe Ama karavuM yogya nathI, tuM te ja gozAo cho, bIje nathI, tArI te ja prakRtti che. tyAre te gozALo savanuibhUti aNagArane Ama kahetA sAMbhaLI kodhitAdi thayo. savanibhUti aNagArane potAnA tapa-tejathI eka prahAramAM kUTAghAta mAphaka cAvatuM bhamarAzi karI dIdhA. tyAre te gozAlake savanubhUti aNagArane - x * cAvata bhamarAzi karyo pachI bIjI vakhata paNa zramaNa bhagavaMta mahAvIrane sArA-kharAba zabdo vaDe Akroza karyo yAvatu tamane sukha nathI. te kALe, te samaye bhagavaMtanA ziSya kauzala jAnapadI sunAma aNagAra, je prakRtibhadraka, vinIta hatA. teNe dhamacAryanA anurAgathI jema savanubhUtio kahyuM, tema kahyuM cAvatuM he gozAlaka ! tuM te ja che, tArI prakRti te ja che, te bIjuM koI nathI. sunama aNagAre Ama kahetA gozALo krodhitAdi thayo. potAnA tapatejathI sunatra aNagArane bALI nAMkhyA. tyAre te sunAma aNagAra, goriLAnA tapa-tejathI paritApita thatAM, bhagavaMta pAse AvyA, AvIne bhagavaMtane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI, vaMdana-namana kaca, svayaM ja pAMca mahAvratonuM (puna:) AropaNa karyuM. zramaNa-zramaNIone khamAvyA, khamAvIne, AlocanApratikamaNa karI, samAdhi pAmI kramazaH kALa karyo tyAre te gozALo sunakSatra aNagArane potAnA tapa-tejathI paritApIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane sArA-kharAba zabdothI ADoza karato yAvatuM tane sukha nathI kahyuM. tyAre bhagavaMte tene ema kahyuM - he gozALAo je tArUpa zramaNa ke brahANa pAse eka paNa dhArmika vacana sAMbhaLe yAvatu paryause che. 102 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 gozALA! tAre mATe to kahevuM ja zuM? tane meM ja tajita karyo cAvatuM meM ja bahuzruta karyo. mArA pratye teM mizrAva apanAvyuM. he gozALA ! tuM evuM na kara, cAvatu tuM bIjuM koI nathI. tyAre te gozAlaka, bhagavaMtane Ama kahetA sAMbhaLI krodhita Adi thayo, taijasa samughAtathI samavahata thayo, pachI sAta ATha DagalAM pAcho khasyo. khasIne bhagavaMtanA vadhane mATe zarIramAM rahela teja kATarsa jema vAto kalikA, vAta maMDalikA parvata, bhIMta, staMbha, rUpathI AvArita ane nivArita thatI, te parvatAdi para potAno thoDo paNa prabhAva na dekhADatI, vizeSa prabhAva na dekhADatI rahe. te ja rIte bhagavaMtanA vadha mATe gozALAo zarIramAMthI kADhelI tejalezyA bhagavata ra thoDo ke vadhu prabhAva na deDI zakI, mAtra pradakSiNA karI. upara AkAzamAM uchaLI gaI tyAMthI paDIne, pAchI pharatA gozALAnA zarIrane vAraMvAra jhADatI, chelle gozALAnA zarIramAM ja pravezI gaI. tyAre te gozAlaka potAnI tolesyAthI parAbhUta thaIne zramaNa bhagavaMta mahAvIrane kahevA lAgyo. he AyuSyamAna kAzyapa ! tuM mArA tapa-tejathI parAbhava pAmIne cha mahinAmAM pitajavara gradzarIrI, dAhanI pIDA anubhavato chAsthAvasthAmAM ja kALa karIza. tyAre zramaNa bhagavata mahAvIre gauzALAne kahyuM - he gogALA! huM tArA tapa-ttejathI parAbhUta thaIne cha mAsamAM cAvata kALa nahIM karuM huM hajI bIja soLa varSa "jina'paNe suhadIvatu vicarIza. paNa he gozALA! tuM tArA potAnA tapatejathI parAbhUta thaIne sAta rAtrine aMte pittajavarathI grasta zarIre cAvat chasthAvasthAmAM kALa karIza. tyAre zrAvatI nagarInA zRMgATaka cAvata mArgamAM ghaNAM loko ekabIjAne Ama kahetA yAvata parUpatA hatA ke he devAnapiyo ! zrAvatI nagarI bahAra koika rautyamAM jino paraspara saMlapa kare che . eka kahe che - tuM pahelA kALa karIza. bIjo kahe che - tuM pahelA kALa karIza. temAM koNa samyagravAdI ane koNa mithyAdavAdI ? temAM je mukhya mANasa hato, teNe kahyuM ke bhagavaMta samyagravAdI che, gozALo mithyAvAdI che. he Aya ema zramaNa bhagavaMta mahAvIre zramaNa niplbhyone AmaMtrIne Ama kahyuM - he Aya! jema koI tRNa-kATha-patra-chAla-tuSa-bhUsa-chANa ke kacarAno Dhagalo hoya tene animApita, agni jhosIta ani pariNAmita thavAthI hatadja gatadja, naSTateja, bhraSTadja, luptaja, vinaSTadja yAvatuM thAya tema makhaliputra gozALAe mArA vadhane mATe zarIramAMthI tejalezyA kADhI, tethI te hatadja gatateja yAvata vinaSTa tejavALo thaI gayo che. have Aryo! tame svecchAthI gozALAne dhArmika praticodanAthI prero, dhArmika pratisAraNAthI mArita karo, ghArmika prasUpacAra vaDe upacAra karo, dhArmika artha-hag-von-vyAkaraNa ane kAraNo vaDe tene nikRSTa pra[vyAkaraNa karo. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-/-/649 thI 654 tyAre te zramaNa nigrantho, bhagavaMta Ama kahetA, bhagavaMtane vaMdananamaskAra karIne gozALA pAse gayA, gauzALAne dhArmika praticodanA vaDe prere che, dhArmika prati sAraNAthI smArita kare che, dhArmika pratyutyAthI upacAra kare che, dhArmika artha-hetu-kAraNo vaDe yAvat niruttara kare che. tyAre te gozALo zramaNa-nigrantha dvArA dhArmika praticodanAthI prerita thaIne yAvat nirUttara karAyo tyAre krodhita thaI yAvat dAMta kacakacAvato gauzALo, te zramaNa-nigranthonA zarIrane kaMIpaNa AbAdhA ke vyAbAdhA utpanna karavA ke zarIra chaida karavA samartha thayo nahIM, tyAre keTalAMka AjIvika sthaviro joyuM ke zramaNa nigraMtho dvArA gozALAne dhArmika pratirodanAthI prerita karAtA, dhArmika pratisAraNAthI smArita karAtA, dhArmika pratyupacArathI upacAra karAtA, artha-hetu AdithI niruttara karAtA yAvat krodhita thaIne yAvat dAMta kacakacAvatA paNa gozALo zramaNa nigranthonA zarIrane kaMIpaNa AbAdhA, vyAbAdhA ke zarIra cheda karI zakato nathI, te joIne gozALAnA pAsethI svayaM nIkaLI jaIne jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvI, bhagavaMtane traNa vakhata pradakSiNA karI, vaMdana-namaskAra karI, bhagavaMtano Azraya karI viyaravA lAgyA. 103 keTalAMka AjIvika sthaviro gozALAnA Azraye ja rahyA. tyAre te gozALo je kArya mATe zIghra Avelo, te kAryane sAdhI na zakyo, tyAre hatAza thaIne cAre dizAmAM joto, dIrgha ucchavAsa niHzvAsa karato, dADhInA vALa kheMcAto, gardana pAchaLano bhAga khaMjavALato, kullAnA bhAga upara hAtha pachADato, hAtha halAvato, baMne paga vaDe bhUmine pITato, arere ! hA hA ! huM haNAI gayo, ema baDabaDato bhagavaMta pAsethI koSThaka caityathI nIkaLI gayo, nIkaLIne zrAvastInagarImAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArapaNe Avyo. AvIne tyAM AtmaguTalI hAthamAM laIne madhapAnaka karato vAraMvAra gAto, vAraMvAra nAcato, vAraMvAra hAlAhalA kuMbhAraNane aMjalikarma karato zItala mATInA pANI vaDe potAnA zarIranuM parisiMcana karato vicaravA lAgyo. [652] he Aryo ema kahIne zramaNa bhagavaMta mahAvIre zramaNa nirgunthone AmaMtrIne Ama kahyuM - he Aryo! gozAlaka maMkhaliputre mArA vadhane mATe tenA zarIramAMthI tejolezyA kADhelI. te teja 16-janapadonA ghAta-vadha-uccheda-bharama karavAne paryApta hatuM te 16-janapada A pramANe - aMga, baMga, magadha, malaya, mAlava, jI, vatsa, kautsa, pATa, lADha, vajra, maulI, kAzI, kauzala, avadha ane subhutara, hai Aryo ! gozAlaka maMkhaliputra hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNamAM hAthamAM bhruguTalI laIne, madhapAna karato, vAraMvAra yAvat aMjalikama karato vicarI rahyo che. te potAnA te pApanuM pracchAdana karavA mATe A ATha camionI prarUpaNA kare che. te A - carama evA pAna, gAna, nATya, aMjalikama, puSkalasaMvartaka mahAmegha, sonaka gaMdhahatI, mahAzilArkaTaka saMgrAma ane (tIrthaMkara eTale gozAlaka maMkhaliputra) huM A avasarpiNInA 24-tirthaMkaromAM carama tirthaMkararUpe - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 siddha thaI yAvat ta karIza. he Aryo ! gozALo zItala mRtikA pAnaka vaDe Acamana udakathI zarIrane parisiMcato vicare che, te pApane chupAvavA mATe A cAra pAnaka prarUpaze - te pAnaka kyA che ? pAnaka cAra bhede che goyukaka, hAthathI masaLela, AtapathI tapela, zilAthI paDela. te apAnaka kayA che ? pAnaka cAra bhede che - sthAlapAnaka, chAlapAnaka, siMbaliyAnaka, zuddhapAnaka. te sthAlapAnaka zuM che ? pANI vaDe bhIMjAyela - thALa, vAska, moTo ghaDo, kaLaza hoya. jeno hAthathI sparza thAya, paNa pANI pI na zakAya te. 104 - te tvacA (chAla) pAnAMka zuM che ? je Ama, aMbADaga Adi jema prayogapadamAM kahyA yAvat bora, siMduka tathA je taruNa, apakva hoya, mukhamAM rAkhIne thoDuM ke vizeSa cUsAya, paNa tenuM pANI na pI zakAya te. te ziMbaliAnaka zuM che ? je kalAya-maga-aDada ke siMbalInI phalI taruNa ane pakva hoya, tene koI thoDuM ke vizeSa cAve, paNa pANI pI na zake. - te zuddhapAnaka zuM che ? je cha mAsa zuddha Adima khAya, be mAsa pRthvI saMcAre sue, be mAsa kASTha saMcAre sue, be mAsa darbha saMthAre sue. tene cha mAsa pratipUrNa thatAM, chellI rAtrimAM be mahAddhika yAvat mahAsaukhya deva pragaTa thAya che. pUrNabhakta, mANibhadra tyAre te devo zItaLa ane bhInA hAtho vaDe tenA zarIrane sparze che, je te devonuM anumodana kare, te AzIviSa rUpa karma kare che. je te devonuM anumodana nathI karatA, tenA zarIramAM svayaM agnikAya saMbhare che, te potAnA teja vaDe zarIrane bALe che. tyAra pachI te siddha thAya che yAvat duHkhono aMta kare che. te zuddha pAnaka che. - te zrAvastI nagarImAM asaMpula nAme AjIvikopAsaka raheto hato. te Adya yAvat paribhUta hato. hAlAhalA mAphaka te AjIvika siddhAMta vaDe AtmAne bhAvita karato vicarato hato. tyAre te asaMpula AjIvikopAsakane madhya rAtrinA samaye anya koI divase kuTuMba jAgarikAthI jAgatA A AvA prakArano manogata yAvat saMkalpa thayo ke 'hallA' nAme jIvaDuM kevA AkAre che ? tyAre te caMpula AjIvikopAsakane bIjI vakhata paNa AvA prakArano manogata saMkalpa yAvat utpanna thayo nizce mArA dharmAcArya, dharmopadezaka gozAlaka maMkhaliputra utpanna jJAnadarzanadhara yAvat sarvajJa ane sarvadarzI che, A zrAvatI nagarImAM hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakurApaNamAM AjIvika saMghathI pavRitta thaIne AjIvika siddhAMtathI AtmAne bhAvita karatA vicare che. mArA mATe zreyakara che ke kAle yAvat sUrya jAjavalyamAna thatAM temane vaMdana yAvat papAsanA karI A ane AvA prakAranA prazno pUchuM (uttara meLavuM) e pramANe nizcaya karyo. bIje divase yAvat jAjavalyamAna sUrya thatAM (asaMpule) nAna karyuM yAvat alpa paNa mahAI AbharaNAlaMkRta zarIra (karIne) potAnA gherathI nIkaLyo. nIkaLIne page cAlatAM zrAvastI nagarInI madhye thaIne hAlAhalA kuMbhAraNanI Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-/-/649 thI 654 kuMbhakArA5Ne Avyo. AvIne gozAlakane tyAM hAthamAM AsaguTalI laI cAvat aMjalikarma karatAM, zItaLa mATI vaDe yAvat gAtrone siMcatA joIne lajjita, udAsa, trIDita thaI dhIma dhIme pAchaLa sarakavA lAgyo. jyAre AjIvika sthaviroe ayaMpula AjIvikopAsakane lajjita yAvat pAchaLa khasato joyo, tyAre joIne Ama kahyuM - he saMpula ! ahIM Avyo. tyAre AjIvika sthaviro dvArA bolAvAyela ayaMpula AjIvika sthaviro pAro Avyo, AvIne teone vaMdana, namaskAra karyA. karIne thoDo samaya besI papAsavA lAgyo. 105 he ayaMpula ! ema AmaMtrI AjIvika sthaviroe ayaMpula AjIvika upAsakane Ama kahyuM - he ayaMpula ! madhyarAtri pachInA kALe yAvat "hallA' kayA AkAre che ? tyAra pachI hai asaMpula ! bIjI vakhata paNa tane evo vicAra Avyo. ItyAdi badhuM ja kahevuM. yAvat zrAvastI nagarI madhyethI hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNe ahIM tuM zIghra Avyo, he asaMpula ! zuM A artha barAbara che ? - - hA, che. he ayaMpula ! jyAre tArA dharmAcArya, dharmopadezaka gozAlaka maMkhaliputrane ahIM hAthamAM AmaguTalI laI yAvat aMjali karatAM vicare che, temaNe A ATha carimo prarUpyA che. carama pAna yAvat badhAM duHkhono aMta karaze. he pula ! je A tArA dharmAcArya dharmopadezaka gozAlaka mATIvALA zItaLa pANIthI zarIrane siMcana karatA vicare che temaNe A cAra pAnaka ane cAra apAnaka prarUpela che, te pAnaka kayA prakAre che ? cAvat tyArapachI teo siddha thaI yAvat aMta karaze. tethI he saMpula! tame jAo, tamArA dharmAcAryane AvA prazno pUcho. tyAre te caMpula AjIvikopAsaka, AjIvika sthaviroe A pramANe kahetA harSita, saMtuSTa thaI utthAnathI uThyo. uThIne gozAlaka pAse javA nIkaLyo. tyAre te AjIvika sthaviroe gozAlakane te Ama guTalI ekAMtamAM pheMkI devAno saMketa karyo. tyAre gozAlake AjIvika sthavironA saMketane svIkArI, te AtmaguTikAne ekAMtamAM pheMkI dIdhI. tyAre te asaMpula AjIvikopAsaka, gozAlakanI pAse gayo. jaIne gozAlakane traNa pradakSiNA karI yAvat paryApAsavA lAgyo. ayaMpulAdine AmaMtrI, gozAlaka maMkhaliputre ayaMpulane Ama kahyuM - he asaMpula ! madhyarAtri pachInA kALe yAvat mArI pAse zIghra Avela che. he asaMpula! zuM A artha samartha che? hA, che. mArI pAse te abhruguTalI nahIM, Ama phaLanI chAla hatI. (tAro prazna che-) "hallA"no AkAra zuM che ? 'hallA' vAMsanA mULanA AkAre che. he vIro ! vINA vagADo (2). tyAre te asaMpula, gozAlaka maMkhaliputra pAro A AvA prakArano uttara pAmIne hRSTa, duSTa yAvat AnaMdita hRdaya thayo. pachI gozAlakane vaMdana, namaskAra karI, keTalAMye prazno pUchyA, artha grahaNa karyA. pachI utthAnathI uThyo, uThIne gozAlakane vaMdana, namana karI pIcho pharyo. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 tyAre te gozAlake potAnuM maraNa najIka jANIne AjIvika sthavirone bolAvyA, bolAvyA, bolAvIne Ama kahyuM - he devAnupiyo! tame mane kAlagata jANIne sugaMdhI gaMdhodakathI snAna karAvajo, karAvIne komaLa, rUMvATIvALA gaMdhakAmAyika vastrathI mAruM zarIra luchajo. pachI sarasa gozISa caMdanathI zarIrane lipajo, pachI mahArda haMsalakSaNa paTazATaka mane paherAvajo. mahA sarvAlaMkArathI vibhUSita karo. sahapuruSavAhinI zibikAmAM padharAvajo, pachI zrAvastInagarInA zrRMgATaka yAvat mArgomAM moTA moTA zabdothI udghoSaNA karAvatA Ama kahejo he devAnupiyo! gozAlaka maMkhaliputra jina, jinapralApI thaI yAvat jinazabdane prakAzato vicarIne A avasarpiNInA covIza tirthaMkaromAM carama tirthaMkararUpe siddha yAvat sarva duHkhathI kSINa thayA, Rddhi-satkAra sAthe mArA zarIranuM nIharaNa karajo. tyAre AjIvika sthaviroe gozAlaka maMkhaliputranA A kathanano vinayapUrvaka svIkAra karyo. [653] tyArapachI sAtamI rAtri pasAra thatI hatI tyAre te gozAlaka maMliputrane samyaktva prApta thayuM. tyAre tene AvA prakAre manogata saM yAvartI samutpanna thayo - nizce huM jina nathI, to paNa huM jinapralApI thaI sAvad jina zabdathI svayaMne pragaTa karato vicaruM chuM. huM gozAlaka maMkhaliputra, zramaNaghAtaka, zramaNamAraka, zramaNapatyanIka, AcArya-upAdhyAyano ayazakAraka, avarNakAraka, akIrtikAraka chuM. huM asat bhAvanA pUrNa mithyAtva abhinivezathI potAneparane-tabhayane yugrAhita karato, vyutpAdita karato vicarIne, mArI ja tejolezyAthI parAbhUta thaIne, sAtamI rAtrine aMte pittajavarathI grasta zarIrI thaIne dAhathI baLato, chadmasthAvasthAmAM ja kALa karIza, (kharekhara to) zramaNa bhagavaMta mahAvIra jina, jinapalApI yAvat jinazabda prakAzatA vicare che. 106 - gozAlake A prakAre saMpekSaNa karyuM, karIne AjIvika sthavirone bolAvyA. bolAvIne ucca-nIca sogaMdothI yukta karIne Ama kahyuM - huM jina nathI, to paNa jinapralApI yAvat oLakhAvato vicaryo chuM. huM gozAlaka maMkhaliputra, zramaNaghAtaka yAvat chApaNe ja kALa karIza. zramaNa bhagavaMta mahAvIra jina che, jina pralApI che yAvat jina zabdathI pragaTa karatA vicare che. he devAnupiyo! tame mane kALadharma prApta jANIne mArA DAbA pagamAM zuMbhanuM doraDuM bAMdho, bAMdhIne traNa vakhata mArA moDhAmAM thuMkajo. pachI zrAvastInagarInA zrRMgATaka yAvat mArgomAM ahIM-tahIM ghaseDatA moTA-moTA zabdothI udghoSaNA karatA A pramANe kahejo he devAnupiyo! gozAlaka maMkhaliputra jina na hato, mAtra jinapralApI yAvat thaIne vicarato hato. A gozAlaka maMkhaliputra zramaNaghAtaka hato yAvat chadmasthapaNe ja maryo. zramaNa bhagavaMta mahAvIra jina che, jinapalApI che yAvat vicare che. mahA aRddhipUrvaka, satkAra karatAM mArA zarIranuM nIharaNa karajo. Ama bolIne kALadharma pAmyo. [654] tyAre te AjIvika sthaviroe gauzALAne kAlagata jANIne - Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I649 thI 654 109 hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhakArApaNanA bAraNA baMdha karyA. karIne te dukAnamAM baha madhyadeza bhAgamAM zrAvastInagarI AlekhI, AlekhIne gozAlaka maMkhaliputranA zarIrane DAbA page zuMbanI doraDI bAMdhI, pachI traNa vakhata te mRtakanA mukhamAM zuMkyA. thukIne (cItarela) zrAvatInA zRMgATaka yAvat mAmiAM ahIM-tahIM (zarIrane) ghaseDavuM. te vakhate maMdamaMda zabdothI ughoSaNA karatA Ama kahyuM ke - he devAnupiyo ! gozAka paMkhalIputra jina na hatA, jinAlApI thaI yAvatu vicaratA hatA. A gozAlaka maMkhaliputra zramaNa ghAtaka cAvatu chaghasthapaNe kALa pAmyA. zramaNa bhagavaMta mahAvIra jina che, jina pralApI che, yAvatuM vicAre che. A pramANe zapatha (sogaMda)thI mukta thayA. tyArapachI bIjI vakhata pUja sakAranA ziriNArthe gozAlaka maMkhaliputranA DAbA pagathI saMbanI doraDI choDI nAMkhI, choDIne hAlAhalA kuMbhAraNanI kuMbhArApaNanA dvAra paNa kholI nAMkhyA, kholIne gozALAnA zarIrane sugaMdhI gaMdhodaka vaDe snAna karAvyuM ItyAdi pUrvavata cAva4 mahAna Rddhi sahakAra sAthe tenA zarIranuM nIharaNa karyuM. * vivecana-649 thI 654 : T: gad, aft - zIyALAdie banAvela nAnI guphA, surA * du:khe javAya tevA vana-gahanAdi. niksa - zuka sarovarAdi. visaE - gad, pASANAdi vyAkula, taUTkhUT - taNakhalAMno agrabhAga. eUTag * AvaraNanI alpatAthI anAvRta, 'kavanaufSa * dekhADe che. upAlaMbha de che. * - X * chAyA - prakRtti. * * udhdhAvasthA - asamaMjasa vaDe, mADamarf - "tuM marI gayo' Adi Akroza vacanathI. mAyata - zApa Ape che. dakSirift - tuM dukulIta che. Adi apamAnajanaka vacanothI. -* - niraMjIurfE - "mAre tamAruM prayojana nathI" Adi kaThora vacanothI. nircheft - haMmezA duSTa kahIne. nicho pahiM - "tIrthakarano cinho choDa" ItyAdi durvacanothI. * x * nA - sva AcAra nAzathI naSTa. - huM ema ja mAnuM chuM ke tuM nAza ja pAmelo. che. viTTa - mRta, k - bhaSTa, saMpatirahita thayo che. * x - nApAva - prAcIna janapada, pUrvIya. paLAva - ziSyapaNe svIkArela. ScvaNa - ziyapaNe anumata thaI muMDela. sehavaU - pratipaNAe zikSita. pivarAvaNa - tejalezyAdi upadeza dAnathI zikSita. niyativAdAdi pratipattinA hetupaNe bahuzrata karela. * x - thAnAvA - je vAyu vAya che. vAcanayA - maMDalAkAra vAto vAyu, mAdhApAna - khalana pAmato - X - X - jhavata - soka vakhata javuM te AvatA - punargamana athavA gamanAgamana mannAdgha - abhivyApta - X - X - HTTvmaNa - agni vaDe dagdha, marfpasiNa - agni vaDe sevita, mAparAyaNa - agni vaDe pUrva svabhAva tyAgIne AtmabhAvamAM gayela, pachI hatena - jenuM teja haNAI gayela che, jatana - teja cAlyuM javuM. ItyAdi - x * x - cheT - IcchAnusAra, niSpakRpasAvI TRUT - praznano uttara na daI zakavA yogya, juvAjI panokhA - dizAomAM dIrdha dRSTipAta karavo, A mAnathI haNAyelAnuM lakSaNa 108 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che. * X * ziyAI nokhA - dADhI-mUchanA vALa, ava, gardanano pAchaLano bhAga. pati poSiA - kulAne Thokato evo, viHiUAmAna - phlAvato evo - 4 - thavA - hAthamAM maphaLa laIne, potAnA tapanoja janita dAhanate upazamAvavA AmanI guTalI cUSato, gAna Adi madhapAna kRta vikAra jANavA. mayA pAchANaUT * mATI mizrita jaLa, mATInuM jaLa sAmAnyathI paNa hoya, tethI kahe che - mAthaMary - AtaMcanikodaka - kuMbhAranA je vAsaNamAM rahela mATI mizrita jaLa. * * * * * * * 'chAyaTyANa - sacetana acetanamAM vastunA ucchAdana mATe A vAta bIjA prakAre thAya che te agnipariNAma upadarzanArthe kahe che - mAsIkaraVTyA - bhamasAta karavo. vanaraksa - avadha, pApa-madhapAnAdi papa. varama - Ama pharI nahIM thAya ema karIne. temAM pAnaka Adi cAra kahyA, AnI caramatAM potAnA nivaNigamanathI che. A jinanA nivaNikALe avazya thanAra che, tethI AmAM doSa nathI, tathA huM A dAhanA upazama mATe sevato nathI, e arthanA prakAzanArthapaNAthI potAnA pApanA pracchAdanA mATe che. pukala saMvartakAdi traNa bAhyo ahIM upayogI nathI chatAM sAmAnyajananA yita raMjana mATe 'carama' kahevAyA che - x * x * pAUTAT - vrati yogya jaLa vizeSa apAithAphu - pAnaka sadeza, zItalatvathI dAha upazama hetuo. jApura gAyanI pRSThathI paDela, - x - thAnapAna - sthAlanA pAnaka vatu, ahIM upalakSaNathI bIjA bhAjananuM grahaNa levuM. * * * * * muddhapAUTU - deva vaDe zita. jAthAnA * bhIno zALa, vAvAra - udakavAraka pAchuM - moTo kuMbha, yAdanA - nAno kaLaza. popaNa - prajJApanAnuM 16muM pada. - X - taru - abhinava, AmA - apakva, mAn - kiMcit pIDA kare. * kalAya, dhAnya vizeSa. fsaMvata - vRkSa vizeSa, - X * x * saMsa - svakIya, hA - gopAlikA, tRNa samAna AkAravALo kIDo. * x - thAkAraVT - pragna, vinig - akAryakRta lajjAthI viSaNa, lajita, vi - vIDita, prakarSalajjAvAnuM. * * giAti - vijanamAM, bhU vibhAgamAM, jyAM acaMpula gozALA pAse na AvI. zake. saMcAra - saMketa, acaMpula Ave che, AmraguTikA pheMkI do. te na thatu vaUTU - A AmayTalI nathI, te yatine akalaya che, je te samaguTalIrUpe kahI che, te AmanI chAla che. te nirvANa kALe kalo che. thAna * vAMsanA mULamAM rahela tRNa gopAlikA ema kahIne madirAnA madathI vihvaLa manovRttithI bole che - vINA vagADo. be vakhata A vAkya bolyo te unmAda vacana che, te sAMbhaLavA chatAM tenA upAsakane gozAlaka prati avizvAsa ke azraddhA na thaI, kemake "siddhi prApta karanArane caramagAna Adi doSarUpa nathI" Adi vacanothI acaMpulanI buddhi vimohita hatI. -- navaluur - haMsa rUpe zukla, savAra * Rddhi vaDe je sakAra-pUjA vizeSa athavA Rddhi, satkArano samudaya-eTale lokono saMgha. HHUTdhAyaL - be zramaNono tejolesyAthI karela ghAta. hAIvadhatA - dAha utpatti vaDe. sva vakanI doraDI, hubai - lUMka kyAMka kema dekhAya che, te apazabda che. bAvaku - ahIM-tahIM ghaseDavuM. pUryAsakra pUrva prApta pUjAsatkAranA sthiratA Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I649 thI 654 109 110 hetuthI, jo gozALAnA zarIranI viziSTa pUjA na karAya to loko jANaze ke Ajina nathI, A jinazipyo nathI, tethI temane sthira karavA pUjAsatkAra karyo. * satra-655 thI 653 - 6i55] tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra anya koI divase zrAvatI nagarInA koika caityathI nIkaLyA, nIkaLIne bAhya janapadomAM vihAra karatA vicAre che. * * te kALe, te samaye meMDhakAmanagara hatuM, tenI bahAra IzAnakoNamAM zAlakoika nAme caitya hatuM sAvatu pRnIzIlApaka hato. te zAlakoika catyanI thoDe samIpamAM eka moTo mAlukA kaccha hato. te kRNa, kRNAdbhAsa yAvatuM mahAmegha samAna hato, tra-puu-phaLa-haritakathI lacakato ane zrI vaDe alI zobhato hato. te meMTika gAmanagaramAM revatI nAme gAthApanI rahetI hatI, te ADhiya yAva4 aparibhUta hatI. * * tyAre bhagavaMta mahAvIra a koI divase pUvanipUrva vicaratA yAvatuM meMTikagAmanagaramAM zAlakopTaka caitye padhAryA yAvatuM udA pAchI pharI. tyAre bhagavaMta mahAvIranA zarIramAM vipula rogAtaMka prAdubhUta thayo, ujavala yAva4 daradhisA pitara parigata zarIramAM dAha vyApta thatAM yAvat vicare che. tathA lohI ukata jALA paNa thayA. cAtudNa loko kahevA lAgyA - zramaNa bhagavata mahAvIra, gozAlaka maMliputranA tapa-tejathI parAbhUta thaIne, cha mAsane aMte pittavara grasta zarIramAM dAhathI pIDita thaIne chAsthapaNe ja kALa karaze. te kALe, te samaye bhagavaMta mahAvIranA ziSya sIMha nAmaka aNagAra, je prakRttibaddhaka yAvatuM vinIta hatA, te mAlUkA kacchathI thoDe samIpa niraMtara cha8 chaThTha tapokarma sAthe baMne hAtha uMcA karI vicaratA hatad. tyAre te sIMha aNagArane dhyAnAMtarikAmAM vatatA A AvA prakArano cAvatu saMkalpa utpanna thayo - kharekhara mArA dhamaracAya, dharmopadezaka zramaNa bhagavata mahAvIranA zarIramAM vipula segAtaMka utpanna thayo che, ujjavala vedanA che yAvata chaThasthapaNe kALa karaze. anyatIrthiko kaheze ke chAsthapaNe ja kALadharma pAmyA, AvA prakAranA mahA manomAnasika duHkhathI abhibhUta thaIne AtApanA bhUmithI utaryA utarIne mAlukAkaccha AvyA, temAM pravezasA. pravezIne moTA moTA zabdothI (avAjathI) kuhakuhu' karatAM (jora-jorathI) raDavA lAgyA. che , ema AmaMtrIne bhagavata mahAvIre zramaNaniJbhyone AmaMtrIne A pramANe kahyuM - kharekhara he Aryo! mArA ziSya saha aNagAra prakRtibaddhaka ItyAdi badhuM kahevuM cAvatuM te moTemoTethI raDI rahyA che to te Aryo che. tame saha aNagArane bolAvo. tyAre te zramaNa niSNo bhagavaMta dvArA Ama kahevAtA bhagavaMtane vaMdananamaskAra karyo. karIne bhagavata pAsethI zANakoTha cItyathI nIkaLyA, nIkaLIne mAlukAkacchamAM sIMha aNagara pAse AvyA. AvIne sIMha ANagArane Ama kahyuM bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 - he sIhA dhamAcArya tamane bolAve che. tyAre te saha aNagAra zramaNaniSNa sAthe mAvAkachathI nIkaLyA. nIkaLIne zaiNa koika calya bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA. nIne bhagavaMtane traNa vakhata dakSiNa pradakSiNA karI yAdva pAsanA karI. sahAdine AmaMpI bhagavaMta mahAvIra sIMha aNagArane Ama kahAM - he sahA sthAnAMtarikAmAM vItA tane AvA prakArano yAvata tuM raDavA lAgyo. he sahA artha samartha che. hA, che. - he sIMha gozAlaka maMkhaliputranA tapa-tejathI parAbhUta thaIne, cha mAsane aMte yAvatu kALa karavAno nathI. huM bA sADA paMdara varSa gaMdhahati mAphaka jinarUpe vicarIza. to he sIMhA tuM, meTika grAma nagare revatI gAthApanInA ghare za, tyAM revatIe mAre mATe kohalAnA be phaLa saMskArita karelA che. tenuM mAre prayojana nathI, paraMtu tene tyAM mArA nAmaka vAyUpazAMtaka bijorApAka kAle taiyAra karela che te laI Ava, mAre tenuM prayojana che. tyAre te sIMha aNagara, zramaNa bhagavaMta mahAvIre A pramANe kahetA, harSita saMtuSTa rAvatu AnaMdita hRdaya thaI zramaNa bhagavaMtane vAMdI, namI tvaritaacapaLa-saMbhAtapaNe muhapatti paDileha che. pachI gautamasvAmI mAphaka cAva4 zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA, AvIne bhagavata mahAvIrane vaMdana, namaskAra karI, temanI pAsethI zANa koSTaka caityathI nIkaLyA, nIkaLIne varita yAvatuM meTika gAma nagare AvyA. AvIne meDhikagrAma nagaranI vaccovaraya thaIne revatI gAthApanInuM ghara hatuM, tyAM AvIne teNInAM gharamAM pravezyA. tyAre te revatI gAthApanI sIMha aNagArane AvatA joine harSita, saMtuSTa thaIne jaldIthI AsanathI ubhI thaI, pachI saha aNagAra prati sAta-ATha pagalAM sAme gaI, jaIne temane traNa vakhata AdakSiNa pradakSiNA karI, vaMdananamaskAra karI A pramANe kahyuM - he devAnupiyA AjJA karo. ApanA AgamananuM prayojana jaNAvo. tyAre sIha aNagare revatI gAthApanIne Ama kahyuM ke - he devAnapiyA tame bhagavaMta mahAvIra mATe be kohallAnA phaLa saMskArita karela che, tenuM prayojana nathI. paraMtu mArjara vAyu upazAMtaka bijorApAka taiyAra karela che, tenuM mAre prayojana che. tyAre te revatI gAthApanIe sIMha aNagArane Ama kahyuM - evA koNa jJAnI ke tapasvI , jeNe tamane A artha kahyo ane mArA aMtarane rahasya jaldI batAvI dIdhuM ke jethI tame A jANo cho ? tyAre skaMdakanA varNana samAna siMha aNagAre kahyuM cAvatu huM jANuM chuM. tyAre sIMha aNagara pAse A vAta sAMbhaLI, avadhArI revatI gAthApanI harSita, saMtuSTa thaIne, soI gRhamAM AvI, AvIne vAsaNa kholyu, kholIne sIMha aNagara pAse AvI, AvIne saha aNagAranA pagamAM, te badho bijaurApAka samyapha prakAre vahorAvyo. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I655 thI 52 111 11. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 revatI gAthApanIe te dravyazuddhithI yAva4 dAnathI sIMha aNagArane pratilAbhita karatAM devAyu bAMdhyuM, jema vijaya gAthApati rAvatu revatI gAthApanIno janma ane jIvita saphaLa che (2). tyAre te sIMha aNagAra revatI gAthApanInA gherathI nIkaLyA. nIkaLIne meDhika gAmanagaranI vaccovaccethI nIkaLyA, nIkaLIne gautamasvAmInI mAphaka cAvatuM bhojana-pAna dekhAyA. dekhADIne zramaNa bhagavaMta mahAvIranA hAthamAM samyapha prakAre rAkhI dIdho. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIre amUrzita yAvatuM anAsakata rahIne jema bilamAM sarSa praveze tema te AhArane potAnA zarIrarUpI koThAmAM prakSepyo. tyAre bhagavaMtane te AhAra karyA pachI te vipula rogAtaka jaldIthI upAzAMta thaI gayo. teo harSita yAvatu rogarahita, baliSTha zarIrI thaI gayA. tenAthI zramaNo saMtuSTa thayA, zramaNIo saMtuSTa thayA, zrAvaka-zrAvikAo saMtuSTa thayA, deva-devIo saMtuSTa thayA. deva-manuSa asura sahita loka saMtuSTa, harSita thayo. kemake bhagavaMta hRSTa thayA. 6i56] bhagavana! ema saMbodhana karI, gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana-namaskAra karIne kahyuM - he devAnupiyA ApanA ziSya prAcIna jAnapadI savanibhUti nAmaka aNagAra je prakRti bhadraka cAvatu vinita hatA, he bhagavanA tyAre gozAlaka maMkhaliputranA tapanojathI bhamarAzi karAyA pachI jyAM gayA? kyAM utpanna thayA? he gautamAM mArA ziSya prAcIna jAnapadI, sarvAnubhUti nAme aNagAra, je prakRtibhadraka cAvata vinIta hatA, te tyAre gozALA dvArA bhamarAzi karAyA pachI, uce caMdra-sUrya yAvata brahAloka-lAMtaka-mahAzuka kalpa oLaMgIne sahasrara kavAmAM devapaNe utpanna thayA che. tyAM keTalAMka devonI 18 sAgaropama sthiti che, tyAM savanubhUtinI devanI paNa 18 sAgaropama sthiti che. te savanubhUti deva te devalokathI Ayu-bhava-sthiti kSaya pachI yAvata mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvata duHkhono aMta karaze. e pramANe A5 devAnupiyAnA ziSya kauzala jAnapadI sunama nAmaka aNagAra je prakRtibhadraka cAvatuM vinIta hatA. he bhagavanA che tyAre gozAlaka saMkhalipatranA tapathI paritApita thaIne kALamAse kALa karIne kyAM gayA? kyAM utpanna thayA? he gautama! mArA ziSya sunama aNagAra * x * hatA. te gozALAnA tapa tejathI paritApita thaIne mArI pAse AvyA. pAvIne vAMdI, namIne svayaM ja pAMca mahAvrata AropapachI zramaNa-zramaNIne khamAvIne AlocanA pratikramaNa karIne samAdhi prApta thaI kALa mAse kALa karI uMce caMdra-sUrya cAvatu AnatapAta AraNa kalAne oLaMgIne askRta mAM devapaNe utpanna thayA. tyAM keTalAMka devonI bhAvIza sAgaropama sthiti kahI che, tyAM sunAma devanI paNa bAvIza sAgaropama sthiti hatI. bAkI savanibhUti rAvatu aMta karaze. [65] e pramANe Apa devAnupiyano aMtevAsI kuziSya gozAlaka makhaliputra hato he bhagavana ! te gozAlaka kALa mAse kALa karIne jyAM gayo ? jyAM utA thayo ? he gautama ! mAro aMtevAsI kuziSya gozAla nAmaka paMkhalipuex, zramaNa ghAtaka yAvata chApaNe kALamAse kALa karI caMdrathI upara yAvatu Tyuta kale devapaNe utpanna thayo. tyAM keTalAMka devonI bAvIza sAgaropama sthiti che, gozAlaka devanI paNa tyAM bAvIza sAgaropamanI sthiti thaI. bhagavanA te gauzAlaka deva te devalokathI AyuyAdi pachI cAvatuM kyAM upajaze? gautamAM A jaMbudvIpanA bharata kSetramAM viMdhyagirinA pAdamulamAM paMDa janapadamAM zatadvAra nagaramAM saMmati rAjAnI bhadrA nAme rANInI kukSImAM putrarUpe utpanna thaze. te tyAM nava mAsa pratipUrNa thatAM yAvatuM vItyA bAda cAvatuM supa bALakarUpe janma leze. je rAtrie te bALaka janmaze, te rAtrie zatadvAra nagaramAM aMdara ane bahAra bhAra pramANa, kuMbha pramANa pA ane ranonI varSA thaze. tyAre te bALakanA mAtA-pitA 11mo divasa vItyA pachI yAvatu bAramAM divase AvA prakAre gauNa, guNa nipajJa nAma karaze. jyArethI A bALakano janma thayo, zatadvAra nagaranI aMdara-bahAra cAvatu ranonI vRSTi thaI, tethI amArA A bALakanuM nAma mahApadma thAo. tyAre te bALakanA mAtApitAe tenuM nAma mahApA rAkhyuM. tyAre te mahApA bALakanA mAtApitAe sAtireka ATha varSano thayelo jANIne zobhana tithi, karaNa, divasa, nAjha, muhUrtamAM ghaNAM moTA rAjyAbhiSekathI abhiSita karaze te tyAM rAjA thaze, te mahAhimavetAdi rAjA thaI cAvatuM vicaraze. tyAre te mahApA rAjA anya koI divase mahahika yAva4 mahAsaukhya be devo senAkarma karaze - pUrNabhadra ane mANibhadra. te joIne zatadvara nagaranA ghaNAM rAjA, Izvara talavara yAvatuM mahAsauNa deva senAkarma kare che. (te joIne) yAvata sArthavAha Adi ekabIjAne bolAvIne A pramANe kaheze - he devAnupiyo ! je kAraNathI ApaNA mahApadma rAjAne mahahitaka evA be devo yAvatu senAkarma kare che . pUrNabhadra ane mANibhadra, tethI he devAnupiyo ! ApaNA mahApadma rAjAnuM bIjuM nAma devasena thAo. tyAre mahApadma rAjAnuM bIjuM nAma 'devasena' thaze. tyAre te devasena rAjAne anya koI divase zaMkhadla samAna vimala, cAra dAMtavALo hastina utpanna thaze. tyAre te devasena rAjA te zaMkhatala samAnA vimala, catuInta hIranA upara ArUDha thaIne zatahara nagaranI vaccovaccethI vAraMvAra Avaze-jaze tyAre zatadvara nagaramAM ghaNAM rAjA, Izvara yAvatu sarve ekabIjAne bolAvIne paraspara kaheze ke he devAnupiyo ! jethI ApaNo devona rAja zaMkhatala samAna vimala, caturdA hastina utpanna thayo che, tethI he devAnupiyo ! ApaNA devasena rAjanuM trIjuM nAma vimalavAhana thAo, tyArathI Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I655 thI 653 113 te devasena rAjAnuM gIjuM nAma vimalavAhana tho. tyAre te vimalavAhana rAjA anya koI divase zramanirgastha pratye misAtvane aMgIkRta karaze. te keTalAMka zramaNo pratye Akoza karaze, keTalAMkano upahAsa karaze, keTalAMkane ekamekathI alaga karaze, keTalAMkanI bharcanA karaze, keTalAMkane bhAMdho, keTalAMkane niraMbhaze, keTalAMkano aMgacheda karaze, keTalAMkane mAraze, upadrava karaze, varu-paga-kaeNbala-pAda poMchanakane chinnabhinna karaze - nAza karaze - apaharaNa karaze, keTalAMkanA bhojana-pAnano vicacheda karaze, keTalAMkane ninagara karaze, keTalAMkane nivasita karaze. tyAre zatahAra nagaramAM ghaNA rAjA, Izvara yAvana kaheze - he devAnupiyo ! vimalavAhana rAja zramaNa nirgastha prati mithyAtvavAsita thaIne keTalAMka zramaNAdi pratye Akoza kare che sAva nivasita kare che. he devAnupiyo ! te ApaNe mATe zreyA nathI, te vimalavAhana rAja mATe paNa zreyaskara nathI, te rAjya-rASTrasainya-vAhana-pura-aMtaHpura ke janapada mATe paNa zreyakara nathI ke je A vimalavAhana rAja zramaNa- nikzo pratye mithyAtvI thayo che. he devAnupiyo ! to zreyaskara che ke ApaNe vimalavAhana rAjAne viSayamAM vinayapUrvaka kahIe. - A pramANe vicArI ekabIjAnI pAse A ane svIkArIne vimalavAhana rAja pAse jaze, jaIne be hAtha joDI, vimalavAhana rAjAne jaya vijaya vaDe vadhAvIne ema kaheze - he devAnapiyA zramaNa ninyio prati Apa mizrAvI thayA cho. keTalAMka para Apa Akroza karo cho cAvata keTalAMkane Apa nivasita karo cho, he devAnapiyA te ApanA ke amArA mATe zreyakara nathI, rAjya, rASTra cAvatu janapada mATe paNa zreyaskara nathI ke Apa devAnupiya zramaNa nirthIi prati anAyatva svIkAro. he devAnupiya! Apa A kAryathI aTako. tyAre te vimalavAhana rAjI, te ghaNAM rAja, Izvara yAvata sArthavAha Adi vinayapUrvaka kaheze, tyAre "dharma kaMI nathI, tapa mithyA che" evI buddhi chatAM miza vinaya batAvI A vAtane svIkArI leze. te zaddvAra nagaranI bahAra IzAna khUNAmAM subhUmibhAga nAme udhAna haze. te sarvaRtukao Adi haze. te kALe, te samaye vimala arahaMtanA paziNa sumaMgala nAme aNagAra, jAtisaMpAdi dharmaghoSa aNagAra samAna haze yAvat teo saMkSipta-vipula tejalezyAvALA, traNa jJAna vaDe yukta haze. teo subhumibhAga udhAnanI kaMIka samIpe niraMtara chaa-chaThTha tapa karatA yAvatu AtApanA letA vicaraze. tyAre anya koI divase te vimalavAhana rAja caya karavA nIkaLaze. tyAre te rAja sabhUmibhAga udhAnanI kaMIka samIpathI rathacaya karatA niraMtara cha8 chaThThanA tApUrvaka yAvatuM AtApanA letA sumaMgala aNagArane leze. joIne krodhita thaI yAvata dhamadhamato, sumaMgala aNagArane sthazira vaDe pADI deze. tyAre te sumaMgala aNagAravimalavAhana rAja dvArA racazira vaDe pADI devAtA, dhIme 114 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 dhIme uThyA, uThIne pharI bIjI vakhata uMcA hAtha rAkhIne cAvatuM AtApanA letA vicaravA lAgaze.. tyAre te rAjA, samaMgala aNagArane bIjI vakhata paNa racanA agabhagaLI pADI deze, tyAre te sumaMgala muni, vimalavAhane bIjI vakhata pADI dIdhA pachI paNa dhIme dhIme uThI jaze, uThIne avadhijJAna prayojaze, pachI vimalavAhana rAIno bhUtakALa avadhijJAnathI joze. joIne rAjane ema kaheze ke - te vimalavAhana rAjA nathI, tuM devasena ke mahApA paNa nathI, tuM AjathI pUrve trIjA bhavamAM golaka nAme makhaliputra hato, zramaNaghAtaka yAvata chaSAsthapaNe mRtyu pAmela. te samaye savanubhUti aNagAra samartha hovA chatAM (tAro aparAdha) samyaka prakAre sahela, khamela, titikSela, adhyAsita karela. e pramANe bhAre. sunama aNagare paNa yAvat adhyAsita karela. je samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIre paNa samartha hovA chatAM cAvatu gAsita karela. paraMtu huM te pramANe sahana yAvatu AdhyAsita karIza nahIM. huM tane mArA tapa-tejathI tArA ghoDA, ratha ane sArathi sahita eka ja prahAramAM kUTAghAta samAna bhasmarAzi karI daIza. tyAre te vimalavAhana rAja, sumaMgala ANagArane Ama kahetA sAMbhaLIne krodhita thaI yAvata dAMta kacakacAvato, sumaMgala aNagArane trIjI vakhata rathanA agrabhAgathI pADI deze. tyAre te sumaMgala aNagAra, vimalavAhana rAjAe bIjI vakhata pADI detA krodhita thaI cAvatuM dAMta kacakacAvatA tApanA bhUmithI utaraze, utarIne taijasa samudraghAtathI samavahana thaIne sAtaATha DagalAM pAchA asaze. khasIna vivAhana rAjAne ghoDA - sAsahita potAnA tapa-tejathI bhasmarAzi karI deze. bhagavana sumaMgala aNagara vimalavAhana rAjAne ghoDA sahita cAva bhamarAzi karIne kyAM jaze ? kyAM utpanna thaze ? gautama! sumaMgala zaNagAra * x * tyArapachI ghaNAM upavAsa, cha, aTTama, dazama, bArasa yAvatuM vicitra tapakamAMthI potAnA AtmAne bhAvita karatAM ghaNAM varSo grAmaya payayi pALaze, pALIne mAsikI saMlekhanA karI 60 bhakatone anazana vaDe yAvat chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne samAdhi prApta thaI caMdrathI paNa uMce yAvat 1oo jhaveka vimAnAvAsa oLaMgI savAthasiddha mahAvimAnamAM devapaNe uparo. tyAM devonI ajaghanya-utkRSTa 33-sAgaropamanI sthiti hoya che, tyAM sumaMgaladevanI paNa AjaghanyotkRSTa 33nsAgaropamanI sthiti thaze. bhagavana! te maMgala deva te devalokathI avI yAvata mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvatuM duHkhono aMta karaze. * vivecana-655 thI 657 : zAlakoSTaka caityanuM varNana karavuM, pRvIzilApakanuM varNana karavuM cAvat - x * uttama azokavRkSanI nIce - x - ItyAdi. mAlukA nAme eka asthika vRkSa vizeSa, tenuM je gahana te mAluyAkaccha. -- [12/8 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-/-/655 thI 657 zarIra vyApakatvathI vipula, roga-pIDAkArI te ja AtaMka-vyAdhi te rogAtaMka. ujjavala - tIvra, cAvat zabdathI Ama kahevuM - tina - manovayanakAya lakSaNanA anarthane mATe japa kare che. pAi - prakarSa sa - karkazadravyat aniSTa, caMdu - raudra, tivra - sAmAnyathI maraNano hetu, yuvA - duHkhanA heturUpa, kyAMka pukhta zabda che - durgamavat. puSiyAma duradhisahaya, sahevI azakya. jene dAha utpanna thayo che dAha vyutkrAMtika - 4 - noriyavannArUM - lohInA jhADA, te atyaMta vedanA utpAdaka roga thavAthI thAya che. trIsvapna - brAhmaNAdi loka. 115 jJAAMtaviAd - eka dhyAnanI samApti, bIjAno AraMbha. maLomAsiI - manamAM ja, bAhya vayanAdi vaDe aprakAzita mAnasika duHkha, tuve voyA - kabUtara pakSInA varNa samAna kapota-kUSmAMDa, nAnA kapotaka jevuM zarI-vanaspatideha hovAthI kapota zarIra athavA kapota zarIra mAphaka ghUsavarNa sardeza karyotaka phaLa arthAt kuSmAMDa phaLa, te saMskArita karela. temAM ghaNAM pApapaNAthI tenuM prayojana nathI. - x - makhtArahaNa - mArjara nAmaka vAyu vizeSanA upazamana mATe saMskArela te mArjaskRt bIjA kahe che ke mA-ibiDAla nAme vanaspati vizeSa vaDe karAyela. te bIjapUraka kaTAha eTale biaurApAka kahevAya che. nivadha hovAthI te lAva. pattaLa mota - pAtraka eTale piThaka, sIkkA upasthI tene utAryu. nI vinaya A zatakamAM 'vijaya'nA vasudhArAdi yukta varNana che, te ahIM kahevuM. vinamiya bila eTale chidra, temAM sarpa praveze, tema potAne kalpIne siMha aNagAre lAvela AhArane zarIra koThAmAM nAMkhe che. 6 - nirvyAdhi, asteya - pIDArahita, tuSTa saMtuSTa, jI - vismIta. * x - bhAraggaso - bhAra pramANa, bhAraka eTale puruSo dvArA upADAnAra 120 pala pramANa. maLo - aneka kuMbhapramANa, jaghanyathI 60 ADhaka, madhyamathI-80 ADhaka, utkRSTathI 100 ADhaka pramANa. padma ane ratnanI varSA ser - zveta, saMjIvana zaMkhano je khaMDa ke tala, tenA rUpa vimala, tadvaMt Amir3i - Akroza vacana kahevA, nioar3i - hAya vagere avayavane chUTA karavA, nighnasthezi - Akroza sivAyanA durvacano kahevA, pamarejJi - maraNa kriyAno prAraMbha karaze. verila - upadrava karaze athavA mAraze ane upadrava karaze. mAiivaziSa rajjassa - thoDuM chaMdaze, viNi - vizeSathI ke vividha rIte chedaze. mividhijJa - toDaphoDa karaze, avajJi - apaharaNa karaze, uchALI deze. ninnAra - nagarathI bahAra karaze. rAjya, rAjyAdi padArtha samudAya eTale svAmI, amAtya, rASTra, koza, durga, sainya, mitro e rAjyanA sAta aMgo che. rASTrAdi tenAthI vizeSa che. rASTra-janapadano eka deza. vinamaMtun viramaNa kadAca vacanAdi apekSAe paNa thAya, tethI kahe che - karaNano niSedha. vimanaska - vimalajina, utsarpiNImAM 21mAM thaze, tevuM samavAyAMgamAM kahela che. te avasarpiNImAM cothA jinanA sthAne prApta thAya che, tethI arvAcIna jina aMtaramAM ghaNAM karoDa sAgaropamane oLaMgIne prApta thAya. A mahApAnuM 22-sAgaropama 116 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 Ayu thaze, tethI A AlAvo durgama che. athavA je 22-sAgaropamAMte utsarpiNImAM je tIrthaMkara thaze, te paNa vimala nAme saMbhave che. kemake mahApuruSonA aneka nAmo hoI zake che. - - pappaN - praziSya. nI dhammosa 11mAM zatakanA 11mAM uddezAmAM kahevAyela dharmaghoSanuM varNana ahIM kahevuM - x - novedika - preraze, sahita Adi ekArya che. - sUtra-658 : bhagavan ! vimalavAhana rAjA, sumaMgala aNagAra dvArA ghoDA sahita yAvat bhasmarAzi karAtA kyAM jaze? kayAM utpanna thaze ? he gautama! - x - te adhaHsaptamI pRthvImAM utkRSTa. kALa sthiti narakamAM vairayikapaNe upajaze. te tyAMthI anaMtara udghardIne matsya thaze, te tyAM zavadhathI dAhapIDA thatAM kALamAro kALa karIne bIjI vakhata paNa adhaHsaptamI pRthvImAM utkRSTakALa sthiti nairasikarUpe upajaze. tyAMthI cyavI anaMtara matsyapaNe upajaze. tyAM paNa zastravadhathI yAvat marIne chaThThI tamA pRthvImAM utkRSTI kALa sthitivALA narakamAM nairayikarUpe upajaze. te tyAMthI yAvat uddhartIne strIrUpe upajaze. tyAM paNa zastravadhathI dAha pAmI sAvat bIjI vakhata chaThThI tamA pRthvImAM utkRSTakALa yAvat uddhartIne pharI strI thaze. strIpaNAmAM pharI zastra vadhathI yAvat marIne pAMcamI dhUmaprabhA pRthvImAM utkRSTa kALa cAvat uddhartIne uparisarpamAM utpanna thaze. tyAM paNa zaruavadhI yAvat marIne bIjI vakhata pAMcamImAM yAvat tyAMthI uddhartIne bIjI vakhata ura:parisarpamAM upajaze. tyAMthI yAvat marIne cothI paMkaprabhA pRthvImAM utkRSTa kALa sthitimAM upajI yAvat uddhartIne sIMhapaNe upajaze. tyAM paNa zaruvadhI te ja pramANe yAvat marIne pharI bIjI vakhata cothI paMkaprabhAmAM cAvat uddhartIne bIjI vakhata paNa sIMhapaNe upajaze. sIMhapaNe yAvat marIne trIjI vAlukApabhAmAM utkRSTakAla yAvat uddhartIne pakSImAM utpanna thaze. temAM paNa zastra vadhathI yAvat marIne bIjI vakhata vAlukAprabhAmAM yAvat uddhartIne bIjI vakhata pakSI thaze. pakSIpaNe yAvat marIne bIjI zakarabhAmAM jaze yAvat uddIna sarisarpamAM upajaze. tyAM paNa zastravadhathI yAvat marIne pharI bIjI vakhata zarkarApabhAmAM jaze yAvat urvIne sarIsarpamAM upajaze. sarIsarpamAMthI yAvat marIne A ratnapabhA pRthvImAM utkRSTakALa sthitika narakamAM nairayikapaNe upajaze. sAvat udvartIne saMImAM upajaze, tyAM paNa zastravadhathI yAvat marIne asaMjJImAM upajaze. tyAM paNa zaruvadhathI yAvat marIne bIjI vakhata A ratnaprabhAmAM palyopamanA asaMkhyAta bhAga sthitivALA nakAvAsamAM nairayika thaze. te tyAMthI uddhartIne yAvat je A khecara jIvonA bheda che te thaze. jemake Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-I-I655 thI 653 117 carmapakSI, romapakSI, samugakapakSI, vitatapakSI, temAM aneka lAkha vakhata marI-marI temAM ja vAraMvAra janma leze. badhe ja zA ddhathI dAhaddanApUrvaka kALamANe kALa karIne - .. je A muja risarpanA bhedomAM upajaze. jemake - godha, nakula ItyAdi "prajJApanA' sUtramAM kahyA mujaba cAvat AhakAdi. tyAM aneka lAkha vAra yAvatu khecAvatuM badhuM kahevuM cAvatuM tyAMthI marIne je A ura parisanA bhedo che, jemake - sarpa, ajagara, AzAlika, mahorama AdimAM aneka lAkha vAra upajaze yAvatu marIne je A catuSpadanA bhedo che - jemake - ekakhura, dvira, gaMDIpada, sanakha padAdi temAM aneka lAkha vAra upajaze yAvatuM marIne je A jalacaranA bhedo che . jemake - matsya, kacchabha rAvata saMsumAra temAM aneka lAkha vakhata upajaze. yAvata temAM marIne - je A caturindriyanA bhedo che. jemake : adhika, pautrakAdi jema jhavaNA padamAM kahA che yAvatu gomayakIDo, temAM aneka lAkha bhavomAM upajI yAvatu marIne je A veIndriyanA bhedo che jemake - upacita yAvatu hastisaus, temAM aneka lAkha bhava karI yAvatu je A beIndriyanA bhedo che, jemake - pulAkRmi yAvatu samudravi, temAM aneka lAkha bhava karIne vAvatuM marIne - - je A vanaspatikAyanA bhedo che. jemake vRkSa, gucha yAdd kuhaga, temAM aneka lAkha bhava karIne yAvata marIne pachI vizeSa karu rasavALa vRkSo ane velomAM upajaze. badhe ja zAddhathI yAvatuM marIne je A vAukAyikanA bhedo che. jemake : pUrvavAyu vAvata zuddha vAyu, temAM aneka lAkha bhavo karIne yAvatuM marIne, je A teukAyikanA bhedo che, jemake - aMgAra vAvatu sUkiAMtamaNi niHsRta ni AdimAM aneka lAkha bhavo karIne cAvatuM maraze. pachI je A ApakAsikanA bhedo che, jemake oya yAvata khAInuM pANI, temAM aneka lAkha bhavo karaze yAvatu (marI marIne pharI) janma-vizeSatayA khArA pANI tathA khAInA pANImAM utpanna thaze. badhe ja zarUAvadhathI yAvatu marIne, je A pRvIkAyikanA bhedo che, jemake - pRetI, zarkarA, cAva4 sUryakAMta maNi, temAM aneka lAkha vakhata yAvatu pharI pharIne janmaze. vizeSatayA te khara-bhAdara pRvIkAyikamAM janmaze. badhe ja zaavadhathI cAvatuM maraNa pAmIne - rAjagRhanagara bahAra vecAye utpanna thaze. tyAM paNa zastrAvadhAnI rAvatuM maraNa pAmIne bIjI vakhata rAjagRhanagaranI aMdara vezyApaNe upajaze. tyAM paNa zastravadhathI yAvatuM maraNa pAmaze. * vivecana-658 : sathavaSa - zarUcI vadha thaIne dAha utpattithI kALa kare che. ahIM cokta kramathI asaMjJI Adi ratnaprabhAdimAM je utpanna thAya che. te A utpAdita che. kahyuM che ke asaMjJI pahelI narakamAM, sarisRpa bIjImAM, pakSI trIjImAM, sIMho cothImAM, uparisarpa pAMcamImAM, strIo chaThThImAM, maya ane manuSyo sAtamI taka pRthvImAM (jaI zake). vijJAna - bhedo. ghaHvaraNI - vabhulI Adi, nAmapavanathI - haMsa Adi, 118 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 HTTITURT - samugakAkAra pAMkhavALA manuSya kSetranI bahAra rahelA, viyapavana - vistArita pAMkhovALA samayoga bahAra rahelA. mArca ItyAdi je kahyuM, te AMtara ja jANavuM, niraMtara paMcendriyava pAmelane ukaIthI ATha bhava pramANa ja. * x * nadai vaUTTU - prajJApanAnA pahelA padamAM che * * madhura - azvAdi, zura - gAya Adi, DIpa - hAthI Adi, saVIEUva - siMhAdi nakhavALA. chama AdithI grAha, magara, pottika levA. nA patravaUTT vaDe Ama sUcave che. - masyAdi. yuvAna Adi zabdathI rohiNiya, kaMtha, pipilikA ItyAdi. punAvikafmAM ahIM yAvat zabdathI kukSikRmi, gaMDolaka, goloma Adi levA. vRkSomAM ekAsthika, bahubIjaka bhedathI be bheda, temAM ekAsthika te niMba, Ama Adi, jAduna thI asthika, niMdukAdi levA, kucha - vRtAkI Adi, cAvat zabdathI gulma, latA, vallI, 5rvaka, tRNa, valaya, harita, auSadhi, jalaruha levA. temAM gubha-navamAlikA Adi, latA - pAlatA Adi, vallI-pupalI Adi, pavaka-zeraDI Adi, tRNa-darbha, kuza Adi, valaya-tAla, tamAlAdi, harita-adhyArohaka, taMdulIyakAdi, auSadhi-zAli, ghauM Adi, jalaruha-kumudAdi jANavA. IT - AkAya vagere bhUmi phoDA. 3nna - bahulatAnI, pArzavAya - pUrva vAyu cAvat zabdathI paDINavAyu, dakSiNavAyu ItyAdi, suddhavAyA - maMda stimita vAyu, TITna - aMgArA, ahIM yAvat zabdathI javAlA, mumura, arlI: ItyAdi. temAM vAlA - pavana saMbaddha svarUpa, murmu-kuMkumAdimAM makRNa anirUpa, arci - vAyu pratibaddha jvAlA mosALa * saki jala, ahIM cAvatuM zaGdathI hima, mahikAdi levA. To - bhUmimAM je jaLa che te, purtAva mATI, zarkarAdi. yAvatuM zabdathI vAlukA, upala levuM, mUta - maNi vizeSa, vArdi vettA - nagara bahAravartI vezyApaNe- * * * sUga-659 - A ja jaMbudvIpanA bharata kSetramAM viMdhyagirinI taLeTImAM bebhela saMnivezamAM brAhmaNa kuLamAM bAlikArUpe janmaze. tyAre te bAlikA bAlyabhAva choDIne yauvanane prApta karaze, tyAre tenA mAtA-pitA ucita zulka ane ucita vinaya dvArA pratirUpa patine panIrUpe Apaze. teNI tenI patnI thaze, te (patine) ISTa, kAMta, yAvatu anumata bhAMDa karaMDaka samAna, rananA paTAsa samAna surakSita, vastronI peTI samAna susaMparigraha, ratnaraMDaka samAna sArakSita, susaMgopita, zIta ke uSNa cAvatu parISahopasarga tene na arthe. (e rIte rAkhI) tyAre te bAlikA anya koI divase garbhiNI thaI zara kULathI pIyara jatI evI mArgamAM dAvAninI javAlAthI pIDita thaI kALamAse kALa karIne dakSiNadizAnA agnikumAra devomAM devapaNe thaze. te deva tyAMthI anaMtara avIne manuSya zarIrane pAmaze tyAM kevala bodhine pAmaze, pAmIne muMDa thaIne ghara choDIne aNagara padjyA leze. tyAM paNa zAmaya virAdhI kALamAse kALa mAse kALa karI dakSiNanA asukumAra devomAM devapaNe upajaze. te tyAMthI pAvatu uddhatIne manuSya zarIra pAmIne, pUvavava yAvatu tyAM Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15/-FI659 119 paNa zrAmaNa virAdhI kALa mAse yAvatu karIne dakSiNa dizAmAM nAgakumAra devomAM devapaNe upajaze. te tyAMthI anaMtara eNvIne A AlAvAo vaDe dakSiNa dizAnA suvarNakumAromAM, e rIte vidukumAromAM utpanna thaze, A rIte nikumAra devone choDIne cAvata dakSiNa dizAnI anitakumAromAM utpanna thaze. tyAMthI cAvata uddhatIne manuSya zarIra pAmaze cAvatu zramaya virAdhI jyotika devomAM utpanna thaze, te tyAMthI anaMtara ravIne manuSya zarIra pAmIne cAvata avirAhita zramaNyathI kALamANe kALa karIne saudharma kaze devapaNe upajaze. te tyAMthI anaMtara cyavIne manuSya zarIra pAmIne kevala bodhi pAmaze, tyAM paNa zrAmaya virAdhyA vinA kALa mATe kALa karIne IzAna karthe devapaNe utpanna thaze. tyAMthI avIne manuSya zarIra pAmaze, tyAM paNa zAmaNaya virAdhyA vinA kALamAse kALa karIne sanakumAra je devapaNe upajaze. te tyAMthI vIne e pramANe jema sanatakumAra, tema brahmaloka, mahAzuka, anita, AraNamAM (upajaze). te tyAMthI cAvatu grAma virAyA vinA kALamANe kALa karI savathisiMha mahAvimAnamAM devapaNe utapanna thaze. te tyAMthI anaMtara cyavIne mahAvideha varSa ogamAM. je A kuLo che - A yAvata paribhUta, tevA prakAranA kuLamAM putrarUpe janmaze. e pramANe jema 'uvavAI'mAM daDha pratijJanI vakatavyatA kahI che, te samagra vaktavyatA saMpUrNa ahIM kahevI. yAvatuM uttama kevaLa jJAnadarzana utpanna thaze. tyAre te deDhapratijJa kevalI potAno atItakALa upayogapUrvaka joze. joIne zramaNa nirmanthone bolAvaze, bolAvIne Ama kaheze - he Aryo! huM dIrdhakALa pUrve gozAlaka nAmaka maMkhaliputra hato. zramaNaghAtaka yAvat chaghasthapaNe ja kALa pAmyo. he AyoM ! te pAyamUlaka (karmonA phaLarUpe) huM anAdi anaMta dImiAgavALA cAturaMta saMsAra kAMtAramAM bhamyo. tethI te AyoM ! tamArAmAMthI koIe paNa AcArya pratyenIka, upAdhyAya pratyenIka, AcArya-upAdhyAyanA ayazaavarNa-akIrti karanArA na thavuM. meM je rIte anAdi anaMta cAvatu saMsAra kAMtAranuM paribhramaNa karyuM tema tame saMsArATavImAM paribhramaNa na karo. tyAre te zramaNa nikyo deDhipratijJA kevalInI pAse A vAta sAMbhaLI, avadhArI bhayabhIta thayA, trAsa pAmyA, saMsAranA bhayathI udvigna thaI daDha pratijJa kevalIne vaMdana-namana karaze. karIne te sthAnanI AlocanA, niMdA yAvat tapazcaraNano svIkAra karaze. tyArapachI te deTrapatijJa DevalI ghaNAM varSo phevalaparyAyine pALIne, potAnA AyuSyane zeSa jANIne bhakta pratyAkhyAna karaze. e pramANe jema "ujavAI'' sUtramAM kahyuM. tema cAvat sarve duHkhono aMta karo. bhagavan! te oma ja che, ema ja che yAvana vicare che. * vivecana-659 - fkavi - ucita zulka daIne. paMDavAra samAne - AbharaNa bhAjana tulya 120 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 Adeya. tAkAta telanA Azraya bhAjana vizeSa - x * te sArI rIte saMgopanIya hoya che, anyathA DhoLAtA telanI hAni thAya che. vepeDI. vastronI peTI mAphaka sArI rIte saMparivRtta-nirUpadrava sthAne rAkhela. fsfvr[... virAdhita grAmavathI asurakumAra thayo, anyathA vaimAnikamAM ja utpatti thAya che. ahIM je 'dAkSiNyamAM' kahyuM. te tenA kUkamatvathI dakSiNa komamAM utpAda thAya, ema jANavuM. varALa sAma eTale ArAdhita cA>>i. ahIM ArAdhita cAstriyI - cAtri svIkAranA samayathI AraMbhIne maraNa paryanta niraticAra paNe tenuM pAlana karavuM. kahyuM che ke ahIM ArAdhanA, cAritranA svIkAra samayathI AraMbhIne AmaraNAMta ajamra vidhithI saMyama pALavo. A pramANe ahIM jo ke cAstri svIkAra bhave virAdhanA yukta agnikumAra varjita bhavanapati, jyotika hetu bhava sahita daza, avirAdhanA bhavo yathokata saudharmAdi devaloka sarvArthasiddhi utpatti hetu sAta ane AThamAM siddhigamana rUpa aMtima bhava, ema ATha bhava thAya che. sAMbhaLela che ke cAritra ATha bhava ja hoya, to paNa virodha nathI. kemake avirAdhita bhavonuM ja grahaNa karavuM. bIjA kahe che - "cAtri prApti ATha bhava sudhI ja cAya" tethI A sUtramAM - x - cAhmi svIkAra vizeSita ja bhava levA. ArAdhanA, virAdhanA vizeSaNa na karavuM, anyathA je bhagavaMta mahAvIre hAlikane je pravajyA bIja Apela, te nirarthaka thAya. kemake samyakatva mAtrathI ja bIja maga siddha che, je cAstri dAna te AThamAM cAtrimAM siddhi che. * x - je daza virAdhanA bhavomAM tenuM cAritra kahyuM te dravyathI paNa hoya, tethI temAM doSa nathI. - X - X - vaLI cUrNikAre ArAdhanA pakSane samarthana Apela che. nIM vaivA! - saMbaDa parivrAjaka kathAnaka jANavuM. A zatakamAM gozAlakano vartamAna bhava ane bhAvi bhavo darzAvyA che, gopAlakanA pUrvabhavanuM kathAnaka 'mahAnizItha' sUkamAM Ave che. jijJAsuoe amArA mahAnirInA anuvAdane athavA Agama kathAnuyoga jovA muni dIparatnasAgare karela zataka-15-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/15660 ka zataka-16 6 015mAM zatakanI vyAkhyA karI. temAM ekendriyomAM gozALAnA jIvanA aneka vakhata janama-maraNa kahA. ahIM paNa jIvanA ja mamaraNAdi kahe che. e saMbaMdhI Avela A zatakanI uddezaka sUcaka gAyA - * su-60 : adhikaraNI, jaya, karma, yAvatIya, gaMgadad, vana, upayoga, loka, bali, avadhi, dvIpa, udadhi, dizA, anita A 14-uddeza che. * vivecana-60 : (1) adhikaraNI - loDhA Adine kUTavAnI eraNa, loDhAnuM upakaraNa vizeSa, te vagere padArtha vizeSita artha-viSayano uddezaka te adhikaraNI. (2) jarA-jarA Adi artha viSayavathI, (3) karma-karmaprakRti Adi artha viSayapaNAthI, (4) jAvaIya-A Adi zabdathI upalakSita uddezo. (5) gaMgadatta * A deva vaktavyatA pratibaddha. (6) svapna-saMbaMdhI mImAMsA, () upayoga-upayogArtha pratipAdakavaNI (8) loka-lokasvarUpa viSayaka, (9) balibali saMbaMdhI padArtha jaNAvato. (10) avadhi-vadhi jJAnanI prarUpaNAryatvathI. (11) dvIpa-dvIpakumAra vakatavyatA, (12) udadhi-udadhikumAra viSayaka, (13) dizA-dizAkumAra viSayaka, (14) nIta-stanIta kumAra viSayaka. che zataka-16, uddezo-1-"adhikaraNI" che X - X - X - X - X - X - * sUga-661,642 - di61] te kALe, te samaye rAjagRhamAM yAvatu paryApAsanA karatA A pramANe kahai - bhagavan! huM adhikaraNamAM vAyukAya upaja thAya che ? hA, thAya che. * * bhagavanA zuM te aellna mare che ke pa vinA mAre che ? gautama spaNIne mare che, pasya vinA nahIM * * bhagavAna ! te sazarITI nIkaLe che ke azarIrI nIkaLe che ? e pramANe jema kaMdakamAM kahyuM tema yAvatuM zarIrarahita thaIne jato nathI. [66] bhagavana gAkArikAmAM nikAsa keTalo kALa rahe che ? gautama jANI tamuhUrta utkRSTathI traNa samidivasa. tyAM bIja vAyukAyika jIva paNa utpanna thAya che. kemake vAyukAya vinA anikAya prajavalita thatAM nathI. - vivecana-661,662 - pahelA uddezAnI prastAvanArthe kahe che -- x * mahAraffi0 adhikaraNamAM vAyakAya vyakame che - voDhAnA ghaNanA ghAtakI hatyA thAya che, A AkAMta saMbhavatvathI pahelAM arotanapaNe utpanna thavA chatAM paNa pachI sacetana thaI jAya che, tema saMbhave che. utpanna thaIne mare che, tenI prazna karatAM kahe che - che paMrta Adi. 122 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sparzane svakAya zaAdi vaDe sazarIra kalevaDI nIkaLe che, kAmaNAdi apekSAthI kahyuM, paNa audArikAdi apekSAthI te azarIrI che. azvinA sahacarapaNAthI vAyu, vAyu sUtra pachI agni sUra kahe che - guMjAtA aMgArAne kare che, te aMgAkArikA, agninI sagaDI, temAM mAtra agnikAya nathI hoto, bIjo vAyukAya paNa utpanna thAya che, kahyuM che ke - "jyAM agni tyAM vAyu" * x * agni adhikAI A kahe che - sUtra-663 - bhagavat ! loTuM tapAvavAnI bhaThThImAM tapela loDhAne sANasI vaDe ucuM-nIcuM karanAra puruSane keTalI kriyAo lAge che gautama ! jyAM sudhI te puruSa loDhuM tapAvavAnI bhaThThImAM loDhAnI sANasI vaDe loDhAne uMca-nIcuM kare che, tyAM sudhI te paNa kAyikI cAvatu prANAtipAta kriyA sudhInI pAMca kiyAothI pRSTa thAya che. je jIvonuM zarIra hoTuM banela che, loDhAnI bhaDI-sANasI banI che, aMgArA. banela che, aMgAra kiiNa, dhamaNa banI che, te badhAM jIvone paNa kAyikI Adi pAMca kriyAo RSTa thAya che. bhagavanA lohImAMthI, loDhAne, lohasANasI vaDe pakaDIne eraNa para rAkhatA ane upADatA paraSane keTalI kriyAo lAge che? gautamAM jyAM sudhI loha bhaThThImAMthI loDhAne sANasI vaDe pakaDIne yAvat rAkhe che, tyAM sudhI te puruSa kAcikI cAvatu prANAtipAtikI pAMce kiyAthI bhraSTa thAya che. je jIvonA zarIrathI loDhuM-sANasI-ghaNa-hathoDo-airaNa-airaNanuM lAkaDuM banela che, udakaDhoNI banI che, adhikaraNa zALA banI che, te badhAM jIvo kAyikI Adi pAMce kiyAothI sRSTa thAya che. - vivecana-663 : artha loDha, athavANi - loDhA tapAvavAnI bhaThThI, auda-dhyA uopato ke prakSepato. snAtana - aMgArA kADhavAnI loDhAnI chaDI. baltha * dhamaNa, A badhAM padArthonA mULa jIvate pAMca kriyA lAge - ke - ghaNa, loDhAne kuTavAnA prayojanathI banela loDhAnuM luhAsadinuM upakaraNa vizeSa. mA - nAno ghaNa, tamAraVTof. je lAkaDAmAM adhikaraNI rakhAya che che. 3nA roga * pANInuM vAsaNa jemAM tapela loTuM zItaLa kasvAne nakhAya che. dAraUTRAnA * lohArazALA. . . pUrve kiyA prarUpI, temAM adhikaraNikI che, te adhikaraNI hoya che, tethI te baMnenA nirUpaNArthe kahe che - * sUp-664,665 : 6i64) bhagavan! jIva, adhikaraNI che ke adhikaraNa gautama jIva, adhikaraNI paNa che ane adhikaraNa paNa che. ** bhagavana! Ama kema kaho cho * x * gautama! aviratine ane te baMne kaheja che. bhagavAnaivika, adhikaraNI ke adhikaraNa gautama / adhikaraNI Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/1/664,665 123 paNa che, adhikaraNa paNa che. e pramANe jema jIvamAM kahyuM tema nairayikamAM paNa kahevuM, e pramANe niraMtara yAvata vaimAnika kahevuM. bhagavAna ! jIva, zuM sAdhikaraNI che ke nirAdhikaraNI ? gautama sAdhikaraNI che, nirAdhikaraNI nathI. Ama kema kahyuM prapta. gautama / aviratine ApIne. kahyuM cAvatuM nirAdhikaraNI nathI. cAvata vaimAnika Ama kahevuM. bhagavAna ! zuM jIva, AtmAdhikaraNI che, parAdhikaraNI che, tadubhayAdhikaraNI che ? gautamA te traNe che. bhagavana! ema kema kaho cho ke yAvata tadubhayAdhikaraNI paNa che. gautama / aviratine AzrIne te pramANe kazuM yAvata tadubhayAdhikaraNI paNa che, cAvatuM vaimAnika. bhagavan! zuM jIvonA adhikaraNa AtmapayogathI thAya che, parapayogathI thAya che ke tadubhayapayogathI thAya che ? gautama! A traNe che. - - bhagavAna ! oma kema kaho cho ? gautama ! aviratine AzrIne. tethI kahyuM ke cAvavuM tadubhaya prayogathI thAya che. yAvata vaimAnika. 6i65] bhagavanuM zarIra keTalA prakAre che ? gautama! pAMca prakAre - audArika yAvat kAmaNa. * - bhagavana! Indriyo keTalI kahI che ? gautama ! pAMca. te A - zroendriya yAvatu spIndriya. bhagavana! yoga keTalA bhede che ? gautama ! traNa. te A - manoyoga, vacanayoga, kAyayoga. * - bhagavan! dArika zarIra mAMdhato jIva adhikaraNI che ke adhikaraNa ? gautama! baMne che. bhagavana ! ema kema kaho cho ke baMne che ? gautama aviratine AzIne yAvatu adhikaraNa paNa che. bhagavanapRthvIkAyika, audArika zarIra mAMdhatA adhikaraNI che ke adhikaraNa 7 pUrvavatuM. e pramANe manuSya sudhI kahetuM. e rIte vaikriyazarIramAM paNa jANavuM. vizeSa e ke . jene je zarIra hoya, te tene kahevuM. AhAraka zarIra bAMdhato jIva adhikaraNI che? prazna. gautama adhikaraNI paNa che. adhikaraNa paNa che. - - ema kema kahyuM? gautamAM pramAdane AzrIne ema kahyuM ke cAvatu adhikaraNa paNa che. e pramANe manuSyamAM paNa jANavuM. taijasa zarIra, audArikava4 jANavuM. vizeSa e ke - sarve jIvone kahevA. kAmaNa zarIra paNa e pramANe che.. bhagavan! zromendriyane bAMdhato jIva adhikaraNI ke adhikaraNa che ? e pramANe jema audArika zarIra kahyuM tema zrotrendriya paNa kahevuM. vizeSa e ke - jene zroendriya hoya, tene kahevI. e pramANe cA-ghANa-jIbha-sparzanendriya paNa kahevI. vizeSa e ke - jene je Indriya hoya, tene te prakAre kahevuM.. bhagavanA manoyogane bAMdhato jIva adhikaraNI ke adhikaraNa? e pramANe jema zroendriyamAM kahyuM tema badhuM kahevuM. vacanayoga e pramANe ja che. vizeSa e che . ekendriyone vavA. e pramANe kAyayoga paNa kahevo. vizeSa e ke 124 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sarve jIvone vaimAnika sudhI kahe. bhagavanA te ema ja che, ema ja che. * vivecana-664,65 - maffja vi - adhikaraNa eTale durgati nimitta. vastu vivakSAthI zarIra, Indriyo tathA bAhya haLa, gADu Adi parigraha jene hoya te adhikaraNI. dArA - zarIrAdi adhikaraNa vaDe kaMIka vyatitipaNAthI adhikaraNa jIve. A baMne jIvane aviratine AzrIne kahyA che, tethI je virativALA che, te mane zarIrAdi bhAva chatAM paNa adhikaraNI nathI, adhikaraNa paNa nathI. A ja kathana 24-daMDakane AzrIne batAve che - nairayikAdi adhikaraNI jIva pUrve kahyA che, te dUravartI hovA chatAM adhikaraNa vaDe kahe che. jemake gomAna. tethI ahIM pUche che - jIva, sAdhikaraNI Adi. zarIrAdi sahita varte te sAdhikaraNI, saMsArI jIvane zarIra, IndriyarUpa adhikaraNa sarvadA sAthe hovAthI Ama kahyuM. zAdi adhikaraNa apekSAe vasvAmI bhAvanA aviratirUpa sahavartIpaNAthI jIva sAdhikaraNa kahevAya. paraMtu saMyatone zarIrAdi hovA chatAM aviratinA abhAvathI AdhikaraNitva nathI. nidhavAra - jemAMthI adhikaraNa cAlyuM gayuM che te. -x- te hotuM nathI. aviratine adhikaraNarUpe adUravartitvathI kahyuM. athavA putra, mitrAdi vaDe varte che, te AdhikaraNI. koIka jIvane gAdinA abhAve paNa, te viSayaka viratinA abhAvathI sAdhikaraNava jANavuM. tethI niradhikaraNI nathI ema maMtavya che. - - - adhikaraNa adhikArathI kahe che - adhikaraNI kRSi AdivALo Atma adhikaraNI che. (zaMkA) jene kRSi Adi nathI, te kaI rIte adhikaraNI che ? avirati apekSAe. pafor for bIjAnA adhikaraNamAM pravartanathI adhikaraNI che. tadupayAnirakhi - AtmA ane para baMne te tadubhaya, tethI adhikaraNI je che te. have adhikaraNanI ja hetu prapaNArthe kahe che - Garvi Adi. gagNakA - AtmAnA prayoga-mana vagere vyApArathI nipAdita je che te. e pramANe bIjA baMne kahevA. (zaMkA) jene vacanAdi parapravartana vastu nathI. tene kaI rIte paraprayoga nivartitAdi thAya? A AzaMkA nivAravA kahe che - aviratinI apekSAe traNe paNa hoya, tema vicAravuM. have zarIrIne Indriya ane yoganA niSpAdanamAM jIvAdinuM adhikaraNavamAM sUtramAM kahyuM. * * * * * A AlAvo pRthvIkAyika sUtramAM samasta kahevo. * x - je jIva padane je hoya te kahevo. temAM nAraka-devone, vAyune, paMcendriya tiryaMca ane manuSyone te hoya che, tema jANavuM. THthagrkhya * A AhAka zarIra saMyamIne ja hoya, temAM aviratinA abhAva chatAM paNa pramAdathI adhikaraNIva jANavuM. te manuSyane ja hoya che - x - zrobendriya ekendriya ane vikalendriya sivAyanAne hoya. huM zataka-16, uddezA-2-"jarA" che. - X - X - X - X - X - X * jIvonuM adhikaraNa kahyuM. temAM ja jarA, zokAdi dharma ahIM kahe che - Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/2/666 1ra 126 * sUtra-666 - rAgRhamAM mAvaThuM Ama pUchayuM - bhagavat ! zuM jIvone jA ane zoka hoya ? gautama! te baMne hoya. - bhagavana! ema kema kahyuM? gautama ! je jIvo zArIki vedanA veda che, te jIvone jarA hoya che. je jIvo mAnasika vedanA veda che, teone zoka hoya che. tethI pramANe kahyuM che. e pramANe nairacikone paNa jANavuM. e pramANe svanitakumAra sudhI jANavuM. bhagavad ! pRedIkAyikane jarA ane zoka hoya ? gautama ! pRSIkAyikane jA hoya, zoka nahIM. bhagavAna ! ema kema kahyuM? gautama ! pRedIkAyika zArIrika vedanA veda che, mAnasika vedanA na vade, tethI kahyuM. e pramANe caturindriya sudhI gaNavuM. bAkInAne jIvanI mAphaka jANavuM. yAvatuM vaimAnika. * * bhagavAna ! te ema ja che yAvatu gayupase che. - vivecana-666 : * vayanI hAni. te zArIrika du:kharUpa che, bIjA paNa zArIrika du:kho hoya, te AnA dvArA jANavA. * x - sau1 - dInatA, upalakSaNathI ahIM badhAM mAnasika du:kho levA, tenAthI zoka cAya che. 24-daMDakomAM jemane zarIra che, temane jarA che. jemane mana paNa che, temane baMne che. vaimAnikonA jarA-zoka kahyA. temAMnA ja zakanuM vizeSa kathana* sUtra-663 - te kALe, te samaye devendra devarAjazaka, vajANI, puraMdara cAvatuM bhogavato vicarato hato. A saMpUrNa jaMbUdvIpa hIpane potAnA vipula avadhijJAna dvArA upayogapUrvaka jotA zramaNa bhagavaMta mahAvIrane jaMbUdvIpamAM jue che. e pramANe jema bIja zatakamAM IzAnane kahela, te pramANe zakane paNa kaheto. vizeSa e ke - abhiyogika devone bolAvato nathI, padAtisenAnA adhipati harI (harIIgameT) deva che, sudhoyA ghaMTA che, pAlaka vimAnakArI che, pAlaka vimAnano niyaNimANa uttara dizA che, anikoNamAM ratikara parvata che. bAkI pUrvavatu yAvatuM (bhagavaMtane) nAma kahI, papAse che. (bhagavate) dharmakathA kahI, yAvat padA pAchI gaI. tyAre te zakrendra bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI, avadhArI harSita, saMtuSTa thaI bhagavaMtane vaMdana, namaskAra karyo. karIne Ama kahyuM - bhagatanA avagraha keTalA bhede che ? zakaH pAMca bheda che - devendrAvagraha, rAjAvagraha, gAthApativAha, sAmATikAvagraha, sAdharmikAvagraha. bhagavana ! je A AjakAla zramaNa nigrantho vicare che, teone huM avagrahanI anujJA ApuM chuM, ema kahI bhagavaMtane vaMdana-namaskAra kare che. karIne te ja divya yAnavimAnamAM caDhe che, caDhIne je dizAmAMthI Avyo hato, te ja dizAmAM pAcho gayo. *** bhagavana! ema AmaMtrI, gautamasvAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane vaMdana-namaskAra karIne Ama kahyuM - bhagavana devendra devarAja bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 zake, je Apane pUrvokata kahyuM, te artha satya che ? hA, satya che. * vivecana-667 : nA sALA jema bIjA zatakanA pahelA uddezAmAM IzAnane 'rAjapanIya'nA atidezathI kahyo. tema ahIM zaka paNa kahevo. sarvayA sAmyanA parihArArthe kahe che - abhiyoga devane bolAvato nathI ItyAdi. temAM IzAnendra bhagavaMta mahAvIrane joIne Abhiyogika devone bolAve che, zaka nathI bolAvato, tathA IzAnane padAti saicAdhipati laghaparAkrama che, naMdIghoSa ghaMTa vagADavA niyukta karyo che, ahIM sudhoSA ghaMTa vagADavA harirjhegamethI deva che, tyAM puSakadeva vimAna e che, ahIM pAlaka deva che, vimAna tyAM puSpaka che, ahIM pAlaka che tyAM dakSiNa nirmANamArga che, ahIM uttara che, ItyAdi * x * potAnuM nAma batAvavA kahe che - he bhadaMta! huM devarAja zaka, tamane vaMdu chuM, namuM chuM. 3TTTS svAmI vaDe svIkArAya, te avagraha. zaka ke IzAnano avagraha te devendrAvagraha, temAM dakSiNa ane uttara lokArdha kahevA. cakravartI rAjAno avagraha - cha khaMDa bharatAdi kSetrano, te sajAvagraha. gRhapati eTale mAMDalika rAjAno avagrahasvakIya maMDala che. ghara sahita varte te sAgAra, te sAgArikano avagraha. samAna dharma vaDe care te sAdharmika, sAghanI apekSAe sAdhu, temano avagraha, te sAdhamikAvagraha, kSetrane AzrIne pAMca koza, zeSakALamAM eka mAsa, varSARtumAM cAra mAsa cAvatuM sAdharmikAvagraha che, te sAMbhaLIne Indra kahyuM - huM devendra avagrahanI anujJA ApuM chuM. * x arthI satya che, paNa samyam vAdI che ke nahIM ? sUga-668 : bhagavana / devarAja devendra zaka, samyaglAdI che ke mithyAvAdI ? gautama ! samyavAdI che, mithyAvAdI nathI. --- bhagavana! devendra devarAja zaka, satyAmRNAsratyAmRSA ke asatyAmRSA bhASA bole che ? gautama ! satyabhASA paNa bole che yAvatuM asatyAmRSA paNa bhASA bole che. bhagavan ! zakendra sAvadha bhASA bole ke navagha ? gautama ! sAvadha bhASA paNa bole, niravadha paNa. bhagavan! ema kema kaho cho - x * ? gautama ! jyAre zakrendra, sUHkAyane mukha DhAMkyA vinA bole che, tyAre te sAvadha bhASA bole che, jyAre sUkSmakAyane mukha DhAMkIne bole che, tyAre te anavadha bhASA bole che. tethI pUrvavata kahuM yAvatuM bole che. bhagavan ! zakendra bhavasiddhika che ke bhavasiddhika che ? sagardaSTi che? e rIte jema mokauddezAmAM sanakumAra yAvata acami che. * vivecana-668 : jeno samyak bolavAno svabhAva che, te samyavAdI. prAyaH zaka samyaka ja bole che. samyaguvAdI svabhAva chatAM pramAdAdithI zuM zaka caturvidhA bhASA bole ke nahIM? bole. satyabhASA paNa kyAreka bolatA sAvadha saMbhave che, tethI pUche che. pApa sahita * gahiMta karmathI sAvadha. te sUmakAya eTale hAtha AdimAM vastu, bIjA kahe Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 16/-2/668 123 che - sUmakAya eTale vastra, anatti * na ApIne, hAtha Adi vaDe mukhane DhAMkIne ja bolanArane jIva saMrakSaNathI bhASA anavadha thAya che, bIjAne sAvadha thAya. zakane AzrIne ja kahe che - mArAja - zataka-3 no uddezo-1. * sUtra-669 - bhagavAna ! jIvo, cetanakRta karmo kare che ke acetanavRta kama kare che ? gautama! jIvo cetanavRta kamoM kare che, acetanakRta nahIM bhagavana! ema kema kaho cho ? gautama! jIvone AhAropacita, zarIropavita, kalevara rUpe upasthita yugalo che, te tathA-tathArUpe pariNata thAya che, tethI te AyuSyamAna zramaNo : kama acetanakRta nathI. te pugalo dusthAna , duHzasyArUpa, duniSadhArUpathI tene ye pariName che. tethI he AyuSyamAna zramaNo ! karma acetanatuM nathI. te pagalo AtaMkarUpe, saMkalparUpe ane maraNAMtarUpe pariNata thaIne jIvanA vadhane mATe thAya che, tethI he AyuSyamAna zramaNo 7 karma acetanakRta nathI. tethI kahyuM ke cAva4 karma cetanakRtva hoya che. e pramANe nairayikathI vaimAnika paryanta jaNavuM. * * bhagavAna ! te ema ja che (). * vivecana-669 - anaMtara zakanuM svarUpa kahyuM, te karmathI thAya che, te saMbaMdhe karma svarUpa prarUpaNArthe A sUtra che, veraDavaE - caitanya eTale jIva svarUpa rUpa cetanA, tenA vaDe bAMdhela te cetakRta karma. naMti - thAya che. kaI rIte ? jIvone ja, ajIvone nahIM. AhArarUpapaNe saMcita je pudgalo, avyakta avayava zarIra, tethI boMdirUpe saMcita je pudgalo. klevara rUpe saMcita je pudgala, te-te prakAre arthAt AhArAdi rUpe te pudgalo pariName che. e pramANe karma pudgalo paNa jIvone ja te-te rUpe pariName, tethI caitanyavat karmo che. paNa acetanakRta karmo hotA nathI. * athavA - veva * cayana, caya. pudgalasaMcaya rUpe karmo hoya che. kaI rIte ? AhAra rUpe upacita pudgala thAya che, tathA bodi ane klevararUpe Azrita yugalo thAya che. vizeSa zuM kahIe ? ucchavAsAdirUpe te pudgalo pariName che. asaMcayakRt karmo AhArAdi rUpe thatAM nathI. @aa - zIta, tapa, daMza-mazakAdi yukta - kAyotsarga sthAne. yusena - duHkhotpAdaka vasatimAM, trasadiyAsu - duHkhahetuka svAdhyAya bhUmimAM. te te prakAre ghaNI ja azAtA utpanna karIne, te kAmaNa pudgalo pariName che. tethI jIvone ja asAtA saMbhave che, teo A asAtA hetubhUta karmo kare che. jIvanA kRtavamAM ja tenuM ta: - kRtava siddha che. - 4 - - je kAraNathI du:sthAnAdimAM asAtAhetupaNe pudgalo pariName che, tethI cetakRta kama-asaMcayarUpa karyo nathI. asaMcayarUpa ati sUkSmatatvathI asAtA utpAdakapaNuM asaMbhave che. mAtaMf * kRcchu jIvitakArI vasadi, te jIvanA maraNane mATe thAya che. raMvAlva - bhayAdi vikalpo. jafita - maraNarUpa aMta - vinAza, jenAthI che , daMDAdi ghAta. te-te prakAre vadhanA janakanvathI te AtaMkAdijanaka asAtA vedanIya saMbaMdhe te pudgalo varte che. Avo vadha jIvono ja hoya, vadhanA heturUpa sAdhAvedha pudgalo jIvakRta che. tethI cetAkRta karyo hoya, acetakRt na hoya. che zataka-16, uddezo-3-"karma" . - X - X - X - X - X - X - o karmo kahyA. ahIM paNa te ja kahe che. te saMbaMdhe Avela sUtra - * sUra-670 : rAjagRhe pAvatu Ama pUchyuM - bhagavat karmapakRtio keTalA prakAre che ? gautama ATha. te A - jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAya. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. * * * bhagavAna ! jIva, jJAnAvaraNIya kani vedato keTalI kapakRtio vede che? gautama! ATha. e pramANe jene "pawdermAM "veda-veda' padamAM kahyuM, te badhuM ja ahIM kahevuM. *** vedabaMdha, baMdhaveda ane baMdha-baMdha pada paNa temaja kahevA yAvat vaimAnika. bhagavaMtA te ema ja che. * vivecana-630 : * x* veda-veda, karma prakRttinA ekanA vedanamAM, bIjI pravRtio je (uddezA) padamAM kahevAI che, te "vedAveda'. te pannavaNAnuM 27-muM pada che. te arthathI A rIte - gautama ATha karmaprakRti vede che, mohanA kSaya ke upazamamAM sAta vede che. bAkInA dhAtInA kSaye cAra vede che. e pramANe manuSyomAM paNa jANavuM. nArakAdithI vaimAnika sudhI ATha ja (karmaprakRti) hoya. vevaMya - eka ja karma prakRtinA vedanamAM bIjI keTalIno baMdha thAya, evuM jemAM pratipAdana che te, te prajJApanA sUtranuM 26muM pada che. te A rIte - bhagavan! keTalI karmapravRttio kahI che ? gautama! ATha. te A - jJAnAvaraNa cAvatuM aMtarAya. e pramANe nairayikathI vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavad ! jIvane jJAnAvaraNIya karma vedatA keTalI karmaprakRti bAMdhe ? gautama! sAta, ATha, cha ke eka prakAre bAMdhe. ItyAdi - X - X - X - kahevuM. vaMdhave - eka karma prakRtinA baMdhamAM bIjI keTalIne vede che ? e arthavALu baMdha veda pada che. te prajJApanAnuM 5-muM pada che. te A rIte - bhagavan! keTalI ? ItyAdi pUrvavatuM. vizeSa A rIte- bhagavana ! jIva jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA, keTalI karmaprakRti vede che ? gautama! niyamA ATha karmaprakRti vede che ItyAdi. ddhavaMdha ekanA baMdhamAM bIjI keTalI bAMdhe ? te baMdhabaMdha. te prajJApanAnuM 24-muM pada che. te A rIte- keTalI ? Adi pUrvavatuM. vizeSa A rIte - bhagavat | jIva, jJAnAvaraNIya karma bAMdhatA, keTalI kamaprakRtio bAMdhe ? gautama! sAta, ATha ke cha bAMdhe, ItyAdi. kyAMka A saMgraha gAthA dekhAya che - "vedAveda paheluM, vedAbaMdha bIjuM, baMdhAveda bIjuM, baMdhabaMdha cothuM." baMdhakriyA kahI, kriyA vizeSane kahe che - Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/3/671 129 sUtra-631 - tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra, anya koI divase rAjagRha nagaranA guNazIla tyathI nIkaLyA, nIkaLIne bAhya janapada vihArathI vicare che. * * te kALe, te samaye ulUkatIra nAme nagara hatuM, te nagaranI bahAra IzAna khUNAmAM ejaMbU nAme rIMtya hatuM. varNana karavuM. tyAre bhagavaMta mahAvIra anya koI divase pavanaparva cAlatA yAvata ekajaMbUe samosa cAvatuM parSadA pAchI gaI. bhagavanA ema saMbodhIne gautamasvAmIe bhagavaMtane vaMdana namaskAra karyo. vAMdI-namIne kahyuM ke - bhagavanuM bhAvitAtmA aNagAra niraMtara cha8 tapa karatA cAva4 AtApanA letA, divasanA pravartimAM potAnA hAtha, paga, bAju ke jaMghAne saMkocavuM ke prasAravuM na kahyuM, paNa pazcimahaddhamAM potAnA hAtha, paNa cAvatu jaMdhAne saMkocanI ke pasAravI kahyuM che. tene laTakatI Aza hoya, koI vaidha, te jue, RSine bhUmi upara suvaDAve, pachI ane kApe, he he bhagavatA je chede tene keTalI kia lage? jenA artha chedAya tene eka dhamatirAya sivAya bIjI kriyA na lAge? hA, gautamAM je che tene yAvatu dhamandirAya. bhagavA te emaja che, ema ja che. * vivecana-631 - puchart - pUrvabhAge, pUrvANe. mava - aDadho divasa paryanta hAtha Adine saMkocavAnuM na kahyuM, kemake kAyotsargamAM rahela hoya. pa cchama - pazcima bhAge, mavazvafvase - divasano bAkIno ardha bhAga, hAtha Adine saMkocavA kalo, kemake kAyotsargano abhAva hoya. Ama cUrNi anusAra kahyuM. sivAmI - nAkamAM rahela aze. te sAdhu kAyotsarga karatA hoya tyAre tenA laTakatAM ane joIne, tene chedavAne, te sAdhune bhUmi upara pADI de, pADyA vinA cheda karavo azakya che. tema karanAra vaidhane dharmabuddhie cheda karato zubha kiyA ane lobhAdithI chede to azubha kiyA lAge. je sAdhunA artha chedAya tene nivyapAratAthI kriyA na lAge. jo ke dhamanirAya kriyA to tene paNa lAge. zuM chedanI anumodanAthI zubhadhyAna viccheda thAya. che zataka-16, uddezo-4-"jAvaMtiya" che -- X - X -- X X - X - X - o anugAra vakatavyatA kahI, ahIM paNa te ja kahe che - * sutra-632 - rAgRhamAM cAvatuM Ama pUchayuM - bhagavAna ! ahAyaka zramaNa vinitha jeTalA karmonI nirjarA kare, zuM teTalA karma naskomAM nairayika eka vamAM, aneka varSomAM, so vaSoMmAM khapAve? nA, te artha samartha nathI. bhagavan! cothabhakata karanAra zramaNa nirgastha jeTalA karmonI nirjarA kare, eTalA karmo narakamAM nairayika so varSomAM, aneka so varSomAM hajAra varSomAM, 12/9] 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 lAkha varSomAM khapAve che ? nA, te artha samartha nathI. bhagavanA chaThThabhakitaka zramaNa nirgastha jeTalA karmo nija eTalA kama nakamAM nairayika hajAra varSamAM, hajAro varSamAM, lAkha varSomAM khAve? nA, te artha samartha nathI. * * * bhagavana! aSTamabhakistaka zramaNa nigrantha jeTalA karmo khapAve, eTalA kamoM naskamAM nairayika lAkha varSe lAkho varSe karoDa varSe khapAve? nA, te artha samartha nathI. bhagavAna ! dazama bhakitaka zramaNa nirgastha jeTalA karmo nija eTalA kamoM narakamAM nairayika karoDa varSe, karoDo varSe, koDAkoDI varSe khapAve ? nA, te artha samartha nathI. * * - bhagavana ! ema kema kaho cho. glAyaka zramaNa ninja jeTalA karmo nija eTalA karma narakamAM nairamika eka varSe, aneka varSomAM, so varSamAM ke hajAra varSamAM na khapAve, caturthabhakitaka jeTalA ItyAdi pUta kathana kahevuM yAvatu koDAkoDI varSe na khapAve ? gItamAM jema koI vRddha puruSa, jarA jarjarita dehavALo, jenI cAmaDI zithila hovAthI saMkocAIne kacalIvALI thaI hoya, dAMtanI paMkti ghaNAM dAMto paDI javAthI, thoDA dAMta rahyA hoya, je garamI ane tarasathI pIDAto hoya, je Atura bhUkhyo, tarasyo, durbaLa, katAMta hoya, tevo vRddha eka moTA kozafba vRkSanI sUkI-jaTIla-gaMThilla-cikaNI-vAMkI-nirAdhAra gAMDikA upara kuMThita para vaDe prahAra kare, te vakhate te puruSa moTA moTA avAje kare to paNa te lAkaDInA moTA-moTA TukaDA na karI zake, A pramANe che gautamAM rAyiko (potAnA) pApa kamoM gADha karyo hoya, cIkaNA karyA hoya e pramANe chaThThA zataka mujaba cAvatuM mahAparyavasANA na thAya. jema koI puruSa eraNa upara dhaNanI coMTa mArato moTA-moTA zabdothI yAvatuM mahApavisAnavALo na thAya. - - - jema koI puruSa taraNa, balavAnuM cAvatuM medhAvI, nipUNa, zilpopaka hoya, te eka moTA zAbhalI vRkSanI bhInI, ajaTIla, agaThilla, acikkasa, avakra, AdhAra upara rahela aMDikA upara taNa kuhADIthI prahAra kare to jora jorathI zabdo kai vinA, saraLatAthI tenA moTA-moTA TukaDA karI de che. A ja pramANe he gautamA je zramaNa nibhyoe potAnA kamoM yathAbAda, zithila, niSThita karyA hoya yAvatu jaldIthI naSTa thaI jAya che. jeTalA-teTalAmAM cAvatuM mahAparyavasAnavALA thAya che. he gautama ! jema koI puruSa sukA tRNanA pULAne yAvat agnimAM nAMkhe to te jaldI bhaLI jAya che, tema ItyAdi zataka-6-mAM jema kahyuM tema tapelA loha upara jaLabiMdu yAvatuM mahAparyavasAnavALA thAya che. tethI he gautamAM ema kahyuM ke - AlAyaka zramaNa nirgastha jeTalA karma nijI cAva4 kroDAkoDa varase paNa na khapAve. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che yAvana vicare che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/4/6372 * vivecana-672 : annabhinnatAyate - anna vinA glAna thAya, te annaglAyaka, rasoI thaI jAya teTalo vakhata paNa bhukhathI pIDAto, pratIkSA na karI zake te. je paSita kUrAdi savAramAM ja kUragaDunI jema khAya che. jo ke cUrNikAre annaglAyakano artha karyo che - niHspRhatvathI zItakUra bhojI aMta-prAMta AhArI. have ema kema mAnavuM ke nArako mahAkaSTa pAmIne, ghaNAM kALe paNa teTalA karma na khapAve, jeTalA sAdhu alpa kaSTa, alpa kALe khapAve? sUtrakArazrI dRSTAMta vaDe teno uttara Ape che. - 4 - munna - jIrNa, hAnivALo deha. te kAraNavaza avRddha bhAve paNa thAya, tethI kahe jarA vaDe jarjarita deha. tethI ja zithilapaNe tvacA DAlI vaDe yukta thAya - x - dAMta paDI gayA hoya, - 4 - duHkhamAM rahelo hoya, kuMAir - bhukhyo ke jhusto hoya, baLahIna hoya, manathI thAkelo hoya, Avo puruSa chedanamAM asamartha thAya che. josaMvaDiya - koI vRkSa vizeSa, tenI gaMDikA, nadina - vaLelI, phsi - gAMThovALI, vizaLa - snigdha skaMdha niSpanna, vAddha - vakra, apattivuM - AdhAra rahita. AvI gaMDikA duzmedha hoya che. vaLI kuhADI paNa acchedaka hoya. chaTThAzataka mujaba kahevuM. che . - 131 zataka-16, uddezo-5-"gaMgadatta' che -- * - * - * -- * -- x -- -- 0 nAskonI karmanirjarA zakti kahI, ahIM devagamanAdi zakti - * sUtra-673 thI 675 7 [63] te kALe, te samaye utsUkatI nAme nagara hatuM. ekajaMbUka caitya hatuM. te kALe, te samaye svAmI padhAryA, paryAdA pAchI gaI. te kALe, te samaye devendra devarAja zakra, vajrapANI, e rIte jema bIjA uddezAmAM kahyuM, tema divya yAna vimAna vaDe AvyA. yAvat jyAM zramaNa bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvIne yAvat namIne Ama kahyuM - bhagavan ! mahaki vat mahAsaukhya deva bAhya pudgalone grahaNa karyA vinA ahIM AvavAne samartha che ? nA, te artha samartha nathI. bhagavan ! mahaddhika yAvat mahAsaukhya deva bAhya pudgala grahaNa karIne ahIM AvavA samartha che ? hA, samartha che. bhagatanA mahaddhika deva e pramANe A AlAvAthI javA, bolavA, uttara devA, AMkha kholavA ke baMdha karavA, saMkocana ke prasAraNamAM, sthAna-zasyA-niSadhA karavAmAM, vikurvaNA karavAmAM, paricAraNA karavAmAM samartha che? yAvat hA, samartha che. A ATha utthitA praznonA uttaro pUchyA, pUchIne saMbhramapUrvaka vaMdana karyA, karIne te ja divya mAnavimAnamAM ArUDha thaIne, je dizAthI Avelo, te ja dizAmAM pAcho gayo. [64] bhagavan ! ema saMbodhIne gautamasvAmIe zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vaMdana, namana karI Ama pUchyuM - anya koI divasomAM he bhagavan ! devendra bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 devarAja zaka Apa devAnupriyane vaMdana, namana, satkAra, yAvat paryupAsanA kare che, paNa he bhagavan ! Aje zakrendra Apane ATha praznonA uttara pUchIne saMbhrAMtatAthI vaMdana, namana yAvat karIne jaldI cAlyo gayo, tenuM zuM kAraNa ? gautamAdine AmaMtrIne bhagavaMte kahyuM - he gautama ! te kALe, te samaye mahAzukrakalpanA mahAsAmAnya vimAnamAM mahaki yAvat mahAraukhya be devo eka ja vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. temAM eka mAsI mithyAdaSTi, bIjo mAthI samyag dRSTi hato. tyAre te mAthImiAdRSTi upapaka deve, te amAyI samyagdaSTi upapaka devane Ama kahyuM - pariNamatA pudgala pariNata na kahevAya, apariNata kahevAya. kemake te pariNata thaI rahyA che. tethI AvA pudgalo pariNata nathI. apariNata che. 132 tyAre AmAthI samyagdaSTi deve mAthI mithyAdaSTi devane kahyuM ke - pariNamatA pudgala pariNata kahevAya, apariNata nahIM, kemake te pudgalo pariNamI rahyA che, mATe pariNata che, apariNata nathI. Ama kahIne amAyI samyagdaSTi deve, tene parAjita karyo. tyAre mAsI samyagdaSTi deve avadhijJAna prayojIne mane joyo, joIne tene evo vicAra yavat utpanna thayo ke - zramaNa bhagavaMta mahAvIra jaMbudvIpanA bharatakSetramAM ulUkAtIra nagaramAM ekabUka caityamAM yathApratirUpa yAvat vicAre che. to mAre mATe zreyaskara che ke huM bhagavaMtane vAMdI yAvat papAsIne A prazna pUchIne uttara meLavuM. e pramANe vicAra karyo, karIne 4000 sAmAnika devonA parivAra sAthe sUcabhidevanI mAphaka yAvat nirdoSanAdita zabdo saha jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM ulUkAtIra nagaramAM ekabUka caityamAM mArI pAse AvavA nIkaLyo. - - tyAre te devendra devarAja zaka te devanI divya devaRddhi, devadhuti, devAnubhAga, tejolezyAne sahana na karavAthI mane ATha ukSipta pana-vyAkaraNa pUchI saMbhAtapaNe vat gayo. [65] jyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra gautamaravAmIne ukta vAta kahI rahyA hatA, teTalAmAM te deva jaldIthI tyAM AvI gayo. tyAre te daive zramaNa bhagavaMta mahAvIrane traNa vakhata vaMdana, namaskAra karIne Ama kahyuM - bhagavan ! mahAzuka kalAnA mahAsAmAnya vimAnamAM utpanna eka mAthI mithyASTi deve mane Ama kahyuM - pariNamatA pudgalo pariNata nathI. apariNata ja pariName che. kemake te pudgalo pariNamI rahyA che tethI te pariNata nathI, paNa apariNata che. tyAre meM te mAthI mithyASTi upapaka devane ema kahyuM ke - pariNamatA pudgala pariNata che, apariNata nathI. kemake te pudgalo pariNata thaI rahyA che, mATe pariNata kahevAya, pariNata nahIM. A kathana kevuM che? gaMgadattane AmaMtrIne bhagavaMte gaMgadattane Ama kahyuM - hai gaMgadatta ! huM paNa e pramANe ja kahuM chuM Adi. - pariNamatA pudgalo cAvat apariNata nathI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/5/63 thI 5 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 A artha satya che. tyAre te gaMgadatta deva bhagavaMta mahAvIra pAse A artha sAMbhaLI, avadhArI harSita-saMtuSTa thaI bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karyo. karIne bahu dUra nahIM te rIte cAvatuM paryApAsanA karavA lAgyo. tyAre bhagavaMte gaMgadara devane ane pArSadAne yAvat dharma kahyo yAvatuM ArAdhaka thayo. tyAre te gaMgadad deva bhagavaMta pAse dharma sAMbhaLI, vaghArI harSita-saMtuSTa thaI, utthAnathI uThIne bhagavaMtane vaMdana-namana karyuM karIne Ama kahyuM - he bhagavan! gaMgadatta deva zuM bhavasiddhika chuM ke abhavasiddhika ? e pramANe sUyabhidevavat kahevuM yAvata batrIzavidha nRtyavidhi dekhADI, pachI yAvatu te ja dizAmAM pAcho gayo. * vivecana-673 thI 675 - ahIM badhAM ja saMsArI bAhya pudgalone grahaNa karyA vinA koI kriyA na kare, e siddha ja che. paraMtu mahartika deva, mahaddhipaNAthI gamanAdi kriyAne kadAca karI zake e saMbhAvanAcI zake prazna karyo che. sattaU - kahevA, vAArijaNa - uttara devAne. e che, trIjo prazna, cotho unmeSa, pAMcamuM AkuMcanAdi, chaThuM sthAna, sAtamI vidurvaNA, AThamo paricAra, avistArita svarUpanA prazno pUchyA, uttaro meLavyA. pataya - utsukatAthI nivRta, saMbhrama vaMdana vaDe. - - vartamAna, atItakALanA virodhI kahe che - pariNamatA evAne pariNata nathI tema kahevuM e mithyArdaSTi vacana che. samyagraSTi vayana A che - pariNamatA pulo pariNata che, apariNita nathI. pariNAmanA sadbhAve pariName che, tema kahyuM. kemake pariNava avazya thanAra che * * * * * sUryAbhavatu parivArathI Ama kahe che - traNa parSadA, sAta sainya, sAta sainyAdhipati, 16,000 AtmarakSaka deva - x * ItyAdi. * sUtra-636 baMtA ema AmaMtrI, gautamasvAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane yAvatuM A pramANe kahyuM - bhagavana ! gaMgadad devane te divya devaddhi, divya devahuti cAvatuM kyAM anupavezI ? gautama ! zarIramAM gaI, zarIramAM pravezI. kUTAgAra zALAnA STAMte yAvatu zarIramAM anupavezI. aho ! he bhagavan! gaMgadad devanI mahAkaddhi yAvatu mahAsaSya bhagavAna ! gaMgadatta deve te divya devatrahita, divya devahuti kaI rIte prApta karI cAvatu gaMgadA devane te kaI rIte abhimansukha thaI? gautamadine saMbodhI bhagavaMta mahAvIre, gautamasvAmIne Ama kahyuM - he gautama ! te kALe, te samaye A ja jaMbUdvIpa hIpanA bharatotramAM hastinApura nAme nagara hatuM. sahamamavana udhAna hatuM. te hastinApura nagamAM gaMgadatta nAme gAthApati raheto hato, te Adya yAva4 aparibhUta hato. te kALe, te samaye arahaMta munisuvrata, je Adikara sAvat sarvajJa, sarvadarzI hatA. AkAzagata cakrasahita cAvatu devo dvArA kheMcAtA (dharmadhvaja yukad), zISyagaNathI saMparivRtta, pUvAnivRrtI cAlatA, rAmAnugrAma vicaratA yAvat jyAM sahamrAmavana udhAne yAvatu vicaratA hatA. paryAdA nIkaLI - 4 - tyAre te gaMgadatta gAthApati, A vRttAMta prApta thatAM haSTa tuSTa yAvat balikama karI sAva alaMkRta zarIre potAnA gherathI nIkaLe che, nIkaLIne page cAlIne hastinApura nagaranI vaccovaccethI sahamrAmavana udhAnamAM munisuvrata arahaMta pAse Avyo. AvIne munisuvata arahaMtane traNa vakhata pradakSiNA karI yAvat praNa prakAranI paryApAsanAthI paryApAse che. tyAre munisuvata rahate gaMgadattane tathA te moTI yAvatuM parSadA pAchI gaI. * * * tyAre te gaMgadatta gAthApati munisuvatavAmI pAse dharma sAMbhaLI, avadhArIne harSita, saMtuSTa thaI utthAnathI uThe che. uThIne munisuvata arahaMtane vaMdana-namana kare che. karIne Ama kahyuM - bhagavAna ! huM nirgastha pravacananI zraddhA karuM chuM yAvatu jema Apa kaho cho, temaja che. he devAnupiyA moTA putrane kuTuMbamAM sthApI, pachI devAnupiya pAse huM muMDa yAva4 pravajita thavA IcchuM chuM -- he devAnupiyA sukha upaje tema karo, pratibaMdha na karo. tyAre te gaMgadad, munisabaMta svAmIne Ama kahetA sAMbhaLIne hasTa-tuSTa thaI, munisuvrata svAmIne vAMdI-namIne temanI pAsethI, sahamrAmavana udhAnathI nIkaLe che. nIkaLIne hastinApura nagaramAM potAne ghera Ave che. AvIne vipula azana, pAna cAvata taiyAra karAve che, karAvIne mitra-jJAtijana-nijakane yAvatu AmaMge che, AmaMjhIne pachI nAna karyuM yAvatu pUraNazreSThI samAna moTA pumane kuTuMba bhAra soMpe che. tyAra pachI te mitra, jJAtijana yAvata moTAputrane pUche che, pUchIne sakya puraSa-vAhinI zibikAmAM ArUDha thAya che, thaIne mitra, jJAtijana, nijaka yAvat parijana ane moTA putrathI samyapha anugamana karAto sarvaRddhi cAvatu jAdhonA ghoSapUrvaka hastinApuranI vaccovaccethI nIkaLe che, nIkaLIne sahasAvana udhAne Ave che. AvIne chatra Adi tIra atizaya jue che. udAyana rAja mAphaka cAvatu jAte ja AbharaNa utAre che, jAte ja paMcamuSTI loca kare che. karIne munisavata arahaMta pAse udAyana mAphaka AvIne te rIte dIkSA le che. te rIte agiyAra aMgone bhaNe che. yAvata mAsikI saMlekhanAthI 60 bhakatane anazana vaDe yAvatu chedIne, AlocanA-pratikramaNa karIne, samAdhi pAmI kALa mAse kALa karIne mahAzaka ka mahAsAmAnya vimAnamAM uparAta sabhAmAM deva zayanIyamAM cAvatu gaMgadatta devapaNe utpanna thayo. tyAre te takALa utANa gaMgadA deva paMcavidha payata vaDe payatibhAvane pAmyo. te A - AhAra pati sAva4 bhASAmanaH payakti vaDe. he gautama ! e pramANe gaMgadatta deve te divya devaBddhi yAvatu abhiAnukha karI. - - - bhagavAna ! gaMgadad devanI keTalo kALa sthiti che ? gautama ! sAta sAgaropama. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/6/676 135 *** bhagavAna ! gaMgadad dea, te devalokathI Ayuno kSaya thatAM cAvatuM mahAvideha kSetramAM siddha thaze yAvata aMta karaze. bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-676 - ahIM zaka pUrvabhavamAM kArtika nAme abhinava zreSThI thayo, gaMgadad jIrNa zreSThI. tene prAyaH ISya hatI, te asahananuM kAraNa saMbhave che. A mUriyAma - dvArA Ama kahe che - samyagadaiSTi ke mithyAdeSTi, parita saMsArI ke anaMta saMsArI, sulabhabodhi ke durlabha bodhi, ArAdhaka ke virAdhaka, carama-acarama ItyAdi (prazno jANavA), hu zataka-16, uddezo-6-"svapna" che. - X - X - X - X - X - X - o gaMgadattanI siddhi kahI. te keTalAMkane svatathI sUcita thAya, mATe - satra-thI 679 :6i77] bhagavat / ravanadarzana keTalA prakAre che ? gautama! pAMca prakAre che - yathAtathya, pratAna, ciMtA, viparIta, avyakta darzana. bhagavana! sutA svapna jue, jAgatA svapna jue ke sutA-jAgatAM svapna juo gautama sutA ke jAgatAM svapna na jue, sutA-jAgatAM svapna jue che. * * * bhagavana! jIvo, sutA che, jAgatA che ke sutA-jAgatA? gautamAM jIvo traNe che. * * * bhagavanA nairayiko sutA che? prazna. gautamI nairayiko suta che, jAgRta ke suptAmRta nathI. e pramANe caurindriya sudhI kahevuM. * * * bhagavana! paMcendriya vicaciyonika zuM sutva che? prazna. gautamAM supta ane sutAmRta che, jAgRta nahIM. manuSyone jIvanI mAphaka jANavA. vyaMtara, jayotiSa, vaimAnikane nairayikavatu jANavA. [68] bhagavat ! svapnane saMvRtta jue, asaMvRtta jue, saMvRttA-saMvRtta jue. gautama aaN praNe vanone jue che. saMvRtta jIva je na jue te yathAtathya jue che. asaMvRtta je svapna jue. te tathya paNa hoya ataya paNa hoya. saMvRttAsaMvRtta je svapna jue te asaMvRtta samAna jANavuM. bhagavAna ! jIvo zuM saMvRtta che, asaMvRtta che ke saMvRttAsaMvRtta ? gautama jIvo traNe prakAre hoya, e pramANe jema suddaMDaka che tema kahevuM. bhagavAna ! vano keTalA bhede che ? gautama! 4ra ravano che. * * bhagavAna ! mahAsvapna keTalA bhede che ? gautama! 30-bheTe che. * - bhagavana ! sarve savanA keTalA bhede che ? gautama! ra-bhede kahelA che. bhagavana! tikiranI mAtA tikti garbhamAM Ave tyAre keTalA mahArUno joIne jage che ? gautama - x - 30 mahA vanomAMthI 14-mahAsvapno joIne jAge che. te A - hAthI, vRSabha, saha, abhiSeka ItyAdi. bhagavAna ! cakravartInI mAtA cakravartI garbhamAM Ave tyAre keTalA mahAsano 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 joIne jANe che ? gautama! - X * tIrthakara mAtAvatu jANavuM. bhagavana! vAsudevanI mAtA vize pra. gautamAM vAsudeva mAtA cAvatuM vAsudeva garbhamAM AvatA A cauda mahAsvapnomAMthI koI sAta mahAravana joine lAge che. * * baladevanI mAtA vize prazna. gautamAM baladevanI mAtA yAvatu A cauda mahAsvapnomAMthI koI cAra mahAsvapna joIne jAge che. * - bhagavana! mAMDalIkanI mAtA vize prazana. gautamAM mAMDalIkanI mAtA rAvatuM A caudamAnuM koI eka svapna joIne jAge. [69] zramaNa bhagavaMta mahAvIra potAnA chAstha kALanI aMtima rAzio A daza mahAravano joIne lAgyA. te A pramANe - (1) eka mahA ghora ane tejasvIrUpavALA tAlapizAcane svapnamAM parAjita karyo, joIne AgyA. (2) eka mahAnuM zveta pAMkhavALA paMDokilane svapnamAM joIne jAgyA. (3) eka mahAna citravicitra pAMkhavALA kuMkokIlane svapnamAM joIne pAmyA. (4) eka mahAna mALAyugala je sarvaranamaya hatuM, te vanamAM joIne jamyA. (5) eka moTo zvetavarga vanamAM jaIne pAmyA. (6) eka moTA pAsarovara je cotarapha kusumita hatuM te joIne jAgyA () eka moTo sAgara, je hajAro taraMgo ane kallolothI yukta hato, tene bhUjAthI tayAM tenuM svapna joIne jAgyA. (8) potAnA tejathI javalyamAna eka mahAna sUryane joIne pAmyA. (9) eka moTA mAnuSottara parvatane nIla vaidUrya maNi samAna potAnA AMtaraDAthI cotaraphathI AveSTita-pariveSTita joIne jagyA. (10) eka mahAna saMdaraparvatanI meTu cUlikA upara zreSTha sIMhAsana upara potAne svapnamAM beselA joIne jAgyA.. (1) bhagavate ghora, tejasvI rUpavALA tAlapizAcane ravanamAM parAjita karyo, tethI bhagavaMta mahA mohanIya karmane mULathI nAza karaze. () bhagavate je moTu zukla pAMkhavALu puskokIla joyuM tethI teo zukala dhyAnanALA thaIne vicaraze. - - (3) citravicitra pAMkhaLu pustakokIlane joyuM, tethI bhagavaMta svasamayaparasamayika vicitra dvAdazAMgI gaNipiTakane kaheze. prajJapta karaze, prarUpita karaze, dekhADaze * nirdezo * upanirdezaze. te AcAra, sUmakRva yAvat daSTivAda. (4) bhagavate eka mahAna mALA yugala joyuM - x * tethI be dharmo prarUpaze. te A - AgAra dharma, aNAgara dharma.. (5) bhagavaMte je moTo zveta govarga joyo - x * tethI bhagavaMtane cAtuvaNa zramaNasaMgha thaze - X - X - (6) bhagavate eka mahA paThAsarovara joyuM - x * tethI bhagavaMta cAra prakAre devonI prarUpaNA karaze - bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika. (0) bhagavata eka mahAsAgara taya * x * tethI bhagavata mahAvIra anAdi Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/6/637 thI 36 133 anaMta cAvatuM saMsAkAMtArane tarI gayA. (8) bhagavaMta eka moTA sUrya joIne jAgyA - x * tethI temaNe anaMta, anuttara, nirAbhAi, nivyaghiAta, samagra, patipUrNa kevaLa uparyuM. () bhagavaMte potAnA AMtaraDAthI mAnuSottara parvatane vIMTyo - x * tethI bhagavaMta udAra kIrti-va-zabda-zlokane prApta thayA. (10) bhagavaMta mahAvIra meru parvatanI meTu cUlikAe yAvat jagyA, tethI bhagavate deva-manuSya-asuranI parSadA maLe kevalI dharma kaho. - vivecana-630 thI 679 : vana - svApa kriyA anugata artha vikalAnuM sarjana - anubhavana. te svapna bhedathI pAMca prakAre che. * Itia - je prakAre satya ke tava vaDe je varte che, te yathAtathya ke yathAtava. te daSTAMta avisaMvAdI ke phaLa avisaMvAdI che. temAM daTArtha avisaMvAdI svapna koI paNa svapnane jue che - jemake svapnamAM phaLane hAthamAM ApatA joIne jAge tyAre tevuM ja bane. phaLaavisaMvAdI, koIe svapnamAM potAne hAthI Adi upara besela joIne, jAgyA pachI kAlAMtare tene saMpatti maLe. pratAnA svapna - vistAra, tarUpa svapna te satya ke asatya paNa thAya. A bheda vizeSaNakRta che, e rIte AgaLa paNa jANavuM. ciMtAsvapna- jAgRta avasthAnI je ciMtA- aciMtana, tene dekhADanAra svAna te ciMtA svapna. - tadviparita svapna- je vastu svapnamAM jue. tenA viparIta aniI jagyA pachI prApti thavI - x * x * bIjA 'tadviparIta'no Avo artha kare che - koIka svarUpe mRttikA sthaLamAM ArUDha potAne svapnamAM juo, te azva para ArUDha thayo hoya. avyakta darzana-aspaSTa anubhava. svapnArthanuM avyakta darzana. svapnanA adhikArathI ja A pramANe batAvatA kahe che - munA TY * bahu suto nahIM, bahu jANato nahIM. A suto-jAgato dravyabhAvaNI thAya che. temAM dravyathI nidrA apekSAe, bhAvathI virati apekSAo. temAM svapna vyatikara nidrApekSAe kahyo che. dhe virati apekSAo jIvAdi-5-padonuM suptatva-jAgarava svarUpe che. temAM sarvaviratirUpa taighayika prabodha bhAvathI supta. sarvaviratirUpa pravara jAgaraNanA sadbhAvathI jAgRta, dezaviratane suptajAgRta. pUrve svapna jonAra kahyA. have svapnano tathyAtasya vibhAga sUtrakAra dekhADe che. (temAM) saMvRtta - niraddhAzrava dvAra eTale sarvavirata. Ane nAra zabdakRta vizeSa che. baMne sarvaviratane jaNAvanArA che. paraMtu "jAgara' zabda sarvaviratiyukta bodha apekSAe kahyo che, jyAre saMvRta zabda tathAvidha bodhayukta sarvavirati apekSAe che * * saMvRtane ahIM viziSTatara saMvRtatva yukta levo. te prAyaH kSINamaLapaNAthI ane devatAnA anugraha yukatatvathI satya svapnane jue che. * X - X - svAnanA adhikArathI ja kahe che - viziSTa phaLa sUcaka svapnanI apekSAe 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 4ra-anyathA asaMkhyaya, te saMbhave che. mahuvA - mahattama phaLa sUcaka. baMne maLIne32 che. tamArUti - zaninA aMta bhAge. tho pUrvAdhira - ghora, je rUpa ane dIpta ke ded, tene je dhAraNa kare che, te. tApiITgha - tAla, eka vRkSa che, te svabhAvika uMcu che, te tAla jevo pizAca. A pizAyAdi viSayathI mohanIyAdi vaDe svapnaphaLa vipayarUpa sAthe sAdharma svayaM jANavuM. pusavADanA * kokila puraSa. sAmavIrUHksana) - uma eTale mahAkallola, vIyI te nAnA kallola athavA urmInA vIcaya, te hajAro hatA. veniyavaUThri - harita eTale nIla, vaiDUryavaNa. zrAvediya - abhividhithI sarvathA veSTita. raDhiya - punaH punaH e artha che. rfrfpaDA - gaNInI artha paricchedanI peTI mAphaka peTI - Azraya athavA gaNi eTale AcAryanI piTaka mAphaka sarvasva bhAjana mAphaka te gaNipiTaka. - mAdhavez - sAmAnya, vizeSa rUpathI kahe che. pannata - te sAmAnyathI. pannati * te sAmAnyathI. parvez - prati sUtranA artha kathanathI. leDa - tenA abhidheyanA prapekSaNAdi kiyAdarzanathI. niraMDu - anukaMpA vaDe kaMIka grahaNa karatA nizcayathI punaH punaH dazavi. varU - badhAM naya yuktithI dekhADe. vAvaUUTUBtra - cAtuvarNacI kIrNa-jJAnAdi guNa vaDe cAra prakAranA devanI prajJApanA-pratibodhe che. 3mata - viSayanI anaMtatAthI, manuttara - sarvamAM pradhAnavathI. nibApa - kaTa, bhIMtAdithI pavihata, tirAvALa * kSAyikapaNAthI, saT - saMkala artha grAhakavathI ItyAdi - 4 - * sUtra-680 : koI strI ke puruSa svanAMte eka moTI paMkid, gajapaMkti yAvatuM vRSabhapattine avaloko jue. tene Arohato Arohe ane potAne ArUDha thayelo mAne, evuM na joIne takSaNa jage to te ja bhavamAM siddha thAya che, cAvatu duHkhano aMta kare che. koI strI ke puruSa svanAMte eka moTI doraDI, pUrvathI pazcima lAMbI, samudrane baMne kinAre sparzatI avalokato jue, potAnA baMne hAthe tene sameTato . sameTa, pote sameTI tema mAne, turaMta te jAge to te ja bhavagrahaNathI cAvatu duHkhano aMta kare. - strI ke puruSa eka moTI doraDI, pUrva-pazcima lAMbI, lokanA baMne cheDAne avalokato jue, tene chedana karato chede, pote chedI tema mAne, turaMta jAge to yAvatu duHkhano aMta kare che. * * * strI ke puruSa svapnAte eka moya kALA dorA cAvatuM sapheda dorAne avaloko jue. tenI guMcane ukelo ukele, pote ukelI tema mAne to tallaNa ja cAvatu duHkhano aMta kare. strI ke puruSa svAnAMte eka moTA loDhA-tAMbu-gapuNa-sIsAnA DhagalAne avalokato jue, tenA para caDato evo caDe, pote gayo tema mAne, tackSaNa Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/6/680 139 ja jAgI jAya to be bhavagrahaNathI siddha thAya yAvatu aMta kare. strI ke puraNa vAnAMte eka moTA hiraNya-suvarNa-ratna-vajanA DhagalAMne jue. Arohato Arohe, potAne ArUDha thayo mAne. pachI turata jAgI jAya to te ja bhave siddha thAya yAvatu duHkhano aMta kare strI ke puruSa anate eka moTA tRNarANI, 'tenisarga' (zataka) mujaba cAvatuM kacarAnA DhagalAMne jue. tene vikhere, pote tene vikheryo tema mAne, dllaNa jAge, to teja bhave yAvatuM du:khano aMta kare. strI ke puruSa sthAnAMte eka moTA sara-vIraNa-vaMzImUla - vallImUlanA dbhane jue, tene ukhADIne pheMke, pote ukheDI nAMkhyo tema mAne, takSaNa jAgI jAya, to te ja bhave yAvata duHkhano aMta kare strI ke puruSa svanAMte eka moTA kSIra-dahi-vI-madhunA kuMbhane jue, upADe, upADyo ema mAne, jaldI jAge, te bhave yAva4 aMta kare. strI ke puruSa svAnAMte eka moTA-sauvIrasurArUpa-tela-carabIno kuMbha, tene bhede, bhedho ema mAne, jadI jAge, be bhave siddha thAya. strI ke puruSa sthAnAMte eka moTA pA sarovarane puSIta thayelo juo, tenuM avagAhana kare, meM avagAhana karyuM tema mAne, tANa jagI jAya, to te ja bhave yAvata duHkhano aMta kare che. rurI ke puruSa nAte eka moTo sAgara, taraMga-kallolathI cAvatu uchaDato jue. tene tarI jAya, taryo tema mAne, jaldIthI cAva4 aMta kare. strI ke puruSa svanAMte eka sarvaranamaya mahAbhavanane jue, ArUDha thAya, praveza karato praveze, meM praveza karyo tema potAne mAne jaldIthI jAgI jAya, to te ja bhave yAvat sarva duHkhano aMta kare che. strI ke puruSa sthAnAMte eka sarvaranamaya vimAnane jue, ArohaNa kare, pote ArohaNa karyuM mAne, jaldIthI jAge, yAvatu aMta kare. * vivecana-680 : svanAMte - vananA vibhAgamAM, svapnane aMte. gajapaMkti, ahIM cAvat zabdathI narapaMkti, e rIte kiMmara, liMpuraSa, mahora, gaMdharva paMkti, jovAnA guNayukta thaI jue - avalokana kare. - gAya AdinA baMdhanarUpa vizeSa doraDuM. sumo - baMne paDakhe, samAne - sameTato, pote sameTsa tema mAne. 3o - ukheDato, guMca ukelato. je rIte gozAlakamAM "teja nisarga' kahyo. AnA dvArA ema sUcave che . pagano - chAlano - bhusAno-tusano-chANano Dhagalo. murAvA - surArUpa je jaLa, teno kuMbha, sovIna - sauvIra, kAMjI. -- svato kahyA, have gaMdhapudgala - * sUma-681 - bhagavAna ! koI koSThayuTa cAvata ketakIpuTa kholI, eka sthAnethI bIjA sthAne laI jAya, anukULa havA vahetI hoya, to tenI gaMdha phelAya athavA koi 140 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 cAva4 ketakI vAyumAM vahe? gautama! koi cAvatu ketakI na vahe paNa prANa sahagAmI yugalo vahe che. bhagavAna ! temaja che. * vivecana-681 - je koThamAM vAsasamuha pakAvAya che, koSThano puDo te koThapuTa. cAvat zabdathI Ama jANavuM - gapuTa, coyapuTa, tagarapuTa. temAM tra eTale tamAlapatra, coya-tvacA, tagara-gaMdha dravya vizeSa. anuvAsi - anukULa vaheto. - x - damanamar - prabaLatAthI ud. yAvat zabdathI ahIM nibhijjamANa, ukkirimANa, vikiriz2amANa ItyAdi levuM. koTha * vAsasamudAya, dUrathI Ave che, AvIne ghANagrAhya thAya che. saMghAya te ghANa, gaMdha-gaMdhopalaMbha kriyA. tenI sAthe jatAM pudgalo. che zataka-16, uddezo-7-"upayoga" che - X - X - X - X - X - X - uddezA-6-ne aMte gaMdha pugalo vahe che, tema kahyuM. te upayoga vaDe jaNAya che, tethI upayoga ane tenI vizeSabhUta 'pazyatA' ahIM kahe che - * sUtra-682 : bhagavana! upayoga keTalA bhede che? gautama! be bhede che. e pramANe wwvaNAnA upayoga pada mujaba saMpUrNa kahevuM. "pazyatA' pada paNa saMpUrNa kahevuM. bhagavan! te ema ja che, ema ja che.. * vivecana-682 - upayoga pada, prajJApanAnuM bhUM pada che. te A rIte - upayoga be bhede - sAkAropayoga, anAkAropayoga. sAkAropayoga ATha bhede che - Abhinibodhika sAkAropayoga yAvat vibhRgajJAna sAkAropayoga. bhagavad ! nAkAropayoga keTalA bhede che ? gautama ! cAra bhede - cakSa, ayakSa, avadhi, kevala - darzana anAkAropayoga ItyAdi. A vyakta ja che. ahIM 'pazyatA' pada kahevuM. te prajJApanAnuM 30-pada che. te A rIte - bhagavan! pazyatA keTalA bhede che ? gautama ! be bhede - sAkAra pazyatA, anAkAra pazyatA. sAkArapazyatA cha bhede - zrutajJAna yAvatu kevalajJAna sAkAra pazyatA ane zrutajJAna, virbhAgajJAna sAkAra pazyatA. anAkAra pazyatA gaNa bhede - cakSu, avadhi, kevala-darzanAkAra pazyatA. Ano artha Ama che - pazyatA eTale bodha pariNAma vizeSa. pacatA ane upayoga sAkAra-anAkAra bhedamAM vizeSatA zuM che ? jemAM saikAlika avabodha che, temAM pazyatA che, jemAM vartamAnakALa ane aikAlika che, te upayoga che. tethI sAkAra pazyatAmAM matijJAna, matiajJAna kahyA nathI. kemake tene 'sAMpratakALa viSayamAM utpannavinaNArthapaNuM che. pazyatAmAM mAtra cakSurdazana kema kahyuM? cakSu indriyano upayoga bAkI IndriyonA upayoganI apekSAe alakALapaNe che. tethI te artha pariccheda Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-//682 jaldIthI kare che. A artha prajJApanAthI vizeSarUpe jANavo. che zataka-16, uddezo-8-"loka" che - X - X - X - X - X - X - o upayoga kahyo. te loka viSayaka paNa hoya, tethI 'loka' kahe che - * sUtra-683,684 | [683] bhagavat ! loka keTalo moTo che ? gautama ! ghaNo moTo che. jema zataka-1ramAM kahyuM, tema asaMkhya koDAkoDI yojana parIkSepathI loka che, tyAM sudhI kahevuM. - - - bhagavan! lokanA pUrvIya caramatamAM zuM jIva, jIvadeza, jIvapadeza, ajIva, ajIddeza, jIvapadeza che? gautama! jIva nathI, jIvadezathI AjIva pradeza sudhI pAMce paNa che. je jIva dezo che, te niyamA ekendriya jIvonA dezo che, athavA ekendriyanA dezo ane beIndriyano deza che e pramANe jema dazamAM zatakamAM kahela AneyI dizAnusAra jANavuM. vizeSa e ke - ghaNAM dezonA viSayamAM anindriya saMbaMdhita pahelo bhaMga na kahevo. tathA tyAM je arUpI jIva che, te cha prakAre che, tyAM kALa nathI. roSa pUrvavata. bhagavad ! lokanA dakSiNa caramAMtamAM zuM jIvo che? pUrvavatu. e pramANe pazcimI ane uttarI caramAMtanA viSayamAM paNa jANavuM.. bhagavan! lokanA uparI caramatamAM jIvo che ? pana. gautama! jIvo nathI, jIva dezathI jIvAdeza e pAMce che je jIvadezo che, te niyamA ekendriya dezo ane anidraya dezo che. athavA ekendriya ane nijiyAnA dezo tathA beIndriyano eka deza che. athavA ekendriya, anindriya, beIndriyanA dezo che, e rIte vaccenA bhaMgane choDIne cAvata paMcendriya sudhI kahevuM. ahIM je jIva pradeza che, te niyamAM ekendriya ane anidriyanA pradeza che, athavA ekendriyo, anidriyo, beIndriyanA pradeza che, athavA ekendriyo,. anidriyo, beIndriyonA pradezo che. A rIte pahelA bhaMgane choDIne paMcendriyo sudhI badhA bhaMga kahevA, ajIvone dazama zataka mujaba tamAdizA patta badhuM ja saMpUrNa temaja kahevuM. bhagavanA e lokanA adhaHstana caramatamAM jIvo che, pra. gautamAM jIva nathI, jIva dezo cAvata ajIva pradezo che. je jIvadezo che, te niyamA e kriyA dezo che, athavA ekeya dezo ane beIndriyano eka deza che, athavA ekendriya dezo ane beIndriyonA dezo che. e rIte madhyano bhaMga choDIne cAvata anindriyo sudhI kahevuM. badhAM pradezone choDIne dino bhaMga choDIne badhuM pUrvIya caramAMta sudhI temaja kahevuM. ajIvo vize uparanA caramAMtanI vakatavyatA anusAra kahetuM. bhagavAna ! A ranapabhA pRtInA pUrvIya caramatamAM jIva che ? prA. gautama! jIva nathI. e pramANe jema lokanA kahyA tema cAre caramato yAvatuM uttarIya sudhI kahevA. uparitanane jema dazamAM zatakamAM vimalA dizAmAM kahyuM, tema 142 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 badhuM kahevuM. dhajAna caramatamAM temaja kahevuM. vizeSa e ke - paMcendriyanA traNa bhaMgo kahetA. bAkI pUrvavata. ranapabhAnA cAre samAMto kahyA, e rIte zarkarApabhAnA paNa cAra caramato kahevA. ratanapabhAnA adhaHstana caramata samAna zarkarApabhAnA uparitana ane adhatana caramAMtanI vakatavyatA kahevI. A pramANe AdhasaptamI pRthvInA caramAMtonA viSayamAM kahetuM.. e pramANe saudharma yAvatu TyutamAM kahevuM. naiveyakamAM paNa ema ja kahetuM. vizeSa e ke - temAM upaskina ane adhatana caramAMta viSayamAM, jIva dezonA saMbaMdhamAM paMcendriyomAM paNa vacceno bhaMga na kahevo. e rIte raiveyaka vimAnonI jema anuttara vimAno ane iSata pAbhAsa kahevA. [68] bhagavat ! paramANu yugala, eka samayamAM lokanA pUrvathI pazcima caramAMta ane pazcima caramAMtathI pUrva caramAMta sudhI, tathA dakSiNa camatathI uttara caramAMta ane uttarathI dakSiNa caramAMta jaI zake? uparathI nIce, nIcethI uparanI caramAMte jaI zake ? hA, gautama ! jaI zake * vivecana-683,684 : vAta - carama rUpa aMta te caramAMta, te asaMkhyAta pradeza avagAhI hovAthI jIvano saMbhava nathI. tethI 'jIva nathI' tema kahyuM. jIva dezAdino to eka pradeze paNa avagAha saMbhave che. * * * dharmAstikAya AdinA dezo, skaMdha dezo tyAM saMbhave che, e rIte ajIvapradeza paNa kahevA. have jIvAdi dezAdimAM vizeSa kahe che - je jIva dezo che, te pRthvI Adi ekendriya jIvonA dezo che, te lokAMte avazya hoya te coka vikalpa, bIjA prakAre - ekendriyonA bahaqthI, tenA ghaNAM dezo hoya ane beIndriyano kadAcita eka deza hoya, te dvitayoga vika che ke lokAMte beIndriya na hoya, to paNa je beIndriya, kendriyamAM utpanna thanAra hoya, te mAraNAMtika samudhdhAtathI jAya tene AzrIne viktA che. jema dazamAM zatakamAM AgneyI dizA AzrIne kahyuM, tema ahIM pUrva caramAMtane AzrIne kahevuM. * * * * ahIM je vizeSatA kahI te A - atindriya Adi. anindriya saMbaMdhI deza viSaye traNa bhaMga che. athavA ekendriya dezo ane atindriyano deza. e rUpa pahelo bhAga, te ahIM na kahevo. kemake kevalI samuThThAtamAM kapATAdi avasthAmAM lokanA pUrva caramAMte pradeza vRddhi hAnikRta lokadaMtaka sabhAve atindriyanA ghaNAM dezono saMbhava che, ekano nahIM. AgneyI dizAmAM - x * sAta rUpI kahyA. pUrva caramAMte addhA samayano paNa abhAve che - 4 - di vaDe siddha upalakSita uparitana caramAMta vivaNita, tyAM ekendriya dezo, anindriya dezo hoya. ItyAdi -x-x- jo ke beIndriyanA uparitana caramAMte mAraNAMtika samuThThAta vaDe javA chatAM deza ja tyAM saMbhave che * x - dezo na saMbhave. * * * * * * * Arge fdhafko evuM je kahyuM, teno A artha che - pUrvokta traNa bhaMgamAM pradeza apekSAthI Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16/-/8/683,684 143 athavA ekendriya pradezo, anindriya pradezo ane beIndriya pradezo, e pakSo bhaMga na kahevo. kemake beIndriya pradezano asaMbhava che. - x * x * jIvo. dazamazatakamAM kahela tamA dizA mujaba kahevA. * * * * * tyAM tamA dizA AzrIta kathana ahIM uparitanA caramAMtane AzrIne kahyuM. te A rIte- je jIvo che te be bhede che - spI ajIva, arUpI jIva. rUpI ajIva cAra bhede - kaMdhAdi. arUpI ajIva cha bhede - nodhamastikAya, dhamastikAyano deza, dhamastikAyanA pradezo, e rIte adharma, AkAzanA che. bhagavan! lokanA adhaHstatae Adi. pUrva caramAMtavat bhaMgo kahevA. - 4 - temAM madhyama bhaMga varjavo. - X - X - dezabhaMgako kahyA. have pradezabhaMgakane batAvavA mATe kahe che - pradeza vicAraNAmAM pahelA bhaMgarahita pradezo kahevA. pahelA bhaMgamAM eka vayanAM pradeza zabda lIdho che, te pradezonA adhakacaramAMte paNa bahupaNAthI saMbhavato nathI. paNa A saMbhave che - athavA ekendriya pradeza ane beIndriya pradezo athavA ekendriya pradezo ane beIndriyonA pradezo - X - X - X - uparitana, dazama zatakanI vimalA dizA mAphaka kahevA. arthAt dazamAM zatakamAM jema vimalA dizA kahI, tema ratnaprabhAno uparitana caramAM saMpUrNa kahevo. * * * * * * ratnaprabhAmAM beIndriyane AzrIne, te ekendriya apekSAe ghaNAM thoDA che, tethI uparitana caramAMte temAM kadAci deza hoya. e pramANe teIndriyAdithI anindriyAMtamAM, e rIte - je jIva pradezo te niyamA ekendriya pradezo che athavA ekendriya pradezo paNa che, beIndriya pradezo che (1) athavA ekendriya pradezo ane beIndriyonA pradezo (2). e pramANe teIndriyAdithI anindriyAtamAM che. - X - X - X - X - jema lokano adhakacaramAMta kahyo, e pramANe ratanaprabhA pRthvIno paNa A che, te anaMtarokta ja. vizeSamAM A pramANe - lokanA adhastanA caramAMtamAM beIndriyAdinA deza bhaMgaka gaNa, madhyama bhaMgarahita kahyA, ahIM ranapabhAnA adhaHstana caramAMtamAM paMcendriyonA paripUrNa ja te kahevA. bAkInA beIndriyAdinA madhyama bhaMgasahita ja kahevA. *X - X- beIndriyonA ratanaprabhAnA adhatana samAMtamAM mAraNAMtika samudhdhAtathI jatA hovAthI temAM 'deza' ja saMbhave che, "dezo' nahIM. tenA eka pratara rUpavathI eka deza hetupaNAthI teone temAM madhyama bhaMgarahita che. *x* vrattA ramata pUrva, pazcima, dakSiNa, uttara rUpa che. - X - zarkarApabhAnI uparitana, adhatana caramAMto, ranaprabhAnA uparitana-adhatana caramAMtavatu kahevA. beIndriyAdimAM pUrvokta yukta madhyama bhaMgarahita, paMcendriyamAM paripUrNa traNe dezabhaMgaka. pradeza vicAraNAmAM beIndriyAdimAM badhe Adha bhaMgarahita be bhaMgo kahevA. jIvanI vicAraNAmAM cArarUpI, cha arUpI kahevA. dhe zarkarApabhAnA atidezathI bAkInI pRthvInA saudharmAdi devaloka ane veyaka vimAnanI, vaktavyatA sUtrakAre kahI che. praveyaka vimAnamAM je vizeSa che, te batAve che . navara ItyAdi. asmRtAMta devalokomAM deva paMcendriyonA gamanAgamana sadabhAvathI uparitana-adhatana caramatamAM paMcendriyamAM dezane AzrIne traNa bhaMga 144 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 saMbhave. naiveyakamAM tema na hovAthI, beIndriyAdi mAphaka paMcendriyamAM paNa madhyama bhaMgarahita, tenA zeSa bhaMgarahita be bhaMga saMbhave che. carama adhikArI A kahe che - paramANunuM gamana sAmarthya tathA svabhAvavathI che, ema mAnavuM. --- anaMtara paramANunI kriyA vizeSa kahI, tethI have kriyAdhikAra * sUtra-685 : bhagavAna ! vaSa varase che ke nathI varasatI e jANavA koI puraSa hAtha, paga, bAhu ke urune saMkoce ke phelAve to tene keTalI kriyA lAge ? gautama ! * x * te puruSane kAyikI yAvata pAMce kiyA sparze. * vivecana-685 - vAraM vAraMg . megha varSe che ke nahIM, te jANavAne. aAthI AkAzamAM vaSane jANavA hAtha AdinA prasAraNathI ja jaNAze, tema mAnI hAtha Adine saMkoce ke prasAre. - - saMkocanA praratAvathI kahe che - * sUga-686 : bhagavAna ! mahaddhika yAvatuM mahAsakhya deva lokAMte rahIne lokamAM hAtha yAvatu urane saMkocavA ke asAravAne samartha che ? nA, te artha samartha nathI. - - bhagavana / ema kema kaho cho -x * cAvatu samartha nathI ? jIvone AhAropacitazarIropacita-kalevaroparita yugalo hoya che. yugalone AzrIne jIvo ke ajIvonI gatipathayi kahela che. aloke jIva nathI ke pugala nathI, tethI ema kahyuM. bhagavan! te ema ja che (2). - vivecana-686 : bavAnAM - jIvAnugata, sAravata - AhArarUpe upacita ricA - avyakta avayava zarIrarUpapaNe cita, devaraviyA - zarIra rUpapaNe cita, upalakSaNathI uzvAsapaNe cita pudgalo paNa jANavA. AnA vaDe Ama kahe che - jIvone anugAmI svabhAvavALA pudgalo hoya che. tethI je kSetramAM jIva hoya, te phogamAM pudgalonI gati hoya tathA pudgalone AzrIne jIvo ane pudgalono gatidharma kahyo che. arthAta jyAM padgala hoya. jyAM ja jIvo ane pagalonI gati hoya. alokamAM jIva ke pudgala nathI. tethI tyAM jIva ane pudgalonI gati nathI. tenA abhAve deva hAtha Adi prasArI na zake. zataka-16, uddezo-9-"balIndra" che. - X - X - X - X -- X -- X -- deva vakatavyatA kahI. ahIM deva vizeSa bali vizeSane kahe che - * sUga-687 : bhagavAnA vairocanendra vairocanarAja balinI sudhamasibhA kyAM chegautamAM jaMbUdvIpanA meru parvatanI uttare ticha asaMkhya yojanA gayA pachI jema camaranI yAva4 42,000 yojanA gayA pachI tyAM balIndrano Tucakendra nAme utpAtu parvata Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che zataka-16, uddezo-10-"avadhijJAna" che - X - X = x = x x = x 0 bali vaktavyatA kahI. 'bali' avadhivALo hoya, tethI avadhi kahe che. * sU88 - 16)-||687 145 che, te sa yojana UMco che ItyAdi tigichi phUDavata kahetuM prAsAdAvartasakanuM pramANa paNa temaja che. sIMhAsana, saparivAra balino paciAno artha temaja che. vizeSa e - svakendra prabhAdi che. bAkI pUvavava vAva balicaMcA rAjadhAnI ane bIjAnuM Adhipatya kare che sAvat rucakendra utpAtu parvatanI uttare 6,55,45,50,0eo tig jatAM cAva4 40,000 yojana jatAM jatIndranI rAjadhAnI che teno virlabha eka lAkha yojana che, bAkI pUrvavata rAvatuM balipITha tathA upayata vAva4 Atmaraka, karyuM te pramANe saMpUrNa kahevuM. vizeSa e ke sAtireka sAgaropama sthiti che. bAkI pUrvavata cAvatu balI. * * bhagavA te ema ja che. vivecana-687 - jema bIjA zatakanA AThamAM uddezAmAM camastI sudhamasibhA kahI, tema balinI paNa kahevI. jema camarano bIja zatakamAM AThamo uddezAmAM kahyuM tema tigicchikUTa nAme utpAta parvatanA pramANa mujaba rusakendranuM pramANa kahevuM. prAsAdAvatuMsakanuM pramANa camasaMbaMdhI tigikUiTa utpAtu parvata upara rahela prAsAdAvataMka mujaba balinA kendra utpAtu parvatanA prAsAdanuM pramANa kahevuM. prAsAdAvatuMsakanA madhya bhAge bali, balinA parivArane siMhAsana saha kahevo. te paNa bIjA zataka mujaba jANavuM. mAtra tyAM camaranA sAmAniko 64,000 che * x * tyAM balinA 60,000 kahevA. jema tigicchikUTanuM nAma vartha che. tema ahIM paNa kahevuM. kevaLa * x - x * kendraprabhA tenI hoya che tema kahevuM. rasakendra te rana vizeSa che. arthathI sUtra A pramANe kahevuM - bhagava| kyAM kAraNe sucakendra, rucakendra utpAt parvata kahevAya che? gautamAM rucakendra ghaNAM utpala, pA, kumudo che yAvat rucakendravarNa, kendralezyA, rusakendraprabhA che, tethI rucakendrane kendra utpAtu parvata kahe che. jema camaracaMyAno vyatikara sUtre kahyo, temaja ahIM paNa kahevo. * 55,50,50,000 jatAM. A raHprabhA pRthvI e rIte pramANa che. laMbAI pahoLAIthI eka lAka yojana, 3,16,227 yojana 3-koza, 28 dhanuSa, 1all aMgulathI kiMcit vizeSAdhika parikSepa che cAvatu nagarInA pramANa pachI prAkAra, tenA dvAra, upakArikAlayana, prAsAdAvataMsaka, sudhamasibhA, caitya, bhavana, upapAtasamA, praha, abhiSeka sabhA, alaMkAkisabhA, vyavasAyasabhA AdinuM pramANa ane svarUpa e badhuM balipITha sudhI kahevuM. te badhuM bIjA sthAnethI jANavuM. upapAta sabhAmAM balino upapAta kahevo. * x * x * gAya AtharavA ahIM cAvatu zabdathI abhiSeka, alaMkAra grahaNa, pustaka vAcana, siddhAcalana, pratimApUjA, sudhamasabhA gamana, tyAM rahela sAmAtiko, agramahiNI, paryA, anIkAdhipati, AtmarakSaka Adi kavA. A vakatavyatA pratibaddha samasta suganA atidezane mATe kahe che - "te badhuM ja saMpUrNa'', saIyA sAmya parihArye kahyuM - camaranI sAgaropama risthati che, balinI sAtireka sAgaropama kahevI. [12/10] bhagavAna ! Avadhi keTalA bheTe che gautama be bheTe che. ahIM 'avadhi pada' saMpUrNa kahevuM. bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * * * vivecana-688 - 'avadhipada' prajJApatAnuM 33-muM pada che. jemake * te A che * bhavapratyayika, kSAyopathamika. be ne bhavapAyika che - devo ane nAskone. be ne kSAyopathamika che - manuSyone, tiryaMca paMcendriyone. ItyAdi. che zataka-16, uddezaka-11 thI 14-"dvipAdikumAro" . - X - X - X - X - X = x = 0 dazamAmAM avadhi kahyuM, have avadhi vizeSane kahe che - * sUtra-689 thI 62 - [68] bhagavandvipakumAro badhAM samAhAka, samuwAsa-nisAsA che? nA, te artha samartha nathI. jema zata, uddezo-rUmAM haN kumAra vakatavyatA che, temaja yAvatu samAmuka, samaucchavAsa-niHzasA che . * bhagavAna! hIpakumArone keTalI le che gautamAM cAra, kRSNa sAva4 djovezyA. haThIpakumAranI A kRNa cAvata tejolesyAmAM koNa konAthI sAvat vizeSAdhika che gautamAM sauthI thoDA tejaleyI dvIpakumAro, kApotalesI asaMkhyAtagaNA, nIladI vizeSAdhika, kRNadI vizeSAdhika che. * * bhagavA dvIpakumAromAM kRSadI vAva tejalecImAM koNa konANI awddhaka ke mahahika che. gautamAM vecIthI nIlaleeI maharvika yAva4 samaddhika tejovecI che. bhagavAna te oma ja che. 6i90] bhagavat / udadhikumAro badhAM samAhArA pUrvavatu. e60 6i1] e pramANe dizAkumAro paNa jANavA. 13/691. [62] e pramANe svanitakumAre paNa jANavA 14/62. * vivecana-689 thI 692 - ahIM 11 thI 14 uddezAmAM kramazaH 689 thI 692 sUtra che. muni dIparatnasAgare karela zataka-16 no TIkAsahitano anuvAda pUrNa Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-//693 140 ka zataka-17 % - Xx o soLamAM zatakanI vyAkhyA karI, dhe 1muM AraMbha che. * sUga-693 - - bhagavatI zrutadevatAne namaskAra thAo. - kuMja, saMta, rovezI, kriyA, IzAna, pRvI, pRvI, aSa, aSa, vAyu, vAya, ekendriya, nAga, suvaNa, vighata, vAyu, ani-17 uddeza che. - vivecana-693 ? (1) kuMja- zreNika putra koNika rAjAnA udAyI hAthIne AzrIne (2) saMyatasaMyatAdi artha pratipAdaka. (3) zailezI-zailezI Adi vaktavyatA. (4) kriyA-kriyAdi artha jaNAvato, (5) IzAna-IzAnendra vaktavyatA. (6-7) pRthvI arthe, (8-9) akAya arthe. (10-11) vAyukAya arthe, (12) ekendriya svarUpa arthe, (13) nAgakumAra vaMAtArthe, (14) suvarNakumAra vakatavyAyaeN, (15) vidukumAra abhidhAyaka, (16) vAyukumAravaktavyatArthe, (17) agnikumAra vaktavyatArthe. jI zataka-17, uddezo-1-"kuMjara' che. - X - X - X - X - X - X - o pahelA uddezAno artha pratipAdanArthe kahe che - * sUga-695 - rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM - bhagavan! idAyI haktirAja kayAMthI anaMtara udvatane udAyI haktirAjapaNe utpanma thayo. gItama! asurakumAra devamAMthI anaMtara uddhatIne udAyI hastirAjapaNe upabhyo che. bhagava/ udAyI harirAja kALamANe kALa karIne kayAM jaze? kayAM ur thaze? gautamAM A nabha jhupImAM utkRSTa sAgaropama sthitivA nakAvAsamAM nairANikapaNe upajo. * * bhagavAna! te tyAMthI anaMtara uddhatIne kyAM jaze? kyAM upajor gautamAM mahAvideha zojhamAM siddha thaze yAvata (sarve duHkhono) aMta karaze. bhagavana ! bhUtAnaMda hastirAja kyAMthI anaMtara uddhane bhUtAnA hastirAjapaNe, e pramANe udAyInI mAphaka cAva4 aMta karaze. * vivecana-696 : bhUtAnaMda nAme komika rAjano pradhAnahatI. ** ahIM bhUtAnaMdanI udvartanAdi kiyA kahI, e kiyAdhikArathI Ama kahe che - * sUtra-696 - bhagavA koI pa tADanA vRkSa upara caDhI, pachI te tADathI tADanA phaLane @Ave ke pADe, to te paraNane keTalI kiyA lAge! gautamAM jyAM sudhI te paNa tADavRNe caDI, tADanA phaLane halAve ke pADe, tyAM sudhI te paraSane kAyikI vAvatu pAMca kisa sparze che. je jIvonA zarIrathI tADavRkSa, tADaphaLa utpanna thayela che, te jIvone paNa kAyikI Adi pAMca kiyA lAge. 148 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhaNAvatA te tADaphaLa potAnA bhArI yAvatuM nIce paDe che. tenI je jIva yAvatu jIvananI rahita thAya che, tenAthI te paramane keTalI kriyA lagegautama - 1 - jAva phaLa vaDe evo avanaraddhi thAya teTalAmAM te parate kAyikI thAvata cAra kiyAo pRSTa thAya. je jIvonA zarIrathI tADaphaLa banyuM che, te jIvone kAlikI cAvata pAMce kiyA a je jIva nIce paDatAM tADaphaLane mATe svAbhAvika pe upakA hoya che, te jIvone paNa kAyikI Adi pAMce kiyAo lAge. bhagavanA koI paNa vR4nA muLane halAve ke nIce pADe to tene keTalI kriyAo lAge? gautama! jyAM sudhI te puraSa vRkSanA mULane halAve ke pAke tyAM sudhI, te parapane kAyikI yAvatu pAMca kriyAo sparze je jIvonA zarIrogI mULa cAvatu bIja nija thayA che, te jIvone paNa kAcikI Adi pAMce kriyAo lAge. bhagavA te mUla potAnA bhArathI yAvatuM jIvanarahita thAya, tyAre che bhagavA te parathane keTalI kriyAo lAge? gautamAM jyAM sudhI te mUla potAnA bhArI yAvata jIvanarahita thAya, tyAM sudhI te parapane kAyika Adi cAra kiyAo lAge je jIvonA zarIrathI te kaMda yAvatu bIja nijha thayA che, te jIvone kAlikI Adi cAra kiyAo lAge. je jIvonA zarIrathI mUla nija thayela che, te jIvone kAyikI Adi pAMca kriyA paNe, je jIva paDatA evA mUlanA svAbhAvika upakAraka hoya, te jIvone paNa kAyikI Adi pAMce kiyA lAge che. bhagavanvRkSanA kaMdane halAve ? gautama ! te puruSane yAvatu pAMca kiyAo sparze che. je jIvonA zarIrI mUla yAvat bIja nigna thayA hoya, te jIvone yAvatu pAMca kriyAo sparze. * * bhagavana ! te kaMda potAnI bhALI ? yAvatu cAra kiyA lAge. je jIvonA zarIrathI mULa, aMdha niur thayA hoya tene yAva4 cAra kyiA lage. je jIvonA zarIthI kaMda nivala hoya, te jIvone paNa pAMca kriyA lAge. je jIvo, te nIce paDatA kaMdanA svAbhAvika upakarI hoya, tene cAvata pAMce kriyAo lAge. jema skaMdhamAM kahyuM. tema yAvatu bIjamAM kahevuM. * vivecana-696 : tAta - tAlavR, TdhAneer * calAve, pathA gALa * nIce pADe (1) tADa phaLane, tADaphaLa Azrita jIvone puraSa prANAtipAta kiyAkArI che, je prANAtipAta kriyAkAka che tene pAMce kiyA lAge tema kahyuM. (2) je tAlaphaLa niSpanna karanAra jIvo che, te paNa pAMca kiyAne sparze. kemake saMgharta AdithI te anya jIvone mAre che. (3) puSe tAlakuLane blAvyA pachI te phaLa potAnA bhArepaNAthI, saMbhAskitAthI, gukasaMmArikatAthI paDe, tyAre AkAzAdimAM prANone vitarI hita kare che. tema thatAM te purapate cAra kiyA lAge, vadha nimitta bhAvanA abhavathI tene cAranI ja vivekSA che. te athava sAkSAt vadhanA abhAve ane tAlaphaLe jIvo hAsyA che, mATe che. (4) e pramANe tALaphaLa viSa jIvo paNa kahevA. (5) kuLa nivakine pAMca kiyA ja che, kemake teo vadhatA sAkSAta nimita che. (6) nIce paDela phaLanA je upakArI jIvo che, temane paNa pAMca kriyA che, kemake vadhumAM teno bahutabhAva che. A Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1-1/66 149 15o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sUtranuM vizeSa vyAkhyAna pAMcamAM zatakamAM kahela kAMDa kSepa karanAra puruSa sUtrathI jANavuM. AnA phaLa dvArathI paNa cha kriyA sthAno kahyA. mULa AdimAM paNa cha kahevA. A kaMdamUtra mAphaka skaMdha, vaka, zAkhA, pravAla ba, puSpa, phaLa, bIja sUtro paNa kahevA. * * kriyAdhikArathI zarIra-Indriya-cogamAM kiyA. * sUjha-697 : bhagavAna zarIra keTalA bhede che ? gautama! pAMca. - audArika yAvatuM kAmaNa. - - bhagavAna Indriyo keTalI che? gautama ! pAMca. - zomendriya cAvatuM sparzanendriya. * * bhagavan! yoga keTalA che? gautama ! traNa. * manoyoga, vacanayoga, kAyayoga. bhagavad ! audAki zarIrane niSpanna karato jIva keTalI kriyAvALo hoya che ? gautama! kadAcita traNa ke cAra ke pAMca. e pramANe pRvIkAyika, e pramANe manuSya sudhI kahevuM. A pramANe vaikriya zarIranA paNa be daMDaka kahevA. vizeSa e ke - jaine vaikriya zarIra hoya tene te kahevuM. e pramANe kAmaNa zarIra sudhI kahetuM. - * e pramANe pAMce Indriyo ane traNe yogomAM je jene hoya, tene te kahevA. e rIte ra6-daMDako thAya. * vivecana-697 - kadAca traNa, kadAca cAra, kadAca pAMca kriyA - jo dArika zarIra parasparitApa Adi abhAve nivarti, to traNa kriyA, jo parasparitApa karatA nivarti to cAra kriyA, je bIjAne atipAta karatA vivarta to pAMca kriyA lAge. * * pRthakavadaMDakamAM 'kadAci' zabdaprayoga nathI. 26-daMDaka A rIte - pAMca zarIra, pAMca Indriya, praNA yoga maLIne-13. tene ekavacana, bahuvacanathI guNatAM-26, anaMtarakriyA kahI. te jIvadharyA che, tethI jIvadharmAdhikArathI jIvadharmarUpa bhAvo kahe che. * sUtra-698 - bhagavAna ! bhAvo keTalA bhede che ? gautama! cha bheda. te A - audayika, parAmika yAvatu saMnipAtika. - - te audacika zuM che? audacika bhAva be bhede - audayika ane audayikaniu. e pramANe A abhilASathI jema anuyoga dvAramAM cha-nAma kahA, te saMpUrNa kahea. cAvatuM te saMnipAtika bhAva che - bhagavana! te ema ja che. * vivecana-698 : audacikAdinuM svarUpa pUrve kaheluM ja che. anuyogadvAnI sANI vaDe Ama kahe che - te audayika zuM che ? ATha karmaprakRtinA udayathI, te audayika che. che zataka-10, uddezaka-2-"saMyata" . - X - X - X - X - X - X - X - o bhAvo kahyA. tethI yukta-saMyatAdi hoya che, tethI tene kahe che - * sUtra-699 - bhagavAna ! zuM saMyata, virata, pApakarmano pratighAta ane pratyAkhyAnakadf evA jIva dhamasthita che ? ane asaMyata, avirata-pApakarmano pratighAta ane pratyAkhyAna na kadf adharmasthata che? saMyatAsaMyata dhamadhamamAM sthita che? hA, gautama! saMyata virad yAvat dhamadhama sthita che. bhagavana! A dharma, adharma ke dhamadhamamAM koI besavA yAvatuM paDakhAM pheravavA samartha che? gautamAM te artha samartha nathI. bhagavan! kayA kAraNe Ama kaho - x - cho? gautamAM saMyata, virata cAvatuM pApakama dhamasthita dharmana svIkArIne vicAre che. asaMyata yAvatu Adhamasthita dharmane svIkArIne vicare che. saMyatAsaMyata dhamadhamamAM sthita dhamadharma svIkArIne vicAre che. tethI tema kahyuM ke cAvat sthita che. bhagavAna ! jIvo, zuM dhamasthita, adhamasthita ke dharmAdhimasthita che gautama jIvo, praNemAM sthita che : - - nairayika prazna ? gautama! nairayika dharmasthata nathI, adhamasthita che, dhamadhirmamAM sthita nathI. e pramANe caturindriya sudhI jANavuM. * - paMcendriya ticayonika prazna ? gautama! teo dharmamAM sthita nathI. adharma ane dhamadhirma sthita che. * * manuSyone jIvo mAphaka kahevA. * * vyaMtara, jyotika, vaimAnikane nairayikavatu jANavA. * vivecana-699 - Ima - saMyad, dhamadimAM koI besavAne samartha che ? A artha samartha nathI, kemake dhamiida amUrta che. AsanAdi karaNa zakya che. have dharmasthitapaNAdi daMDakamAM nirUpavA kahe che. saMyatAdi pUrve kahela che. te paMDitAdi kahevAya che. A arthamAM anyatIrthika matane batAvavA kahe che - * sUtra-Boo - bhagavanA anyatIrthiko Ama kahe che yAvatu parUpe che - evuM che ke zramaNa paMDita che, zrAvaka bAlapaMDita che, jeNe eka paNa prANIno daMDa choDela nathI, te ekAMtabAla kahevAya che. he bhagavan! anyatIrthikonuM A kathana kaI rIte yathArtha che? gautamAM anyatIrthiko je Ama kahe che yAvatuM. teo miyA kahe che. gautama! huM A pramANe kahuM chuM yAvatuM paraNuM chuM. - zramaNo paMDita che, zrAvako bAlapaMDita che. jeNe eka paNa pANInA vadhano tyAga karyo che tene ekAMta bhAla na kahevAya. bhagavAna ! jIvo bAla che ?, paMDita che ke bAla paMDita che ? gautama ! jIvo A gaNe che. * - nairayiko vize prazna. gautama! nairayiko bAla che, paMDita ke bAla paMDita nathI. A pramANe caturindriya sudhI kahevuM. * * paMcendriya tiryaMca pran? gautamAM teo paMDita nathI, bALa ke bALapaMDita che. manuSyane jIva mAphaka kahevA. saMtara, jyotiSTha, vaimAnikane nairayikavata kahevA. * vivecana-900 - 'zramaNa te paMDita, zrAvaka te bAlapaMDita' A baMne jinamatane svIkAryano anuvAda che, bIjo pakSa dUSita thAya che, te prarUpela che - je manuSya eka paNa jIvane aparAdhAdimAM Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/-/2/soo 151 ke pRthvIkAyAdimAM vadha choDayo nathI, pratyAkhyAna karela nathI. te ekAMtabAla kahevo. AvA zrAvako kAMtabAla ja che, bAla paMDita nathI. ekAMtabAlane sarva prANInA daMDano tyAga che. evo bIjAno mata che. svamata evo che - eka prANIno paNa jeNe daMDa parihAra karela che, te ekAMte bAla nathI. paNa bAlapaMDita che. kemake viratino aMge paNa saMbhAva che, mizrava che. - - A ja bAlavAdi jIvAdimAM nirUpe che. pUrvokta saMyatAdi, A paMDitAdi jo ke zabdathI ja bheda che, arcathI nahIM, to paNa saMyatavAdi vyapadeza kriyA apekSAe che * X - X - * sUjha-901,302 : [20] bhagavana! nyatIthiMka ema kahe che cAvatuM parUpe che - e rIte prANAtipAda, mRSAvAda yAvata mithyAdarzanazalyamAM vatA pANIno jIva anya che, jIvAtmA anya che. prANAtipAta viramaNa yAvatuM parigraha viramaNa, krodha viveka cAvatu miyAdarzanazAstra vivekamAM vatato jIva anya che ane jIvAtmA anya che. - - autyAtikI cAvatu pAribhAminI buddhimAM vartato jIva anya che, jIvAtmA anya che. pratikI avagaNa, hA, apAya, dhAraNAmAM vamAna yAvatu jIdhtmA anya che. * - utthAna yAvata parAkramamAM vatato gAvata jIvAtmA (anya che) nairayika-tiyaca-manuSya-devatvamAM vartato yAvatuM jIvAtmA (anya che) * * jJAnAvaraNIya yAvatuM aMtarAyamAM vIto yAvatuM jIvAtmA (anya che) e rIte kRSNalesA yAvata zukalezayAmAM, sakhyaNa vyAdi traNa, e rIte cakSudazanAdi cara, abhinibodhikAnAdi pAMca, matijJAnAdi praNa, AhAra saMjJAdi cAra, dArika zarIrAdi pAMca, manoyogAdi traNa, sAkAropayoga-nakAropayogamAM vadhato jIva anya che, jIvAtmA anya che. bhagavan! A kevI rIte mAnavuM ? - gautama! je te atIrthiko Ama kahe che yAvatuM mithyA kahe che. paNa he gautama! ema kahuM chuM yAvatuM paraNu ke - e rIte prANAtipAta yAvatuM miAdarzana zalyamAM vano jIva te ja che, jIvAtmA te ja che. yAvatu anAkAropayogamAM vatato jIva te ja che, jIvAtmA te ja che. [] bhagavan! mahartika cAvata mahAsaukhya deva pahelA rUpI thaI, pachI arUpIne vikuvAmAM samartha che? nA, te artha samartha nathI. bhagavan! ema kema kaho - x * cho? gautamAM huM A jANuM chuM. huM A jouM chuM, A nizcita jANuM chuM, huM A purI taraphathI jANuM chuM. meM A jANyuM - joyuM - nizcita karyuMpurI rIte jANyuM che, ke tathA prakAranA sarUpI, sakama. sarAga, saMveda, samoha, vezya, sazarIra ane te zarIrathI alipamukta jIvanA viSayamAM evuM samajJAta hoya che. te A - kALApaNuM cAvatu zuklatva, surabhigaMdhatva ke durabhigaMdhatva, tikata yAvatu madhura, karkazatva yAvata kSatva hoya che. tethI he gautamAM cAvatuM te deva samartha nathI. bhagavana ! te jIva, pahelA arUpI thaI, rUpI vikuvA samartha che ? nA, te artha samartha nathI. gautama! huM A jANuM chuM yAvat tathA prakAra jIva arUpa, 152 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 karma, arAga, veda, amoha, aleca, azarIra, te zarIrathI vipamukata jIvanA viSayamAM evuM jJAta nathI ke - kALApaNuM cAvat rUkSapaNuM che. A kAraNe che gautama! te deva pUrvokta rIte vikudNA karI na zake. bhagavan! te ema ja che, ema ja che cAvatuM vicare che. * vivecana-301,302 - prANAtipAtAdimAM vartato zarIrI. je jIve, prANone dhAraNa kare te jIva. zarIra * prakRti. maca - sivAya, dehasaMbaMdhI adhiSThAtRtvathI jIvAmAM puruSa anya che. temanuM anyatva pudgala-cApugala svabhAvavacI che. tethI zarIrane prANAtipAtAdimAM vartatuM zarIra che, paNa AtmA nathI. bIjA kahe che - je jIve te jIva-nAkAdi paryAya, jIvAtmA te sarvabhedAnugAmI jIvadravya. dravya-paryAyathI anyatva che, tathA vidha pratibhAsa bheda tibaMdhanavathI ghaTapaTAdiSata judA che. - X - X - bIjA kahe che - jIva anya che, jIvAtmA - jIvanuM svarUpa anya che. prANAtipAtAdi vicitra kriyAbhidhAna ahIM sarvAvasthAmAM jIva-jIvAtmAno bheda batAvavAne A paramata che. - - - vamata ema che ke - te ja jIvazarIra che, te ja jIvAtmA-jIva che. jo ke A bemAM atyaMta bheda nathI. jo atyaMta bheda hoya to deha vaDe spaSTane asaMvedana prasaMga dehakRtane karmonI janmAMtara vedanA abhAvano prasaMga che. * * * atyaMta abhedamAM paralokanA abhAva thAya. dravya-paryAya vyAkhyAnamAM paNa dravya-paryAyano atyaMta bheda nathI. je pratibhAsa bheda che, te AtyaMtika bheda nathI. paNa padArthono ja tucAtulya rUpakRta che. navA IT - jIvasvarUpa. A vyAkhyAna svarUpavAnuM che, svarUpI atyaMta bhinathI. bhedamAM ja niHsvarUpatA tene prApta thAya. zabda bhedanI vastabheda nathI. *x - pUrve jIvadravya ane tenA paryAyano bheda kahyo. have jIvadravya vizeSa paryAyAMtara Apatti vaktavyatA kahe che - vivakSita kALathI pUrve zarIrAdi pudgala saMbaMdhathI mUrta thaIne mUrta thAya che. arUpI - rUpAtIta amUrta AtmAne ema jANavuM. svakIya vayananA vyabhicAritvane kahevA, sadgodhapUrvaka dazavi che. huM vakSyamANa adhikRtu prazna nirNayabhUta vastune jANuM chuM. *X - sAmAnya paricchedathI darzana vaDe. huMphAma - zraddhA karuM chuM, vAgha - sakhyaNuM darzana paryAyavasI. *x - badhAM pariccheda prakAro vaDe huM jANuM chuM. AnA dvArA vartamAnakALamAM arthaparicchedakacve kahyuM, te ja atItakALamAM darzAve che. * x-x- te devavAdi prakAra prApta, sarva - varNa, gaMdhAdi guNavAnuM. svarUpathI amUrta evA jIvane A kaI rIte ? te kahe che. karma pudgalanA saMbaMdhathI che. A kaI rIte ? saga saMbaMdhe karmasaMbaMdha che. ahIM paNa te mAyA-lobha lakSaNa levo. tathA zrI Adi vedayad, moha-strI AdimAM sneha, mithyAtva ke cAmimoha, sapleya, azarIrI, je zarIrasI sazarIra che, te zarIrathI avimukta. - X - X - X - AnAthI viparIta dekhADe che - sanveva ! tyAra. - x x - arvI Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10/-/2/301,302 153 154 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 - avarNAdi, vi. vaNiidava, A rIte asatvapaNAthI kevalI paNa A rIte jANatA nathI. 3HvaM- muktane karmabaMdha hetu abhAve karma abhAvathI che. tenA abhAve zarIra abhAve vaNiida abhAva che, tethI arUpI thaIne rUpI na thAya. che zataka-10, uddezo-3-"zaileSI" & - x = x = X - X - X - X - X - o bIjA uddezAne aMte rUpitA bhavana lakSaNa, jIvano dharmanirUpita, ahIM tenA ejanAdi lakSaNa nirUpe che, e saMbaMdhe Avela sUtra - * sUtra-903 - bhagavanA zailezI pratipaw aNagara sadA niraMtara kAMpe che, vizeSa kAMpe che. cAvatuM te-te bhAvomAM pariName che? nA, te artha samartha nathI. sivAya ke parapayogathI (ema thAya.) - - bhagavan! ejanA keTalA bhede che ? gautama ! pAMca bhede - drabaijanA, janA, kArlejanA, bhavaijanA, bhAvaijanA. bhagavapna / dravya ejanA keTalA bhede che? gautama! cAra bhede che. A - nairayika - tici - manuSya - deva dravya ejanA. bhagavana ! ema kema kahyuM ke nairayika dravyaejanA (2) che? gautama ! nairayika, nairayika dravyamAM vartela che - varte che . vazi. tethI nairayiko, nairAyika dravyamAM vartatA nairayika dravya ejanAmAM kaMA che - kare che - kaMpaze. tethI yAvatu drazejanA kahI che. bhagavana ema kema kaho cho tiryaMcayonika dravya ejanA (2) che ? pUrvavata vizeSa e ke - ticiyonika dravyejanA kahevuM. bAkI pUrvavatuM. e pramANe cAvatu deva dravyejanA. - - - bhagavA kSetra ejanA keTalA bheTe che? gautama! cAra bhede che - nairayika cAvatu deva kSetra janA. bhagavana ! ema kema kaho cho nairazcika hovedanA (2) che ? pUrvavatuM. vizeSa A * nairayika homa vedanA kahevuM. e pramANe sAva dehakSetravedanA. * * e pramANe kALa, bhava ane bhAvathI paNa deva bhAva ejanA paryakta kahetuM. * vivecana-903 : nI guphe saphe- ema A niSedha che. te bIjo ekAda parapayoga vaDe thAya. janAdi kAraNa maLe paraprayogathI eka zailezI ejanA thAya, paNa bIjA kAraNe nahIM. AjanAdi adhikArathI ja kahe che - vyAkhari - nAkAdi jIva saMkata pudgala dravyonA nArakAdi jIva dravyonI ejanAcalanA, te drabaijanA. kSetra-nArakAdi kSetramAM vartatAnI yojanA, te kSetre jaNA. - - kALanArakAdi kALamAM vartatAnI ejanA, te kAlaijanA. -- bhava-nAkAdi bhavamAM vartanAranI ejanA te bhavaijanA. ** bhAva - audayikAdirUpe vartatA nArakAdinI targata pudgala dravyonI ejanA, te bhAvaijanA. nairayika lakSaNa, je jIvadravya, dravya-paryAyathI kathaMcit bhedathI nAkava. temAM vartatA, nairayika jIva saMgRkata pudgala dravyonI ke nairayika dravyonI ejanA, te nairayikadrabaijanA, temAM anubhavavALo - vizeSa kahe che - * sUjha-304,305 - [9o4] bhagavana | 'calanA' keTalA bhede che ? gautama / kaNa bheda. te A - zarIracalaNA, IndriyacalaNA, yogacalaNA. bhagavana ! zarIracalaNA keTalA bhede che ? gautama! pAMca bhede che - dArika zarIracalaNA yAvatu kArpaNa zarIsTalaNa. bhagavana ! IndriyacalaNA DeTA bhede che ? gautama pAMca bhede che. te A - zromendriya calaNA yAvatu anendriyacalaNa. bhagavAna ! yogacalamA keTalA bhede che ? gautama ! traNa bhede che - manoyoga, calaNA, vacanayoga calaNA, kAyayoga calaNA. bhagavana! audArika calaNAne audArika calaNA kema kaho cho? gautamAM je jIva audArika zarIramAM vartatA audArika zarIrano yogya dravyone audArika zarIra pariNamAvatA audArika zarIra calaNa calyA, cave che ke cAlaze. tethI cAvatuM Ama kahyuM che. bhagavAna vaikriya zarIra calaNAne vaikriya kema kaho cho ? pUrvavatuM. vizeSa e ke . vaikica zarIramAM vItA kAmaNa zarIra calaNA sudhI e pramANe kahevuM. * * * bhagavana ! zroendriya calaNAne zrotra kema kahe che ? gautama ! jIvo. zojhendriyamAM vartatA zroendriya prAyogya dravyo zrojhendriyarUpe pariNamAvatA zroendriya calaNa cAlyA, cAle che, cAlaze tethI yAvata ema kahyuM. e rIte spazanidraya calaNA sudhI kahetuM. bhagavana / ema kema kaho cho manoyogacalaNA mano ? gautama! jIvo manoyogamAM vadhatA manoyoga prAyogya dravyone mano yogapaNe pariNAvatA manoyoga calaNa cAlyA, cAle che, cAlaze. tethI yAvatuM manoyoga calaNA kahyuM. e rIte vacanayoga, kAyayoga calaNA che. [bo] bhagavat ! saMvega, nirveda, guru sAdharmika zuzruSA, AlocanA, niMdA, gaha, kSamApanA, zrutasahAyatA, supazamanA bhAvamAM ApatibaddhatA, vinivardhanA, vivita zayanAsana AsevanatA, zomendriya saMvara yAvatuM anidrayasaMvara, yoga pratyAkhyAna, zarIra pratyAkhyAna, kaSAya-saMbhoga-upAdhibhakta pratyAkhyAna, kSamA, virAgatA, bhAd-joga-karaNa satya, mana-vacana-kAya samavAharaNa, krodha viveka yAvatu mithyAdarzana zalya viveka, jJAna-darzana-zAstri saMpawtA, vedanA mANatA, mAraNAMtika adhyAsanatA; A padonuM bhagavana ! aMtima phaLa zuM che ? he AyuSyamAna zramaNa ! gautama / saMvega, nivega yAvatuM mAraNAMtika AdadhyAsanacle A badhAMnuM aMtima phaLa siddhi che. tema che zramaNAyuSya jANavuM. bhagavan! te ema ja che (2) vAvatuM vicare che. vivecana-304,305 - vatana ejananI mAphaka spaSTa che. zarIra - dArikAdi, vatana - tene yogya pudgalonuM te rUpe pariNamanamAM vyApAra te zarIra calanA. A pramANe Indriya-coga Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/3/304,705 1pa calana paNa jANavuM. - X - calanA dharma bhedathI kahyo. have saMvegAdi dharmane phaLathI kahe che saMvega - mokSAbhilASa, nirveda-saMsAravirakatatA, gurardIkSAdi AcArya, sAdharmika-sAmAnya sAdhu, suzruSaNatA-sevA. AloyaNA-vidhipUrvaka sarve doSonI guru samakSa prakAzanA. niMdaNayAAtmA vaDe AtmadoSanI kutsA, pAyA - bIjA sanmukha Ama doSone kahevA. khamAvAyA - bIjA asaMtoSavALAne kSamA ApavI. viusamaNayA-upazAMtatA, bIjAne krodhathI nivRta karI, svayaM krodhano tyAga karavo. suyasahAyayA - jene zruta ja ekamAtra sahAya che, te zrutasahAya. bhAve apaDibaddha-hAsyAdimAM anAsakta, anubaMdhavarjana - viNivaTTaNaya - asaMyama sthAnothI vimavuM te, vivita sayaNAsaNasevaNayA - zrI Adi saMsakta je zayana, Asano upalakSaNathI upAzraya, tenuM je sevana che. yoga pratyAkhyAna - karavuM, karAvavuM, anumodavuM rUpa mana vagerenA vyApAronuM prANAtipAtAdimAM pratyAkhyAna - nakaravAnI pratijJA-zarIra pratyAkhyAna-abhivaMga prativarSanA parijJA. kapAya paccakakhANa * krodhAdi pratyAkhyAna, te na karavAnI pratijJA. saMbhoga paccakhANa-eka mAMDalImAM besIne sAdhuno bhojanAdi je vyavahAra te saMbhoga, jinakAdi svIkArI teno parihAra karavo te. upadhi paccakhANa-adhika upadhino tyAga. khama-kSAMti, virAgayA - vItarAgatA, rAgadveSa apagama rUpa. bhAvasatya - zuddha aMtarAtmArUpa pAramArthika avitatva. yogasatya mana-vacana-kAyanI avita tA. karaNasatya - pratilekhanAdi yathokta rUpe karavA. manasamannAharaNayA * manane samya, svastharUpe maryAdA vaDe AgamamAM kahela bhAvamAM abhivyAti ke saMDropaNa. ema bIjA paNa kahevA, koha vivega- krodha, kopa tyAga, tenI duraMtatAdi paribhAvanAthI udayano nirodha. veNa ahiyAsaNayA - kSudhAdi pIDA sahevI. mAraNaMtiya-ahiyAsaNayAkalyANa mitra-buddhi vaDe mAraNAMtika upasarga sahevo. 8 zataka-13, uddezo-4-"kriyA" pha. - X - X - X - X - X - X - o ejanAdi kriyA kahI, ahIM kriyA kahe che, e saMbaMdha che. * sUtra-906,303 - [bo] te kALe, te samaye rAjagRhanagaramAM cAvatuM Ama kahyuM - jIvo prANAtipAta kriyA kare che? hA, kare che. * - bhagavana ! RSTa karAya ke aspaSTa ? gautamAM spaSTa karAya, askRSTa na karAya. e rIte jema zataka-1uddezA-6mAM kahyuM. tema yAvat "anukama vinA nahIM" sudhI kahevuM. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. vizeSa e ke - jIva ane ekendriyane nivyaghiAta apekSAe cha dizAmAM ane vyAghAtanI apekSAe kadAca traNa dizAmAM, kadAca cara dizAmAM, kadAca pAMcamAM, bAkInAne niyamA cha dizAmAM che. bhagavana! jIvo mRSAvAda kriyA kare che ? hA, kare che. bhagavAna ! te pRSTa kare che. Adi prANAtipAta daMDaka mAphaka mRSAvAda paNa kahevo. e pramANe adattAdAna, 156 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 maithuna, parigrahamAM paNa jANavuM. A pAMca daMDako che. bhagavAna ! je samaye jIva prANAtipAta kriyA kare, te samaye te pRSTa kiyA kare ke askRSTa ? pUrvavata yAvana kahevuM. vaimAnika sudhI kahevuM. e pramANe parigraha sudhI kahevuM e pramANe A pAMca daMDako che. bhagavanje dezamAM jIvo prANAtipAta kriyA kare, te RSTa kare ke askRSTa, parigraha sudhI pUrvavat kahevuM. A paNa pAMca daMDaka. bhagavana ! je pradezamAM jIva prANAtipAta kriyA kare te RSTa kare ke askRSTa ? pUrvavatu, pAMca daMDaka, parigraha sudhI kahevA. 20 daMDaka thayA. [30] bhagavan! jIvonuM duHkha AtmakRta che, parakRta che ke tadubhaya kRta? gautama ! duHkha AtmakRttva che, paskRta ke ubhayakRta nathI. e pramANe vaimAnika sudhI kahetuM. * * bhagavan! jIvo zuM AtmakRta du:kha veda che, parakRta ke tadubhayakRta duHkha veda che? gautama ! AtmakRta du:kha veda che. parakRvuM ke tadubhayakR nahIM Ama vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavAna ! jIvone AtmakRta vedanA che, prazna ? gautama! AtmakRtva vedanA che, parakRta ke ubhayakRta nahIM. vaimAnika sudhI Ama jaNAvuM. bhagavAna ! jIvo AtmakRta vedanA vede che? parakRva ke ubhaya kR4 vedanA vede che ? gautama ! AtmakRta vedanA vede che. paraskRta ke ubhaya kRta nahIM. Ama vaimAnika sudhI jANatuM. * * bhagavan! te ema ja che (2) - vivecana-so6,707 : zataka-1-uddezo-6-mujaba Ama sUcave che - bhagavat ! zuM te avagADha kare che ke anavagADha ? gautama! avagADha kare che, anavagADha nahIM. je samaye prANAtipAta kriyA-karma kare che, ahIM 'temAM' ema vAkya zeSa jANavuM. resa - phoga vibhAga, paH - laghutama kSetra vibhAga. kriyA pUrve kahI, te karma che, karma-duHkhahetapaNAthI du:kha che. te mATe be daMDaka kahA. vedanA karmajanyA hoya, tenA nirUpaNa mATe be daMDaka che. izataka-17, uddezo-5-"IzAna" che. - X - X - X - X - X - X - o vaimAnika vaktavyatA kahI, ahIM vaimAnika vizeSa IzAnane kahe che - * sUtra-308 : bhagavan! devendra devarAja IzAnanI sudhamasabhA kyAM che? gautamAM jaMbudvIpamAM mera parvatanI uttare A ranapabhA pRnInA bahu samaramaNIya bhUmi bhAgathI upara caMdra sUrya jema sthAnapadamAM kahyuM che, tema yAvat madhyamAM IzanAvartAsaka mahAvimAna che, te mahAvimAna sADA bAra lAkha yojana ItyAdi jema dazAmAM zatakamAM zaka vimAna vakatavyA che, te ahIM paNa IzAnanI saMpUrNa kahevI. cAvatu AtmarakSaka devo. sthiti sAtireka be sAgaropama che, bAkI pUrvavata te pramANe yAvana devendra devarAja IzAna sudhI kahevuM. bhagavA te ema Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 -/5/08 153 158 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 ja che (2). * vivecana-708 : "sthAnapada" e prajJApanAnuM bIjuM pada che. te A rIte - uMce caMdra, sUrya, grahagaNa, nakSatra, tArAthI ghaNAM seMkaDo yojana, ghaNAM hajAro yojana, ghaNAM lAkho yojanA yAvata jaIne A IzAna nAmaka kakSa che. ItyAdi. zataka-10-nI zakavimAna vaktavyatA mujaba. te A - sADA bAra lAkha laMbAI, pahoDAI, 39,52,848 yojana parIkSepathI che. che zataka-17, uddezo-6-"pRthvIkAyika" che - X - X - X - X - X - X - o IzAna kalA kahyo, ahIM pAdimAM pRthvIkAyotpatti kahe che. * sUtra-309 - bhagavana ! je pRthvIkAyika, A ratnaprabhA pRtImAM samughAta karIne saudhamakalAmAM pRedIkAyikapaNe utpanna thavA yogya che. bhagavad ! te pahelA upajI, pachI AhAgrahaNa kare ke pahelA AhAra laI, pachI upaje 7 gautama ! pUrve utpanna thaI pachI paNa AhAre pahelAM AhArI pachI paNa upaje. bhagavana ! ema kema kaho cho - x *? gautama ! pRedIkAyikane traNa samudraghAta kahal che - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika samughAta. mAraNAMtika samughAtathI samavahata dezathI paNa samuThThAta kare che ane savaNI paNa samughAta kare che. dezathI samuddhAta karatA, pahelAM AhAra yugala grahI, pachI utpanna thAya. savaNI samughAta kare tyAre, pahelAM pahelAM utA thaI, pachI yugala grahe. tethI Ama kahela che. bhagavAna ! je pRvIkAyika, A ranapabhA pRedImAM cAvatu samughAta karIne, IzAna kalpe pRthvIkAyikapaNe e rIte IzAnamAM paNa kahevuM. e rIte cAvatuM aTyuta-caiveyaka-anuttaravimAna, ISata prAgabhArAmAM che. bhagavana / pRvIkAyika jIva, zarkarApabhAmAM samudraghAta karIne saudharmakahyuM praNavIkAyikapaNe e pramANe ranarabhA pRvIkAyikavatuM zakarApabhAmAM paNa pRvIkAyikano upapAta kahe yAvat ISatapAgabhArA. e pramANe ranapabhAnI vatavyatA mAphaka yAvat adhasaptamImAM pratIkAyikano upapAta kahevo. bhagavan! te ema ja che (2). cha zataka-13, uddezo-"pRthvIkAyika' che - X - X - X - X - X - X - * sUga-310 : bhagavanA je pratIkAyika jIva saudharmakAmAM maraNasaghAta karIne A ratanapabhAmAM pRvIkAyikarUpe utpanna thavA yogya che, te pahelAM utpanna thaI, pachI AhAra grahaNa kare ke pahelA AhAragrahI pachI utpanna thAya ? gautama jema ratanapabhA pRnIkAyiko sarve kalAmAM mAvaThu IpatRpAbhArAmAM utpAda kaho. tema saudharma pRvIkAyikano sAte pRthvImAM upapada kahevo. yAvatuM adhasaptamImAM kahevuM... e rIte saudharma pRvIkAcikano sarve kRtImAM upapAta kaho, e pramANe IutRpAmArA pRthavIkAyikano sarve pRvImAM uupAda, adhaHsaptamI sudhI kaheto. bhagavan! te ema ja che. che zataka-10, uddezo-8-"akAyika" che - X - X - X - X - X - X - * sUtra-711 - bhagavat ! akAyika A ranapabhAmAM maraNa samudraghAta karIne saudharmakalya utpanna thavA yogya hoya Adi, jema pRthvIkAcikamAM kahyuM, tema akAyamAM paNa sarve kahyomAM yAvatuM ISata prAgabhArAmAM te pramANe ja upapAta kahevo. * * e pramANe jema ratanApabhA akAyikano uparAMta ko tema yAvat adhaHsaptamIvRetImAM akAyano utapAda, kaSata prAgabhArA sudhI kahevo. 8 zataka-13, uddezo-9, "aprakAyika" che - X - X - X - X - X - X - sUtra-712 - bhagavanA je aprakAcika saudharma kalAmAM maraNa samughAta karIne A stanapabhA pRedImAM nodadhi valayomAM prakAyikapaNe utpanna thavA yogya hoya bAkI pUrvavatuM. e rIte yAvata AdhasaptamImAM, saudharma-aprakAyika mujaba kahevuM. e pramANe ItapAgamArA aykAyika yAvata adhasaptamImAM upAta kahevo. * * bhagavan! te ema ja che (ra). zataka-17, uddezo-10,11-"vAyukAyika' che. - X - X - X - X - X - X - * sUtra-713,14 - [13] bhagavana vAsukAyika, A ratanapabhAmAM cAvatuM saudharmakaze vAyukAyikapaNe utpanna thavA yogya hoya, te pRvIkAyika mAphaka kahevA. vizeSa e ke - vAyukAcikane cAra samughAto che - vedanA yAvatuM vaikriyao mAraNAMtika samuddhAtathI samagahad derANI kare. bAkI pUrvavatu. cAvatu dhasaptamImAM samaghAta karIne iSatapamArA sudhI utpAda kaheto. [14] bhagavAna ! je vAyukAyika saudharmakalpa samavahata thaIne A ratanapabhA pRdInA ghanavAta, tanuvAta, ghanavAta valayamAM, tanuvAta valayamAM vAyukAvikapaNe upajavA yogya hoyabAkI pUrvavatuM. e rIte jema saudharma vAyukAyikano utpAda sAte pRthvImAM kaho, A rIte yAvata ISata prAgabhArA vAyukAyikano dhasAtamI sudhI yathAvat utpAda kahevo. zataka-10, uddezo-12-"ekendriya" che. - X - X - X - X - X - X - * sUga-315 - bhagavAna ! ekendriyo badhAM samAnAhArI, samazarIrI che ? e pramANe Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1/-/12/15 159 16o bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 zataka-1-nA uddezaka-mAM pRthvIkAcikanI vakatavyatA kahI. te ahIM ekendriyomAM kahevI. yAvatu samAyu, samowixka, (nathI). bhagavana! ekendriyone keTalI vaizyA che ? gautama! cAra. te A - kRNAlezyA cAva4 tejalezyA. * * bhagavad ! A ekendriyone kRSNalezyAdimAM yAvata vizeSAdhika che ? gautama! ekendriyomAM sauthI ochA telessI, kApotalI anaMtA, nIlalacI vizeSAdhika, kRSNaleksI vizeSAdhika che. - - bhagavAna ! ekendriyomAM A kRSNalecInI trAddhi dvIpakumAro (zataka-16, uddezo11)mAM kahI che, tema ahIM kahevI. che zataka-17, uddezo-13 thI 17 "nAgAdikumAro" . - X - X - X - X - X - X - * sUga-316 thI 720 : [16] bhagavana nAgakumAro badhAM samAhAra, jema zataka-16mAM dvIpakumAra uddezAmAM kahyuM tema badhuM saMpUrNa kahevuM. cAvatu Rddhi - 4 - [17] bhagavat ! suvarNakumAro samAhArI pUvava - 4 - [18] bhagavapna ! vidhukumAro badhAM samAhArI pUrvavat - 4 - [19] bhagavana! vAyumaro badhAM samAhArI pUrvavatu - 4 - [20] bhagavAna ! anikumAro badhAM samAhArIo pUrvavat * x - * vivecana-710 thI 20 :- [uddezaka-7 thI 17nI - samavahata- mAraNAMtika samughAta karavo. sarvavatta - utpAda hoTe Ine, saMpAna - padagala grahaNa kare. *x - mAraNAMtika samudaghAtathI nivartana, jo pUrva zarIrano sarvathAtyAga karI daDAnI gatithI utpatideze jAya to pudgalo pachI graha thatu pachI AhAra kare-jAya *x - jo mAraNAMtika samudyAta karatA mare, to ilikAgatithI utpAda sthAne jAya, tyAre pahelA pudgala le pachI utpanna thAya. pUrva zarIramAM rahIne jIva pradeza saMrIne samasta jIva pradezathI utpatti kSetramAM thAya. * * * je mAraNAMtika samuThThAta karato mare to - x - jIvadezanA pUrva dehamAM rahIne dezathI utpati deza prApta karIne dezathI samudyAta kare. jo samadghAtathI nivRtta thaI mare to sarva pradeza saMharI utpatti dezane pAmIne sarvathI samavahata kahevAya. ityAdi 6 zataka-18 rka - X - X - * zataka-1nI vyAkhyA karI, have kramazaH Avela zataka-18nI - * sUtra-3ra1 : prathama, vizAkhA, mArkaMdika, prANAtipAta, asura, guDa, kevali, nagAra, bhavya, somila. A daza udde zataka-18mAM che. * vivecana-721 - (1) prathama - jIvAdi viSayonA prathama-apathamavAdinI vicAraNA. (2) vizAkhAvizAkhAnagarI upalakSita, (3) mArkaMdika-mAkaMda puga nAmaka aNagAra upalakSita. (4) prANAtipAta-prANAtipAtAdi viSayaka, (5) asu-asurAdi vaktavyatApradhAna, (6) gula-guDa Adi padArtha vizeSa svarUpa nirUpaNa. (7) kevali-kevali Adi viSayaka, (8) ANagAra-nagArAdi viSayaka, (9) bhaviya-bhavyadravya nArakAdi prarUpaNArthe (10) saumila-brAhmaNanI vakatavyatA. aTTAra me - zataka-18mAM A uddezAo che. 8 zataka-18, uddezo-1-"prathama" chuM - X -- X - X - X - X - X - che temAM pahelA uddezAnA pratipAdana arthe kahe che - * sUtra- 2 thI 26 : [2] te kALe, te samaye rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM- jIva, jIvabhAvathI prathama che ke Apathama? gautama! prathama nathI apakSama che. e pramANe nairasikathI laIne vaimAnika sudhI jANatuM. bhagavAna ! siddha, siddha bhAvathI prathama che ke Apathama ? gautama ! prathama che, apama nathI. -- bhagavA jIvo, jIva bhAvathI prathama che ke prathama ? gautama! prathama nathI, Apathama che e pramANe vaimAnika sudhI jINavuM. siddhono prazna ? gautama! prathama che, prathama nathI. bhagavan! AhAraka jIva, AhAra bhAvathI prathama che ke Authama ? gautama! prathama nathI, prathama che. yAvata vaimAnika. bahuvacanamAM ema ja che. bhagavan! aNalhAraka jIva AeNAhAraka bhAvathI prazna ? gautama ! kadAca prathama hoya, kadAca Apathama hoya. - - bhagavana / ANalhAraka aNAhAraka bhAvaNI ? prajJa. prathama paNa hoya, Apazrama paNa hoya. - - narayiko vAvata vaimAnika 7 prathama nathI, prathama che. siddho ? prathama che, apathama nathI. * - A pramANe pratyeka daMDakamAM pRcchA kahevI. bhavasiddhika eka ke aneka jIva, AhAraka mujaba. e rIte abhavasiddhika paNa che. bhagavAna ! nobhavasiddhika noabhayasiddhika jIva ? prA. gautama / prathama che. apathama nathI. nobhavasiddhika noabhavasiddhika jIvo nobhavasiddhika nobhavasiddhika bhAvathI ? pUrvavatuM. e rIte bahuvacanamAM baMne jaNavA. munidIparatnasAgare karela zataka-17 no TIkAsahitano anuvAda pUrNa | Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/1/22 thI 26 161 bhagavana / saMjIva, saMjJIbhAvathI prathama che? prasta gautama / prathama nathI, prathama che. e rIte vikalendriyane varjhana yAvat vaimAnika sudhI gaNavuM. bahuvacanamAM paNa Ama ja kahevuM. - - asaMjJI paNa e rIte ja ekavacana, bahuvacanathI che vizeSa e ke . yAvata vyaMtara, nosaMjJI nosaMjJI jIva, manuSya ane siddha prathama che, apathama nathI. e rIte bahuvacanamAM paNa che. bhagavan! salezvIno prazna. gautama ! AhAraka mujaba che. e rIte bahuvacanamAM paNa che. kRSNaleyA yAvata zukalalesthAmAM paNa e rIte che. vizeSa e ke . jene je lesyA hoya te kahevI. * * alezyI jIva, manuSya ane siddha nosaMjJInoasaMjJI mAphaka kahevA. bhagavan! samyagRtSTi jIva samyagRSTi bhAvathI zuM prathama che? pRcchA. gautamakadAca prathama, kadAca prathama che. e pramANe ekendriyane vajIne vaimAnika sudhI kahevuM. siddha prathama che, apathama nathI. bahuvacanamAM jIvo prathama paNa che. Apazrama paNa che. e rIte vaimAnika sudhI kahevuM. siddho prathama che, apathama nathI. - - miyAdeSTi jIva eka ke bahuvacanamAM AhAraka mAphaka jANavA. * * - samyagRmiyArdeSTi jIva ekavacanamAM ke bahuvacanamAM samyagraESTi mAphaka jANA. vizeSa e ke - jene sabhya mithyAESTi hoya tene te kahevI. saMyata jIva ane manuSya, ekavacana-bahuvacanamAM samyagraSTi mAphaka jANavA. : - - asaMyatane alhAkavatu jANavA. - - saMyatAsaMyata jIva, paMcendriyatiryaMcayonika, mana ekavacana-bahuvacanamAM samyagdaSTi samAna jANAvo. * * nosaMyatanoasaMyatanosaMyatAsaMyata jIva ane siddha ekavacana-bahuvacanamAM prathama che, aprathama nathI. sakayAyI, krodhakaSAyI yAvatu lobhakaSAyI jIvo ekavacana-bahuvacanamAM AhArakavatu jANavA. - - - akaSAyI jIvo kadAca prathama, kadAca prathama. e pramANe manuNo paNa jANavA. siddha prathama che, Apama nathI. bahuvacanamAM jIvo ane manuSyo prathama paNa che, apama paNa che. siddho prathama che, pathama nathI. jJAnI ekavacana-bahuvacanamAM sabhyardaSTi mAphaka jANavA. abhinibhodhika jJAnI yAvatuM mana:paryavajJAnI ekavacana-bahuvacanamAM e pramANe che. vizeSa e ke je jene hoya, te tene kahevuM. - - kevaLajJAnI jIva, manuSya ane siddha ekavacana-bahuvacanamAM prathama che, prathama nathI. * * ajJAnI, matijJAnI, zutajJAnI, virbhAgajJAnI ekavacana-bahuvacanamAM AhAranI mAphaka jANavA. sayogI, manoyogI, vacanayogI, kAyayogI ekavacana-bahuvacanamAM AhAraka mAphaka kahea. vizeSa e ke . jene je yoga hoya te kahevo. ayogI jIva, manuSya, siddha, ekavacana-bbahuvacanamAM prathama che, pathama nathI. sAkAropayukata, anAkAropayukata jIva ekavacana-mbahuvacanamAM anAhAraka mAphaka kahevA. 12/11] 162 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 savedaka yAvatu napuMsakaddaka ekad-pRthakavamAM AhAraka mAphaka kahevA. vizeSa e ke jene je veda hoya te kahevo. * * * avedaka eka ke bahuvacanamAM jIva, manuSa, siddhamAM akaSAyI mAphaka kahevA. sazarIra, AhAkava4 kahevA. e pramANe yAvatuM kAmaNazarIrI jANavA jene je zarIra hoya che. vizeSa ke - AhAka zarIrI eka ke bahuvacanamAM samyagRSTi mAphaka jANavA. azarIrI jIvo ane siddho ekavacana-bahuvacanamAM prathama che, apathama nathI. pAMca payatithI pati, pAMca apatithI piyati jIvo AhArakavat jaNAvA. vizeSa e ke - jene je hoya te kahevI. vaimAnika sudhInA jIva prathama che, prathama nathI. * - * ahIM lakSaNa gAthA che - [3] jene je bhAva pUrvethI prApta che te, te bhAvathI apathama che, bAkInAjemane te bhAva pUrve prApta thayA nathI. te, te bhAve prathama che. [4] bhagavana jIva, jIvabhAvathI cazma che ke acazma? gItama ! carama nathI, acarama che. * * bhagavana! bairAyika, nairayika bhAvathI ? pra. gautama kadAca carama, kadAca Acarama. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. siddhone jIvanI mAphaka kahevA. AhAraka jIva sarvatra ekavacanamAM kathaMcita carama, kathaMcita acarama che bahuvacanamAM carama paNa che, acarama paNa che -- anAhAka jIva, siddha ekavacanabahuvacanamAM carama nathI, acarama che. bAkInA sthAnomAM ekavacana-bhahuvacanamAM AhAraka mAphaka jANavuM. bhavasiddhika jIvapadamAM eka ke bahuvacanamAM carama che, acarama nathI. bAkInA sthAnomAM AhArakavatu jANavA. * * * bhavasihika saba ekavacanabahuvacanamAM cama nathI, acarama che. nobhavasiddhikano abhavasiddhika jIvo ane siddho eka ke bahuvacanamAM abhavasiddhikava4 jANavA. saMjJI, hAkavat che, asaMjJI paNa tema che nosaMjJInoasaMjJI jIvapada ane siddhapadamAM carama che. manuSya padamAM baMne vacanamAM cazma che. salezya yAvata zukalezya, AhArakavata che. mAtra che jene hoya te kahevuM. - - - alezya, nosaMjJInoasaMsIvatu jANavA. samyagurdaSTi, aNAhArakavatu che. * * miyAdeSTi, AhAraka mAphaka che. * .samyagamithyAESTimAM ekendriya, nikalendriyane vajIne kathaMcita carama, kathaMcita acama bahuvacanamAM carama paNa che, acarama paNa che. saMyata jIva ane manuSya, AhAkavat che. * * asaMyata paNa temaja che. - saMyatAsaMmata paNa temaja che. mAtra che jene hoya te kahevuM nosaMyatanoasaMyatanosaMyatAsaMyatane nobhavasiMhikano bhavasiddhika mAphaka jANavA. saMkaSAyI yAvatu lobhakaSAyI sasthAnomAM AhArakavava che. * * akaSAyI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 164 18/-/1/22 thI 26 jIva pade ane siddhamAM carma nathI, Acama che. manuSyapadamAM kathaMcita carama, kathaMcita acarama che. jJAnI, sarvatra samyagRSTi samAna che, Abhinibhodhika jJAnI yAvat mana:pavijJAnI, AhAkava che. mAtra jene je hoya te kahevuM. kevalajJAnI, nosaMjJInoasaMjJIvata, ajJAnI cAvata virbhAgajJAnI, AhAkavatuM. saMyogI yAvatuM kAyayogI, AhArakavatuM, jene je yoga hoya te kaheto. AyogI, nosaMjJInoasaMjJIvat kahevA. sAkAropayukata ane anAkAropayukata, anAhArakatu che. savedaka yAvata napuMsakavedaka, ahArakavata che. * * vedaka, AkaSAyI mAphaka jANavA. sazarIrI cAva4 kAmaNazarIrI, AhAkavata che. mAtra che jene hoya te kahevuM. azarIrI, nobhavasiddhikanoabhayasiddhikavat che. pAMca payatithI paryApti, pAMca apayatithI aparyApta AhAkavata che. sarvatra ekavacana-brahavacanamAM daMDako kahevA - lakSaNa gAthA - [5] je jIva, je bhAvane punaH prApta karaze te, te bhAvathI acarama thaze. jeno je bhAvathI atyaMta viyoga thaze te, te bhAve carama thaze. [26] bhagavana! te ema ja che, ema ja che kahI vicare che. * vivecana-32 thI 326 - kyAMka AvI uddezaka hAra saMgrahaNI gAthA dekhAya che - jIva, AhAraka, bhava, saMjJI, vezyA, daSTi, saMyata, kapAya, jJAna, yoga, upayoga, veda, zarIra, pati . AnA artho uddezakanA arthathI jANavA. temAM prathama dvArane kahe che - jIva jIvavathI prathamatA dharmayukta che ? jIvatva hotA prathamathI prApta che ke prathama - anAdi avasthita jIva. ahIM prathamava aprathamava lakSaNagAthA che, je satra-23nI samAnArthaka che. nAraka paNa aprathama che, anAdi saMsAramAM nArakAva parve anaMtIvAra prApta thayela che. siddha vaDe siddhatva pUrve prApta che, mATe prathama kahyuM. AhAraka dvAramAM - AhArakatvanI prathama nathI, anAdi bhavamAM pUrve anaMtavAra te prApta thayuM che. e rIte nAkAdi paNa kahevA. siddhone AhArakapaNAthI na pUchAya, kemake teo aNAhArI che. koIka jIva anAhArakavathI prathama che, jemake siddha. koI apathama che. jemake - saMsArI. saMsArIne vigrahagatimAM anAhArakatva pUrve anaMtIvAra thayela che. - X - X - bhaya dvAramAM - bhavasiddhika ekatva-bahaqthI AhArakanI jema kahevA. arthAta prathama. jema bhavanuM bhavyatva anAdi siddha che, tethI bhavyavathI prathama nathI. A rIte abhavasiddhika paNa kahevA. nobhavasiddhikanoabhavasiddhika jIva ane siddhamAM ja saMbhave, nAkAdimAM nahIM. A padathI siddhane ja kahevAya che, tenA ekatvapRthakatvamAM prathama che tema kahevuM. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 saMjJI dvAramAM - saMjJI bhAvathI apacama che, kemake pUrve anaMtavAra saMjJIva pAmela che. ekathI cAra Indriyane varjIne bAkInAne "aprathama' kahevA. e rIta saMjJI paNa kahevA. *x* pRthvI Adi asaMjJI ja che. tema pathamava pUrve anaMtavAra asaMDrIpaNAnI prApti che. ubhayaniSedha pada jIva, manuSya, siddhamAM che, temAM prathamava kahevuM. *x - lezyAdvAramAM - apacama kahevuM. kemake anAdithI salezyatva che. * X - X - alezya pada jIva, manuSya, siddhomAM hoya che, temanuM prathamava kahevuM. dRSTi dvAramAM - keTalAMka samyagdaSTi jIva samyagraSTipaNe prathama hoya, jene pahelI vakhata samyagadarzana thayuM hoya. keTalAMka prathama hoya, jene patita thayA pachI, samyagadarzananI punaHprApti thaI hoya. ekendriyone samyakatva nathI, tethI temanuM varjana karyuM. bAkInA prathama ke prathama hoI zake. * * * siddho prathama ja hoya. - 4 - mithyASTione ekavacana-bahuvacanamAM prathamava che. mithyAtva anAdinuM che. * samyamithyASTi prathama paNa hoya, aprathama paNa hoya. kemake samyagRmithyAdarzana paheluM ke bIjuM Adi paNa pAme. vizeSa e ke - jene hoya tene kahevuM. jemake - nArakAdine mizra darzana hoya che. te ja ahIM prathama-apathama vicAraNAno adhikAra che. saMyatadvAramAM - ahIM jIva pada, manuSya pada e be che. temane rokavAdi vaDe samyagadaSTinI mAphaka kahevA. prathama hoya ke aprathama hoya. saMyamano prathama ke dvitIyAdi lAbhanI apekSAe A jANavuM. . . . asaMyata AhAka mAphaka kahevA. jemake anAdipaNAthI asaMyata hovAthI prathama che. -- saMyatAsaMyata jIvapadamAM, paMcendriya tirmayapadamAM, manuSyapadamAM hoya che. ekavAdi vaDe samyagRSTivatu kahevA. kadAca prathama hoya, kadAca aprathama hoya. prathama-prathamava pahelI ke bIjIvAra apekSA che. - - nosaMyamanoasaMyamanomizra e jIva ane siddhane hoya, te prathama che. kAyadvAramAM - kaSAyI AhArakaData aprathama che, kemake anAdipaNAthI kapAyid che. * kapAya jIvane prathama hoya. yayAkhyAta cAstrinA prathama lAbhamAM, dvitIyAdi lAbhamAM aprathama hoya. e pramANe manuSyo paNa jANavA. siddha prathama ja hoya. kemake siddhatva anugatane. kaSAyabhAva pahelIvAra hoya che. jJAnadvAramAM - kadAca prathama, kadAca apayama hoya. temAM kevalI prathama che. akevalIne pahelI vakhata jJAnalAbha thAya che mATe. jIvAdi daMDaka vicAraNAmAM je jIvanArakAdine je matijJAnAdi hoya, te tene kahevA. - x - ajJAnI 'apama' che. anAdithI anaMta ajJAnanI bhedasahita prApti hovAthI. yogadvAramAM - AhAkavatu aprathama che. jIva nArakAdi daMDaka vicAraNAmAM je jIvAdine je yoga hoya te kahevo. - - - ayogImAM jIva, manuSya, siddha Ave. te prathama ja hoya. upayogadvAramAM - sAkAropayukta, anAkAropayukata baMne jema anAhAraka che, tema kahevA. te jIvapadamAM 'prathama' che. siddha apekSAe prathama che, saMsArI apekSAenAcchAdi vaimAnikAMta padomAM prathama nathI paNa apacama che, kemake te anAdithI prApta Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/1/22 thI 26 165 che. siddha padamAM prathama che, apathama nathI. sAkAra-anAkAropayogamAM siddhavane prathama' che. vedadvAramAM - AhAka mAphaka aprathama ja che. jIvAdi daMDaka vicAraNAmAM nAkAdi jene je napuMsakAdi veda hoya, te tene kahevo. - - avedaka, kaSAyIvatu kahevA. jIva, manuSya, siddha traNe padomAMthI pahelA be padamAM kadAca prathama' hoya che. kadAca prathama che. kemake avedakava pahelA ke bIjAdi apekSAe che. "siddha" aprathama che. zarIradvAramAM - AhAraka mAphaka aprathama ja che. AhAka zarIrI, samyagRSTi mAphaka kadAca prathama, kadAca aprathama che. A prathama ane dvitIyAdi AhAraka zarIranA lAbhanI apekSA che. ** azarIrI jIva siddha kahevAya, te 'prathama" ja che. patidvAramAM * pAMca pati vaDe payati, pAMca payAMti vaDe apayatika, te AhArakava prathama che. daMDaka vicAraNAmAM jene je pati hoya, tene te kahevI. have prathama-prathama lakSaNane jaNAve che . je bhAva jIvavAdi vaDe je jIvAdithI pUrve prApta hoya, te jIvAdi te bhAve aprathama hoya. pUrve je bhAva apAta hoya, tenAthI 'prathama' hoya che. - 4 - have prathama-prathama lakSaNane jaNAve che - je bhAva jIvavAdi vaDe je jIvAdithI pUrve prApta hoya, te jIvAdi te bhAve apayama hoya. pUrve je bhAva aprApta hoya, tenAthI. prathama' hoya che. * x - have pramAdinA vipakSarUpa caramAditva jIvAdiSa dvAramAM ja nirUpaNa karatA kahe che - jIva jIvava paryAyathI carama che ? jIvavanA prAptavyanA carama bhAge che, zuM jIvatvane choDI de che. gharamAM - avidhamAna jIvava carama samaya. arthAt jIvatvane atyaMta choDato nathI. A prazna che - jIvavanA avyavacchedathI prAptavya jIvavanuM avasAna nathI. * * je nAraka nArakatvathI udvartIne pharI narakagatimAM na jAya, kemake siddhamAM jAya, te carama ane bIjAne 'acarama' jANavA. A pramANe vaimAnika sudhI che. siddha, jIvanI jema cama che. kemake siddhava na jAya. bahuvacana daMDaka te prakAre ja che. AhAradvAramAM - badhAM jIvAdi padomAM, je nirvasa te carama bIjA - acarama. - - anAhAraka pade anAhAkAvathI jIva ane siddhane ayama kahevA. temanuM anAhArakatva anaMta che mATe. jIvane siddha avasthAmAM ja Ama che, nArakAdi padomAM kadAca carama, kadAca acarama che. je nAkAdine anAhAraka karI na prApta thAya, te carama, jene te pharI prApta thAya, tene te acarama. bhavyadvAramAM - bhavya jIvo bhavyatvathI carama che, siddhi gamanathI bhavyatvanI carama prApti che. A badhAM ja. bhava siddhika jIvo mokSa pAmaze ja, e vacana prAmANyathI A kaheluM che. ** abhavasiddhika badhAM jIvAdi padomAM "carama' nathI, kemake bhavyane bhavyatva abhAva che. no parva Adi ubhaya niSedhathI jIvapada, siddhapadamAM bhavasiddhika 166 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 mAphaka acarama, tenA siddhavaNI ane siddhavaparyAya jato nathI mATe. saMjJIdvAramAM - kadAca carama, kadAca acarama che. e rIte saMjJI paNa jANavA. ubhayaniSedhapaNAthI jIva ane siddha acarama che manuSya carama che. kemake ubhaya niSedhavAnuM manuSyane kevalitva prApti pachI pharI manuSyatvano lAbha thato nathI. lezyAhAramAM - salezyI, AhArakavat kadAca carama, kadAca acarama. temAM je nirvANa pAme, te salezyatvathI carama, bIjA acarama. - daSTidvAramAM - samyagdaSTi jIva ane siddha ayama che. kemake jIvanuM samyaka avazya paDanAra che, te siddhane patita na thAya. nArakAdi kadAca carama, kadAca acarama. je nAcchAdi nAkavAdi sAthe pharI samyakatva na pAme, te carama. te sivAyanA te carama. - - mithyA daSTi kadama cama, kadAya acarama. je jIva nirvAsa che, te miyAdeMTivathI carama, te sivAyanA che, te acarama che. nAkAdimAM je mithyAvayukta nArakAva pharI na pAme, te carama ane bIjA acarama. sabhya mithyArdaSTi ekendriya, vilendriya vajIne kemake teomAM mizra na hoya. nArakAdi daMDakamAM A mizrAlApaka na kahevo. upalakSaNathI samyagudaSTi AlAvAmAM kendriyanuM varjata jANavuM. bIje paNa jyAM je te saMbhave, tyAM te varjavuM. jemake - saMjJIpadamAM ekendriyAdi, asaMjJI padamAM jyotikAdi. - 4 - saMyata dvAramAM - saMyata jIva kadAca carama hoya, ke jene pharI saMyama na maLe che. bAkInA acarama. manuSyone paNa Ama ja jANavA. kemake tene saMcatatva che. A pramANe saMyatAsaMyata paNa jANavA. A pada phakta jIva, paMcendriyatiryaca, manuSya padomAM ja kahevuM. - X - X - kaSAyadvAramAM - sakaSAyI bheda sahita, jIvAdi sthAnomAM kadAca carama, kadAca ayama che. temAM je jIvo nivaNi pAme te sakaSAyItvathI carama che, bIjA acazma che. nArakAdimAM je sakaSAyIpaNe nArakAdine karI na pAme te carama ane bIjA acarama. * akaSAyI, upazAMta mohAdi, te jIva, manuSya ane siddha che. temAM jIva ane siddha acarama che, kemake jIvanuM akaSAyItva avazya pratipatita che. siddhanuM patita na thAya, akaSAyatva prApta manuSya je pharI manuSyatva na pAme, te carama, je karI pAme te acarama che. jJAnadvAramAM - samyagdaSTi daSTAMta prApta artha che - jIvo ane siddho garama che. jIvane jJAna patita thAya, pharI pAme mATe ayarama. siddha - akSINajJAna bhAvavALA hoya acarama che. bAkInA jJAnopeta nAvAdine punaH lAbhanA asaMbhavamAM carama, anyathA acarama. badhAM jIvAdi siddhAMtomAM ekendriyane vajIne jANavuM jJAnabheda peAe kahe che : abhinibodhika Adi. te kadAca cama, kadAca acarama che. temAM AbhinibodhikAdi jJAna, je kevaLajJAna prApti pachI. pharI prApta na thAya te carama ane bIjuM acarama. jenAkAdi jIvane AbhinibodhikAdi je hoya, te tene kahevuM kevalajJAnIne ayama kahevA. - - ajJAnI, bheda sahita kadAca cama, kadAca acarama hoya, je pharI ajJAna na pAme te carama, je abhavya, jJAna na pAme te carama. * * * * * Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/1/22 thI 26 16 168 caramAyarama lakSaNa jaNAvavA kahe che - je nArakAdi jIvo nArakavAdi jIvatvathI paDe ke na paDe, -x- te, te bhAvathI te bhAvApekSA acarama che. sarvathA viraha je jIvAdine je bhAvathI te prApta thAya, te te bhAvApekSAe te acarama che. jene te bhAvathI sarvathA viraha thAya te carama. chezataka-18, uddezo-2-"vizAkhA" che. - X - X - X - X - X - X - uddezA-1-mAM vaimAnika vaimAnika bhAvathI kadAca cama, kadAca acarama kahyo. vaimAnika vizeSa je te bhAvathI carama che, te ahIM kahe che - * sUga- 3 - te kALe, te samaye vizAkhA nAme nagarI hatI. bakSagika zaitya hatuM svAmI padhAI cAvatuM paradA pAse che. te kALe, te samaye devendra devarAja zaka, vajANI, puraMdara Adi zataka16, uddezA-ra mujaba te rIte divya yAna vimAnathI Avyo. vizeSa e ke - AbhiyogAdi devo hatA. yAvat banIzavidha nATyavidhi dekhADI. dekhADIne cAvat ucho gayo. bhaMteema saMbodhI, gautamasvAmIe zramaNa bhagavata mahAvIrane yAvatu Ama kahyuM - jema zataka-3-mAM IzAna temaja kUTAgAra daSTAMta, temaja pUrvabhava prA yAvatu abhimukha thaI ? gautamAdine saMbodhIne bhagavata gautamasvAmIne Ama kahyuM - he gautama ! te kALe, te samaye ja jaMbUdvIpa dvIpamAM bhAratamAM hastinApura nAme nagara hatuM. sahassAmavana udhAna hatuM. te harinApura nagaramAM kArtika nAme zreSThI raheto hato. te A yAvatuM paribhUta hato. vaNikomAM agrasthAne hato, te 1008 vaNikomAM ghaNAM ja kAryomAM, kAraNomAM kaTuMbamAM e pramANe yAvata jema rAyausaNaIyamAM citasArathI yAvatuM cakSubhUta hato. te 1008 vaNikanuM Adhipatya karato yAvatuM pAlana karato hato. jIvAjIvano jJAtA evo zrAvaka hato cAvatu vicarato hato. - te kALe, te samaye arahaMta munisuvata, Adi jema zataka-16mAM kahyuM tema yAvatu padhAryA, cAvata parvadA papAse che. tyAre te kArtika zreSThI, A vRttAMta jANIne harSita, saMtuSTa thayo Adi zataka-11-mAM sudarzanamAM kahyuM tema nIkaLyo. cAva4 seve che. tyAre te munisavata arahaMte kArtika zreSThI aAdine dharma kahyo, cAvatuM parSadA pAchI gaI. . * tyAre te kArtika zreSThI, munisuvrata cAvatuM sAMbhaLIne, avadhArIne harSita, saMtuSTa thaI, utthAnathI uDyo. uThIne munisuvrata svAmIne cAvatuM Ama kahyuM - bhagavAna che e pramANe cAvavuM jema tame kaho cho. vizeSa e ke - he devAnupiya! 1008 vaNikone pUchIne, moTA putrane kuTuMbamAM sthApIne, tyArapachI huM Apa devAnupiyAnI pAse dIkSA levA (Icchu chuM). * * yathA sukha,. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 yAvatu pratibaMdha na karo. tyAre te kArtika zreSThI yAvatu nIkaLe che. hastinApure potAnA nagaramAM, potAnA ghera Ave che. AvIne 1oo8 vaNikone bolAve che. pachI Ama kaho - he devAnupiyo . munisuvata arahaMta pAse dharma sAMbhaLyo, te dharma mane ISTa che, pratISTha che, huyela che. he devAnupiyo ! huM saMsAranA bhayathI udvigna thayo chuM yAvatu dIkSA levA IcchuM chuM. he devAnupiyo ! tame zuM karazo ?, kayo vyavasAya karazo ?, tamArA hRdayamAM zuM ISTa che? tamAruM sAmarthya zuM che? tyAre te 1008 vaNikoe tene Ama kahyuM - he devAnadhiya! je tame saMsAranA bhayathI udvigna cho yAvata dIkSA lezo, to he devAnupiya ! amAre bIjI konuM AlaMbana che ? kono AghAra ke pratibaMdha che ? he devAnupiyA ame paNa saMsAranA bhayathI udvigna, janma-maraNathI bhayabhIta chIe. Apa devAnupiyanI sAthe munisuvrata arahaMtanI pAse muMDa thaIne gharathI nIkaLI, dIkSA laIzuM. tyAre te kArtika zreSThIe 1008 vaNikone Ama kahyuM - he devAnupiyo ! je tame saMsArabhayathI udvigna ane janma-maraNathI karIne mArI sAthe munisuvratasvAmI pAse sAva dIkSA levA IcchatA ho, to tame pota-potAnA ghera jAo, potAnA gharamAM vipula rAna, pAna cAvata taiyAra karAvo. mitra, jJAtijana cAvatu samakSa moTA putrane kuTuMbamAM sthApo. sthApIne, te mitra, jJAtijana cAvatuM moTA putrane pUchIne sahayaraSavAhinI zIbikAmAM ArUDha thaIne, miga-jJAtijana yAvatu-parijana ane moTA putra dvArA samyapha anugamana karAtA sarva mAhita yAva4 nAdathI kALakSepa karyA vinA, mArI pAse Avo. tyAre te 1oo8 vaNiko kArtika zreSThInA A ati vinayapUrvaka svIkAre che, svIkArIne pota-potAnA ghera Ave che. AvIne vipula ena rAvatuM taiyAra karAve che. karAvIne mijha, jJAtijana yAvata temanI samakSa moTA pu:khane kuTuMbamAM sthApe che. pachI te badhAMne pUchIne sahama puraSa vAhinI zibikAmAM ArUDha thaIne, mitra-jJAtijana yAvatu parijana ane moTA putra dvArA samyapha anugamana karAtA saddhi yAvatu nAdazI, kALakSepa karyA vinA kArtika zreSThI pAse Ave che. tyAre te kArtika zreSThI vipula anAdio gaMgadattanI mAphaka cAvatuM mitra, jJAtijana yAvatu parijana ane moTA putra tA 1oo8 vaNiko vaDe samyaka anugamana karAto sahita cAvatu nAdapUrvaka hastinApura nagaranI vaccovaccethI gaMgadad mAphaka nIkaLI vAvahe bhagavan! A loka AdIta che, pradIpta che, AdIta-pradIpta che yAvatu AgAmikapaNe thaze. tethI he bhagavana! huM IcchuM chuM ke 1008 vaNiko sAthe Apa pote ja dIkSA Apo. yAvatuM dharma kaho. tyAre te munisuvrata arahaMta, kArtika zreSThIne 108 vaNiko sAthe pote ja dIkSA ApI ane dharma kahe che ke - he devAnupiyo ! A rIte javuM, A rIte Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/223 169 cAlavuM yAvata saMyama pAlana karavuM. tyAre te kArtika zreSThI, 1008 vaNiko sAthe munisuvrata arahaMta pAse A AvA prakArano dhamapadeza samyaka svIkAre che. temanI AjJA mujaba ja cAle che cAvatu saMyamapAlana kare che. tyAre te kArtika zreSThI 1oo8 vaNiko (aNagAra)saha aNagAra thayA Iyasimita cAvata gupta bahAcArI thayA. tyAre kArtika aNagAra munisuvrata rahaMtanA tathArUpa sthaviro pAse sAmAyikAdi cauda pUvane bhaNayA, ghaNAM upavAsa-cha-Ajhama yAvatu AtmAne bhAvita karatAM bahu pratipUrNa 1ra varSano zramaNya payaya ALIne mAsikI lekhanA vaDe AtmAne sevIne, 60 bhaktone anazana vaDe chedIne, AlocanA karIne, cAvatu kALa karIne saudharma kAmAM, sauMdhamavilaMsaka vimAnamAM upapAta sabhAmAM devazayyAmAM yAvat devendra zakapaNe utpanna thayA. tyAre te devendra devarAja zake, utpanna thaIne bAkInuM gaMgadadvat jANavuM yAvatu aMta karaze. vizeSa e ke - tenI sthiti be sAgaropama che. bAkI pUrvavatu. bhagavana! te ema ja che (2). * vivecana-727 - taigama - vyApArI, vaNika. -gRhakaraNa svajana sanmAna Adi kRtyomAM. kAraNa - iTArca hetumAM, kRSi pazupoSaNa vANijyAdimAM, kuTuMba - saMbaMdha vizeSavALuM manuSyavRMda jema rAyamaseNaIyamAM kahyuM - AnA dvAra ema kahe che ke - maMtro, guhA, rahasya, vyavahAra, nizcayAdimAM. pUchavAmAM meDhIbhUta, AhAramAM AlaMbanabhUta, ityAdi - X - X - tathA maMtrapu - paryAlocanamAM, athavu - lajjAnIya vyavahAra gopavavAmAM, stha * ekAMta yogya, nizcaya - cokkasa nirNaya, mApRcchanIya - pUchavA yogya, A zuM che ? I - khalaka madhyavartI khaMbha, AdhArabhUta * x * x * praNaTT - pratyAdi pramANapatu temanI vAta aviruddha hoya. temaja koI kAryamAM pravRtti ke nivRtti karavI. mAdhAra - Adheya mAphaka badhA kAryomAM lokone upakArI. mAnethana * doraDAdinI mAphaka, ApattimAM paDelane bahAra kADhe vakSa - locana, tenI mAphaka lokanI vividha kAryamAM pravRtti-nivRtti viSayaka pradarzaka. ItyAdi. che zataka-18, uddezo-3-"mAkaMdIputra" . - X - X - X -- X - X - X - * kArtikanI aMtakriyA kahI, ahIM pRthvI AdinI vicAre che - * sUjha-zra8 : te kALe, te samaye rAjagRhanagara hatuM, guNazilaka caitya hatuM. yAvat upadA pAchI gaI. * * te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA cAvatuM ziSya mArkedika nAme nagAra, prakRti bhadraka jema maDika yAvatu paryApAsanA karatA Ama kahyuM - bhagavAna ! zuM kApotalecI pRetIkArika, kApotalezmI pRvIkAyikajIvomAM 130 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 marIne AMtararahita manuSya zarIra prApta kare che? pachI kevalabodhi pAme che ? pachI siddha-buddha-mukata thaI cAvatuM duHkhono aMta kare ? hA, mArkedikayuga ! cAva4 (te rIte) aMta kare che. bhagavAna ! te kApotalezyI aprakAyika, kApotalI aprakAyikathI anaMtara uddhatIne manuSya zarIra pAme, pachI kevalabodhi pAme pachI cAva4 duHkhano aMta kare ? hA, mArkedika yuba cAva4 aMta kare che. bhagavana! kApotadyI vanaspatikAcika e rIte yAvata aMta kare che. * - bhagavan! te ema ja che, ema ja che, kahI mArkaMdika>> aNagAra zramaNa bhagavAna mahAvIrane yAvat namIne jyAM zramaNa nirgaLyo che. tyAM Ave che, AvIne zramaNa nigranthone Ama kahe che - he A ! kApotalethI pRthavIkAya pUrvavatu yAvatu aMta kare che A ! kApotalecI apakAyika cAva4 aMta kare. he kAyA kApotadeI vanaspatikAcika yAvata e rIte aMta re che.. tyAre te zramaNa nigamo mArkedika yuga aNagArane Ama kahetA yAvat prarUpatA, A arthanI zraddhAdi karatA nathI. A arthanI zraddhA karatA, zramaNa bhagavad mahAvIra pAse AvyA. AvIne bhagavaMtane vaMdana, namaskAra karyo, karIne Ama kahyuM - bhagavana ! mArkedika putra aNagAre amane Ama kahyuM mAvaThuM paraNuM - he Aryo! kApotalesI pRedIkAyika cAvatu aMta kare che, he Aryo! kApotalezvI aprakAcika cAvatu aMta kare che, e rIte vanaspatikAyika paNa yAvatu aMta kare che. e kaI rIte? Aya! ema saMbodhI bhagavaMte zramaNa- ninthone AmaMtrIne Ama kahyuM - he AyA je mArkedika yuga aNagAre tamane ema kahyuM sAva arUNu ke - he Aryo/ kApotalassI pRthvI-arU-vanaspatikAya cAvata aMta kare che, A artha satya che. he A ! huM paNa ema ja kahuM chuM. he A nizcitapaNe kRSNalecI . pRthavIkAya, kRSaNalezmI pRdIkAyikathI rAvata duHkhano aMta kare che, e pramANe he AyA nIlaleyI pRedIkAyika cAvatu aMta kare che. e rIte kApotalegI paNa pRvIkAyika mAphaka akAyika, vanaspatikAyika paNa gaNavA. A artha satya che. - bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che, ema kahI zramaNa nibhyo bhagavaMtane vAMdI, namIne mArkedika putra aNagAra pAse gayA, tene vaMdana, namaskAra karyA, pachI A ane mATe samyapha vinayapUrvaka vAraMvAra khamAvyA. * vivecana-728 : AII fthapu ema kahIne A sUcave che - prakRti upazAMta, prakRtithI pAtaLA krodha-mAna-mAyA-lobha Adi. ahIM pRthvI, apa, vanaspatinA anaMtara bhave manuSyatva prAptithI aMtaHkriyA saMbhave che. teu-vAyumAM na saMbhave, kemake te bemAM anaMtara bhave mAnuSatva aprAptithI pRthvI Adi traNanI ja takriyAne AzrIne kahela che. tejo-vAyuM kahyA nathI. -- aMtakriyA kahI, have aMtakriyAmAM nirjaratA pudgalo kahe che - Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/3/ra9 11 * sUtra-729 - tyAre te mArkedikaputra aNagAra utthAnathI uThIne zramaNa bhagavaMta mahAvIra pAse Ave che, AvIne bhagavaMtane I-name che. pachI Ama pUchyuM - bhagavA bhAvitAtmA aNagara sarve karmone vedatA, sarve karmone nirjarA sama maraNe maratA, sarva maraNe maratA, sarva zarIra tyAga karatAM, carama karma vedatA, carama karma niSTatA, carama zarIra choDatA, mAraNAMtika karma vedad-nirbharatA-maratA, mAraNAMtika zarIra choDatA, je cama nirjarA pudgalo che, zuM te sUkSma kahela che ? he. AyuSyamAna zramaNa ! zuM te pugala samagra lokanuM avagAhana karIne rahela che ? hA, mArkedika putrI bhAvitAtmA aNagAranA yAvata (carama nirjarA yugalo) lokane avagAhIne rahe che. bhagavad ! zuM thazAstha manuSya, te nirjarApugalonA anyatva ane vividhatvane kaMI paNa jANe-dekhe ? jema pahelA Indriya uddezaka (pada)mAM kahyuM tema, yAvatu vaimAnika yAvatu je temAM upayogayukta che, te jANe-dekhe ane AhAra rahe. (paNa upayogarahita hoya te) na jANe - na dekhe. paNa tene grahaNa kare. A pramANe nikSepo kahevo. bhagavAna ! zuM nairayiko nirjarApugalone na jANe, na dekhe paNa grahaNa kare. e rIte cAvatuM paMcendriya ticiyonika kahevA. bhagavan! manuSya, nirjarA yugalone zuM jANe-khe-grahe ke na jANe-nA dekhe * na rahe? gautamAM koIka jANe-dekhe-grahe. koIka na jANe. * na dekhe - rahe. bhagavana! ema kema kahyuM x - gautamAM manuSyo be bhede che - saMjJIbhUta, asaMjJIbhUta. temAM je asaMjJIbhUta che, te na jANe - na dekhe - grahe. je saMtIbhUta che, te be bhede - upayukata ane anupayukata, temAM je anupayukta che, te na jANe * na dekhe * grahe. temAM je upayukta che, te jANe * dekhe - grahe. tethI gautamAM - x * pUrvavata kahyuM. | vyaMtara ane jyotikane nairayikava4 jANavA. bhagavA vaimAnika, te nirjarA yugalone zuM jANe ? cha prata. gautama ! manuSyava4 jANavuM. vizeSa e ke - saimAniko be bheda che . mAyI misAISTi upaHka, amArI-sammadaSTi upapapka. temAM je mArI mizrAdaSTi che, te na jANe - na jue . grahe. je amArI samyagdaSTi che, te be bhede - anaMtarodhapaka, paraparopaka temAM je anaMtarowhka che, te na jANe : na jue - grahe. temAM je paraMparopaka che, te be bhede - paryAptA, apayaktiA. temAM je piyatA che. te na jANe : na jue - grahe. je paryApta che te be bhede - upayukta, anupayukad. temAM je anupayukata che, te na jANe - na jue - grahe. vivecana-ra9 :bhAvitAbhA * jJAnAdi vaDe vAsita AtmA. ahIM kevalI levA. temanA sarva 12 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 karma-bhavopagrAhIrUpe - x che. vedayataH - pradeza ane vipAka anubhava vaDe anubhavato. tethI sarve karma bhavopagrAhI rUpe ja AtmapradezathI kheravato. tathA sarvAyu pudgalApekSA aMtima maraNe marato, samasta dArikAdi zarIrane choDato. A ja kahe che - vara= - AyuSyanA carama samaye vedela, vedato ane nirjarato. caramAyuM pagalApekSAe maraNa karato, caramAvasthAnA zarIrane choDato. A ja vAta pragaTa kahe che - savaya lakSaNa maraNanI samIpe, AyunA carama samaye thAya te mAraNAMtika, bhavopagrAhIrUpe vedato, nirjarato. tathA mAraNAMtikAyu dalika apekSAe maraNa karato, zarIra choDato, je savantima nirjIrNakarmadalika sUma te pudgalone bhagavaMta vaDe prajJApela che. * x * x - teno uttara Ape che. hA, mArkedika ItyAdi. tene kevalI ja jANe. - 4 - chakArA ahIM niratizaya levA. AUT - anyatva, baMne aNagAra saMbaMdhI je pudgalo teno bheda. pATri - vANadi kRta nAnAva 'Indriya pada' te prajJApanAnuM 15muM pada, teno uddezo-1- temAMthI bAkInuM kahevuM. A atideza che. tethI jyAM ahIM "goyama" kahyuM tyAM 'mAkaMdika ' ema vAyavuM kemake prazna teNe pUchela che. te A che - nyUna ke tuccha, guru ke laghu jANejue? gautamAM A artha samartha nathI. kema? -x gautamAM devomAM paNa keTalAMka te nirjara pudgalone * jANe ke jue nahIM tevI che gautama! ema kahyuM ke chaThAstha manuSya te pudgalo na jANe - na jue. he AyuSyamAn zramaNo! te pudgalo sUma che. ahIM evaE * jUna, 19 - niHsAra, sUkamAM "devomAM paNa keTalAMka ema kahyuM - kemake prAyaH deva, manuSyathI prAyaH papajJa hoya. devomAM paNa koI viziSTa avadhijJAna vikala hoya. teo jo nirjarA pudgalamAM kaMI anyatvAdi na jANe, to manuSya zuM jANavAnA ? paNa viziSTa avadhijJAnayukta deva, jANe tema samajavuM. cAva vaimAnika vaDe Indriyapadano uddezo-1-kalyo. tenA dvArA* 24-daMDaka sUcavyA. kyAM sudhI ? "je upayukta hoya" tyAM sudhI. A daMka che - bhagavana! nairayiko zuM nirjarA pudgalane jANe-jue, grahaNa kare ? ke nahIM ? bAkI to lakhela ja che. vizeSa e ke - jyAM mAdArayaMti - kahyuM che, tyAM badhe ojAhAra ja levo. te zarIra vizeSathI grAhya che, AhArakatvano sarvatra-abhAva che. lomAhAra ane prakSepAhArano tvacA ane mukhanA bhAve ja bhAva che. * * * * * manuSya sUtramAM saMtIbhUta viziSTa avadhijJAnI Adi ja grahaNa kare ke je nirjarA padagalo temanA jJAnaviSayaka hoya. vaimAnika yugamAM vaimAnika amAyI samyagardaSTi upayatamAM je viziSTa avadhivALA ja jANe. mAcImithyAdaSTi na jANe. nirjarA pudgala kahyA, te 'baMdha' hoya to thAya. mATe 'baMdha' kahe che - * sUtra-930 : bhagavAna ! baMdha keTalA bhede che ? he mArkedika putra ! be bheda - dravyabaMdha, bhAvabaMdha : - bhagavan! dravyabaMdha keTalA bhede che? mArkaMdikaputra! je bhede - prayogabaMdha, vIsAbhaMdha. * * bhagavan! vIyasAbaMdha keTalA bheTe che ? mArkedika Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-//93o 133 134 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 mA be bhede - sAdI vIsasAbaMdha, anAdI vIcasAbaMdha - - bhagavana prayogabaMdha keTalA bheTe che? be - zithila baMdhanabaMdha, ghana baMdhanabaMdha.. bhAvabaMdha, bhagavana! keTalA bhede che ? mArkedika putra! be bheda - mUla prakRtibaMdha, uttara prakRtibaMdha. * * bhagavAna ! nairayikane keTalA bheda bhAvabaMdha che ? mArkedika pu! be bhede - mUla prakRtibaMdha, uttara prakRtibaMdha. e pramANe vaimAnika sudhI jANatuM. bhagavAna ! jJAnAvaraNIya karmano bhAvabaMdha keTalA bhede che ? mArkedikapu ! be bhede - mUlAkRtibaMdha, uttarapakRtibaMdha - - bhagavatu ! nairayikane jJAnAvaraNIya kamano bhAvabaMdha keTalA bhede che? mArkedika putra be bhede - mUlAkRtibaMdha, uttarapakRtibaMdha. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. jJAnAvaraNIyanA daMDaka mAphaka aMtarAya karmanA bheda kahevA. * vivecana-730 - dravyabaMdha, AgamAdi bhedathI anekavidha che. ahIM kevaLa ubhaya vyatirita grahaNa karavo. te dravyathI-sneharajU Adi dravyano ke paraspara baMdha te dravyabaMdha. bhAvabaMdha, AgamAdi bhedathI be prakAre - te ahIM noAgamathI grahaNa karavo. temAM bhAvathI - mithyAtvAdi bhava athavA upayogabhAvathI atirekathI jIvano baMdha. prayogabaMdha - jIvaprayoga vaDe dravyonuM baMdhana. visasA eTale svabhAvathI. sAdi visasAbaMdha- vAdaLono, anAdi visasAbaMdha - dhamastikAya, adhamastikAyAdino. zithilabaMdhana - ghAsanA pULAdino, ghanavisasAbaMdha-ratha cakAdino. -- kamadhikArathI A kahe che - sUtra-631 - bhagavAna ! jIve pApakarma karyuM che cAva4 karo, temAM paraspara koI bheda che? hA, che. -- bhagavana! ema kema kaho cho - x - ? mArkedikayuga ! jema koI para dhanuSane grahaNa kare, pachI bANa grahaNa kare, sthAnathI ubho rahe bANane kAna sudhI kheMce, te bANane uMce AkAzamAM pheMke, to huM mArkedikaputra ! AkAzamAM kela te bANanA kaMpanamAM bheda che yAvat che te bhAve pariNamana kare temAM bheda che ? hA, bhagavana tenA kaMpanamAM yAvata pariNamanamAM paNa bheda che. huM mArkedikayuga ! tethI kahyuM ke cAvatu temAM bheda che. nairayiko je pApakarma kare che ? pUrvavata rAvata vaimAnikamAM che. * vivecana-731 : tha kaMpe che. * x * nAnAa - akaMpana avasthA apekSAe bheda. cAvatuM zabdathI vizeSa kare che Adi jANavuM - jema bANane uMce pheMkatA kaMpanAdithI bheda che, e pramANe karmanA kRtava, kriyamANatva ane kariSyamANatvarUpa tIva-maMda pariNAma bhedathI, tene anurUpa kAryakAritvarUpa bhedo jANavA. -- anaMtara karma kahyA. te pugala rUpa che tethI pudgala - sUtra-632 - bhagavana! nairayiko, je pugalo AhArapaNe grahaNa kare che, bhagavana ! te yugalono keTalo bhAga bhAvikALamAM AhArarUpe gRhita thAya che. keTalo bhAga nira che ? mArkedika putra! asaMkhyAtamo bhAga AhAra kare che, anaMta bhAga nijI che (choDe che.) - * bhagavad ! koI jIva te nirjarA yugalomAM besavA yAvatuM suvA mATe samartha che ? nA, artha samartha nathI. A pudagalo anAdhAra rUpa kahyA che. vaimAnika sadhI Ama kahetuM. bhagavana! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-332 - ByAnefSa - grahaNa pachInA bhaviSyakALe. gRhIta pudgalanA asaMkhyAtamAM bhAge AhAra kare che, gRhItano ja anaMtabhAga mUtrAdiva choDe che. caMdiya - samartha che ? jenA vaDe AghAra karAya te AdharaNa, teno niSedha anAdhAraNa * AdhAra ApavAne samartha. Ama jinezvare kahyuM che. che zataka-18, uddezo-4-"prANAtipAta" che - X - X - X - X - X - X - 0 uddezA-3-ne aMte nirjasa pugalamAM besavuM Adi padathI artha thakI paribhoga vicAryo. ahIM prANAtipAtAdi vicAre che - * sUtra-733 thI 35 : [33] te kALe, te samaye rAjagRhamAM cAvatu gautamasvAmIe Ama pUruM - bhagavat / prANAtipAta, mRSAvAda, yAvat mithyAdarzanazAstra ane prANAtipAta viramaNa, mRSAvAda viramaNa cAvatuM mithyAdazanazalya viramaNa, pRvIkAcika rAvatu vanaspatikAyika, dhamastikAya-adhamastikAya-AkAzAstikAya * zarIrarahita jIva paramANupugala, zailezapatipanna aNagara ane sarve bhAdara boridhara levara, A badhAM be prakAre che - jIva dravya ane ajIva dravya. bhagavat ! zuM A badhAM jIvanA paribhogamAM Ave? gautama! pANAtipAta yAvatu A jIvadravya ane jIvadravya keTalAMka jIvone paribhogapaNe jaldI Ave che, keTalAMka jIvone sAvat nathI AvatA. - - bhagavan! ema kema kaho cho - x - ? gautamAM prANAtipAta yAvatu miyAdarzanazalya, pRedIkAyika yAvat vanatikAyika, badhAM bAdara bhodhidara kalevara, A badhAM jIvadravya ane jIvadravya be bhede che, jIvanI paribhogamAM jaldI Ave che. paNa prANAtipAta viramaNa yAvatuM mithyAdarzanazalya viveka dhamastikAya, adhamastikAya yAvatuM paramANu yugala zelezI pratijJa aNagAra mAM badhAM jIvadravya-jIvadravya be bheda che, te jIvanA paribhogamAM jaldI nathI AvatA, tethI ema kahyuM ke mAvatu jadI AvatA nathI. [34] bhagavAna ! kaSAya keTalA bhede che? gautama! cAra bheTe che. ahIM Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/4/33 thI 35 135 kaSAyapada saMpUrNa kahevuM yAvatuM lobhathI nirjaze. bhagavAna ! yu... keTalA che ? gautama! cAra yugma che - kRvayugma, yoja, dvAparayuma, kalyoja. -- bhagavan! ema kema kahyuM? gautama ! je rAzi catukathI pahAra karatA zeSa cAra rahe, te kRtayu.... jemAM rAzI catuSkathI apahAra karatA zeSa traNa rahe te zroja, jemAM rAzI catuka apahAra karatA zeSa be rahe, te dvAparayugma, jemAM rAzI catuka apahAra karavA eka zeSa vadhe. te kalyoja che. tethI he gautama ! ema kahyuM cAva4 kalyo ja bhagavad ! nairayika, zuM kRtayugma ke yAvat kalyoja che ? gautama! jaghanyapadamAM kRtayuma, utkRSTapadamAM yoja, ajaghanyotkRSTa padamAM kadAcita kRtayugma cAdd kalyoja che. stanItakumAra sudhI kahevuM. vanaspatikAyikanI pRcchA. gautama ! jaghanya ane utkRSTa padamAM Apada che. ajaghanyotkRSTa padamAM kadAca kRtayugma yAvat kalyoja. beIndriyanI pRcchA. gautama! jaghanyapade kRtayugma, utkRSTa pade dvAparayugma, ajaghanyotkRSTa padamAM kadAya kRtayugma yAvatu kadAca kalyo. e pramANe yAvatuM caturindriya zeSa ekendriyo, beIndriyavatu kahevA. paMcendriya ticiyonika cAvatuM vaimAnika, nairayikava4 kahevA. siddho, vanaspatikAyika mAphaka kahevA. bhagavAn ! zrIo zuM kRtayugma che ? prazna. gautama ! jaghanya pade kRtayuma, utkRSTapade kadAca kRtayuma, rAjaghanyotkRSTapade kadAca kRtayugma cAvatu kadAca kalyo ja. A pramANe asurakumAranI strIo cAvat svanitakumAranI strIo raNavI. e pramANe ticiyonika strIo ane mAnuSI strIo, e pramANe cAvata vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika devI jANavI. [35] bhagavana ! jeTalA alAyuvALA aMdhakavRSNI bhava che teTalAM ja utkRSTAyuvALA aMdhakavRSNI jIva che ? hAM, gautama! jeTalA alpa AyuvALA aMdhakavRSNI jIva che, teTalA utkRSTao vALA che. bhagavAna ! temaja che. * vivecana-733 thI 35 - urifpaDavaddha - sarva zarIra tyajela jIva, thAyarathinA nevara * cUlAkAra dhArI, sUkSma nahIM nizetana deha athavA bAdarAkAradhArI kavarathI avyatirekathI. kaDevara eTale beIndriyAdi jIvo. A prANAtipAtAdi sAmAnyathI be bhede che, pratyeka nahIM. temAM pRthvIkAyAdi jIva dravyo che, prANAtipAtAdi jIvadravyo nathI, tenA dharmo che. tethI jIvadravyo dhamastikAyAdi * x * che. jIvonA paribhogamAM Ave che athati jIvo vaDe bhogavAya che. temAM prANAtipAtAdi jyAre kare, tyAre tene pravRtirUpe seve che, tethI teno paribhoga che athavA cAritramohanIya karmadalika bhogahetuthI temanA cAritra mohAnubhoga te prANAtipAtAdi paribhoga kahevAya. pRthvI Adino paribhoga gamanazocanAdi vaDe che. 136 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 prANAtipAtAviramaNAdino paribhoga nathI, vadhAdi viratirUpavathI, temanA jIvasvarUpavathI che. dhamastikAyAdino -x-x - tenA anupayogathI pablioga nathI. paribhoga kaSAyathI thAya, tethI kaSAya - kaSAya pada prajJApanAnuM 14muM pada che. te A rIte - krodha kaSAya, mAnakaSAya, mAyAkaSAya, lobhakaSAya ItyAdi - X - X - ahIM nAkAdine AThe karmo udayamAM varte che. udayavartInuM avazya nirjaraNa thAya. teo kapAyodayavartI che, tethI kapAyodaye karma nirjarAnA bhAvathI krodhAdi vaDe vaimAnikanA ATha karmonI nirjarA kahI che. anaMtara kapAya nirUpaNa karyuM. te cAra saMgAthI kRtayugma lakSaNa saMsthA vizeSa kahevA. tethI have yugma svarUpa pratipAdana kare che - gaNita paribhASAthI samarAzine cumma kahe che. viSamane oja kahe che. ahIM be rAzIne yugma, rAzIne oja zabdathI kahevI. * x * cAre yugma te rAzI che. temAM Dagumna - kRta eTale siddha, pUrNa. pachI bIjI rAzi-saMjJAtara abhAve, oja vagerevat apUrNa che je te yugma-samarAzi vizeSa te kRtayugma goja-traNa vagerethI ja kRtayugmathI ke uparivartI vaDe oja-viSama sazi vizeSa te goja. be AdithI ja kRyugmathI uparIvartI je bIjuM yugma te dvAparayugma. kalyoja - ekAdi, ojavipamarAzi vizeSa, te kalyo. je sazi catukathI apahAra dvArA apahAra karAtA cAra zeSa vadhe te kRtayugma kahevAya che. je rAzimAM 'cAra'paNAthI catuka apahAra nathI, te paNa 'cAra' tapaNAnA sadbhAvathI kRtayugma ja che. anaMtara kRtayummAdi zazi prarUpI. have tenA vaDe ja nArakAdine prarUpatA kahe che - atyaMta aApaNAthI jaghanyapadamAM kRtayummasaMjJita. sarvotkRSTatAmAM yoja saMjJita, madhyama padamAM cAre che. A badhuM AjJA prAmANyathI jANavuM. vanaspatikAyika jaghanyotkRSTa pade 'apada' che. kemake teno abhAva che. nArakAdine kAlAMtare paNa je jaghanyotkRSTa pada prApta thatuM nathI, tema vanaspatimAM paNa jANavuM. teonA paraMparAthI siddhigamana vaDe, te sazi anaMtatvanA aparityAgathI aniyatarUpathI Ama kahyuM. * jIva pariNAma adhikArathI A kahe che - vara - viki bhAgavartI, AyuSyanI apekSAo apAyuka. saMdhAvada - saMdipa - vRkSa, teno Azraya karIne raheto agni arthAt bAdara tejaskAyika, bIjA kahe che - gaMdhaka - apakAzaka, sumanAmakarmodayAdithI, vahni eTale agni arthAta sUma agnikAyika jIva. tAva - teTalA parimANamAM, para - prakRSTa, sthitithI dIrdhAyuSya. che zataka-18, uddeza-5-"asukumAra" che - X - X - X - X - X - X - o cothA uddezakane aMte teukAyanI vaktavyatA kahI, te bhAskara jIvo che. tethI ahIM bhAsvarajIva vizeSa vaktavyatA kahe che - Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/5/36 133 138 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 * sUtra-236 bhagavana / be asukumAra deva, eka ja asukumArAvAsamAM asurakumAra devarUpe utpanna thayA. temAM eka sukumAra deva prAsAdIya, darzanIya, abhirUpa, pratirUpa hato, bIje sukumAra deva pAsAdIya cAva4 pratirUpa na hato. te bhagavAna ! AvuM kema hoya ? gautama! asurakumAra devo be bhede che . vacizarIra ane avaikriya zarIrI. temAM je vaikriyazarIrI asukumAra deva che, te prAsAdIya yAvatuM pratirUpa che, je vaikriya zarIrI asurakumAra deva che, te prAsAdI) cAva4 pratirUpa nathI. -- bhagavana! AvuM kema kaho cho ? - gautama ! jema, A manuSyalokamAM koI be puruSa hoya, temAMthI eka puruSa alaMkRta, vibhUSita hoya ane eka puruSa alaMkRta, vibhUSita na hoya. gautama! A baMne puruSomAM kayo puruSa prAsAdIya yAvatu pratirUpa che ane kayo puruSa prAsAdIya yAvatu pratirUpa nathI, je puruSa alaMkRta ane vibhUSita che te ke alaMkRta, vibhUSita nathI ne? . - bhagavana! temAM je puruSa alaMkRta ane vibhUSita che, te puruSa prAsAdIya pAvana pratirUpa che, je alaMkRta vibhUSita nathI te prAsAdIya yAvata patirUpa nathI, tethI Ama kahyuM. bhagavana! be nAgakumAra devo che, eka nAgakumAra ItyAdi pUrvavat cAvatuM nitakumAra, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika Ama ja che. * vivecana-36 :vebriyara - vibhUSita zarIra. * * * * * * sU-138,39 : [38] bhagavana nairacika, anaMtara uddhatIne je paMcenidraya vicaconikamAM utpanna thavA yogya hoya, bhagavan! te karyuM Ayu saMvede che ? gautama! te nairayikAyu pratisaMvede che ane pAMcendriya tiryaMcAyune sanmukha karIne rahe che. A pramANe manuSyamAM paNa jANavuM. vizeSa yo ke - te manuSyAyune sanmukha karIne rahe che. bhagavanA asukumAra uddhatIne anaMtara je pRthvIkAyikamAM utpanna thavA yogya che pra. gautabhA te asurakumAra, atisaMvede che ane pRvIkAcikAyune sanmukha karIne rahe che . * e pramANe je jemAM utpanna thavAne yogya hoya, tene sanmukha karIne rahe che ane jyAM rahyo hoya, te Ayune pratisaMvede che. Ama vaimAnika sudhI jANavuM. viroSa e ke - pRedIkAyika je pRvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoya, te pRvIkAcikAyu pratisaMvede che ane anya pRdhIkAyikAyune udayAbhimukha karIne rahe che. A pramANe cAvavuM manuSya sthAnamAM utpAda kahevo. parasthAne pUrvavatuM. [39] bhagavAna ! be asukumAro eka asurakumArAvAsamAM asurakumAra devapaNe upanyA. temAM eka asukumAra deva - "huM jurUpathI vikuNA karIza'', ema vicAre. te RjurUpa vikrvo vakarUpa vikuvAne Icche to vakarUpa vidurve te je rUpa vikavavA Iche, tevuM vikarve (jyAre) bIjo asukumAra deva RjurUSa vikuvA Iche, to vakarama vikva de ane vakarUpa vikuvA Icche to haju viku de, jyAM je Icche, tyAM tenuM rUpa vikuI zakato nathI. bhagavana ! AvuM kema bane ? gautama! asukumAra devo be bhede che . mAyI mizrAdaSTi upapaka ane amArI samyagRSTi upapaka. temAM je mAyI . mithyAdeSTi sukumAra deva che, te Rju vikuvA jatAM vaka rUpa vidurve che, cAvatu te pe vikavI zakato nathI. temAM je amArI samyagRtSTi asurakumAra deva che, te Rju rUpa vikuvA IcchatAM Rju ja vidurve yAvatuM te vidurve bhagavAna ! be nAgakumAro ? pUrvavatuM. e pramANe yAvat svanitakumAra, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika jANavA. bhagavad ! temaja che. * vivecana-738,739 : nairayikAdi vyakta ja che. -- pUrve Ayu pratisaMvedanA kahI. have tenI vizeSa vaktavyatA kahe che - bhagavata ! be asukumArAdi [ahIM vRtti svayaM spaSTa che, koI vizeSatA nathI, mATe noMdhela nathI.) che zataka-18, uddeza-6-"guDavaNadi" che. - X - X - X - X - X - X - * uddezA-5-mAM asurAdinI sacetananI aneka svabhAvatA kahI, chaThThAmAM goLaAdi acetana-sotananI vicArAya che - * sUga-737 : bhagavana! be mairayika, eka ja narakAvAsamAM nairayikapaNe utpanna thayA, temAM eka bairayika mahAkarmavALo yAvata mahAvedanAvALo che ane eka nairayika alAkamavALo cAvatu abha vedanAvALo che. Ama kema ? gautama / narasika be bhede che - mAyImiyArdaSTi upapaHka, amArI samyakraSTi upapaka. temAM je mAyImithyASTi che te nairayika mahAkarmavALo yAva4 mahAvedanAvALo che, temAM je amArI samyagadaSTi nairayika apakarmavALA cAvatu alya vedanAvALA che. bhagavad ! be asuhumAra pUrvavata. e pramANe enidraya ane vikasendriya vajIne vaimAnika sudhI kahevuM. - vivecana-839 - mahAkarmavALA' ahIM yAvata zabdathI mahAkiyAvALA, mahAAzravavALA jANavuM. ahIM ekendriyAdi varjana karyuM kemake temAM mAyIamArI vizeSaNa yojAtuM nathI. * * nArakAdi vaktavyatA kahI, te Ayuka pratisaMvedanAvALA che. tethI Ayu kathana1i2/12] Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/6/go 139 180 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 * sUtra-34o - bhagavat / phANita goLa keTalA varNa-gaMdha-rasa-sparavALo ? gautama ! A viSayamAM be nayo che - nizcayanaya, vyavahArikanaya. vyavahArika nayathI phANita goLa madhura rasavALo che, aizvayika nayathI goLa pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzatALo che. bhagavana! bhamara keTalA vAdithI che ? gautama! ahIM be naya che - nizcayanaya, vyavahAranaya. vyavahAranayathI bhamara kALo che, nizAya nathI paMcavaNI cAvatu ATha sparzavALo che. bhagavAna popaTanI pAMkha keTalA vaNadiyukta che? pUrvavatu vizeSa o - vyavahAra nathI popaTanI pAMkha lIlI che. nizcaya nayathI pAMca varSano che. bAkI pUrvavata - - A rIte A milApazI majITha lAla che, haLadara pILI che, zaMkha zeta che, koi surabhigaMdha nathI. mRtakazarIra durabhigaMdha che, lIMmaDo kaDavo che, suMTha tIkhI che, kapittha kAyAyika che, AMbalI khATI che, khAMDa madhura che, vaja karkaza che, mAkhaNa mRdu che, loDhuM bhAre che, ulakatra halkA che, hima zIta che, anikAya uNa che, tela nizva che. * * * bhagavanA rAkha? prazna. gautamAM emAM be naya che. * x - vyavahArathI rukSa, nizcayathI pAMca varSa cAvatuM ATha pavALI che. vivecana-40 : wifjayakuna - DhIlo goLa, DuM - gauca-madhura sa sahita. yathAra - loka prasiddha vyavahAra, - x * nizcayathI paMcavarNa paramANu hoya. sUtra-41 : bhagavAna ! paramANu yudgala keTalA varSa yAvatuM parNavALA che ? gautama! eka vaNa, eka gaMdha, eka rasa, be sparza. . - bhagavat ! dvipadezika skaMdha keTalA vaNadino che ? gautama! kadAca eka vaNakadAca be va. kadAca eka gaMdhakadAca , kadAca eka stra- kadAca che, kadAca be pa-kadAca traNa - kadAca cAra sparza. e rIte prAdezika skaMdha paNa jANavuM. vizeSa e ke - kadAca eka vaNa * be varSa ke traNa varNa, e pramANe sAdimAM paNa jANavuM. bAkI badhuM dvipadezika kaMdha mujaba jANavuM. e pramANe catu padezika skaMdha che. vizeSa e ke - kadAca eka varNa yAvata cAra varNa, bAkI pUrvavat e pramANe paMcapadezika skaMdha jANavo vizeSa e ke - kadAca ekavaNuM cAvatu pAMca varNa, e pramANe sAdimAM paNa jANavuM. gaMdha-sparza te mujaba ja. paMcapadezika kaho e rIte yAvat asaMkhyapadezika skaMdha kahevo. bhagavana! sUkSma pariNata anaMtapadezika aMdha keTalA vaNaudivALA che ? pUrvavata badhuM kahevuM. * * bhagavad ! bAdara pariNata anaMta pradezika aMdha keTalA vaNadivALA che ? gautama ! kadAca eka varSa cAvatuM paMcavaNa, kadAca eka ke be gaMdha, kadAya eka yAvatu pAMca sa kadAca cAra sparza yAvatuM ATha spaNaviALo che. * vivecana-741 : ahIM varNa-gaMdharasamAM kramazaH pAMca-be-pAMca bhedo che. be sparza - nigdharakSa, zIta-uSNa, ema paraspara aviraddha sparzayukta. ahIM cAra vikalpa thaze. zItasnigdha, uSNa-rUkSa. dvipadezika - baMne pradezanA eka varSathI eka varNI, ahIM pAMca vikalpo che. pratyeka pradeza vaNauttaranA bhAvathI be varNa hoya. ahIM daza bhedo thaze. e pramANe gaMdhAdimAM jANavuM. be sparza - be pradezanA zIta-nigdhatva Adi bhAvathI, ahIM cAra vikalpo thAya. kadAca traNa sparza-ahIM cAra virU5, temAM baMne pradezanA zIta bhAvathI, ekano nigdha bhAva bIjAno sUkSa bhAva, ItyAdi * x * x * A ja nyAye be pradezanA rakSa bhAvathI cAra vikalpo. ahIM dezathI zIta, dezagI uNa, dezathI snigdha, dezathI sUkSa vayanathI. - x - sUkSama pariNAma Adi anaMtapadezika bAdara pariNAmI skaMdha paNa hoya, be aNu Adi to sUkSma pariNAma ja che, tethI anaMtapadezI DhaMdha sUma pariNAmavathI vizeSita karyo. temAM madha cAra sparzI sUkSma, bAdara ane anaMtapadezika skaMdhamAM hoya che. - mRdu, kaThina, guru ane laghu. zataka-18, uddezo-7-"kevalI" . - X - X - X - X - X - X - * uddezo-6-mAM nayavAdI matane AzrIne vastu vicArI, sAtamAM anyatIrthika mata AzrIne te vicArIe chIe - * sUtra-342 - rAjagRhamAM cAvatuM Ama kahyuM - bhagavan! atIrthiko ema kahe che cAvatuM parUpe che - kevalI yakSAvezathI AviSTa hoya tyAre be bhASAo bole che - mRSA, satyAkRpA. bhagavanA e kevI rIte bane ? gautama! je anyatIrthiko Ama kahe che yAvatu te mithyA kahe che, gautama ! huM ema kahuM chuM ke - kevalI yajJavezathI AviSTa thatAM nathI. kevalI yakSAvezathI AviSTa thaIne mRSA ke satyAmRSA bhASA bolatA nathI. kevalI sAvadha, aparopaghAtika evI be bhASA bhole - satya, asatyA-amRSA. * vivecana-742 - nava - devanA AvezathI adhiSThIta. kevalI anaMta vIryavALA hovAthI cakSAvezathI AviSTa na thAya. magorizTTa - parvazIkRta. satyAdi be bhASA bolatA kevalI upadhi, parigraha, praNidhAnAdi vastu bhAkhe - * sUga-343 - bhagavana! upadhi keTalA bhede che ? gautama! kaNa bhede - kamapadhi, zarIropadhi, bA bhAMDa mopakaraNa upAdhi. - - bhagavana ! nairayiko vize prasta - gautama be bhede upadhi che - kamapadhi, zarIropadhi. ekendriyone choDIne Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18|-||343 181 vaimAnika paryanta bAkI badhAMne traNa prakAre upadhi che. ekendriyone be bheda upadhi che te A - kamapadhi ane zarIropadhi. bhagavAna ! upadhi keTalA bheda che ? traNa bheda - sacitta, acita, miw. e pramANe nairayikanI paNa che, e rIte vaimAnika sudhI badhuM kahevuM. bhagavana! parigraha keTalA bheTe che ? gautama! traNa bheda. * karma parigraha, zarIra parigraha, bAhya mAMDa mANopakaraNa parigraha. * * bhagavan! nairayikone ? upadhinI mAphaka parigrahanA paNa be daMDako kahetA. bhagavana / praNidhAna keTalAM bhede che ? gautama ! traNa bheda - manapaNidhAna, vacanApaNidhAna, kAyaNidhAna. * * bhagavan! mairayikone keTalA bhede praNidhAna che ? pUrvavata yAvata nitakumAra. pRetIkAyikanI pRcchA. gautama ! eka ja kAya praNidhAna. e pramANe vanaspatikAyika sudhI che. beIndriyonI pRcchA. gautama ! be praNidhAna-vacana praNidhAna, kAyaNidhAna. e pramANe caturindriya sudhI kahevuM. bAkInA vaimAnika sudhInAne traNa praNidhAna che. bhagavAna ! duppaNidhAna keTalA bhede che ? gautamAM traNa bheda - mana:duppaNidhAnAdi, praNidhAnamAM kahyA mujaba daMDaka ahIM paNa kahevA. bhagavan! supraNidhAna keTalA bhede che ? gautama ! traNa bheTe che - manaHsupraNidhAna, vacanasupAidhAna, kAyasuparaNidhAna. bhagavad ! manuSyane keTalAM suparaNidhAna che? pUrvavatuM. vaimAnika sudhI Ama kahevuM. bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che yAvatuM vicAre che tyArapachI zramaNa bhagavAna mahAvIra sAvat bAhya janapadamAM vicare che. * vivecana-743 - upadhi - jenAthI AtmA zubhAzubhagatimAM sthira karAya che. vAhana para bAhya-karma, zarIra sivAyanA. je bhAMDa-mAna-upakaraNa te rU5 upadhi, che. temAM bhAMDamAtra vAsaNarUpa che. upakaraNa-qAdi ekendriyone bhAMDa-madhya na hoya. temanA sivAyanA jIvAte vividha upAdhi che. am - zarIrAdi sacita dravyo, e pramANe nairayikone paNa ema kahIne Ama sUcave che - bhagavat ! naiyikone keTalI upadhi che ? gautama! traNa bhede - sacita, ayita, mizra. nArakonI sacitta upadhi, te zarIra. acitta te utpatti sthAna, mizra-upavAsAdi pudagala yukata zarIra ja, tenAM sacetana-motanAvathI mizrarUpe che. parigrahaNa karAya te parigraha. upAdhi ane parigrahamAM zo bheda ? je upakAraka che te upadhi, mamatvabuddhithI grahaNa karAya te parigraha. paNihANa-mana vagerenuM prakathiI nizcita viSayamAM AlaMbana. kevalI bhASita arthamAM vipatipadhamAna ahaMvAdIno nirAsa karatuM caritra - * sUtra-744 thI 348 :[44] te kALe, te samaye rAjagRhanagara, guNazIla caitya, yAvat 182 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 pRthvIzilApaka hato. te guNazIla caityathI kaMIka samIpa ghaNAM anyatIrthiko rahetA hatA. te A pramANe che - kAlodAyI, rauloMdAyI Adi zataka-7mAM anyatIrthikoddezakamAM kahyA mujaba cAvata te kema mAnavuM ? tyAM rAjagRha nagaramAM madhuka nAme zrAvaka vasato hato. te A yAvat aparibhUta hato. jIvAjIvano jJAtA thaI vicarato hato. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra anyadA koI divase pUvanipUrva cAlatA, yAvatu padhAryA, parSadA nIkaLI cAvatu paryApAsanA kare che. tyAre maka zrAvake A vRttAMta jANaco. te harSita, saMtuSTa yAvatu AnaMdita hadaya thayo. snAna karyuM yAvatuM zarIra alaMkArI, potAnA gherathI nIkaLyo, nIkaLIne page cAlatA rAjagRhanagare yAvatuM prasthAna karyuM. cAlatA cAlatA te anyatIrthikonI nIkathI pasAra thayo. te anyatIrthikoe madraka zrAvakane nIkaTathI pasAra thato joyo. joine ekabIjAne bolAvI, A pramANe kahyuM - he devAnupiyo ! ApaNe A vAta avidita che, A makka zrAvaka ApaNI nikaTathI jaI rahyo che, to huM devAnupiyo ! e zreyakara che ke ApaNe mahUka zrAvakano A padArtha pUchIe. ema karIne ekabIja samIpe, vAtane svIkArI, svIkArIne maka jAvaka pAse AvyA. AvIne madhuka zrAvakane Ama kahyuM - | he madrakA tamArA dhamaciArya, dharmopadezaka, zramaNa, jJAtaputra pAMca astikAya parUpe che. jema zataka-7mAM anyatIrthika uddezAmAM kahyuM tema cAvatu he madrakA Ama kaI rIte che? tyAre te makka zrAvake te anyatIrthikone Ama kahyuM - jyAre (astikAya) kArya kare che, te ApaNe jANIe - joIe chIe, je kArya karatA nathI to ApaNe jANatA-kyA nathI. tyAre anyatIrthikoe Ama pUchayuM - he mahuka ! te kevo zrAvaka che ke tuM A ani jANato-joto nathI ? tyAre madhuka zrAvake te anyatIrthikone Ama kahyuM - he AyuSyamAno ! vAyu vAya che? - hA, vAya che. te AyuSyamAno ! tame vahetI havAnuM rUpa juo cho ? : nA, te artha samartha nathI. he AyuSyamAno ! ghaiNa sahagata pagalo che ? hA, che. tame ghaiNa sahagata pudgalanA rUpane joyuM che ? nA, te artha samartha nathI. * he AyuSamAno ! araNi sahagata anikAya che ? hA che. tame araNisahagata anikAyanA rUpane juo cho ? nA, te artha samartha nathI. AyuSamAno ! samudrane pAra jaIne rUpo che ? - hA, che. tame samudra pArasmata rone juo cho ? : nA, te artha samartha nathI, che AyuSamAno ! devalokagata rUpo che ? - hA, che. tame devalokagata rUpone juo cho ? nA, tema nathI. he AyuSamAno ! pramANe huM tame, ke bIjA koI chAstha je kaMI na jANIe, na joIe, "te badhuM nathI hotuM" evuM mAnIe to A lokamAM ghaNAM Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/44 thI 48 183 184 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 padArthonuM astitva na rahe. ema kahI ke temane pratihata karyA. ema karIne guNazIla caityamAM bhagavaMta mahAvIra pAse AvyA, AvIne bhagavaMta mahAvIrane paMcavidha abhigamathI cAvatuM paryApAsyA. madrakane AmaMtrI, bhagavaMte madrakane Ama kahyuM - he madraka! te anyatIrthikone sAruM kahyuM. te temane sAro uttara Apyo. he mahuka! artha, hetu, pana ke uttarane jANyA-joyAsAMbhaLyAsaMmata-vijJAta thayA vinA je koI bahujana maNe kahe che : prajJApe che yAvatu upadeza che, te arihaMtanI-arihaMta prApta dhamanI - kevalInI ane kevalI prajJata dharmanI AzAtanAmAM varte che. he maddhaka ! teM temane Avo javAba Apyo. te ghaNuM sAruM karyuM. uttama kArya karyuM. cAvatuM anyatIrthikone niratara karI dIdhA. tyAre madhuka zrAvaka zramaNa bhagavaMta mahAvIre Ama kahetA hArSita, saMtuSTa thaIne bhagavaMtane vAMdI, namIne samIpe jaI rAvata seve che. tyAre bhagavaMte maddhaka zrAvakane yAvatuM te moTI pArSadAne dharma kaho yAvata padA pAchI pharI. tyAre mahUka zrAvaka yAvata dharma sAMbhaLIne harSita, saMtuSTa thaIne pranAdi pachayA, pUchIne a ANavA, ullAnathI uThIne bhagavaMtane vAMdI-namI rAvatuM pAcho gayo. * * * bhave ema AmaMtrI gautamasvAmIe bhagavata mahAvIrane vAMdI-namI Ama kahyuM - he bhaMte ! madhuka zrAvaka Apa dezanupiya pAse cAvatuM vajita thavA samartha che? nA, tema nathI. e pramANe jema zaMkha zrAvakamAM kahyuM, tema aruNAbhamAM cAvatu aMta karaze. [45] he bhagavana ! maharvika yAvata mahAsaukhya deva, hajAra rUpa vikuvane paraspara saMgrAma karavA samartha che? hA, che . - bhagavana! te vaikriya zarIra eka jIva saMbaddha che ke aneka jIva saMbaddha ? gautamAM ekajIva saMbaddha che, anekajIva saMbaddha nathI. bhagavad ! te vikRta zarIranA aMtarAla zuM AjIva spaSTa che ke aneka jIva pRSTa ? gautama! ekajIva sRSTa che, aneka jIva pRSTa nathI. he bhagavAna ! koI puruSa, te vaikriyakRta zarIronA aMtamAM potAno hAtha, paga Adi zataka-8, uddezA-3-mujaba kahevuM yAvatuM temAM zaruakramaNa karI zake nahIM [4] bhagavat ! zuM devo ane asuromAM saMgrAma thAya che ? hA thAya che. bhagavAna ! devo ane asuro saMgrAmamAM vatatA hoya tyAre kaI vastu, te devonA zreSTha zArUpe pariNata thAya che ? gautamAM te devo, je tRNa-kASTha-- kaMkarane sparza kare, te vastu te devone zastrarUpe pariName che. bhagava! jema devomAM kahyuM tema asurokumAromAM kahevAya ? nA, te artha samartha nathI. asurakumArone nitya vikarvita zastra hoya. [47] bhagavAna ! mahartika cAvatuM mahAsabhya deva, lavaNa samudrane cotarapha pradakSiNA karI jadI AvavAne samartha che? hA, samartha che. bhagavad ! mahahika yAva4 mahAsaukhya deva, e rIte dhAtakIkhaMDa hIpanee? yAvatu hA, che. e rIte racakavaradvIpane ? yAvata, hA samartha che. tenAthI AgaLa devo jAya che, paNa tenI cotarapha pradakSiNA karatAM nathI. [48] bhagavAna ! zuM evA paNa deva che, je anaMta kamarione jaghanyathI 100, 20e, soo ke utkRSTathI varSomAM khapAvI de? hA, che . * bhagavana ! evA deva che, je anaMta kamIzone jaghanya eka-be ke jhaNa hAra ane utkRSTa 5ooo varSomAM khapAvI de? hA, che. bhagavAna ! zuM evA deva paNa che, je anaMta kamaNione jaghanyathI eka, be ke traNa lAkha ane utkRSTathI pAMca lAkha varSomAM khapAve ? hA, che. bhagavan! evA koNa deva che, je anaMta kamarione jaghanya 100 cAvatuM pao0 vaSo~mAM khapAve che ? evA koNa deva che, je cAvatuM 5ood dhamAM apAve che ? evA koNa deva che je cAvatu pAMca lAkha varSomAM khapAve ? gautama ! vyaMtara devo anaMta kamafzone 100 varSomAM khapAve che, asurendra sivAyanA bhavanapati deva anaMta kamafzone 200 varSamAM khapAve. asurakumAra devo anaMta kamazone 300 varSomAM khapAve. graha-nakSatra-tArarUpa jyotika devo anaMta kamazone 400 vamAM yAvat khapAve. caMdra-sUrya jyotikendro jyotiSarAja anaMta kamafzone pao0 varSomAM khapAve. saudharma IzAna devo 1000 varSomAM cAvatu khapAve, sanatakumAmAhendra devo 2000 varSomAM yAvatu khapAve, e pramANe A AlAvAthI brahAloka-lAMtaka devo 3ooo varSomAM khapAve, mahAzukra-sahacAra devo jhaooo varSomAM, nitaprANata AraNa-ayuta devo 5ooo vargomAM khapAve. nIcalI raiveyakanA devo anaMta kamazone eka lAkha varSamAM khapAve, madhyama zaiveyakanA devo be lAkha varSomAM, uparanI raiveyakanA devo traNa lAkha varSomAM, vijayAdi cAranA devo cAra lAkha varSomAM ane savarthi-siddhanA devo anaMta kamazone pAMca lAkha varSomAM khapAve che. e kAraNe te gautama! te devo je anaMta kamazone jadhanyathI 1oo, rahao, soo ane utkRSTathI yaoo varSomAM khapAve che, cAvatu pAMca hajAra varSomAM khapAve che. yAvatu pAMca lAkha varSomAM khapAve. bhagavAna ! temaja che. vivecana-744 thI 48 : jema zataka-7-mAM che" ItyAdi vaDe je kahyuM, te arthathI kaMIka dazavi che - kAlodAyI, zailodAyI, sevAlodAyI Adi anyatIrthikonA. ekaThA thatAM Avo prazna utpanna thayo, je bhao mahAvIra paMcAstikAyomAM dhamastikAyAdi prajJApanA kare che, temAM dharma-adharma-AkAza-padagalAstikAya acetana che ane jIvAstikAya sacetana che. dharma-gharme-AkAza-jIva cAra arUpI ane pudgalAstikAya rUpI che tema kahe che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/ 44 thI 48 185 186 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 te kema mAnavuM ? vaLI sacetana-acetanAdirUpe ardazyamAnavathI asaMbhava che, avidvapakRta che. jo te dharmAstikAyAdi vaDe kArya svIkAre, to te kArya vaDe tene jANIe, joIe. jemake - dhUmADA vaDe agni. tenA vaDe kArya na karIe to nA jANIe na joIe. kemake kAyadi liMga-dvAra vaDe ja pUrvadarzita atIndriya padArtho jaNAya che, ApaNane dhamatiDAyAdi pratIta nathI-kAyAdi liMga dekhAtA nathI, tenA abhAve ApaNe jANatA nathI. have maka dhamastikAyAdithI aparijJAta hato, tethI tene upAlaMbha Ape che * tuM kevo zrAvaka cho ? dhamastikAyAdi astitva lakSaNane jANato nathI. tyAre upAlaMbha pAmelo te x + anyatIrthikone nirUttara karavAne mATe kahe che - asthi Adi. pAUTHUTya - gaMdha guNa, tenI sAthe - sahacarita hovAthI ghANasahagata. arajI - agni mATe kASThanuM mathana karavuM, tenI sAthe gayela te, araNi sahagata. | he maka teM je astikAyane jANato na hato, tyAre huM jANuM chuM ema kahyuM, te sAruM karyuM. anyathA na jANavA chatAM huM jANuM chuM ema kaheta to aha AdinI AzAtanAkAka thayo hota. maka zrAvaka aruNAbhavimAne deva thayo, tethI devAdhikAra - tA lohInuM aMtara - teoe vipharvelA zarIranA aMtara. e pramANe jema zataka-8-mAM AnA dvArA sUcave che ke - paNa, hAtha, AMgaLI, zalAkA, lAkaDI ke kaliMca vaDe halAve-calAve ke bIjA tINa zaajAta vaDe chede, vizeSa chede ke anikAyamAM bALe, tenA jIvapradezane AbAdhA ke vyAbAdhA kare, zarIraccheda kare ? nA, A artha samartha nathI. ahIM je tRNa, kASTha Adi kahyuM, te je devone vRNAdi paNa praharaNa thAya che, te aciMtya puNya-saMbhAranAvazathI kahyuM. jema subhUma cakavartIne thALI caka banI, gayelI. asuronI je nitya vikavaNA te-te te devanI apekSAe thAya che, kemake teo maMdatara puSyavALA hovAthI tevA puruSo mAphaka jANavuM. vItavana - eka dizAmAM jAya che. paNa badhe bhamato nathI. kemake tevA prayojanano abhAva saMbhave che. malpi rti ! Adi. A devonA puNyakarma pudgalo prakRSTa, prakRSTatara, prakaTatama anubhAgavALA, AyukamanI sahacaritAthI, vedanIya anaMtAnaMta hoya che, te hovAthI, he bhagavan! te devo te anaMtAnaMta kamazionI maLe anaMta kamazione jaghanyathI 100 varSo-utkaTathI 500 varSe khapAve ? vyaMtaro anaMtakamazione 100 varSe khapAve. anaMtA evA te pudgalone apAnubhAga paNe thoDA kALamAM khapAvavA zakya hovAthI Ama kahyuM - x - ItyAdi sUtrArthavat jANavuM. che zataka-18, uddezo-8-"anagArakiyA" che. - X - X - X - X - X - X - 0 uddezA-9ne aMte karmakSapaNA kahI, ahIM teno baMdha kahe che - sUtra-49 :rAjagRhe yAvatu Ama kahyuM - bhagavat ! saMmukha ane baMne tarapha yugamax bhUmine jotAM jayapUrvaka gamana karatAM bhAvitAtmA aNagAranA paga nIce maraghInuM bacce. batakana bharyuM. kuliMgachAya, anIne mare to te aNagArane aiyapithikI kiyA lAge ke sAMparAyikI kriyA lAge ? gautama ! yAvatu te bhAvitAtmA aNagArane aiyapithikI kriyA lAge, bIjI nahIM bhagavAna ! ema kema kahyuM? jema zataka-7mAM saMvRtta uddezAmAM cAvatuM arthanA nikSepa sudhI kahevuM. bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. cAvat vicare che. pachI bhagavaMta mahAvIra bAhya janapadamAM cAvata viracare che. * vivecana-749 - go - AgaLa, duhao - dvighA, aMtarAaMtara - baMne paDakhe ane pAchaLa. yugamAyA-cUpa mAtra dRSTithI, rIyaM-gamana karato. vApIvaNa - kukaDInA baccA, vaTTa - vartaka, pakSI vizeSa, kuliMgIchAyo - kIDI jevuM jaMtu. paricAvaje - mare. zataka-9-mujaba, A dvArA je sUcavyuM te kaMI kahe che - bhagavad ! ema kema kahyuM ? gautama! jenA krodhAdi naSTa thayA che, temane icapithikI kriyA ja lAge, Adi. * * * * * pUrve gamana Azrita vicAra karyo. have tene ja AzrIne anyatIcikanA matano niSedha kahe che - * sUjha-750,751 - [50] te kALe, te samaye rAjagRha yAvatu pRthvIzilApaka hato. te guNazIla caityanI samIpe ghaNAM anyatIrthiko rahetA hatA. tyAre zramaNa bhagavAna mahAvIra yAvata samosa cAvatuM parSadA nIkaLI. - - - te kALe, te samaye zramaNa bhagavaMta mahAvIranA moTA ziSya IndrabhUti aNagAra yAvatu udjAna yAva4 vicare che. tyAre te anyatIrthiko, gautamasvAmI pAse AvyA, AvIne gautamasvAmIne Ama kahyuM - he AyA tame vividha gividha asaMyata yAvata ekAMtabhAva cho. * - tyAre gautamasvAmIe, anyatIrthikone Ama kahyuM - he AyoM kayA kAraNathI ame gividha trividhe asaMyata yAvatuM ekAMtabAla chIe? ** tyAre te anyatIrthikoe gautamasvAmIne Ama kahyuM - he A tame gamana karatI veLA jIvone AkAMta karo cho, mAro cho yAvata upadrava karo cho. tethI tame jIvone AkAMta karatA, yAvatuM upadrava karatA hovAthI vividha gividhe cAvata ekAMtabAla cho. tyAre gautamasvAmIe, te anyatIrthikone Ama kahyuM ke - he aryo ! ame gamana karatI veLA jIvone karAtA nathI cAvatu upadrava karatA nathI. he AyoM ! ame gamana karatI veLA kAyA, yoga, gatine AzrIne vizeSa rUpe nirIkSaNa karIne cAlIe chIe, ame e rIte joI-joIne cAlIe chIe, Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/8/50,751 183 188 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 vizeSa-virodha nirIkSaNa karatAM cAlIe chIe. tethI ame jIvone kacaDatA nathI cAvata upadravita karatAM nathI. tethI ame prANone kacaDyA vinA cAvata upadrava karyA vinA navidha gividhe yAvata ekAMta paMDita thaIe chIe. he Aryo! tame je svayaM trividha gividhe cAvatu ekAMtabAla cho. * * tyAre te anyatIrthikoe gautamasvAmIne Ama kahyuM - kayA kAraNe Aryo ! ame trividha gividha yAvata ekAMtabAla chIe ? tyAre gautamasvAmIe, te anyatIrthikone Ama kahyuM - he Aryo ! tame ja cAlatIveLA prANone kacaDo cho yAvata upadrava karo cho. tethI tame prANone caDatA yAvata upadrava karatA thividhe yAvata ekAMtabAla cho. tyAre gautamasvAmIe te anyatIrthikone A rIte niratara karyA karIne jyAM bhagavaMta mahAvIra hatA, tyAM AvIne bhagavaMtane vaMdana-namaskAra kayAM, karIne bhagavaMta samIpe cAvatuM paryAAsanA kare che. - gautamasvAmIne AmaMtrI bhagavate, gautamane Ama kahyuM - he gautama ! te anyatIrthikone sAruM karyuMtemane yathArtha kahyuM. he gautama! mArA ghaNA ziSyo zramaNa ninja chAstha che. je tamArI jema uttara devAmAM samartha nathI. jema tame anyatIrthikone sAruM kahuM temane Ama kahyuM te yathArtha che. tyArapachI bhagavaMte Ama kahetA, gautamasvAmI harSita, saMtuSTa thayA. bhagavaMtane vaMdana-namaskAra karyo ane A pramANe pUchyuM [51] bhagavana ! zuM chaEAstha manuSyo paramANu yugalane jANe che - juo che ? athavA nathI jANatA-nathI jotA ? gautama ! keTalAMka jANe che, potA nathI. keTalAMka jANatA nathI . jotA nathI. bhagavAna ! chAstha manuSya dvipadezika skaMdhane zuM jANe che, jue che ? pUrvavatuM. e pramANe sAvat asaMkhyapadezika skaMdhamAM kahevuM. bhagavAna ! chAstha manuSya anaMtapadezI skaMdhane ? prazna. gautama! keTalAMka jaNe che, jue che. keTalAMka jANe che, jotA nathI. keTalAMka jANatA nathI, juo che. keTalAMka jANatA nathI, jotA nathI. bhagavAna ! zuM Adhavadhika manuSya paramANu pudgalane ? chaThastha anusAra Adhovadhikane kahevA yAvata anaMtapadethI aMdha kahevo. bhagavan! paramAdhavadhika manuSya, je samaye jANe che, te samaye jue che ane je samaye jue che, te samaye jANe che? nA, te Arya samartha nathI. bhagavanA ema kema kaho cho * x -2 gautamAM sAkAramAM te jJAna hoya, AnAkAramAM te darzana hoya. tethI yAvata kahyuM ke te samaye na jANe. anaMtapadezI sudhI kahevuM. bhagavan! kevalI manuSya paramANu yugalane ? paramAdhovadhinI mAphaka kevalI paNa kahevA. yAvata anaMtapadezI. - bhagavAna ! temaja che. * vivecana-750,751 - relveda - Akrame, kacaDe. voye - dehane AzrIne cAlIe te yoga. dehathI ja gamanA samartha hoya che. tethI cAlIe chIe, azva-zakaTAdithI nahIM. thona * saMyama vyApAra, jJAnAdinA prayojanamAM upayogI hovAthI bhikSAnAdi karIe, te sivAya nahIM. rIle - acvarita AdipaNe gamana vizeSa. kaI rIte? joI-joIne, prarSathI joI-joIne. *. pUrve chaThAsthane AzrIne - x * kahyuM. have chaThAstha AzrIne prazna karatAM kahe che - ahIM chAstha niratizaya ja levA. nAIpha na pAi - zrutoSayukta zrutajJAnI, zrutamAM darzanano abhAva che. tenAthI anya - na jANe, na jue. anaMta pradezI sUnamAM cAra bhaMga thAya che. (1) spaziida vaDe jANe che, AMkha vaDe jue che. (2) bIjo spazadithI jANe che paNa AMkha vaDe joto nathI, AMkhano abhAva che. (3) spazadithI agocarapaNAthI jANato nathI, AMkha vaDe jue che. (4) aviSayavathI bIjo jANato nathI ane joto nathI. chaprasthAdhikArathI chAstha vizeSabhUta evA Adho-avadhi ane paramAdho-avadhi be sUtra che. paramAvadhika avazya aMtarmuhUrtamAM kevalI thAya che, tethI kevalIjha. temAM ' mAra * vizeSa grahaNa svarU5, te paramAdhovadhikane tevuM jJAna hoya che. tenAthI viparyayabhUta darzana che, tethI paraspara viruddhathI eka samaye na saMbhave. che zataka-18, uddezo-"bhavyadravya che - X - X - X - X - X - X -- * uddezA-8-ne aMte kevalI paryA. te bhavyadravyasiddha che. tethI bhavyadravya adhikArathI ahIM bhavyadravya nArakAdine kahe che - * sUtra-752 - rAjagRhamAM cAvatu Ama kahyuM- bhagavad ! bhavyadravya nairayika zuM bhavyadravya nairayika che ? hA, che. -- bhagavana! ema kema kahyuM - X - je koI paMcendriya ticiyonika ke manuSya, nairayikamAM utAjja thavA yogya che, te bhavyadravya nairayika kahevAya che. tethI yAvatu Ama kaheluM che. A pramANe svanitakumAra paryanta mNanuM. bhagavana bhavyadravya pRedIkAyika, bhavyadravyapRedI che? hA, che. ema kema? gautama! je tiricayonika ke manuSya ke deva pRvIkAyikamAM utpanna thavA yogya hoya, te bhavya dravya pRnIkAyika kahevAya che, tethI kahyuM che. A rIte ja aprakAzika, vanaspatikAyikane jANavA. - - 06, vAyu, be - traNa - cAra IndriyovALAmAM je koI tiryaMca ke manuSya utpanna thavA yogya hoya te bhavya dravya teukAyika Adi kahevAya che. * * je koI nairayika cAvatu deva paMcendriya ticiyonikapaNe utpanna thavA yogya hoya, te bhavya dravya paMcendriya tiryaMcayonika kahevAya, A rIte manuSya paNa kahevA. - - saMtara, jyotiSa, vaimAnikane nairayiko mAphaka kahevA. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/9/5ra 189 bhAvanA bhavya dravya nairayikanI keTalA kALanI sthiti che? gautama! jaghanyathI aMtarmahatuM utkRSTI IkoTi. -- bhavya dravya asurakumAranI, bhagavana ! keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanya aMtamuhUrta utkRSTa traNa copama, e rIte cAvata sanitakumAra jaNAvA. - bhavya dravya pRthavIkAyanI pRcchA. gautama ! jaghanya aMtarmuhUrva ane utkRSTa sAtireka be sAgaropama A pramANe kAyane paNa jANavA. teu ane vAyune nairayikava4 jaNavuM. vanaspatikAyane pRthvIkAyavat jANavA. be-traNa-cAra IndriyavALAne nairayikavatu jANavA. pAMcendriya tiryaMcanI jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTathI 33-sAgaropama. e pramANe manuSya paNa che. vyaMtara, jyotiSka, vaimAnikane asukumAravatuM jANavA. bhagavana temaja che. * vivecana-752 - bhavya dravya nairayika * dravyabhUta nAka, te bhUtanAraka payayitAthI paNa hoya che, tethI bhavya zabdathI vizeSita karela che. * x - teo ekabavika baddha AyuSka abhimukha nAma-gotra bheTavALA hoya che. bhavya dravya tairayikAdimAM saMjJI ke asaMI nagAmIne aMtarmuhUAya apekSAe aMtarmuhad sthiti kahI, pUrvakoTI-manuSya ane paMcendriya tiryaMcane AzrIne che, bhavadravya asurAdine paNa jaghanyA A ja sthiti che. utkRSTI gaNa palyopama te uttarakura Adi yugala manuSya AzrIne che, kemake teo marIne devomAM utpanna thAya che. dravya pRvIkAyikanI sAtireka be sAgaropama sthiti IzAna devane AzrIne che. dravya teuM, dravya vAyu baMne jaghanya aMtarmuhUrva ane utkRSTa pUrvakoTI che. deva, yugala baMne tyAM utpanna na thAya. paMcendriya tiryaMcanI utkRSTa 33-sAgaropama, sAtamI narakAzrIta che. che zataka-18, uddezo-10-"somila" che. - X - X - X - X - X - X - o uddezaka-9-ne aMte bhavya dravya nArakAdi vaktavatA kahI, have bhavya vyAdhikArathI bhavyadravya deva ANagAranI vaktavyatA ahIM kahe che - * sUjha-753 - rAjagRhamAM yAvatu Ama kahyuM - bhagavan! bhAvitAtmA aNagAra talavAra ke aAnI dhAra upara rahI zake? hA, rahI zake. te tyAM chedaya, bhedAya? nA, te artha yogya nathI, kemake tenA upara zastra saMkramaNa na kare. e rIte jema pAMcamAM zatakamAM paramANu yugala vakatavyA che, te yAvatuM "bhagavana! bhAvitAmAM aNagAra udakALamAM yAvatuM praveze, tene zastra saMkramaNa na kare?" . tyAM sudhI kahevI. * vivecana-353 : ahIM agAranI kSaghArAdi praveza vaikriya labdhi sAmarthyathI jANavo. zataka5- mujaba kahI Ama sUcave che - bhagavan! bhAvitAbhAM aNagAra agnikAya mocI jaI zake? hA, jaI zake - X - ItyAdi. * - ahIM jANagAranI asidhArAdi 10 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 vaktavyatA kahI, have avagAhanAne ja * x * paramANu AdimAM kahe che - * sUga-354 : bhagavAna ! paramANu yugala, vAyukAyathI sRSTi che ke vAyukAya paramANu pudagalathI pRSTa che ? gautama ! paramANu pula, vAyukAyathI dhRSTa che paNa vAyukAya paramANu yudgalathI pRSTa nathI. * * bhagavan! dvipadezikaskaMdha vAyukAyathI ? pUrvavatuM. e pramANe cAvatu asaMkhyapadezika kahevo. bhagavAna anaMtapadezika skaMdha, vAyukAyane? pRcchA. gautamAM anaMta pradezI skaMdha vAyukAya vaDe RSTa che, vAyukAya, anaMtapadezI aMdha vaDe kadAca RSTa che, kadAca RSTa nathI. * * * bhagavanA mazaka vAyukAya vaDe dhRSTa che ke vAyukAya mazaka vaDe pRSTa che? gautamAM mazaka vAyukAya vaDe RSTa che, vAyukAya mazaka vaDe skRSTa nathI. * vivecana-354 : vAgyA suDe paramANu pudgala vAyukAya vaDe vyApta arthAt madhyamamAM nAMkhela che. to vAyA vAyukAya paramANu pudgala vaDe vyApta nathI. vAyunA moTApaNAthI aNanA nipradezavathI atisUkSmatAthI na vyApI zake. anaMtapadezI DhaMgha vAyu vaDe vyApta hoya che. kemake te sUkSmatara che, vAyukAyA vaLI anaMtapadezI DhaMdha vaDe vyApta hoya, na paNa hoya. kaI rIte? jo te vAyukAya skaMdhApekSAe moTA hoya, tyAre vAyu tenA vaDe vyApta thAya che. vati - mazaka, vAyukAya vaDe samastapaNe vyApta che, kemake tenI khAlI jagyAne pUre che. vAyukAya, mazaka vaDe spaSTa nathI. * x * pudagala dravyo pRSTava dharmathI nirayA. have vaNiida vaDe tene ja nirUpe che - * sUtra-355 : - bhagavAna ! A ratanapabhA pRvInI nIce vaNathI kALA-dIlA-rAla-pILAzeta, gaMdhathI sugaMdhI-dudha, sathI tikta-karka-kaSAya-bila-madhura, pathiI karkaza-mRdu-bhAre-halako-zIta-uNa-nidha-rakSa e dravyo anyonyabaddha che. * RSTa che . cAva4 saMbaddha che? hA, che. e rIte yAvat adhaHsaptamI sudhI jANavuM. * * * bhagavAna ! saudharmakalAnI nIce pUrvavata, e pramANe iSatAmArA pratI, bhagavana! te ema ja che () cAvata vicare che. pachI bhagavata mahAvIra paNa yAvatu bAhya janapada vihAre vicare che. * vivecana-355 : matravaratA - AzleSathI gADha, megnannapuTTA - AzleSathI AgADha. cAvatuM zabdathI ekakSetrAzrita kahevuM, paraspara samudAyathI saMbaddha. -- pugala dravyo nirUpyA. have Abhadravyadharma anAtmadravya - X * tirUpe che. * sUtra-356 :te kALe, te samaye vANijyagrAma nAme nagara hatuM. yutipalAza caitya hatuM, Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/10/356 191 192 te vANijyagrAma nagaramAM saumila nAme brAhmaNa vasato hato. te A vAvanuM abhUita hato. veda cAvatu supariniSThita, 5oo ziSyo ane potAnA kuTuMbanuM Adhipatya karato cAvatuM vicArato hato. tyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra yAvata samosa cAvata paradA paryApAse che. tyAre te somila brAhmaNane A vRttAMta jANIne AvA prakAre yAvat saMkalpa utapanna thayo. zramaNa jJAtaputra pUvanipUrva cAlatA, prAmAnugAma vicaratA, sukhe sukhe yAvatu ahIM AvI, cAvatuM dUtipalAzaka paityamAM yApatirUpa yAvat vicare che. to huM tyAM bhagavaMtanI pAse jaI. A AvA prakAranA artho yAvat vyAkaraNa pUchIza. teo je a, AvA prakAranA artho sAva4 vyAkaraNano uttaro Apaze, to vAMdIza-namIza yAvatu paryApAsIza. jo teo mArA A ane AvA aTavALA yAvatuM vyAkaraNano uttara nahIM Ape to huM AvA Artho yAvat vyAkaraNa vaDe teone niruttara karI daIza. a pramANe vicAryuM, vicArIne snAna karyuM cAvatuM zarIrane alaMkRtva karI, potAnA gharathI nIkaLyo, nIkaLIne page cAlato 1oo ziSyo sAthe saMparIvarIne vANijya gAmanagaranI vaccovaccethI nIkaLe che, nIkaLIne dUtipalAzaka carcamAM bhagavata mahAvIra pAse AvIne, samIpe rahIne bhagavaMtane pramANe pUchayuM - . . . Apane yAtrA, yApanIya, avyAbAdha, vAsuka vihAra che? he somilA mATe yAtrA paNa che, mAre sApanIya paNa che, mATe AvyAbhAi paNa che ane mAre prasuvihAra paNa che. bhagavAna ! ApanI yANa kevI che? - - he somilA mArA tapa, niyama, saMyama, svAdhyAya, dhyAna AvazyakAdi yogamAM yatanA yAtrA che. bhagavana! Apane yApanIya zuM che ? somila! sApanIya be bheTe che - IndriyayApanIya, noIndriyayAyanIya. -- te Indriya yApanIya zuM che? je mArI zrotra-cakSa-prANa-jIbha-sparza Indriyo nirUpaghAta ane mATe vaza varte che, te Indriya sApanIya che. * * te noIndriyayApanIya zuM che? je mArA krodha-mAnamAyA-lobha naSTa thayA che, udaya prApta nathI te noIndriya yApanIya che. A pramANe mArA A yApanIya che. bhagavAna ! tamAre avyAbAdha zuM che? saumila! je mArA vAtaja, pitaja, kaphaja saMnitikaja vividha rogAtaMka ane zarIramatadoSa upazAMta che, udayamAM vartatA nathI, te (mArA) avyAbAdha che. bhagavAna ! tamAre prANuka vihAra zuM che ? somilA je ArAma, udhAna, devakula, sabhA, prAmAM strI-pazu-napuMsaka varjita vasatimAM pAsuka auSaNIya pIThaphalaka zA saMskAraka svIkArIne viruM chuM. te pAsuka vihAra che. bhagavAna ! Apane sarasava bhaya che ke AbhaDyu? saumila sarisava mATe bhakSya paNa che, abhakSya paNa che. - - ema kema kaho cho ? bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 somilA (tamArA) brAhmaNanayomAM sarisava be bhede che. te A rIte - mitra sarissava ane dhAnya sarisavuM. temAM je mitra sarissava che, te traNa bhede che - sahajata, sahavardhita, sahapAMzu kriDita. traNe zramaNa niraMthone abhakSya che. temAM je dhAnya sasiva che, te be bhede che - te - zastra pariNad ne Azara pariNad. temAM je AzA pariNata che te zramaNa nibhyone abhaya che. temAM je zA pariNata che, te be bhede che - eSaNIya ane anapaNIya. temAM je anedhaNIya che, te zramaNa niSNone abhakSya che, temAM je paNIya che, te be bhede che - yAcita ane ayAcita temAM je ayAzita che, te zramaNa nigranthone abhaNa che. temAM je yazcita che te be bhede che GGdha ane alagdha temAM je alabdha che, te zramaNa niLione abhaya che, temAM je labdha che, te zramaNa nigranthone bhaNya che. tethI he somilA ema kahyuM ke cAvatuM bhakSya paNa che ane abhaya paNa che. bhagavana! tamAre "mAsa' bhakSya che ke abhakSya ? he somila! mAre "mAsa' bhakSya paNa che ane abhaya paNa che. ema kema kaho cho - x *? he somilA brAhmaNa nayomAM "mAsa' be bhede che. te A rIte - dravya mAsa ane kAlamAsa. temAM je kAlamAsa che, te zrAvaNathI aSADha sudhI bAra bhede che. te A rIte - zrAvaNa, bhAdrapada, Asoja, kArtika, mRgazira, poSa, mAgha, phALuna, caitra, vaizAkha, jyeSTha mUla, ASADha. te (mAsa) zramaNa nirthIine abhaNya che. temAM je dravya mAsa che, te be bhede che - amAsa, dhAnyamAsa. temAM je amAsa che, te be bhede che - suvarNamAsa ane rUDhamAsa. te baMne zramaNa nigranthone abhakSya che. temAM je dhAnyamAsa che, te be bhede che - zaru pariNad ane AzaA paNita. e pramANe jema dhAnyasarisavamAM kahyuM tema ahIM kahevuM cAvatuM tethI kahyuM ke cAvatu abhakSya che. bhagavAna ! Apane kulatthA bhakSya che ke abhakSya. he somilA kulatthA bhaksa paNa che, abhakSya paNa che. ema kema kahyuM cAvatuM abhaya che ? he somilA tamArA brAhamaNanayamAM kulA be prakAre che. te A pramANe * zrI kulatthA ane dhAnya kulatthA. temAM je cIkulatthA che, te traNa bheTe che. te pramANe - kula kanyA, kula vadhu, kula mAtA. A traNe zramaNa nibhyone abhakSya che. temAM je dhAnya kulatthA chejema dhAnya sarisaramAM kahyuM tema jANavuM. tethI ema kahyuM ke cAvatu abhakSya paNa che. * vivecana-356 : HTA kahevAnAra yAtrA, yApanIyAdi. 17 - vAna, yAtrA eTale saMyama yogamAM pravRtti. navA nAM - cApanIya, mokSamArgamAM jatAM prayojaka IndriyAdi vazyatArUpa dharma. maLAvAda : zarIre bAdhAno abhAva. pakAvAra - prAsuka vihAra, nirjIva Azraya. tana -tava - anazana Adi. niyama - te viSayaka abhigraha vizeSa. jemake ATalo tapa, svAdhyAya, vaiyAvasyAdi mAre avazya sami-divasamAM karavo. saMthaNa Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18/-/10/56 193 - paDilehaNAdi. vAdhyAya - dharmakathAdi, dhyAna - dharma Adi. AvathavA - cha prakAre. AmAM jo ke bhagavaMtane kiMcita vizeSathI saMbhavatuM nathI, to paNa tenA phaLanA sadbhAvathI, te che tema jANavuM. naveT - pravRtti. vinavakhai - IndriyaviSayavazyatva. e rIte navi vizeSa e - no zabda mizra vayanavathI Indriya vaDe mizra saha arthatvathI ke Indriyone sahacarita te noIdriya-kapAyo. A yAdi pado sAmayika gaMbhIra arthatvathI bhagavaMtane - X - temanI apabhAjanArce prazna karela. sarasava - sadaMzavaya, anyatra sarasava. trAsa - dravyarUpa mASa. tamAma - kALarUpa mAsa. munaW - kulAMganA, anyatra dhAnya vizeSa. have bhagavaMta vastu tavajJAna jijJAsAthI kahe che - * sUtra-353 bhagavAna ! Apa eka cho, ne cho, akSaya cho, avyaya cho, avasthita cho ke aneka bhUtabhAva bhavika cho ? he somila! eka paNa chuM yAvatuM anekabhUta bhAva bhAvika paNa chuM bhagavana! kayA kAraNe Apa ema kaho cho ke cAvatu huM bhAvika paNa chuM? he somilA dravyApaNe huM eka chuM jJAna-darzana athathiI huM be chuM pradezArthathI huM ya Avyaya chuM ane avasthita paNa chuM upayoga arthathI huM aneka bhUtabhAva-bhAvika paNa chuM te kAraNathI rAvata huM bhAvika paNa chuM (tema kahyuM). (A badhuM sAMbhaLI) te somila brAhmaNa saMbuddha thayo. zramaNa bhagavaMta mahAvIrane chaMdakanI mAphaka cAvatuM te je kaMI Apa kaho cho. je prakAre Apa devAnapiyanI pAse ghaNAM rAjA, Izvara e pramANe jema "rAyauseNaIyamAM citrasArathI sAva bAra prakAre zrAvaka dhamane svIkAre che, svIkArIne zramaNa bhagavata mahAvIrane vAMdIne yAvatu pAcho gayo. tyAre te somila brAhmaNa zrAvaka thayo cAvatuM jIvAjIvano jJAtA thayo cAvatuM vicaraNa karavA lAgyo. bhaMte ! ema saMbodhana karIne, gautamarAmI, zramaNa bhagavaMta mahAvIrane vadhe che, name che. vadI-namIne pUchyuM - he bhagavan! somila brAhANa Apa devAnupiyanI pAse muMDa thaIne? jema zaMkha zrAvakamAM kahyuM, tema saMpUrNa kahevuM cAvatu aMta karo. bhagavan! te omaja che, emaja che, cAvata vicare che. * vivecana-757 : ive - Apa eka cho, e pramANe ekatvane svIkArIne bhagavaMte zromAdi avayavonA, potAne aneka labdhithI ekava dUSaNa Apaze e buddhie Ama kahyuM. Apa be cho, ema dvivanA svIkAramAM ekava viziSTa arthatA dvitva virodhathI mane dvivanuM duSaNa Apaze, e buddhie uttara Apyo. akSaya Adi traNa pada vaDe nitya Atma pakSa jaNAvyo. anekamAM bhUta[12/13]. 194 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 atIta, bhAva-satApariNAma, bhavya-je bhAvimAM che te. AnA dvArA atIta ane bhaviyata sattA prazna vaDe anityatA pakSa sthApyo. eka tara parigrahamAM tene ja dUSaNa thAya, tethI bhagavaMte syAdvAdanA nikhila doSagocara atikAMtapaNAne avalaMbIne uttara Apyo. kaI rIte ? dravyArthatAthI - jIvadravyanA ekavavI 'huM eka chuM paNa pradezArthatAthI nahIM. anekavathI huM chuM evA avayavavAdInA ekatvopalaMbha bAdhaka nathI. * x * padArthanA svabhAvatara benI apekSAthI dviva paNa aviruddha che tethI kahyuM - jJAna, darzanA arthapaNe huM be chuM. - x - jema ekaja devadattAdi puruSa te te apekSAe pitRtva, putratva, bhAtRva, Adi aneka svabhAve hoI zake. --- pradezArthatAthI asaMkhyAta pradezatAne AzrIne haM akSata paNa che kemake sarvathA pradezonA kSayano abhAva che tathA huM avyaya paNa chuM kemake keTalAMka vayano abhAva che. * * vaLI avasthita arthAt huM nitya paNa chuM, asaMkhyAta pradezitA ja kyAreya paNa dUra thatI nathI, tethI niyatAnA svIkAramAM doSa nathI tayA - - upayoga arthapaNe * vividha viSayamAM anupayogapaNAne AzrIne anekabhUta-bhAva-bhavika paNa huM chuM. kemake bhUta-bhAvi kALamAM aneka viSaya bodhanA AtmAnA kathaMcit bhinna bhUtava ane bhAvivathI anityapakSamAM paNa ahIM doSa nathI. jema 'sayauteNaIya'mAM Adi. vaDe je sUcavela che, te kaMIka arthathI dazAve che - jema devAnupiyanI pAse ghaNAM sajA, Izvara, talavara Adi, hiraNya-suvaNiida tyajIne maMDa thaIne, ghara choDIne, nagAritA pravajyA le che, tema huM pratajita thavA samartha nathI, tethI huM aNuvratAdi gRhastha dharma, bhagavaMtanI pAse svIkAruM ItyAdi * x * x * | muni dIparatnasAgare karela zataka-18-no TIkAsahitano anuvAda pUrNa | Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/-/1/758 zataka-19 -- x -- -- 0 zataka-18nI vyAkhyA karI, have avasare Avela zataka-19 kahe che. * sUtra-58 - lezyA, garbha, pRthvI, mahAsava, garama, dvIpa, bhavana, nivRti, karaNa, vanayasura, A daza uddezako, zataka-19-mAM che. * vivecana-58 : (1) lezyA-pahelA uddezAmAM kahevI, tethI Ane lezyA uddezaka kahyo. e pramANe bIje paNa kahevuM. (2) garbha-garbha abhidhAyaka, (3) pRthvI-pRthvIkAyika Adi vaktavyatA. (4) mahAsava-nAkA, mahAzrava, mahAkriyA Adi padArtha. (5) carama-alpasthitika nArakAdi vaDe parama-mahAsthitikatAthI mahAkarmavALA Adi artha pratipAdanArthe. (6) dvIpa-dvIpa abhidhAnArthe, (3) bhavana-bhavanAdi arthAbhidhAnArthe, (8) nivRtti-zarIrAdinI niSpatti, (9) karaNa-karaNArthe. (10) vanacarasura-vyaMtara devonI vaktavyatA. D zataka-19, uddezo-1-'vezyA'' -- * -- * -- * - * -- * - * -- 195 0 temAM pahelo uddezo vyAkhyAyita karIe chIe. tenuM Adi sUtra - * sUtra-59 - rAjagRhamAM yAvat Ama kahyuM - bhagavan ! leA keTalI che ? gautama ! cha. te A pramANe - jema pannavaNAno cotho vezyA uddezo saMpUrNa kahevo. bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-759 : 'prajJApanA' sUtranA pada-17 no uddezo-4-lezyA uddezo A sthAne kahevo. te A - kRSNalezyA cAvat zuklalezyA ItyAdi. che zataka-19, uddezo-2 "garbha' D -- x -- * -- x -- x -- x -- x 0 lezmA adhikAravALA bIjA uddezAnuM Adi sUtra - - sUtra-60 : bhagavan ! vezyAo keTalI che ? e rIte jaima pavaNAno garbha uddezo che, te saMpUrNa kahevo. - - bhagavan ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-60 : pUrva - A krama vaDe jema 'prajJApanA' sUtramAM 17mAM padamAM chaThTho goMddezakagarbhasUtra upalakSita uddezo che, te ahIM kahevo. tenA nyUnAdhikatva parihArArthe kahyuM ke - saMpUrNa uddezo kahevo. AnA dvArA je sUcavyuM te A che - gautama ! cha lezmA che. te A - kRSNalezyA yAvat zuklalezyA. - - bhagavan ! manuSyone keTalI lezyA che ? gautama ! cha, kRSNalezyA yAvat zulalezyA, Adi. bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 je sUtrone AzrIne garbha uddezaka ahIM kahyo te A che - bhagavan ! kRSNaleztI manuSya kRSNalezmI garbhane utpanna kare ? hA, gautama ! kare. bhagavan ! kRSNalezmI manuSya, nIlalezmI garbhane utpanna kare ? hA, gautama ! kare. Adi. D zataka-19, uddezo--"pRthvI" che -- x -- x -- x -- x -- x -- x - 196 0 bIjA uddezAmAM lezyA kahI, pRthvIkAyikAditvathI utpanna thAya. tethI trIjA uddezAmAM pRthvIkAyikAdine nIrUpe che. A saMbaMdhe Adi sUtra - * sUtra-61 : rAjagRhamAM yAvat Ama kahyuM - bhagavan ! zuM kadAcit yAvat cAra, pAMca pRthvIkAyika maLIne sAdhAraNa zarIra bAMdhe che ? bAMdhIne pachI AhAra kare che. pariNamAve che, zarIrano baMdha kare che ? nA, te artha samartha nathI. kemake pRthvIkAyika jIva pratyeka AhArI, pratyeka pariNAmI, pratyeka zarIra bAMdhe che. tyArapachI teo AhAra kare che, pariNamAve che, zarIra bAMdhe che. bhagavan ! te jIvone keTalI vezyAo che ? gautama ! cAra. te A - kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotalezyA, teolezyA. - - bhagavan ! te jIvo zuM samyakdaSTi, mithyArdaSTi, sabhyamithyAdaSTi che ? gautama ! teo samyakdaSTi ke samyaphamisAdaSTi nathI, mithyAdaSTi che. bhagavan ! te jIvo zuM jJAnI che ke ajJAnI ? gautama! jJAnI nathI. ajJAnI che. te A mati ajJAnI, zruta jJAnI, bhagavan ! te jIvo zuM manoyogI, vacanayogI, kAyayogI che ? gautama ! manoyogI ke vAnayogI nathI. kAyayogI che. bhagavan ! te jIvo zuM sAkAropayukta, anAkAropayukta che ? gautama ! sAkAropayukta paNa che, anAkAropayukta paNa che. bhagavan ! te jIvo zuM AhAra kare che ? gautama ! dravyathI anaMta pradezika dravyo. e rIte jema pavaNAnA pahelA AhAroddezakamAM kahyuM che, tema yAvat sarva AtmapadezathI AhAra kare che tyAM sudhI kahevuM. bhagavan ! te jIvo je AhAra kare che, teno saya thAya che ane je AhAra nathI karatA, teno saya nathI thato? cIrNa AhAra bahAra nIkaLe che athavA zarIrAdirUpe pariName che ? hA, gautama ! yAvat temaja che. bhagavan ! te jIvone e pramANe saMjJA, prajJA, mana ane vAna hoya che ke - ame AhAra karIe chIe ? nA, te artha samartha nathI. to paNa teo AhAra to kare ja che. bhagavan ! te jIvone e pramANe saMjJA yAvat vacana hoya che ke ame ISTa-aniSTa sparzane vede ke pratisaMvede che ? nA, te artha samartha nathI, to paNa teo vedana-pratisaMvedana kare che. bhagavan ! te jIvo zuM prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna yAvat - Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/-/3/761 mithyAdarzanazalya rahelA che? gautama ! prANAtipAta yAvat mithyAdarzanazAmAM rahelA hoya che. te jIvo bIjA jIvonI hiMsAdi kare che, teone paNa AjIva amArI hiMsAdi karanAra che, tevuM bheda jJAna hotuM nathI. bhagavan ! te jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? zuM teo nairayikothI AvIne utpanna thAya che ? e pramANe jema vyutkrAMti padamAM pRthvIkAyikano utpAda kahyo, tema ahIM kahevo. bhagavan ! te jIvonI keTalI kALa sthiti che ? gautama ! jaghanyA aMtarmuhUrta ane utkRSTI bAvIza hajAra varSa. bhagavan ! te jIvone keTalA samuddhAto che ? gautama ! traNa, te A che vedanA, kaSAya, mAraNAMtika samudghAta. bhagavan ! te jIvo mAraNAMtika samudghAtathI samavahata thaI mare ke asamavahata thaIne mare ? gautama ! samavahata thaIne paNa mare, asamatahata thaIne paNa mare. 197 bhagavan ! te jIvo anaMtara uddhartIne kyAM jAya che ? kyAM utpanna thAya che ? vyutkrAMti pada mujaba uddhartanA kahevI, bhagavan! zuM yAvat cAra-pAMca kAyika bhegA thaIne eka sAdhAraNa zarIra bAMdhe che ? bAMdhIne pachI AhAra kare che ? je pRthvIkAyikanA AlAvA che, te ja ahIM kahevA yAvat udvarte che. vizeSa e ke - sthiti utkRSTathI 3000 varSa kahevI. bAkI badhuM pUrvavat. bhagavan ! zuM yAvat cAra-pAMca teukAyika ? pUrvavat vizeSa e ke - utpAda, sthiti, uddhatanA pavaNA mujaba, bAkI pUrvavat kahevuM. vAyukAyikane e pramANe ja jANavA. samuddAta cAra kahevA. bhagavan ! kadAca yAvat cAra-pAMca vanaspatikAyika pRcchA, gautama ! te artha samartha nathI. anaMtA vanaspatikAyika ekaThA thaI sAdhAraNa zarIra bAMdhe che. bAMdhIne tyArapachI AhAra kare che, pariNamAve che. bAkI badhuM teukAyikavat kahevuM yAvat uddharte che. vizeSa A ke - AhAra niyamA cha dizAthI, sthiti jaghanyathI aMtarmuhUrta, utkRSTathI paNa aMtarmuhUrta. bAkI pUrvavat * vivecana-761 : A dvAra gAthA kyAMka dekhAya che syAt, vezyA, dRSTi, jJAna, yoga, upayoga, kimAhAra, prANAtipAta, utpAda, sthiti, samudghAta, udghartanA, Ano artha vanaspatidaMDakAMta uddezakArthathI jANavo. temAM 'syAt' dvAramAM - syAt eTale thAya athavA prAyaH pRthvIkAyika pratyekazarIra bAMdhe e siddha thayuM. paNa ziva - syAt eTale kadAcit 'cAvat cAra-pAMca pRthvIkAya, ahIM yAvat zabdathI be ke traNa ane upalakSaNatvathI vadhAre pRthvIkAyika jIvo. prazno - ekabhUta, saMyujya. sAmAnya zarIra bAMdhe. tenA yogya pudgala grahaNa karIne. AtyaMti - vizeSa AhAra apekSAthI sAmAnya AhAranA aviziSTa zarIra baMdhana - bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 - samaye. athavA AhAra karIne pariNamAvelA pudgala vaDe zarIranA pUrvabaMdhanI apekSAe vizeSathI baMdha kare, ema artha kahevo. - - A artha samartha nathI kemake pRthvIkAyiko pratyekAhArI, pratyeka pariNAmI che, tethI pratyeka zarIra bAMdhe che, te tene yogya pudgala grahaNathI teno AhAra kare che. 198 'kimAhAra' dvAramAM - prajJApanAnA 28mAM 5danA pahelA 'AhAra' nAmaka uddezAmAM sUtra che, te Ama kahevuM - kSetrathI asaMkhyapradezAvagADha, kALathI koIpaNa kALasthiti, bhAvathI vaNa-gaMdha-rasa-sparzavALA ityAdi. teM vijJajJa - te pudgalo zarIra, IndriyapaNe pariName che. cIrNa-AhArita te pudgalo maLavat vinAza pAme, sArarUpe zarIra, IndriyapaNe pariName. pattiptappar3a - paripravarte che. pannA - prajJA, sUkSmArtha viSayAmati, morU - manodravya svabhAva. tha - vAdravya zrutarUpa. 'prANAtipAta' dvAramAM - prANAtipAta vRtti. - 4 - AvA vacanAdi abhAve paNa pRvIkAyikAdine mRSAvAdAdi vaDe kahe che, te mRSAvAdAdi avirati AzrIne kahevAya che, have haNAyela jIvono zo vRttAMta che, te kahe che - jemAM jIvono atipAtAdi viSayabhUta prastAvathI pRthvIkAyikanA saMbaMdhi atipAtAdi vaDe atipAtAdikArI jIva kahevAya. te jIvonA atipAtAdi viSayabhUta, mAtra dhAtaka nahIM 'utpAda' dvAramAM, vyutkrAMtipada mujaba, A prajJApanAnuM chaThThuM pada che, AnA vaDe sUcave che - zuM nairayika, tiryaMca, manuSya ke devathI AvIne upaje che ? gautama ! vairayikathI AvIne na upaje, tiryaMca, manuSya, devathI AvIne upaje che. - - samudghAtadvAramAM - samudghAtamAM vartatA karela daMDa athavA daMDathI viramIne samuddAta karyA vinA. 'uddhartanA' dvAramAM - vyutkrAMtipada mujaba - zuM vairayikamAM ke cAvat devamAM ? gautama ! nairayika ke devamAM na upaje, tiryaMca ke manuSyamAM upaje che. tejaskAyika daMDakamAM, ahIM syAt Adi dvAro pRthvIkAyika daMDakavat kahevA. utpAdAdimAM ATaluM vizeSa che. - teono utpAda tiryaMca ane manuSyothI ja che, sthiti utkRSTe traNa ahorAtra, tyAMthI uddhartIne teo tiryaMcamAM ja utpanna thAya che. jema utpAda vizeSa che, tema lezyAmAM paNa teo aprazasta tejolezkI ja che. pRthvIkAyikane pahelI cAra lezyA che. - 4 - vAyukAya daMDakamAM - vedanA, kaSAya, mAraNAMtika, vaikriyarUpa cAra samuddAta saMbhave che kemake temane vaikriya zarIra saMbhave. vanaspatikAyika daMDakamAM je *niyamA cha dizAmAMthI AhAra' che, tema kahyuM te samajAtuM nathI. lokAMta niSkuTone AzrIne traNa dizAmAMthI AhAra temane saMbhave che, athavA bAdara nigodane AzrIne A jANavuM. A ja pRthvI AdinI avagAhanA, alpatvAdi nirUpaNa - - sUtra-762 : bhagavan ! A sUkSma-bAdara, pAptiA-apatiA pRthvI-a-ou-vAyu ane vanaspatikAyika jIvonI jaghanya ane utkRSTa avagAhanAomAMthI koNa konAthI Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 19/-/3/362 cAvatuM vizeSAdhika che ? gautama (1) sauthI thoDI apacatA sUkSma nigodanI jaghanya avagAhanA, () apayatA sama vAyakAyikanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (3) apayatA sUma teukAyanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (4) ApatA sUma akAyanI jaghanyA asaMkhyAtagaNI, (5) apayatA sUkSma pUratInI jaghanyA asaMkhyAtagaNI. (6) apayA bhAdaravAyunI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, () apayA bhAdara teunI jaghanya avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (8) apayaktiA bhAdara AkAyanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (9) ApatA bhAdara pRedInI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (10,11) pati-apayaktiA pratyekazarIrI bAdara vanaspatikAyanI bhAdara nigodanI jaEdjyA avagAhanI baMne tulya ane asaMkhyAtagaNI. (12) tenAthI payartiA sUkSmanigodanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (13) tenI ja apayatAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika (14) tenI ja payaratAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika. (15) payatA sUma vAyukAyikanI jaghanyA vagAhanA asaMkhyAtagaNI. (16) tenI ja apayatAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika. (1) tenI ja prayatAnI utkRSTI vizeSAdhika, (18 thI ra0) e pramANe sukSma teukAyanI jANavI. (1 thI 3) e pramANe sukSma akAya paNa che. (24 thI ra6) e rIte sUkSma pRvIkAyika, te vizeSAdhika che. (23 thI 29) e rIte bhAdara vAyukAyika te te vizeSAdhika che (30 thI ) e rIte bAda teukAyika vizeSAdhika che. (35 thI 35) e rIte bAdara aprakAyikanI vizeSAdhika. (36) thI 38) e rIte bAdara praNavIkAyikanI vizeSAdhika che. * * badhI traNa gama vaDe kahevI. () payaktiA bAdaranigodanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI, (4) tenI ja apacatAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika che. (41) tenI ja prayatAnI utkRSTI avagAhanA vizeSAdhika, (42) payaktiA pratyeka zarIra bhAdara vanaspatikAyikanI jaghanyA avagAhanA asaMkhyAtagaNI (43) tenI ja ApayAnI utkRSTI avagAhanA asaMkhyAtagaNI. (44) tenI ja patiAnI utkRSTI avagAhanA asaMkhyAtagaNI che. * vivecana-762 - ahIM pRthvI-aoNu-vAyu-nigodanA pratyeka, sUma, bAdara bhedo che. e rIte A daza ane agiyAra pratyeka vanaspati, e pratyekanA paryAptA-apayaktiA ema 22bheda thayA. te paNa jaghanya-utkRSTI avagAhanA e rIte 44-bheda, jIva bhedomAM stokAdi padathI avagAhanA kahevI. sthApanA A rIte - pRthvIkAyanI nIce sUkSma-MAdara pada, tenI nIce pratyekane Boo bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 paryAptA-aparyAptA pada, tenI nIce pratyekanI jaghanya-utkRSTI avagAhanA. e rIte apukAyikAdi paNa sthApavA, pratyeka vanaspatinI nIce payaktiAaparyAptA be pada, tenI nIce pratyekanI jaghanya-utkRSTI avagAhanA levI. A pRthvI AdinI aMgulanI asaMkhyAta bhAga mAtra avagAhanava chatAM asaMkhyaya bhedavathI sAMgulano asaMkhyAta bhAga, bIjA-bIjAnI apekSAe asaMkhyagumavamAM virodha nathI. pratyeka zarIra vanaspatinI utkRSTa avagAhanA samadhika 1ooo yojana jANavI. pRthvI AdinA je avagAhanA bhedo, tenuM stokAdi kahyuM. have kAyAne AzrIne tenuM ja Itara-Itara apekSAe sUkSmatva kahe che - * sUtra-363 : bhagavan! A pRthavI-ay-du-vAyu-vanaspatikAyikamAM kaI kAma sauthI sUkSma ane kaI jAya sarvethI sUkSmatara che? gautama! vanaspatikAyika sauthI sUkSma, vanaspatikAyika sauthI sUkSmatara che . * bhagavana ! A pRedI-arU-teu-vAyukAyikamAM kaI kAma sauthI sUkSmane kaI kAma sauthI sUkSmatara che? gautama ! vAyukAya sauthI sUkSama ane sUDhamAra che. -. bhagavana! A pRedI-akR-teukAyikamAM kaI kAma sauthI sUkSma ane kaI kAya sauthI sUkSmatara che? gautama ! teukAya sauthI sUkSma ane sUkSmatara che. * - bhagavAna ! A pRthavIkAyika, prakAyikamAM kaI kAya sauthI sUkSma ane sumatara che . - bhagavana! A pRvIkAyika, kAcikamAM kaI kAya sauthI sUkSma ane kaI kAma sauthI sUkSmatara che ? gautama akAya sauthI sUkSma ane sUkSmatara che. - - bhagavana! A pRadI-aouM-vAyu-vanaspatikAcikamAM kaI kAya sauthI bhAdara, kaI kAma sauthI bhAratara che? gautamAM vanaspatikAya sauthI bhAdara ane bhAdaratara che. * * bhagavatA A pRedI-apa-u-vAyukAyikamAM kaI kAma sauthI bhAdara kaI kAya sauzI bAdatara che? gautamAM pratIkAya sauzI bhAdara ane sauthI bAdaratara che. bhagavAnA A AkAya-teukAya-vAyukAyanI kaI kAma sauthI bhAdara, kaI kAya sauthI bhAdaravara che? gautamAM akAya sauthI bhAdara sauthI badatara che, bhagavanA A teukAya ane vAyukAmAM kaI kAya sauthI bAdara, kaI kAya sauthI badatara che? gautamAM teukAya sauthI bhAdara sauthI bhAdaratara che. bhagavad ! pRedI zarIra keTaluM moTuM che ? gautama ! anaMta sUmavanaspatikAyikanA jeTalA zarIro che, teTalA sukSma vAyukAyanA zarIra thAya che, asaMkhyAta sUma vAyunAsikanA jeTalA zarIro che, teTaluM eka sUkSma nikAyanuM zarIra thAya che. asaMkhyAta sUkSmateukAyanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka sUkSma apUkAyanuM zarIra che. asaMkhyAta sUkSama akAyanA jeTalA zarIra che, te eka sUma pRthvIkAyanuM zarIra che - asaMkhyAta sUkSma pRvIkAyanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka bhAdara Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/-3/363 201 vAyukAyanuM zarIra che. asaMkhyAta bhAdara vAyukAyikanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka bhAdara teukAyanuM zarIra che, asaMkhyAta bhAdara teukAyanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka bAdara akAyanuM zarIra che, asaMkhyAta bAdara apakAyanA jeTalA zarIra che. eTaluM eka badira apakAyanuM zarIra che, asaMkhyAta bhAdara apakAyanA jeTalA zarIra che, teTaluM eka bAdara pRthvIkAyanuM zarIra che gautama / pRthavIkAyanuM zarIra ATaluM moTuM kahyuM che. * vivecana- 63 - vAya jANa - keTalA jIvanikAya, sarvasuhUma-sauthI sUkSma, A cakSuthI agrAhyatA mAtrathI bIjA padArthanI apekSA vinA che. jema sUkSmavAyu. sUkSma mana, tethI kahe che - badhAM madhye atizaya sUkSmatara, te sUkSmataraka. sUma viparIta bAdara, tethI sUphamatvanA nirUpaNa pachI pRthvI AdinA bAdaravanuM nirUpaNa kare che. pUrvokta artha bIjA prakAre kahe che - anaMtA sUkSma vanaspatikAyikonA jeTalA zarIro che, te eka sUkSma vAyunuM zarIra che. ahIM cAvatuM grahaNathI asaMkhyAta zarIro levA, anaMta vanaspatinA ekathI asaMkhyAta zarIravathI tenA anaMta zarIrano abhAvathI pUrve sUma vanaspati avagAhanA apekSAe sUma vAyu avagAhanAnuM asaMkhyAta guNatva kahyuM. vAyu ja jenuM zarIra che te, sUmapaNAthI, sUkama vAyuzarIra, tenuM asaMkhyAtapaNuM - x - jeTalA zarIra pratyeka zarIrapaNAthI che, temanuM asaMkhyAtapaNuM. bIjI rIte avagAhanA - * sUma-364 - bhagavanA pRedIkAyikanI zarIrAvagAhanA keTalI moTI che gautamAM jema koI cAturaMta cakravartI rAjAnI caMdana ghasanArI dAsI taruNa, baLavAnuM, yugavAna, yuvAna, rogarahita kAvat nipuNa-zilAkamavALI hoya, vizeSa - ahIM carmeha, dudhaNa, muSTika Adi vyAyAma sAdhanothI surdaDha banela zarIravALI, ItyAdi vizeSaNa na kahevA. bAkI pUrvavatu cAvatu nipuNa zIlpakarmavALI, vajamaya tikSNa zilApara, vajaya tINa lohathI lAkhanA goLAnI samAna, pRthvIkAyano moTo piMDa laIne vAraMvAra ekaTho karatI ane saMkSepatI - huM hamaNAM pIsI nAMkhIza, ema vicAratI 21-vAra pIse. to he gautamAM keTalAMka praNavIkAyika sparza pAme ane keTalAMka pRthavIkAya sparza na pAme. keTalAMka saghana pAme ane keTalAMka saMghana na pAme, keTalAMka pIDA pAme ane keTalAMka pIDA na pAme, keTalAMka udvarte ane keTalAMka na udvarte. keTalAMka pIsAya ane keTalAMka na pIsAya. he gautamAM pRvIkAyikanI ATalI moTI zarIrAvagAhanA che. bhagavAna ! pRvIkAyika AkAMta thatA kevI vedanA anubhavatA vicare che ? gautama ! jema koI haraNa, baLavAna cAvatu nipuNazilpakarmI eka puraSa hoya, te koI jINa, jarArjarita dehavALA yAvata durbaLa puruSanA mastake mukkI vaDe 202 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 prahAra kare, to te puruSanA mukI prahArathI te vRddha kevI pIDA anubhave che ? he AyuSyamAna zramaNa ! te aniSTa pIDA anubhave. tema che gautama ! te puruSanI vedanA karatA, pRvIkAyika jIva AkrAMta thAya tyAre AthI paNa adhikatara aniSTha, ekAMta yAvatuM amaNAma vedanAne anubhavatA vicare che. bhagavan! akANa, saMgharNana pAmatA kevI vedanA anubhave ? gautama! jema pRvIkAcikamAM kahyuM tema jANavuM. e rIte teukAya ane vAyukAryamAM paNa jANavuM, e rIte vanaspatikAyika paNa jANavuM yAvatuM vicAre che bhagavAna ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-764 : vaNakapesikA- caMdanapIsanArI, taraNI-vikasatI vayavALI, bala-sAmarthavALI, md-sapamadaSamAdi viziSTakALavALI. juvANi-vayane prApta. apAyaMka-nIrogI, (varNana) * sthira hastAgra, deDha hAtha-paga-pITha-uru AdivALI. ahIM carmeTa, dudhraNa Adi na kahevuM. * * * * * * * tikha-kaThora, vAmag - vajamI, te ja chedarahita, kaThina hoya che sahakaraNIya - jemAM cUrNarUpa dravyo karAya che te peSaNazilA. vartakavareNa - loTakapradhAna, puDhavikAIya - pRvIkAyikano samudaya. jatu golA samAna - DiMbharUpa ramavAnA lAkhanA goLA pramANa athati bahu moTA nahIM. paDisAharie pratisaMharaNa zilAnA ane zilAgakane saMharIne piMDarUpa karaNa - X * keTalAMka zilAmAM ke zilApatrakamAM coTe che, saMgharSita thAya, pIDAya, mare che. kaI rIte ? pIsAIne. ATalA moTA arthAt atisUkSama che. viziSTa peSaNa sAmagrImAM (paNa) keTalAMka pIsAIne sparza paNa pAmatA nathI. * x * saMgha e AkramaNano bheda che tethI AkAMta pRthvI Adine jevI vedanA thAya che te kahI - mukI vaDe AkramaNa karAtAM, * X - ukta lakSaNA vedanA hovAthI Ama kahyuM. che zataka-19, uddezo-4-"mahAzrava" & -XX-XX-XX pRthvIkAyAdi mahAvedanA trIjA uddezAmAM kahI, cothA uddezAmAM nAkAdi mahAvedanAdi dharma vaDe nirUpe che, e saMbaMdhe Avela sUtra - * sUga-65 : bhagavana (1) zuM nairayika jIva mahAsaMva, mahAkriyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvAA che ? gautama! artha samartha nathI. (2) bhagavan! nairayiko, mahAva, mahAkiyA, mahAvedanA, anirjarAvALA che? hA, che. (3) bhagavana ! nairayiko mahAzvata, mahAkriyA, vedanA, mahAnirjarAvALA che ? gautama! te artha samartha nathI. (4) nairasiko mahAza, mahAkriyA, AlAvedanA, anirAvALA che ? gautama te artha samartha nathI. (5) bhagavana! nairayiko mahAzvata, akriyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? gautama! te artha samartha nathI. (6) bhagavana nairayika mahAzvata, kriyA, mahAvedanA, alpanirjarAvALA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19-4/365 203 204 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 che ? nA, te artha samartha nathI. (3) bhagavan! nairayika mahAzvata, apakriyA, alAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? nA, te artha samartha nathI. (8) bhagavana ! narayika mahAva, atAkiyA, aAvedanA, abhinirjarAvALA che ? nA, te artha samartha nathI. (6) bhagavan! nairayika abhAzava, mahAkriyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? nA, te artha samartha nathI. (10) bhagavanA nairayika athAzrava, mahAkriyA, mahAvedanA, anirjarAvALA che? nA, tema nathI.. (11) nairayika apAzava, mahAkriyA, aAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? nA, artha samartha nathI. (1) nairayika abhASyava, mahAkriyA, lAvedanA, alpanikrAvALA che? nA, te artha samartha nathI. (13) nairayika, athAkad, aghakriyA, mahAvedanA, anirAvALA che ? te artha samartha nathI. (15). nairayika athAzrava, akriyA, alAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? te artha samartha nathI. (16) nairayika alpAzvata, alsa kriyA, aAvedanA, atAnirjarAvALA che? te artha samartha nathI. A 16 bhaMga. bhAvanA asurakumAra mahAva, mahAkiyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvALA che ? te artha samartha nathI, e pramANe cotho bhaMga kahevo, bAkInA 15-bhaMgano niSedha karavo. e pramANe anitakumAra sudhI kahevuM. bhagavAna ! pRdIkAsika mahAzvata, mahAkriyA, mahAvedanA, mahAnirjarAvALA che? hA, kadAca hoya, e pramANe cAlava bhagavana! pRetIkArika zuM athAzrava, alapakriyA, aAvedanA, apanirjIvALA che ? hA, kadAca hoya. e pramANe manuSya sudhI kahevuM. saMtara, jyotika vaimAnikane asurakumAra mAphaka kahea. * * bhagavad ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-65 - - ziva - hoya che, nairayiko, mahAzravI-pracUkarmabaMdha nathI. mahAkriyA-kAyikI Adi kriyAnA mahApaNAthI. mahAvedanA-vedanAthI tIvratAthI. mahAnirjarA-ghaNAM karmonA kSayathI. A cAra padonA 16 bheda thAya che. A bhedomAM nArakone bIjA bhaMgamAM jANavA, kemake teone AzravAdi kaNanuM moTApaNuM che ane karmanirjasanuM alApaNuM che. bAkInAno niSedha karyo che. asurAdi devomAM cotho bhaMga kahyo che, teo mahAzrava ane mahAkiyAvALA che, kemake viziSTa aviratithI yukata che. prAyaH asAtAnA udayanA abhAve alpa vedanAvALA che, prAyaH azubha pariNAmathI apanirjarAvALA che. pRthvI AdimAM cAre paNa pado, tenI pariNatinI vicitratAthI savyabhicAra soLe paNa bhaMga thAya che. zataka-19, uddezo-5-"carama" che. - X - X - X - X - X - X - o uddezA-4-mAM nArakAdi kahyA. ahIM paNa bIjA bhaMgathI te kahe che - * sUtra-366 - bhagavAna ! zuM nairayika carama paNa che ane parama paNa che ? hA che. * * bhagavAna ! zuM carama nairayiko karatA parama bhairAyika mahAkamavALa (mahAkiyAvALA) mahAgratavALA ane mahAvedanAvALA che. parama nairayika karatA carama nairayika aAkamavALA cAvatu aAvedanAvALA che? hA, gautama ! carama karatA pama nairacika yAvata mahAvedanAvALA che. ItyAdi - 4 - bhagavAna ! ema kema kahyuM ke cAvata bha vedanAvALA che ? he gautama ! sthitine AzrIne, A kAraNe he gautama ! Ama kahyuM che.. bhagavana / asukumAro carama paNa che ane parama paNa che ? pUrvavatu. vizeSa e ke - viparIta kahevuM parama ekama che, carama mahAkamAM che. bAkI pUrvavata. nitakumAra sudhI Ama ja jANavuM. pRthvIkAyikathI manuSya sudhI, nairayikava4 jANavuM. vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikane asurakumArava4 jANavA. - vivecana-766 - verama - alpa sthitivALA, parama - mahAsthitivALA. kapaDua - je nAkonI vadhu sthiti che, te apasthitivALA karatAM, azubhakamopekSAe mahAkarmavALA Adi che. jemanI sthiti che te bIjA karatAM alAkarmavALA Adi hoya che. * - asura sUtramAM pUrvokta apekSAe viparIta kahevuM. te A rIte - bhagavanuM zuM cama asukumAra karatA pama asukumAro abhakarmavALA Adi che, ItyAdi. temanuM apakarmava asAtAdi azubhakarma apekSA che. apakricava tathAvidha kAyikI Adi kaSTakriyA apekSAe che. a5 Azravatva tathAvidha kaTa kriyAjanya karmabaMdha apekSAe che. aA vedanava pIDA abhAva apekSAe jANavuM. * * apasthitika dArika zarIrI karatAM mahAsthitiko mahAkarmodayavALA hoya che. * x * have vedanA svarUpa kahe che - * sUtra-363 - bhagavAna ! vedanA keTalA prakAre che ? gautama ! be prakAre-nidA ane anidA. -- bhagavanA nairayiko nidA vedanA veda che ke anidA vedanA? paNatvaNA mujaba kahevuM cAvatuM vaimAnika bhagavad ! te ema ja che. * vivecana-367 : nitA - niyatadAna, jIvanI zuddhi athavA jJAnano Abhoga. tenAthI yukta vedanA paNa nidA-AbhogavALI che. navA - anAbhogavALI, - x * pannavaNA mujaba - te A - gautama! nidA vedanA paNa vade, anidA paNa vede. che zataka-19, uddezo-6-"dvIpa" che - X - X - X - X - X - X - vedanA kahI, te dvIpAdimAM thAya, tethI ahIM dvAdi kahIe chIe Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19/-/6/368 205 * sUtra-368 - bhagavana ! dvIpa-samudro kyAM che ? bhagavad ! dvIpa samudro keTalA che ? kayA AkAre che? : jema jIvAbhigamamAM hIpa-nsamudra uddezo che, te ja ahIM jyotikamaMDala uddezo che, te ja ahIM jyotikamaMDala uddezo vajIne kahevo. cAvatuM pariNAma, jIvano utpAda cAvatuM anaMtavAra sudhI kahevuM. * * bhagavana ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-768 - jema jIvAbhigamamAM - te A pramANe - bhagavan! dvIpa samudronA AkAra-bhAva pratyAvatAra zuM che? gautama ! jaMbUDIpAdi dvIpo, lavaNasamudra ItyAdi, te saMpUrNa kahevo ? nA, jyotika parimANa maMDita je uddezaka, te varjIne kahevuM. jyotika maMDita uddezaka A pramANe che - bhagavana jaMbadvIpamAM keTalA caMdro prabhAsatA hatA, prabhAse che ke prabhAsaze ? ItyAdi. A uddezo kyAM sudhI kahevo? pariNAma sudhI. te A che - bhagavana ! dvIpasamudro zuM pRthvI pariNAma che ? ItyAdi. tathA "jIva upapAta" dvIpa samudromAM jIva upapAta kahevo. te A che - bhagavat ! dvIpa samudromAM sarve prANa Adi cAre pUrve pRthvIkAyikapaNe utpanna thayA che ? hA, gautama ! anekavAra, che zataka-19, uddezo--"bhavana" che - X - X - X - X - X - X - 0 uddezA-6-mAM dvIpa samudro kahyA. temAM devAvAsa (paNa hoya). tethI devAvAsa adhikAI asukumArAditA AvAsa ahIM kahIe chIe. * sUtra-369 - bhagavana asurakumAronA keTalA lAkha bhavanAvAya che ' gautama asurakumAronA 65 lAkha bhavano che. * - bhagavan! te zenA banelA che ? gautamAM badhAM ranamaya, vaccha, GNa yAvatu pratirUpa che. temAM ghaNAM jIvo ane pagalo utpanna thAya che, vinaSTa thAya che, cyave che, utpanna thAya che. te bhavano dravyathI zAzvata che. varNa pAyo cAvata saparza payio vaDe AzAzvata che. e pramANe nitakumAra sudhI kahevuM. bhAvanA vyaMtaronA bhUmigata nagarAvAsa keTalA lAkha che ? gautama ! vyaMtaronA bhUmigata nagaro asaMkhyAta lAkha che. * * bhagavana ! te zenA banelA che ? badhuM pUrvavata kahevuM. bhagavAna ! jyotikonA vimAnAvAsa keTalA lAkha che? prasta gautama! te asaMkhyAta lAkha che. * * bhagavat ! te zenA banelA che ? gautama! sarve phaTIkamaya che. bAkI badhuM pUrvavat kahevuM. bhagavAna ! saudharmakatAmAM keTalA lAkha vimAnAvAsa che ? gautama ! bhalIza lAkha. * * bhagavad ! te zenA banelA che? gautama! sarve ratanamaya, svaccha che. 206 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bAkI pUrvavatu. A pramANe anuttara vimAna sudhI kahevuM. vizeSa e ke . jenA jeTalA vimAna ke bhavana hoya te kahevA. bhaMte temaja che. * vivecana-769 - "momenanakAra - bhUmimAM aMdara rahelA, te nagaro. - 4 - zataka-19, uddezo-8-"nivRtti" che. - X - X - X - X - X - X - 0 AsurAdinA bhavano uddezA-7-mAM kahyA. asurAdi nivRtivALA che. tethI ahIM nivRtti kahe che - * sUjha-730 thI 33 : jIva nivRtti keTalA bheda che ? gautama! pAMca bheTe che. te A * ekeya jIva nivRtti yAvat paMcendriya jIva nivRtti. bhagavan! ekendriya jIva nivRtti keTalA bhede che ? gautama! pAMca bhede. te A - pRedIkAya cAva4 vanaspatikAya ekendriya jIva nivRtti. bhagavan! pRvIkAyika ekendriya jIva nivRtti keTalA bhede che? gautama ! be bhede - sUkSma pRvIkAcika ekendriya jIva nivRtti ane bAdara pRdIkAya. A pramANe A AlAvA mujaba bhedo, jema bRhad baMdhAdhikAne kahela taijasazarIranA bhedo samAna yAvata saviisaddha anuttaropAtika kalAAtIta vaimAnika deva paMcendriya jIva nivRtti, bhagavat ! keTalA bhede che ? gautama! be bhede - jayatika ane aparyAptaka savathisiddha anuttaropAtika cAvat deva cendriya jIva nivRtti. bhagavana! kamanivRtti keTalA bhede che? gautama! ATha bhede. te A - jJAnAvaraNIya karma nivRtti cAvatuM aMtarAya karma nivRtti. A pramANe vaimAnika paryanta jANavuM.. bhagavanuM ! zarIra nivRtti keTalA bhede che ? gautama pAMca bheTe che. te A - dArika zarIra nivRtti cAvatuM kAmaNa zarIra nivRtti. bhagavana nairayikonI ? e ja pramANe. e pramANe rAvata vaimAnika jANavuM. vizeSa e ke . jene jeTalA zarIra hoya te kahevA. bhagavanA sarvendriya nivRtti keTalA bhede che ? gautamapAMca bheda. te A * zojhendriya nivRtti yAvat sparzanendriya nivRtti. e pramANe nairasika sudhI kahetuM. yAvatuM sAnitakumAra kahevA. pRvIkAyikanI pRcchA. gautama! eka sparzanendriya nivRtti. e pramANe jaine jeTalI Indriyo che te vaimAnika paryanta kahevI. - bhagavAna ! bhASA nivRtti keTalA bhede che ? gautama! cAra bheda. te A - satyAbhASAnivRtti, mRSAbhASAnivRtti, satyAmRSA bhASA nivRtti, asatyA-amRSA bhASA nivRtti. - - A pramANe ekendriyane laIne jene je bhASA hoya te vaimAnika parvanA kahevI. Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19)-I8/30 thI 993 203 bhagavan! mananivRtti keTalA bhede che? gautama! cAra bheda. te A - satyamananivRtti cAvavuM asatyA-amRSA manonivRtti. e pramANe ekendriya ane vikalendriyane vajIne vaimAnika sudhI kahevuM. bhagavAna! kAya nivRtti keTalA bhede che? gautamAM cAra bhade. te - koLakAya nivRtti cAvata lobhakaSAya nivRti e pramANe vaimAnika paryanta kahevuM. bhagavAna ! varNa nivRtti keTalA bhede che ? gautama! pAMca bheda. te A - kALo varNa nivRtti yAvatuM saphedavarNa nivRtti. e pramANe badhuM ja vaimAnika paryanta kahevuM. e pramANe gaMdha nivRtti be bhede che. te vaimAnika sudhI jANavuM. nivRtti pAMca bhede che. cAvata vaimAnika sparza nivRtti ATha bheda che yAvata vaimAnika. bhagavAna ! saMsthAna niti keTalA bhede che ? gautama cha bheTe che. te A - samacatustra saMsthAna nivRtti yAvata huMDaka saMsthAna nivRtti. * - bairayika vize prathama gautama eka huDaka saMsthAna nivRtti. * * asurakumArano prathama ? gautama! eka samacaturaDha saMsthAna nivRtti e pramANe svanitakumAra sudhI javuM. * : pRvIkAyika vize pRcchA. gautama ! eka masUracaMdra saMsthAna nivRtti. e rIte jene je saMsthAna hoya tene te vaimAnika paryanta kahevuM.. bhagavAna ! saMgha nivRtti keTalA bhede che ? gautama! cAra bheda. te A - AhAra yAvatu parigraha saMA nirvatti, e rIte vaimAnika sudhI kahetuM.. bhagavatu ! le nivRtti keTalA bhede che ? gautama! cha bhede. te A - kRNavezyA nivRtti yAvata zukla vezyAnivRtti. e rIte vaimAnika paryanA kahevuM. jene jeTalI leyAo hoya, tene teTalI kahevI. bhagavan! daiSTi nivRtti keTalA bhede che ? gautama ! traNa bhede. te A - samyagRSTi nivRtti, mithyASTinivRtti, samithyA dRSTi nivRtti. e pramANe vaimAnika sudhI jene je daiSTi hoya te kahevI. - bhagavat ! jJAna nivRtti keTalA bheTe che ? gautama ! pAMca bhede. te A - abhinibodhika jJAna nivRtti cAvata kevalajJAna nivRtti. e pramANe ekendriyane vajIne yAvata vaimAnika sudhI jene jeTalA jJAna hoya che. bhagavAna ! jJAna nivRtti keTalA bhede che ? gautama ! traNa bheda. te A * mati jJAna niti, cutaajJAna nivRtti, virbhAgajJAna-nivRtti. e rIte jene jeTalA ajJAna hoya te, vaimAnika sudhI kahevA. bhagavat / yoganivRtti keTalA bheda che ? gautamI traNa bede che. te A * manoyoga nivRtti, vacanayoga nivRtti, kAyayoga nivRtti. e pramANe vaimAnika sudhI jene je prakAre yoga hoya te kahevo. - bhagavana! upayoga nivRtti keTalA bhede che ? gautama / be bhede che te A * sAkAropayoga nivRtti. anAkArapayoga nivRtti. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. * * vAcanAMtaramAM ahIM saMgrahagAthA che - 208 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 [31] jIvonI nivRtti, kamaprakRti, zarIranivRtti, sarvendriyanivRtti, bhASAnivRtti, manonivRtti, kaSAyanivRtti. (tathA-) [29] varNa, gaMdha, sa, za, saMsthAna vezyA, daSTi, jJAna, upayoga ane yoga ( badhAMnI nivRtti). [999] bhagavat ! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-30 thI 373 : nivartana eTale nivRtti, nipati. jIvanI ekendriyAdipaNe nivRtti, te jIvanivRtti. jema mahalabaMdhAdhikAre zataka AThamAM, uddezA-9-mAM kahela che - tejo zarIrano baMdha, e pramANe ahIM nivRtti kahevI. - x - pUrva jIva apekSAe nivRtti kahI, have tenA kArya ane tenA dharmanI apekSAo tene kahe che - va ItyAdi. kapAya vedanIya pudgalanuM nirvatana te kapAya nivRtti. * - nasa ne saMtA - temAM akAyatuM ptibuka saMsthAna, teukAyanuM sUcImalApa saMsthAna, vAyukAyanuM patAkA saMsthAna. vanaspatikAyanuM vividha AkAre saMsthAna, vikalendriyonuM huMDaka saMsthAna, paMcendriya tiryaMco ane manuSyone cha e saMsthAna hoya che ane vyaMtaradine samacaturasa saMsthAna hoya che. huM zataka-19, uddezo-9-"karaNa" & - X - X - X - X - X - X - o uddezA-8-mAM nivRtti kahI, te 'karaNa' hoya to thAya. tethI A uddezAmAM 'karaNa'ne kahe che. A saMbaMdhe Avela Adi sUtra - * sUtra-734 thI - [74] bhagavana! karaNa keTalA bhede che ? gautama ! pAMca bhede karaNa che. te A rIte - dravyakaraNa, kSetrakaraNa, kALakaraNa, bhavaraNa, bhAvakaraNa. bhagavAna ! nairayikone keTalA bhede karaNa che? gautama ! pAMca bheda karaNa che. te A - dravyakaraNa yAvatu bhAvakaraNa. e rIte vaimAnika sudhI kahe. bhagavan! zarIrajaNa keTalA bhede che? gautama ! pAMca bhede che. te A - dArika zarITakaraNa yAvata kAmaNazarIrakaraNa. e pramANe vaimAnika sudhI, jene jeTalA zarIra hoya teTalA karaNa kahea. bhAvanA IndriyakaraNa keTalA bheTe che ? gautama! pAMca bheTe che te A * zroendriyakaraNa yAvata anendriya raNa. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. jene jeTalI Indriyo hoya tema kahevuM. e pramANe A kramathI bhASAkaraNa cAra bheda. mana:karaNe cAra bheda, kaSAyakaraNa cAra bheda, samudrAkaraNa sAta bhede, saMjJAkaraNa cAra bheda, vezyA karaNa cha bhede, daSTikaraNa kaNa bheda, vedakaraNa traNa bhede - rIvedaraNa, paraSa veda karaNa, napuMsaka vedakaraNa. A sarve nairayikAdi daMDako vaimAnika paryA kahetA. jene je hoya, tene te badhAM kahevA. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19|-le/994 thI 36 206 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagava4 prANAtipAta karaNa keTalA bheTe che gautama ! pAMca bheda. te A * ekendriya prANAtipAta karaNa yAva4 paMcendriya prANAtipAta karaNa. e pramANe saMpUrNa, vaimAnika sudhImAM kahevuM. bhagavA pudgalakaraNa keTalA bheTe che gautama! pAMca bheda che. te A * vakaraNa, gaMdhakaraNa, rasakaraNa, spakaraNa, saMsthAnakaraNa. bhagavanA vaNakaraNa keTalA bheda che gautama ! pAMca bheTe che. te A - kALo vaNakaraNa cAva4 saphedavarNa karaNa. * e pramANe bhedo - gaMdhakaraNa be bheda, saMkaraNa pAMca bheda, arthakaraNa ATha bheTe kahela che. bhagavana / saMsthAnakaraNa keTalA bhede chegautama ! pAMca bhede che. te A * parimaMDala saMsthAna yAvatu Ayata saMsthAnakaraNa. bhagavat aa ema ja che () vAva vicare che. [995,374) dravya, rojha, kALa, bhava, bhAva, zarIrakaraNa, IndriyakaraNa, bhASA, mana, kaSAya ane samudraghAta... saMjJA, vecA, daSTi, veda, prANAtipAta, paNa, varNa, gaMdha, rasa, sparza, saMsthAna AMTA viSayo ahIM che.. * vivecana-994 thI 976 - jenA vaDe karAya te karaNa athavA kriyAmAM sAdhakatama kRti te karaNa-kriyAmAtra. (zaMkA) A vyAkhyAnamAM karaNa ane nivRttimAM bheda nathI. nivRtti paNa kriyArUpapaNe che. (samAdhAna) ema nathI. karaNa vaDe AraMbhela kiyA, nivRtti te kAryanI niSpatti che. * * bakaraVT * dravyarUpa karaNa athavA dravyanAdAnAdi. * kaTa AdinA dravyathI, zalAkAdi dravyamAM, pAnAdi karaNa te dravya karaNa. - - phogakaraNa - phoga ja ke phoganuM karaNa - zAlihotrAdinuM karaNa, svAdhyAyAdinuM kSetrakaraNa. * * kALakaraNa - kALa ja ke kALanuM karaNa - avasara AdinuM karaNa, kALa vaDe ke kALamAM karaNa - * bhavakaraNanAkAdi bhava e ja karaNa. e pramANe bhAvakaraNa paNa jANavuM che zataka-19, uddezo-10-"vyaMtara" che. - X - X - X -x -x -x - 0 karaNa kahyuM, ahIM vyaMtaronuM AhAra karaNa batAve che - sUga- 7,738 - [9] bhagavana taNe bAM samAna hAravALA che e pramANe jema zataka-16mAM dvIpakumAra uddezo sAva aasddhika kahevo. [38] bhagavat ! te ema ja che, ema ja che * vivecana-777,738 :sugama che. mAtra uddezakanuM aMtimasUma batAvela che. te noMdhela nathI. muni dIparatnasAgare karela zataka- 1no TIkAsahitano anuvAda pUrNa 1i14] ka zataka-20 % - x - = = 0 zataka-1@I vyAkhyA karI, have 20mAMnI AraMbhIe chIe - * sUtra-339 : beIndriya, AkAza, prANavadha, upacaya, paramANu, aMtara, baMdha, bhUmi, cAraNa, sopakamajIva. uitaka-ra0mAM te-fied che) * vivecana-339 : (1) beIndriya-dvIndriyAdi vaktavyatA pratibaddha, (2) AkAza-AkAzAdi arthe, (3) prANavadha * prANAtipAtAdi artha viSayaka, (4) upacaya-zroendriyAdi upayayArthe, (5) paramANu-paramANu vaktavyatA, (6) aMtara- raprabhA, zarkarApabhAdi aMtarAla vakatavyatA, () baMdha-jIva prayogAdi baMdhArthe. (8) bhUmi-karma, karma bhUkhyAdi pratipAdanArthe, (9) cAraNa-vidhAcAraNAdi arthe, (10) sopakamajIvasopakamAyu, nirUpakamAyu jIva. che zataka-20, uddezo-1-"beIndriya" che - X - X - X - X - X -- -- -- * temAM pahelA uddezAnI vyAkhyA karIe chIe, tenuM A paheluM sUtra - * sUtra-380 : rAjagRhamAM yAvatu Ama kahyuM - bhagavAna ! kadAca yAvat cAra, pAMca beIndriyo maLIne eka sAghAraNa zarIra mAMdhe ? bAMdhIne pachI AhAra kare che ke pariNamAve che, pachI zarIrane bAMdhe che ? te artha samartha nathI, kemake beIndriya pRthapha-mRthapha AhArI, pRtha-pRthapha pariNamana karanAra, pRthapha zarIra mAMdhe che, pachI AhAra kare che, pachI tene parikSamAve che, pachI zarIra bAMdhe che. bhagavanA te jIvone keTalI leyAo che ? gautama . te A - kRNa, nIla, kApotaleyA. e pramANe jema zataka-19mAM kahyuM tema teukAya yAva4 uddhatuM che. vizeSa e ke - sabhyaESTi paNa, mizrAdaSTi paNa che. paNa samyagra mizrAdaSTi nathI hotA. be jJAna-be ajJAna niyama che. manoyogI nathI, vacanayogI ane kAyayogI che. AhAra niyamAM cha dizANI che. bhagavan! te jIvone che evI saMjJA, prajJA, mana ke vacana hoya che ke - ame ITAniSTa sa ane sparza anubhavIe chIe ! te artha samartha nathI, paNa teo anubhava kare ja che. ** sthiti jaghanyathI aMtamuhUrta, utkRSTathI bAra varSa che. bAkI pUvava4. e pramANe teIndriya, caturinidrayamAM paNa jANavuM. max IktisthitimAM bheda che. sthiti javA mujaba jamavuM. bhagavan! kadAcita yAvatu cApAMca paMcendriyo maLIne eka sAdhAraNa zarIra bAMdhe? pUrvavatu, bendriya jIvo samAna raNavuM. viroSa e ke - verayA6, STis, cAra jJAna-traNa ajJAna bhajanArI, yoga wNa che. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/180 211 212 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavA te jIvone evI saMjJA ke pA ke yAvatuM vacana hoya che ke - "ame AhAra karIe chIe?" gautamAM keTalAMkane evI saMjJA ke prajJA ke mana ke vacana hoya che ke - "ame AhAra karIe chIe" keTalAMkane evI saMjJA cAvatuM vacana hotuM nathI ke - "ame AhAra karIe chIe." che ke teo AhAra to kare ja che. bhagavana! te jIvone evI saMjJA yAvatuM vacana hoya ke- "ame ITAniSTa evA - zabda, rUpa, gaMdha, rasa, sparza anubhavIe chIe ? gautama ! keTalAMkane evI saMjJA yAvatuM vacana hoya che ke - ame ITAniSTa zabda yAvatu paNa anubhavIe chIe. keTalAMkane evI saMjJA yAvatuM vacana hotA nathI ke ame ITAniSTa zabada cAvatu sparza anubhavIe chIe, paNa anubhave che. bhAvanA te jIvo prANAtipAta yAvatu miyAdana zarAmAM rahelA hoya che gautama! keTalAMka prANAtipAta yAvata mithyA darzanazalyamAM rahelA hoya che. keTalAMka prANAtipAta, mRSAvAda yAvatuM mithyAdarzana zalyamAM rahelA hotA nathI. je jIvo pratye, te jIvo Avo vyavahAra kare che, te jIvomAM keTalAkane evuM vijJAna-jJAna hoya che ane keTalAMkane evuM vijJAna-jJAAna hotA nathI. [ke ame mAryA jaIzuM A amane mArI nAMkhaze.J. A jIvono utpAda cAvata sarvArthasiddha che, sthiti jaghanyathI aMtamuhUd, utkRSTathI 13-nsAgaropama, kevalI sivAyanA cha samuddhAto, uddhatanA-badhAM cAvatu savathisiddha sudhI jaI zake che. bAkI beIndriyavatuM badhuM jANavuM.. bhagavana A beIndriya yAvat paMcendriyamAM koNa konAthI yAvatu vizeSAdhika che? gautama! sauthI ochA paMcendriya, caturindriya tevI vizeSAdhika che? gautama ! sauthI ochA paMcendriya, caturindriya tethI viroNAdhika che, teIndriya vizeSAdhika, beIndriya vizeSAdhika che. bhagavan! te oma ja che, ema ja che sAvat vicare che. * vivecana-380 : fa - cAta, kadAyit sarvadA nahIM. prAyo - ekIbhUta, saMyujya. mahArASaffs - aneka jIva sAmAnya bAMdhe, tene yogya pudgalo grahaNa karIne te. hiTTa - sthiti, teIndriyanI utkRSTI 49-divasa, caturiMdriyanI cha mAsa, baMnenI jaghanya sthiti aMtarmuhad. paMcendriyone matijJAnAdi cAra hoya che. * * * * * asaMyato prANAtipAtAdimAM rahe che. saMyato temAM rahetA nathI. je jIvonA saMbaMdhI atipAtAdi che te paMcendriya jIvo kahevAya che - jemake prANAtipAtAdivALA che, te jIvone hoya che te saMjJI che. nAnAa bheda, jemake ApaNe vadhya chIe, A vadhaka che. paNa asaMjJI te na jANe. che zataka-20, uddezo-2-"AkAza" & - X - X - X - X - X - x - o beIndriyAdi kahyA, te AkAzAdhAra hoya che, mATe ahIM AkAza kathana. * sUtra-381 - bhagavAna ! AkAza keTalA bhede che ? gautama be bheda - lokAkAza ane lokAkAza. * * bhagavad ! lokAkAza, avarUpa che ke jIvadezarUpa che ? e pramANe jema zataka-ra-nA atti uddezamAM che, tenI jema ahIM paNa kahevuM. vizeSa e ke - AlAvAmAM cAvata bhAvanA dhamastikAya keTalo moTo che ? gautama ! loka, lokama, lokapramANa, lokaspaSTa ane lokane avagAhIne rahe che. e pramANe cAvatu 5galAstikAya sudhI kahevuM. joIe. bhagavanA Adholoka, dhamastikAyane keTalo avagAhe che ? gautama! sAtireka aDadho. * * e rIte A AlAvAthI bIjA zataka mujaba cAvatu bhagavana / ISaurgabharA pRthvI lokakAzanA zuM saMkhyAtamAM bhAgane avagAhe che ? prazna - gautama saMkhyAta bhAgane nahIM paNa asaMkhyAta bhAgane avagAhe che. te lokanI saMkhyAta ke asaMkhyAta bhAgone paNa vyakta karIne sthiti nathI, samagra lokane vyApta karIne sthita che. bAkI pUrvavata * vivecana-781 - banAvo - A artha che. bIjA zatakano astikAya uddezo, ahIM tyAM sudhI nirvizeSa kahevo, jyAM sudhI dhamastikAya Adi sUtra che. mAtra 'lokane sparzana'ne badale 'lokane avagAhIne' rahela che, tema kahevuM. have dhamastikAyAdinA ekArthikane kahe che - * sUtra-38ra : bhagavana! dhamastikAyanA keTalA abhivacana che? gautamAM aneka te A - dharma, dhamastikAya, prANAtipAtaviramaNa, mRSAvAda viramaNa yAvatu parigraha viramaNa, krodhaviveka yAvatu miyAdazanazalya viveka, Iyasimiti * x * cAvatuM uccAra prasavaNa khela jala siMdhANa pAriSThapanikA samiti, mana-vacana-kAyamukti athavA je A ke AvA prakAranA che, te badhAM dhamastikAyanA abhivacano che. bhagavana adhamastikAyanA keTalA abhivacano che ? gautama ! aneka. te A - adharma, adhamastikAya, prANAtipAta yAvat miyAdazanazalya, iyaaisamiti yAvatu uccAra prasavaNa asamiti. mana-vacana-kAya agupti athavA je A ke AvA prakAranA che te sarve abhivacano kahetA. AkAzastikAyano prazna ? gautama! aneka abhivacano che. An - AkAza, AkAzAstikAya, gagana, nabha, sama, viSama, aha, viha, vIci, vivara, aMbara, aMbarasa, chidra, zuSiTa, mArga, vimukha, arza, vyada, AdhAra, bhAjana, aMtarikSa, yama, avakAzattara, phaTika, agama, anaMta athavA je AvA ke AvA prakAranA che te badhAM AkAzAstikAyanA abhivacano che. bhagavAna ! jIvAstikAyanA abhivacano keTalA che? gautama! aneka. te A - jIva, jIvAstikAya, bhUta, satva, vijJa, cetA, jetA, AtmA, raMgaNa, Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/2/182 213 hiMDuka, pula, mAnava, kadd, vikata, jagata, jaMtu, yoni, svayaMbhU, sazarIrI, nAyaka, aMtarAtmA athavA A ke AvA prakAranA badhAM tenA payayio che. bhagavatI pagalAstikAyanI pRcchA. gautama! aneka abhivarano che. te A - yugala, yugalAstikAya, paramANupudgala, dvipadezika, tripadezika vAvatuM asaMkhyapadezika ke anaMta padezika athavA je A ke AvA prakAranA, te sarve 5galAstikAyanA abhivacano che. bhagavAna che tema ja che. * vivecana-38ra ufma - abhidhAyaka, vavana - zabdo, abhivayana-paryAya zabdo, dhANa - jIva ane padagalonA gatipayayimAM dhAraNa kare te dharma, dhamastikAya-dharma e ja astikAyapradeza sazi, te dharma zabdanA sAdhaccethI astikAya rUpa dharmanA prANAtipAta viramaNAdi payayipaNe pravarte che. AvA prakAranA-jemake cAaidharma abhidhAyaka sAmAnya ke vizeSa zabdo, te badhAM dhamastikAyanA abhivayano che. - - adhama - dharma, ukta lakSaNathI viparIta te adharma - jIva ane pudgalone sthitimAM upakArI, bAkI pUrvavatu. uTINa - ma - maryAdA ke abhividhi vaDe badhA artho sva svabhAvane jemAM pAme te AkAza. gagana-atizayagamana viSayavathI. nabha-dIpato nathI te. samanimna, unnatava abhAvathI. visama-durgamavathI. khaTa-khanana karatA ke choDatAM paNa je rahe che. viha-vizeSathI tyajAya che. * * * * * vII-vivikta svabhAvathI vIci. vivaraAvaraNa hita, aMbara-mAtA mAphaka, janana sAdhamyati, aMbA-jaLa, tenuM dAna denAra, basa-jemAMthI jaLarUpa rasa paDe che. chidda - chidra, chedananA astitvathI, kRSirazoSIne dAna karavAthI, magna-patharUpa. vimuha-jenI koI mukha nathI. adra-jenA para gamana thAya. viveda - vizeSa gamana thAya. yoga - vizeSa rakSaNa karavAthI, bhAyaNa - vizanA AzrayarUpa, aMtalikakha - jenuM madhyamAM darzana thAya che. sAma-zyAmavarNavathI. - X - agamana-gamana kriyA rahitatvathI. - 4 - ceya * pudgalonA cayanakad, jema-karmazagune jitanAra, Aya * AtmA, vividha gatimAM satata gAmItvathI. gaNa-rAganA yogathI. hiMduka - hiMDukavavI. ** - poggala - zarIrAdinA puraNa ane galanathI. mANava - anAdithI jUno. kata-kad, karmonA kAka. vigata-vividhapaNe kartA athavA karmono chedaka. 'e-atizaya gamanazIla hovAthI jagatu. jaMtu-janme te. joNi-bIjAne utpanna karanAra hovAthI yoni. sayaMbhu-svayaM hovAthI. - x * nAyaka-karmano netA. aMtarampa aMtarAtmA. zataka-20, uddezo-3-"prANavadharma che - X - X - X - X - X - X - o uddezA-ra-mAM prANAtipAtAdi adhamastikAyanA paryAyapaNe kahA, ahIM te AtmAnA ananyavathI kahe che. * sUtra-383 - bhagavatu prANAtipAta, mRSAvAda cAvatuM mithyAnidhya, prANAtipAta bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 vimaNa yAvatu miyAdanazalyaviveka autpAtikI cAvatu pAriNAmikI, avagraha cAvatu dhAraNA, utthAna-karma-baLa-vIrya-puruSAkAra parAkrama, narasikava, asukumArava yAvata vaimAnikata, jJAnAvaraNIya yAvatu aMtarAya, kRNavezyA cAvatu zukaadyA, samyaphaSTi Adi kaNa, cakSudanAdi cAra, abhinibhodhika jJAna yAvat vibhaMgAAna, AhiAnsaMjJA Adi cAra, audArikAdi pAMca zarIra, mana Adi traNa yoga, sAkAropayoga - anAkAropayoga, je A ke AvA, te badhAM AtmA sivAya bIje pariNamana karatA nathI. hA, gautama yAvata - 4 - te pariNamatA nathI. * vivecana-783 - janatatha0 AtmAne choDIne anyatra vartatA nathI, AtmAnA paryAyapaNAthI, paryAya ane paryAyI kathaMcita ekatvathI AtmarUpa che, A badhAM AtmAthI bhinnata vaDe pariNamatA nathI. - - jIva dharmo vicAryA, have kathaMcita adharma ja varNAdi vicArIe chIe * sUtra-384 - bhagavana jIva, garbhamAM utpanna thatAM keTalA varSa ? e pramANe jema zataka-1ra-nA uddezaka-5-mAM sAvat karmI jagata che, akarmathI vibhakti bhAvamAM pariNamatA nathI. bhagavAna ! te ema ja che yAvatuM vicare che. vivecana-84 - garbhamAM utpanna thato jIva taijasa-kArpaNa zarIra sahita, dAki zarIrane grahaNa kare che, zarIra vaNiida yukta che, tethI avyatirikta kathaMcit jIva, tethI kahyuM - saMtavaUT e rIte keTalA rasa, sparza, pariNAmane pAme ? zataka-20, uddezo-4-"upacaya" che - X - X - X - X - X - X -- 0 pariNAma kahyA pariNAmodhikArathI IndriyopayayarUpa pariNAma - * sUtra-385 - bhagavAna ! IndriyopAya keTalA bhede che ? gautama pAMca bhede. te A - zroendriyopacaya ema bIjI Indriyoddezaka saMpUrNa kahevo jema pawvaNAmAM che. - - bhagavan! te ema ja che (2) ema kahI gautama yAvatuM vicAre che. * vivecana-385 - jema prajJApanAmAM 15-mAM Indriya padano uddezo-2-che, tema ahIM kahevuM. te A rIte-zrosendriyopacaya, cakSurindriyopacaya, ItyAdi. 8 zataka-20, uddezo-5-"paramANu" @ - X - X - X - X - X =x - * Indriyopacaya kahyo. te paramANu vaDe che, tethI paramANu svarUpa - * sUtra-386 :bhagavAna ! paramANu yugala keTalA varNa-gaMdha-sAzavALo che gautama! Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rApa 21-/5/086 eka varNa, eka gaMdha, eka sa, be sparza che. te A pramANe - je eka varSavALo hoya to * kadAcita * kALo, lIlo, lAla, pILo ke sapheda hoya che eka gaMdhavALo hoya to kadAca sugaMdhI, kadAca dudhiI hoya, je eka rasavALo hoya to kadAca tikata, karka, kapAsa, apta ke madhura hoya, je be pakSavALo hoya to kadAca elIta ane niSpa ke elIta ane sUkSa ke uNa ane nidha ke kadAca uSNa ane rUkSa hoya. bhAvanA dvipadezika aMdha keTalA vaNadino che ? e pramANe jema zataka18, uddezomAM che, tema yAva4 kadAca cAra paviALo che. je ekavaNa hoya to kadAca kALo cAvatu kadAca sapheda hoya, je be vaNa hoya to kadAca kALo ane lIlo, kadAca kALo ane lAla, kadAca kALo ane pILo, kadAca kALo ane sapheda, kadAca lIlo ane lAla, kadAca lIlo-pILo, kadAca lIlo ane sapheda, kadAya lAla ane pILo, kadAya lAla ane sapheda, kadAca pILo ane sapheda. e rIte ahIM brikasaMyogamAM daza bhaMgo che. che ekabaMghI hoya kadAca surabhigaMdha, kadAca durAbhisaMdha hoya. je be gaMdAvALo hoya to surabhi ane durabhigaMdhavALo hoya. varSanI mAphaka sanA bhaMgo kahevA. ** je sparza be hoya to kadAca zIta ane snigdha, ema je rIte pamANu yugalamAM kahyuM tema kahevuM.. je traNa sparavALo hoya to - (1) sarva zIta, dezathI nidha, dezathI 34. () sarve uSNa, dezathI niSTha, dezathI ra4. (3) sarve nigdha, dezathI zIta, dezathI uNa. (4) sarve rUkSa, dezathI zIta, dezathI uSNa hoya. je cAra sparzavALo hoya to dezathI zIta, dezathI uNa, dezagI nidha, dezathI rUex, A rIte [4 + 4 + 1 nava bhaMgo sparzamAM thAya che. bhagavA zipadezika aMdha keTalA vaNadivALo che ? jema uddezA-18mAM, uddeza-6-mAM yAvat "cAra spaNaviALA che" sudhI kahetuM. je eka vaNavALo hoya to kadAca kALo cAvata sapheda hoya. je be vaNavALo hoya to kadAca kALo ane lIlo, kadAca kALo ane lIlA, kadAca kALA ane lIlo, kadAca kALo ane lAla, kadAca kALo ane (ba) lAla, kadIya kALa ane hAla e pramANe pIja sAthe traNa bhaMga e pramANe sapheda sAthe jhaNa bhaMga, kadAya lIlo ane lAla ahIM paNa jhaNa bhaMga. e rIte pILA sAthe jhaNa bhaMga, sapheda sAthe traNa bhaMga, kadAca lAla ane pILo ahIM traNa bhaMga, e rIte sapheda sAthe traNa bhaMga, kadAca pILo ane sapheda ahIM traNa bhaMga A pramANe te badhAM-daza dvisaMyogI bhaMga maLI 30 bhaMga thAya je traNa varNavALo hoya che - kadAca kALo, lIlo ane lAla kadAca kALo, lo ane poLo. kadAca kALo, lIlo ane sapheda. kadaca kALo, lAla ne pILo, kadAca kALo, lAla ane sapheda, kadAca kALo, pILo ane sapheda kadAca lIlo, lAla ane pILo. kadAca lIlo, lAla ane sapheda. kadaca lIlo, 216 bhagavatI-aMgasutra saTIkaanuvAda pILo ane sapheda. kadAca lAla, pILo ane sapheda A daza zika saMyoga che. je eka gaMdhavALo hoya to kadAya sugaMdhI, kadAca dudhiI hoya. je be gAvALo hoya to sugaMdhI ane durganA kaNa bhaMga thAya. varNanA bhaMganI mAphaka stranA paNa (5) bhaMga kahevA. je be paviALo hoya to kadAca zIva ane miccha, dvipadezika kaMpanI mAphaka e pramANe cAra bhaMga kahevA. je traNa svavALo hoya to sarva zIta, deza nigdha, deza rU - sarve zIta deza nidha, dezo kSo : sarve zIta, dezo nidho, deza . * sarve uNa, deza nidha, deza rasa * ahIM paNa traNa aMgo. * sarve nidha, deza zazIta, deza uSNa - ahIM traNa bhaMga * sarve R. deza zIta, deza uNa-traNa bhaMga je cAra sparza hoya to - deza zIta deza uNa, deza ti, deza rA. - deza zIta deza uSNa, deza nidha, dezo che. * deza zIta, deza uNa, dezo nidho, deza rUa - deza zIta dezo uNo, deza niya, deza 24 * deza zIta dee uNo, deza nizva dezo . - deza zIta dezo uNo, dezo niSpo, deza . * dezo zIto, deza uNa, deza niSa, deza 24. * dezo gIto, deza uNa, deza niSa dezo rUkSo. * dezo zIto, deza uNa, dezo niSpo, deza 3 A rIte miudezika spaNanA ki + 1ra + ] rapa-bhaMga thAya che. bhagavAna ! catuudezika aMdha hoya to keTalA vaNaudivALo che ? jema zataka-18mAM kahyuM tema yAvatu kadAca cAra paviALo hoya, kahevuM. je eka varNavALo hoya to kadAca kALo cAvatuM sapheda hoya. be vaNavALo hoya to kadAca kALo ane lIlo hoya. * kadAca kALo ane lIlA hoya. - kadAca kALa ane lIlo hoya. * kadAca kALA ane lIlA hoya. * kadAca kALo ane lAla hoya * ahIM cAra bhaMga * kadAca kALo ane pILo hoya - cAra maMtara . kadAca kALo ane sapheda hoya * cAra bhaMga6 - kadAca lIlo ane lAla hoya - cAra bhaMga. - kadAca lIlo ane pILo hoya * cAra bhaMga. kadAca lIlo ane sapheda hoya * cAra * kadama lAla ane pILo hoya - cAra maMtara, * kadAca lAla ane sapheda hoya * cAra baMgara - A rIte daza hika saMjoga bhaMganA 4o bhaMga che. (nama * pAyaa vRttimAM amuka bhaMga be vakhata chanI gayA che, je bhUla ame sudhArela che.) je kaNa vavALo hoya to : kadAca kALo, lIlo ane lAla kadAca kALo, lIlo ane aneka aMza lAla kadAya kALA, lIlA ane lAla. kadAca kALAlIlo ane aa e pramANe cAra bhaMga e rIte kALo, lIlo ane pILo * cAra bhaMga. kALo, lIlo ane sapheda * cAra baMga. kALo, lAla ane pILo * cAra bhaMga. kALo, lAla ane pILo - cAra bhaMga. lIlo, lAla ane sapheda - cAra bhaMga lIlo, pILo ane sapheda : cAra baMga. lAla, pILo ane sapheda : cAra bhaMga. e rIte A daza trika saMyogamAM eBka saMyogamAM cAcAra bhaMga, Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/5/086 217 badhAM maLIne 4o bhaMga.. je cAra vaNavALo hoya to (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo. (ra) kadAca kALo, lIlo, lAla, sapheda. (3) kadAca kALo, lIlo, pILo, sapheda. (4) kadAca kALo, lAla, pILo, sapheda. (5) kadAca lIlo, lAla, pILo, sapheda. e rIte A catuka saMyogamAM pAMca bhaMga. badhAM maLIne (5 + 40 + 40 + v) bhaMgo. je eka gaMdhavALo hoya to te kadAca surabhi gaMdha ke durabhi gaMdha. be be gaMdhavALo hoya to - kadAca surabhigaMdha ane durabhigaMdha. rasasaMbaMdhI 0 bhaMga, varNasaMbaMdhI 0 bhaMga mAphaka jANavA. je be sparza hoya to paramANu yugala samAna cAra bhaMga kahevA. je traNa sparza hoya to (1) sarvazIta dezanigdha, dezarU. () sarva zIta, deza snigdha, dezo rakSo. (3) sarva zIta dezo niSpo, deza rUkSa, (4) sarva zIta, dezo nigdho, dezo rUkSo. sarva uNa, deza nigdha, deza rUkSa-cAra bhaMga. sarva snigdha, deza zIta, deza uNa-cAra bhaMgasarva rUkSa, dezagIta, deza uSNa-cAra bhaMga. e pramANe trisparzavALA 16 bhaMgo.. je cAra sparza hoya to - (1) deza zIta, deza uSNa, deza nidha deza ra. () deza zIta, deza uSNa, deza nidhu dezo rahyo. (3) deza zIta, deza uNa, dezo nidho, deza 24. (4) deza zIta, deza uNa, dezo nidho, dezo rakSo. (5) deza zIta, dezo uo, deza snigdha, deza rUTsa. (6) deza zIta dezo uNo, deza snigdha, dezo rUkSo. (3) deza zIta, dezo uSNo, dezaniSpo, dezarU4. (8) deza zIta dezo uSNo, dezo nizvo, dezo rUkSo. (9 thI 16) dezo zIto, deza uSNa deza nidha, dezarUkSa e pramANe cAra avAja 16 bhaMga kahevA. cAvata dezo zIto, dezo uSNo, dezo nigdho, dezo rUkSo. A pramANe svasiMbaMdhI (4 + 16 + 16) 36 bhaMgo thayA. bhagavAna ! pAMca pradeza skaMdha keTalA vaNadivALA che ? jema zataka-18mAM cAvata "kadAca cAra sparzatALo hoya'' tyAM sudhI kahevuM. je eka vaNavALo hoya athavA be varNavALo hoya, to catuudezI skaMdha mAphaka kahevuM. je traNa varNavALo hoya to - (1) kadAca kALo, lIlo, lAla. (2) kadAca kALo, lIlo, aneka aMza lAla. (3) kadAca kALo, lIlA, lAla. (4) kadAca kALo, lIlA, aneka aMza lAla. (5) kadAca kALA, lIlo, lAla. (6) kadAca kALA, lIlo, aneka aMza lAla. () kadAca kALA, lIlA, lAla. (8 thI 14) kadAca kALo, lIlo, pILo - sAta bhaMga (15 thI ra1) kALo, lIlo, sapheda. (rara thI ra8) kALo, lAla, pILo. (29 thI 35) kALo, lAla, sapheda. (36 thI 4) kALo, pILo, sapheda. (43 thI 49) lIlo, lAla, pILo. (pao thI pa6) lIlo, lAla, sapheda. (50 thI 63) lIlo, pILo, sapheda (67 thI 90) lAla, pILo, sapheda. * * e rIte zika saMyogamAM 30 bhaMga thAya. 218 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 je cAra vaNavALo hoya to - (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo. () kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA. (3) kadAca kALo, lIlo, aneka aMza lAla, pILo. (4) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo. (5) kadAca kALA, lIlo, vAla, pILo. e pAMca baMga. kadAca kALo, lIlo, lAla, sapheda-pAMca bhaMga. e pramANe - kALo, lIlo, pILo, sapheda e pAMca bhaMga. kALo, lAla, pILo, sapheda * pAMca bhaMga. lIlo, lAla, pILo, sapheda e pAMca bhaMga. e pramANe catuka saMyogamAM 5-bhaMgo thAya. je pAMca varSa hoya to - kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda. A badhAM eka-ddhika-gikanyatuka-paMcaka saMyogathI [5 + 40 + 90 + 5 + 1 ema kula 141 bhaMga thAya che. gaMdhane catuHudezika samAna ahIM paNa cha bhaMga kahevA. vaNanI mAphaka sanA paNa 141-bhaMga thAya che. sparzanA 36-bhaMga catuHudezI skaMdha samAna che. bhagavanA cha pradezI kaMpanA keTalA vaNAMdi che. jema paya pradeelI aMdhAmAM kahyuM tema yAvatu kadAca cAra paviALo hoya. je eka varSa ane be varNavALo hoya to paMcapadezIvata che. je traNa varNavALo hoya to kadAca kALo, lIlo, lAla e rIte jema paMcapadeelImAM kahyuM tema sAva bhaMga cAvatu kadAca kALA, lIlA, lAla kadAca kALA, lIlA-anekAMza lAla. A ATha aMga. e pramANe dazagika saMyogamAM ekaika saMyogamAM ATha bhaMgo, e rIte kula 80 bhaMgo. je cAra varNa hoya to - (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo. (2) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILam. (3) kadAca kALo, lIlo, anekAMza lAla, pILo. (4) kadAca kALo, lIlo, anekAMza lAla, pILA. (5) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo. (6) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILA. (3) kadAca kALo, lIlA, lAlo, pILo. (8) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo. () kadAca kALA, lIlo, lAla, pILA. (10) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILo, (11) kadAca kALA, lIlA, lAla, pILo. A agiyAra bhaMga che. A pAMca caturka saMyoga karavA. pratyeka catuSka saMyoganI-11, kula 55-bhaMga thaze. je pAMca varSa hoya to - kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda. kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, saphedo. kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA, sapheda. kadAca kALo, lIlo, lAlo, gaLo, sapheda. kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo, sapheda. kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, sapheda. A cha bhaMga kahevA. A pramANe badhAM eka-dvitrika-caturka-paMcaka saMyoge [pa + 40 + 80 + 55 + 6] 186 bhaMga thAya che. gaMdha saMbaMdhI cha bhaMga pAMca pradezI aMdha samAna jANavA. saMbaMdhI 186 bhaMga, varNa saMbaMdhI bhaMga samAna kahevA. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/5/086 spasaMbaMdhI 36 bhaMga catuHudezIskaMdha samAna jANavA. bhagavana ! sapta pradezI aMdha keTalA vadithI che ? - cipadezI skaMdha samAna yAvatu kadAca cAra sparzavALo hoya. che eka, be ke traNa varNavALo hoya to TrAdezI skaMdhanA eka, be ke traNa vaNavALA anusAra kramazaH teno bhaMgo gaNavA. je cArava hoya to kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo hoya. kadAca kALo, lIlo, lAla, pIja hoya. kadAca kALo, lIlo, lAlo, pILA hoya. e pramANe catuka saMyogamAM 15 bhaMgo kahevA yAvat kadAca kALA, lIlA, lAlo, pILo hoya. A rIte pAMca catuka saMyogo jANavA. ekaika saMyogamAM 15-bhaMgo che. e rIte badhAM maLIne 35 bhaMgo thAya. je paMcavaNa hoya to - (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. (2) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, saphedo hoya. (3) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA, sapheda hoya. (4) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA, saphedo hoya. (5) kadAca kALo, lIlo, lAlo, pILo, sapheda hoya. (6) kadAca kALo, lIlo, lAlo, pILo, saphedo hoya. (3) kadAca kALo, lIlo, lAlo, pILA, sapheda hoya. (8) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo, sapheda hoya. (9) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILo, saphedo hoya. (10) kadAca kALo, lIlA, lAla, pILA, sapheda hoya. (11) kadAca kALo, lIlA, lAlo, pILo, sapheda hoya. (1) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. (13) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, saphedo hoya. (14) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILA, sapheda hoya. (15) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILo, sapheda hoya. (16) kadAca kALA, lIlA, lAla, pILo, sapheda hoya. A pramANe 16 bhaMga thAya. * - * e rIte badhA * eka, dvika, mika, catuka, paMca saMyoga vaDe [5 + 40 + 80 + 95 + 16 16 bhaMga thAya gaMdAnA bhaMga catuHudezI mAphaka jANavA. - - rasanA bhaMga varSa mAphaka 216 jANavA. - - 5nA bhaMga catuHudezI mAphaka jANavA. bhagavanA ATha pradeza skaMdha, prazna ? gautama (je ekavaNall) hoya to saptapadezI mAphaka cAvatu kadAca cAra sparzavALo hoya. che eqNa be vaNa, traNa varSo hoya to saptapadezIvatu. cAravaNa hoya to * kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo hoya. kadAca kALo, lIlo, lAla, pILA hoya. e pramANe saptapadezI mAphaka yAvatu kadAca kALA, lIlA, lAlo, pILo hoya e 15-bhaMga, kadAca kALA, lIlA, lAlo, pILA hoya. A 16-bhaMgo che. e rIte A pAMca, catuSTha saMyogavALA thaInee pramANe 80 bhAMgA thAya che. che paMcavaNa hoya to - () kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. () kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, saphedo hoya. e rIte A kramathI bhaMgo kahevA. yAvatu kadAca kALo, lIlA, lAlo, pILA, sapheda hoya. ema 15 bhaMga 220 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 thayA. (16) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. (17) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILo, saphedo hoya. (18) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILA, sapheda hoya. (19) kadAca kALA, lIlo, lAla, pILA, saphedo hoya. (20) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILo, sapheda hoya. (21) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILo, saphedo hoya. (rara) kadAca kALA, lIlo, lAlo, pILA, sapheda hoya. (3) kadAca kALA, lIlA, lAla, pILo, sapheda hoya. (24) kadAca kALA, lIlA, lAla, pILo, saphedo hoya, (5) kadaca kALA, lIlA, lAla, pILA, sapheda hoya. (26) kadAca kALA, lIlA, lAlo, pILo, sapheda hoya A paMcasaMyogathI ra6 bhaMgo thAya che. A pramANe pUvapara sahita eka-ddhika-trika-caturka-paMcaka saMyoga vaDe [N + 40 + 80 + 80 + ra6] 231 bhaMgo thAya che. gaMdha, saptapadezIva4... rasanA varSa mAphaka-31 bhaMgo che. svaniA bhaMgo catuHudezIkavatuM jANavA. navadezI kaMpanI pRcchA. gautama! aSTapadezI kaMdha samAna yAvatu kadAca cara avALA hoya. je eka-be-traNa-cAra varNavALo hoya to aSTapadezavata. je paMcavaNa hoya to (1) kadAca kALo, lIlo, lAla, pILo, sapheda hoya. (2) kALo, lIlo, lAla, pILo, saphedo hoya. A paripATIthI e pramANe 31bhaMga kahedu. :-- e pramANe eka-ddhika-trika-caturka-mAMcaka saMyoga vaDe [Sa + 40 + 80 + 80 + 31]kula 236 bhaMga thAya che. - dazapadezI kaMdhanI pRcchA. gautama ! navapadezI skaMdha mAphaka yAvata cAra vALo che. * * * je eka-be-traNacAra varNavALA hoya to kramazaH navapadezI aMdha mAphaka kahevo. paMcavaNa paNa temaja che. vizeSa e ke * 9mo bhaMga kaho che. A pramANe eka-ddhika-gika-caturka-paMcaka saMyogamAM [+ 40 + 80 + 80 + ] badhAM maLIne-237 bhaMgo che. gaMdha, navapadezIvata sa-ahIM kahela savarNa bheda mujaba 37 bhaMgo. sparza, catuHAdezIka mAphaka kahevA. jema dazapadezI aMdha kaho, tema saMkhyAtapadezI, asaMkhyAta pradezI paNa kahevA. sUma pariNata anaMtapadezI paNa A pramANe kahevo. * vivecana-786 : parIva - kALA AdimAMno koI paNa eka varNa. ema ja gaMdhAdi kahevA. sukAna - zIta, uSNa, snigdha, rUkSamAM paraspara aviruddha koIpaNa bIjAnA yogathI be sparza, temAM cAra vikalpa - - bAkInA sparzo bAdara che. dvipadezanI eka varNatA, baMne pradeza chatAM eka varSa pariNAmathI. temAM kALo Adi bhedathI pAMca vikalpo, dvivarNatA-pratipradeza varNabhedathI. temAM dvikasaMyogamAM daza vikalpo che. e pramANe gaMdha ane samAM paNa jANavuM. - x - jo traNa sparza hoya to - (1) baMne pradeza zIta hoya, snigdha, Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/5/86 221 rUkSa e eka bhaMga. evA bIjA paNa traNa. cAra sparzamAM eka ja bheda che. gipradezika Adi - traNe pradezo kALAvarNI hoya, e pAMca vikalA. bevarNamAM eka kALo, bIjo - x - x - kadAya lIlo, e eka bhaMga. athavA * x " kALo ane be pradeza lIlA, bIjo bhaMga athavA be pradezakALA, roka lIlo e trIjo bhaMga. e rIte dvisaMyogamAM traNa bhejavALA dazahika saMyogomAM kula 30-bhaMgo thAya che. gaMdhamAM - eka gaMdhamAM be, be gaMdhamAM eka-aneka bhedathI traNa bhaMga. be sparzanA samudita pradezatrayanA dvipadezika cAra bhaMga, traNa sparzamAM sarvazIta, traNe pradezanA zItapaNAthI, deza nigdha, deza rUkSa * * * * * ItyAdi sUtravat samajI levuM. temAM kula 12 bhaMgo thAya che. cAra sparzamAM 'dezazIta' Adi evacanAMta pada catuSTaya. * X - X - ItyAdi. sUNavat samajI levuM. - X - X - sUrNa ja kliSTa thayo hoya, ame nRtya Apela nathI catuHpradezikamAM - baMnene eka pariNAma pariNata coma karIne kadAca kALo, kadAya lIlo e pahelo bhaMga. anya anekava pariNAmavALo hoya te dvitIya bhaMga, Adha anekava pariNAmI hoya te bIjo, baMne aneka pariNAmI hoya te cotho bhaMga jANavo. ema daza dvika saMyogomAM pratyekanI caturbhagI karavAthI cAlIza bhedo thAya. e rIte rivarNa, caturvaNadinA bhaMgo paNa che. sUkAI ja diSTa hoya, ame nRtya puro bola sI.] - gaMdha vize pUrvavatu. : : : traNa sparza hoya to (1) cAre pradezonA zIta pariNAmavathI 'sarvazIta' eka bhaMga. 'dezastiSpacAra maNe be nA eka pariNAmathI snigdhatva vaDe. e rIte "deza rUkSa'. e rIte eka ke aneka vayanAMtathI judA judA bhedo dazavilA che. * * * * * jo cAra sparza hoya to ItyAdi "deza zIta' ekAkAra be pradeza lakSaNa, tevo ja anya 'deza uNa'. ItyAdi - X - X - X * e pramANe 16 bhaMgo che. te mATe eka gAthA paNa vRttikArazrI noMdhe che. bhaMgonI sthApanA paNa darzAvI che. vRddha gAthA paNa che ItyAdi keTalIka bAbato vRttikArazrI noMdhe che, paNa ame Read nivAravA anuvAda nathI. jijJAsuo mULa vRtti joI zake che.) paMcapadezImAM - traNa padamAM ATha bhaMgo che. ahIM sAta ja grahaNa karavI. kemake paMcapradezamAM AThamAM bhaMgano abhAva che. e pramANe daze vikasaMyogomAM sAta bheda jANavA. je cAravarNI hoya to cAra padonA soLa baMgo thAya, temAM ahIM pAMca ja saMbhave che. te prasiddha ja che. pAMca varSomAM pAMca catuka saMyogo thAya che. te pratyekamAM pAMca gaNatAM 5-bhedo thAya. pAMca pradezanA eka-be-traNa-cA-pAMca varSanA saMyoga vaDe badhAM bhaMgo maLIne thatA bhaMgonI noMdha sUjhAnusAra jANavA. cha pradezI DhaMdhamAM, ahIM badhuM paMcapadezI mAphaka jANavuM. vizeSa e ke - nivarsImAM ATha bhaMgo kahevA. kemake ahIM AThamo bhaMga paNa saMbhave che e rIte daza trika saMyogothI kula-80 bhaMgo thAya che. caturvaNamAM pUrvokta 16 bhaMgomAMnA rarara bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 AThamo, dazamo ane chellA traNa bhaMgo choDIne 11 bhaMgo thAya che. temAM pAMca catuka saMyogamAM pratyeka hovAthI kula 55-bhaMgo thaze. jo paMcavarNI hoya to che bhaMga kahyA. A pramANe sUtramAM noMdhyA mujaba badhAM maLIne 186 bhaMgo thaze. sata pradezI DhaMdhamAM - A caturvaNatvamAM pUrvokta 16 bhaMgomAMthI, chello bhaMga choDIne 15-bhaMgo thAya che. A pAMcamAM catuka saMyogomAM pratyekanA hovAthI 35 bhaMga thaze. - X - X - X - X - aSTapradezI DhaMdhamAM, ahIM catuvarNatvamAM pUrvokta soLe paNa bhaMgo hoya che. teomAM pratyekanA pAMca catuka saMyogomAM hovAthI 80 bhaMgo thaze. paMca varNatvamAM 32-bhaMgomAM soLamo, covIzamo, 28-mo, ane chellA traNa bhaMgo varjatA-26 bhaMgo raheze. kula 231 bhaMgo thaze. nava pradezI ItyAdimAM paMcavarNavamAM bajhIza bhaMgomAM mAtra chello bhaMga na thAya, bAkInA pUrve kahyA mujaba jANavA. * sUtra-383,388 - bhagavana ! bhAdara pariNata anaMtapadezI skaMdha keTalA varSa AdivALo hoya ? jema zataka-18 mAM kahyuM tema yAvata ATha sparza kahA. varNa, gaMdha, rasa traNe dazapadeza skaMdha samAna kahevA. je cAra sparzavALA hoya to - (1) sarva karkaza, sarvabhAre, sarva zIta, sarva nigdha hoya. (2) karkaza, sarva bhAre, sarva zIta, sarva rUkSa hoya. (3) sarva karkaza, sarva bhare, sarva uNa, sarva nidha hoya. (4) sarva karkaza, sarva bhAre, sarvazIta, sarva rakSa hoya. (5) sarva karkaza, sarva laghu, sarvazIta, sarva rasa hoya. (6) sarva karkaza, salaghu, sarvazIta, sattA , (7) sarva karkaza, sarva ladhu, sarva uSNa, sarva niSTha. (8) sarva karkaza, salaghu, sarva uNa, sarva rasa hoya. (9) sarva mRdu, sarva bhAre, sarve zIta, sarva snigdha hoya, (10) sarva mRdu, sarva bhAre, sarva zIta sarva rUkSa hoya. (11) sarva mR6, sarva bhAre, sarva uNa, sana nigdha hoya. (1ra) sarva mRda, sarva bhAre, sava uNa, sarva rakSa hoya. (13) sarva mRdu, sarva laghu, sarva zIta, sarva snigdha hoya. (14) sarva mRdu, sarva lai, sarva zIta, sarva rakSa hoya. (15) sava mRdu, sarva ladhu, sarva uSNa, sarva nigdha hoya. (16) sarva mRdu, sanI ladhu, sarva uSNa, sarva rakSa hoya. - A 16 bhaMgo thAya. je pAMca parsa hoya to - (1) sarva karkaza, sarva bhaTe sarva zIta, deza niSTha, deza rUkSa hoya. (2) sarva karkaza, sarva bhare, sarva zIta, deza nigha, dezo rakSo. (3) sarva karkaza, sarva bhAre, sarva zIta, dezo niSpo, deza rU. (4) sarva karkaza, sarva bhAre, sarvazIta, dezo snigdho, dezo rUao. (5 thI 8) sarva karkaza, sarva bhAre, sarva uNa, deza nizva, daze jhaTsa-cAra bhaMga. (9 thI 12) sarva karkaza, sarva laghu, sarva zIta, deza nigdha, dezarUcAra bhaMga. (13 thI 16) sarva karkaza, sarva ladhu, sarva uSNa, deza snigdha, Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/pa/387,388 223 224 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 deza31 * cAra bhaMga. rIte karkaza sAthe 16-bhaMgo [ema 16 + 16 (1) bagIza bhaMgo thayA] [sarva mRdu, sarva bhAre, sarva zIta, deza nidha, deza rUTsa * cAra bhaMga e pramANe mRdu sAthe 16 bhaMga kahevA. e rIte tenA 3ra-bhaMga thaze.] sarva karkaza, sarva guru sarva nigdha, deza zIta, deza uSNa - cAra bhaMga thAya * sarva karkaza, sarva bhAre sarva RkSa, dezagIta, deza uNa - cAra bhaMga thAya. A () bagIza bhaMgo thaze. sarva karkaza, sarva zIta sarva nidha, deza bhAre, deza lag - e paNa (3) bagIza bhaMgo thaze. sarva bhAre, sarva zId, sava ni, deza karkaza, deza mRdu - emAM paNa (4) bhagIza bhaMga thaze. A rIte badhAM maLIne kula 128 bhaMgo thaze. je cha sparza hoya to - (1) sarva karkaza, sarva bhAre, deza zIta, deza uSNa, deza nigdha, dezorUkSo, (2) sarva karkaza, sarva bhAre, dezazIta, deza uNa, deza nidha, deza rUkSa e pramANe cAvat sarva karkaza, sarva bhAre, dezozIto, dezo uSNo, dezo nizvo, dezo rUkSo hoya. A (1) soLa bhaMgo thaze. * * sarva karkaza, sarva laghu deza zIta deza uSNa, deza nigdha, deza 24 - AmAM paNa () 16-bhaMgo thaze. -- - sarva mRdu, sAva lai, deza zIta, deza uNa, deza bdhi , deza rakSa-AmAM paNa (3) 16 bhaMga thaze. [sava mRdu, sarva bhAre, deza zIta deza uSNa, deza nigdha, deza rUkSa - AmAM paNa (4) soLa bhaMga thaze. * vRttimAM A 16-bhaMga dekhAtA nathI, ame mULa joIne noMdhela che, anyathA 64 bheda na thAya] A rIte kula 64 bheda thayA. - - - - sarva karkaza, sarva snigdha, deza bhare, deza laghu, deza snigdha deza rUkSa - AmAM paNa 64 bhaMgo thaze. * (1) sarva karkaza, sarva nidha, deza bhAre, deza lag, deza zIta, deza uNa gAvata sarva mRdu, sarva rakSa, dezo bhAre, dezo lag, dezo zIto, dezo ughaNo-16 ema 64 bhaMga. * * * * sarve bhAre, sarve zIta, deza karkaza, deza mRdu, deza nigdha, dezarUTsa e pramANe yAvat sarva laghu, sarva uNa, dezo karkazo, dezo niSpo, dezo mRduo, deze ro-A 64 bhaMgo thaze. * - * * sarva , sarva snigdha, deza karkaza, deza mRdu, deza gIta deza uNa cAvata sarva laghu sarva rUkSa, dezo karkazo, dezo mRduo, dezo zato, dezo uNo A 64 bhaMgo thaze. - - - - sarva zIta sarva nidha, deza karkaza, deza , deza , deza laghu yAvat sava uMee, sarva rU, dezo karkazo, dezo mRduo, dezo muko, dezo ladhuko - A 64 bhaMgo thaze. - badhAM cha sparzI maLIne 384 bhaMgo thaze. je sAta parNa hoya to - (1) sarva karkaza, deza guru deza laghu, deza zIta, deza uNa, deza nidha, deza rUkSa hoya, yAvata sarva karkaza, deza gara, deza laghu, deza zIta, deza uNa, dezasnigdho, dezo rUkSo * cAra bhaMgo - * * sarva karkaza, deza guru deza laghu deza zIta dezo uNo, deza niSTha, dezo rUkSo * cAra bhaMga. * * * sarva karkaza, dezaguru deza laghu, dezo zIto, deza uNa, deza nigdha, deza rUkSa - cAra bhaMga [ahIM paNa vRttimAM kyAMka koIka mudraNa bhUla che. amArA mULa tathA anuvAda jovA * A 16-bhaMgo thayA. * * * - sarva karkaza, deza guru dezo ladhuo, dezagIta, deza uNa, deza snigdha, deza rUkSa * pramANe "guruekavacanamAM, "laghu' bahuvacanamAM laIne 16-bhaMgo kahedu. * * * * sarva karkaza, dezo muko, deza laghu, deza zIta, deza uSNa, deza nidha, deza rUkSa - A paNa 16 bhaMgo kahe. * * * sarva karkaza, dezo muko, dezo laghuko, deza zIta deza uSNa, deza snigdha, deza rakSa - A paNa 16-bhaMga kahetA. A pramANe kula 64-bhaMgo thaze. - e pramANe mRdu sAthe paNa 64 bhaMgo kahevA. - - - - sarva ga, deza karkaza, deza mRda, deza zIta, deza uSNa, deza nigdha, deza rUkSa. A pramANe '' sAthe 64 bhaMgo karavA. - - - - sarva laghu, deza karkaza, deza mRdu, deza zIta, deza uNa, deza nigdha, deza rUkSa - e pramANe 'laghu' sAthe 64bhaMgo karavA. - - - - sarva zIta, deza karkaza, deza mRda, deza ga deza ladhu, deza snigdha, deza rUkSa - e pramANe zIta sAthe 64 bhaMga karavA. - - - - sarva uNa, deza karkaza, deza mRdu, deza guru deza ladhu, deza snigdha, deza rUkSa - e pramANe uSNa sAthe 64 bhaMga kahevA. - - - - sarva niSTha deza karkaza, deza mRdu, deza guru deza laghu, deza zIta, deza uSaNa e pramANe nizva sAthe 64 bhaMga kahevA. - - - - sarva rUTsa deza karkaza, deza mRdu, deza guru, deza ladhu deza zIta, deza uNa - e pramANe rUkSa sAthe paNa 64 bhaMgo kahevA : yAvat sarva rUkSa, dezo karkazo, dezo mRduo, dezo gusko, dezo laghuko, dezo zIto, dezo uSNo. A pramANe sAta sparzanA pa1ra bhaMga thAya che. je ATha sparza hoya to - deza karkaza, deza mRdu, deza guru deza laghu, deza zIta, deza uNa, deza snigdha, deza rUkSa - AzIne cAra bhaMga. deza karkaza, deza mRda, deza guru deza laghu, deza zIta, dezo uNo, deza snigdha, deza rUkSa - AzrIne cAra bhaMga. deza karkaza, deza mRdu, deza guru deza laghu, dezo zIto, deza uNa, deza snigdha, deza rUkSa - AkSIne cAra bhaMga deza karkaza, dezamRdu, deza guru deza ladhu, dezo zIto, dezo uNo, deza nigdha, deza rakSa - aAzrIne cAra bhaMga. e rIte 16 bhaMgo thayA. deza karkaza, deza mRdu, deza guru dezo ladhuko, deza zIta, deza uSNa, deza snigdha, deza rUkSa - e pramANe A 'guruka' ekavacanamAM, laghuka bahuvacanamAM laIne - 16 bhaMga karavA. " deza karkaza, deza mRdu, dezo guruko, deza laghu, deza zIta, deza uNa, deza snigdha, deza BkSa - AnA paNa 16 bhaMgo karavA. deza karkaza, dezamRdu, dezI guruko, dezo laghuko, deza zIta, deza Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa 20/-/pa/387,388 uSNa, deza niza, deza rUkSa - AnA paNa 16 bhaMgo kahevA. A badhAM maLIne 64 bhaMgo thayA. temAM karkaza mRdu baMne ekavacanamAM lIdhA che. * * temAM karkaza ekavacanamAM ane mRdu bahuvacanamAM laIne (bIja) 64 bhaMgo karavA. * * temAM karkaza bahuvacanamAM ane mRdu ekavacanamAM laine (trIja) 64-bhaMgo karavA. - - mAM karkaza, mRdu baMne bahuvacanamAM laIne (cothA) 64-bhaMgo karavA. - yAvata dezo karkazo, dezo mRduo, dezo guTako, dezo laghuko, dezo zIto, dezo uNo, dezo snigdho, dezo rUkSo mAM chello bhAMgo jANA. - - A badhAM maLIne aSTa spazALa kula-56 bhAMgAo thaze. A pramANe A bAdara pariNata anaMta pradeza skaMdhamAM bAdhAM saMyogo maLIne kula 1296 bhaMgo thayA. [48] bhagavatu ! paramANu keTalA bheda che ? gautama! cAra bhede che. te A - dravya paramANu, kSetra paramANu, kALa paramANu, bhAva paramANu. bhagavana dravya paramANu keTalA bhede che ? gautama cAra bhede - acchadha, abhedha, adagdha, agrAhya. - - bhagavad ! kSetra paramANu keTalA bhede che ? gautama! cAra bhede - anaddha, amadhya, Apadeza, avibhAjya bhagavAna ! kALa paramANunI pRcchA. gautama! cAra bhede che. te A - avarNa, gaMdha, arasa, aAI. - - bhagavan! bhAva paramANu keTalA bhede che? cAra bhede - vaNamaMta, gaMdhamaMta, samaMta sparza maMta. bhagavan! te ema ja che. ema ja che cAvata vicare che. * vivecana-383,388 : badhe ja karkaza, gura, zIta, niSpa ekadA ja aviruddha. sparzonA saMbhavathI coka bhaMga, caturtha pada vyatyayamAM dvitIya. e rIte ekAdi padanA vyabhicArathI, 16-bhaMgo che. paMdNasa karkaza, gura, zIta vaDe niSpa ane rUkSanA ekava, bahatva karIne caturbhagI prApta thaI che. e rIte karkaza, gaTa, uSNa vaDe cAra, ema ATha bhaMga thayA. A ATha karkaza ane gurU vaDe thayA. ema bIjA karkaza ane laghu vaDe thayA, tethI 16-bhaMga karkaza pada vaDe thayA. A ja bhaMgo mRdu pada vaDe thayA, e rIte 32-bhaMgo thayA. A 3ra-bhaMga snigdha ane rUkSanA ekathI thayA. bIjA 32-bhaMga zIta, uSNa vaDe, trIjA guru ane laghu vaDe, cothA karkaza ane mRdu vaDe, e pramANe 128 bhaMgo thAya che. cha sparzamAM - sarva karkaza, gura, dezagI zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa che. ahIM deza zItAdinA cAre padanA ekatvAdi vaDe 16-bhaMgo. A sarva karkaza-guru vaDe thayA. A ja karkaza-laghu vaDe thAya, tethI 32-bhaMga. A badhAM sarva karkaza pada vaDe prApta thayA. A ja sarvamRdu vaDe paNa thAya. tethI 64 bhaMga thAya. A 64 sarva karkaza guru lakSaNathI dvisaMyoga vaDe saviryayacI gayA. te rIte bIjA paNa dvisaMyoga vaDe thaI zake. karkaza-guru-zIta-ptibdha lakSaNa cAra padonA cha dvikasaMyogathI e pramANe 64 bhaMga. e rIte cha kisaMyogathI guNatA 384 bhaMga thAya. [1215 226 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 sAta sparzamAM - ahIM Adha 'karkaza' pada skaMdha vyApakavathI vipakSa hita che. bAkInA guru Adi cha skaMdha deza Azrita hovAthI vipakSa sahita che. tethI sAta sparzI thayA. AmAM guru Adi cha padonA ekad, bahurva vaDe 64-bhaMgo thAya. te sarva karkaza padathI prApta thayA. e rIte mRdu padathI paNa thAya. tethI 128-bheda thAya. e rIte guTa-laghu vaDe bAkInA sAthe 128 bhaMga, zIta-uSNa vaDe paNa 128, snigdha-rUkSa vaDe paNa 128, e rIte 128ne cAra vaDe guNa pa12 bhaMgo thAya che. aSTa sparzamAM cAra karmazAdi padonA vipakSa sahita ATha paze. A bAdara skaMdhanA be bhAge vikalitanA egra dezamAM cAra viruddha che. AmAM ekatva, bahutvathI bhaMgo thAya che. temAM sUkSanA ekatva, bahuvathI be, A baMne tiSyanA ekava, bahatvathI cAra bheda thAya. - x * A A bheda uNanA bahuvacanathI kahyA te cAra, zIta pada bahuvacanathI paNa cAra. zItoSNa po vaDe bahuvacanathI cAra. e rIte 16 bheda thayA. laghu padanA bahuvacanathI cAra, laghuzIta pada bahava vaDe cAra, lagha-uSNa pado vaDe cAra, laghu zIta uSNa pado vaDe cAra. e rIte 16 bhaMga. tathA karkazAdi ekavacanathI ane guru padanA bahu vayanAMtathI ema ja che. ItyAdi sUgAnusAra * x - X - X + 64 bhaMgo thayA. karkaza mRdu pado vaDe ekavacanavatuM vaDe paNa A 64 bhaMga. karkaza padanA ekava, mRdu padanA bahutvathI pUrvokta kramathI, 64-bhaMgo karavA. karkazanA bahutva ane mRdu padanA ekava vaDe 64 bhaMga pUrvokta kramathI ja karavA, tene ja karkaza-mRdu padanA bahuvacana vaDe pUrvavat 64 bhaMgo karavA. e rIte 64ne 4 vaDe guNatA 56 bhaMgo thaze. * * * * * bAdara skaMdhamAM cAra vagere sparzI thAya che. temAM catuHspaziida kramathI prApta bhedonI saMkhyA - x + x * vRttikAre yaMtra banAvI dazarvila che. paramANu adhikArathI have kahe che - temAM dravyarUpa paramANu te dravya paramANu, eka aNu vaNiida bhAvanI avivakSA ane dravyavanI ja vivAthI. e rIte kSetra paramANu - AkAza pradeza, kALa pamANu - samaya, bhAva paramANu * paramANu ja che, varNAdi bhAvonA prAdhAnya vivAthI che. eka paNa dravya paramANu vivakSAthI catuHsvabhAva. koNa chedha eTale zastrAdi vaDe latAdivat chedavuM. tenA niSedhathI acchedha. amedha - soya vaDe cAmaDAne bhedavuM, tenA niSedhathI abhedha. sUkSmatatvathI agni vaDe dAhya. tethI ja hAtha vaDe grAhya. mAddha - samasaMkhya avayava abhAve. magaja - viSama saMkhyAnA abhAve. pAsa - avayava abhAve niraMza. - avibhAgathI nivRtta, eka5, vibhAjana zakya. che zataka-20, uddezo-6-"aMtara" che. - X - X - X - X - X - X - o zA-pa-mAM pudgala pariNAma kahyA. ahIM pRthvI Adi jIva pariNAmo kahe che. A saMbaMdhe AvelA A uddezAnuM Adi sUtra - Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/6/89 thI 91 22 228 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 * sUtra-789 thI 291 : bhagavana praNavIkAyika jIva A ratanapabhA pRedI ane zarkApabhA pRthvInA aMtaramAM maraNa samuThThAta karIne saudharmakatAmAM pRvIkArika utaw thAya, to he bhagavanuM ! zuM pahelA utpanna thaIne pachI AhAra kare ke pahelA AhAra karIne pachI utpanna thAya? gautama! pahelA paNa upaje, ItyAdi, jema zataka-1 nA uddeza-6-mAM kahyuM tema yAvatuM te kAraNe che gautama ! ema kahyuM ke pUrve paNa yAvata utpanna thAya. vizeSa e ke - tyAM saMpAta karIne, ahIM AhAra kare che - ema kahevuM. bAkI pUrvavata. bhagavAna ! pRvIkAyika A ranarabhA ane zarkarApabhA pRthvInA aMtaramAM maraNa samughAta karIne je IzAna kalpamAM pRthvIkAyikapaNe utpanna thavA yogya hoyapUrvavat kahevuM. yAvatuM jatuM prAgabhArAe utpAda kahevo. bhagavana pRvIkAyika zarkarAjabhA ane tAlukA bhA pRvInA aMtaramAM maraNa samudaghAta karIne, je saudharma cAvatuM patu prAgabhArAmAM utpanna thavA yogya hoya e pramANe A kramathI cAvata tamA ane adhasaptamI pRvInA aMtamAM maraNa samuddhAta karIne utpAda kahevo. bhagavan! pRvIkAyika saudharma IzAna ane sanatakumAra mahendra kalAnA aMtaramAM maraNa samughAtamAM marIne je A ratanapabhA pRedImAM pRvIkAvikapaNe utpanna thavAne yogya hoya, he bhagavana! te pahelAM upajIne pachI AhAra kare ? ItyAdi badhuM pUrvavatu jANavuM cAvatuM tethI e pramANe kahyuM che, yAvatu nikSepo karavo. bhagavana pRedIkAyika saudharma-IzAna sanakumAra mahendra kalAnA aMtaramAM maraNa samughAta karIne je zarkaraNabhA pRvImAM pRvIkAyikapaNe utpanna thavAne yogya hoya ItyAdi pUrvavatu. yAvatuM adha:saptamImAM utpAda kahevo. * * e pramANe sanatakumAramAhendra ane brahmaloka kalAnA aMtamAM maraNa samughAta karIne, pharI paNa yAvatuM adhaHsaptamImAM utpAda kahevo. - * e pramANe jahAloka ane lAMtaka kakSAnA aMtaramAM maraNa samudaghAta karIne pharI paNa cAvatuM adhasaptamImAM utpAda kaheto. - e pramANe lAMtaka ane mahAzukra kalAnA aMtamAM maraNa samuddhAMta karIne pharI paNa yAvat adhasaptamImAM, e rIte mahAzukra ane sahastrAra RAnA aMtaramAM samavahata thaIne pharI paNa yAvatuM adharuptamIe e pramANe sahasara ane Anata-prANata kakSAnA aMtamAM cAvatuM AdhasatamImAM, e pramANe nita-prANata ane AraNa-Tyuta kalpanA aMtaramAM pharI paNa yAvat adhasatamImAM. e rIte AriNa-ayuta ane praveyaka vimAnanA aMtaramAM cAvatuM adhaHsaptamImAM. e pramANe veyaka vimAna ane anuttara vimAnanI aMtamAM sAvat adhaHsaptamImAM, e pramANamAM anuttara vimAna ane iSatAmArAmAM cAvatuM sAdha:saptamImAM utpAda kahevo. [9] bhagavatA akAyika, A ranapabhA ane zakarAbhAM pRdInA aMtamAM samavahata thaIne, je saudharma mAM akAvikapaNe utpanna thavAne yogya hoya, bAkI badhuM pratIkAyika mujaba kahevuM. yAvatuM tethI e pramANe pahelA ane bIjI kalpanA aMtaramAM samavahata thaIne yAvatuM patabhArAmAM Guda kahevo. e rIte A kramathI cAvata tamA ane adhaHsaptamI pRnInA aMtaramAM samAvahata thaIne yAvatu bhArAmAM kAyikavathI utpAda kahevo. bhagavana! je akAyika saudharma-zAna sarjakumAra-mahendra-kahAnI aMtaramAM maraNa samuThThAta kare, karIne je ratanapabhA pRedImAM ghanodadhi valayamAM kAyikapaNe utpAda kahevato, e pramANe cAvatu anuttara vimAna ane iSatu prAgabhArA pRthvInA aMtaramAM maraNa samApta karIne vAvatuM adhaHsaptamInA vanodadhi valayamAM utpAda kahevo. [91 bhagavanA vAyukAyika, A ranapabhA pRthvI ane zarkarApabhA pRetInA aMtaramAM maraNa samadhAtathI marIne je saudharmakathAmAM vAyukAyikapaNe utpanna thavAne yogya hoya e pramANe jema zataka-1mAM vAyukAyika uddezakamAM kahyuM. tema ahIM paNa kahevuM. vizeSa e ke - aMtamAM samudyAta jANavo, bAkI pUrvavat cAvatu anuttara vimAna ane iSatapAgabhANa pRthvInA aMtaramAM maraNa samughAtathI samavahata thaIne je ghanavAta-djuvAta, ghanavAta tanuvAta valayomAM vAsukAyikapaNe utpanna thavA yogya hoya. bAkI pUrvavat jANavuM. cAvatuM tethI ema kahevuM yAvatu unna thAya che.. bhagavan! te ema ja che, ema ja che. * vivecana-789 thI 31 : zataka-13, uddezo-6, AnA vaDe sUcave che - pUrve utpanna thaI pachI AhAra kare ke pahelA AhAra karI pachI upaje - x * pahelA utpanna thaI pachI zarIra prAyogya pudgala grahaNa kare. * x * athavA utpatti kSetramAM pradeza prakSepaNa karIne pUrve AhAra grahaNa kare, pachI pUrvanA kSetrathI pradezo saMhare. vAcanAMtara abhiprAyathI pRthvI-a-vAyu viSayatvathI uddezaka traya, ahIMthI AThamo che. che zataka-20, uddezo-7-"baMdha" che - X - X - X - X - X - X - 0 udezA-6mAM pRthvI Adino AhAra nirapela che ane te karmano baMdha hovAthI ja thAya che, tethI ahIM baMdha nirUpaNa kare che. * sUtra-32 - bhagavana baMdha keTalA bheda che ? gautama! traNa bheda. te A jIva prayogabaMdha, anaMtara prayogabaMdha, paraMparabaMdha : - bhagavAna ! nairayikane keTalA bhede baMdha che ? - pUrvavata. e pramANe vAvata vaimAnika. bhagavana jJAnAvaraNIya karmano baMdha keTalA prakAre che ? gautama baMdha traNa bhede che. te A - jIvapayogabaMdha, anaMtarabaMdha, paraMparabaMdha. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-//p92 229 bhagavana! nairasikone jJAnAvaraNIya karmano baMdha keTalA bhede che ? pUrvavata kahevuM. e pramANe yAvata vaimAnika, e rIte aMtarAya sudhI. bhagavana ! jJAnAvaraNIya karmanA udayamAM keTalA bheda baMdha thAya che ? gautama ! traNa bhede che. pUrvavatuM. A pramANe nairayikone paNa kahetuM. e rIte vaimAnika sudhI kahevuM. e rIte yAvata aMtarAya udayamAM kahevuM. bhagavana! A vedano baMdha keTalA bhede che ? gautama ! traNa prakAre baMdha pUrvavata che. * * bhagavana ! asukumArone strI vedano baMdha keTalA bhede che ? gautama RNa prakAre pUrvavata che. e pramANe vaimAnika sudhI kahevuM. vizeSa e ke - jene veda hoya tene te kaheto. e pramANe paraSa vedamAM paNa kahevuM. napuMsakavedamAM paNa kahevuM. vAva4 vaimAnikomAM. vizeSa che ke - jene je veda hoya, tene te kahevo. bhagavanA darzana mohanIya karmano baMdha keTalA bheda che ? pUrvavata. niraMtara cAlatu vaimAnika. e rIte astri mohanIyano paNa saimAnika paryA kahevo. e rIte A krame audAzmi zarIra yAvat kAmaNa zarIrano, AhAra saMgha yAvatu parigraha saMjJA, kRSNalezyA yAvatu zuklalezyA, samyakRrdaSTi, mizrAdeSTi, samyagamiASTimAM, Abhinibodhika jJAnano yAvata kevaLajJAnano, matiAjJAna, cuta aAna, vilaMga jJAnanA baMdha pUrvavata kahevA. bhagavana! A pramANe AbhinibhovikanA viSayano baMdha keTalA prakAre che ? yAvatu kevaLajJAna viSayano, mati ajJAna viSayano, zrata ajJAna viSayano, virbhAgajJAna viSayano, badhAM padArthono baMdha traNa bhede kahyo che. A badhAMne covIza daMDakamAM kahevA. vizeSa e ke - jene je hoya te kahevuM yAvatuM vaimAnika. . - bhagavana vibhaMgajJAna viSayano baMdha keTalA bheda che ? gautama! kAMdha traNa bhede - jIvapayogabaMdha, anaMtara baMdha, paraMpara bheda. - - bhagavan! te ema ja che (2) cAvat vicare che. * vivecana-792 : jIva prayoga baMdha - jIvanA prayogathI - mana vagere vyApArathI thato baMdha - karma pudgalono Atma pradeza sAthe saMzleSa baddha chUTAdi bhAva karaNa. manetanavaMdha - jenA pudgalone baddha thayAne anaMtara samaya vartato hoya che. paraMparaddha - jemAM baddha thayAne dvitIyAdi samaya vartato hoya che. jJAnAvaraNIyodaya - jJAnAvaraNIyanA udaya rU5 karmanA arthAt udaya prApta jJAnAvaraNIya karma. Ano baMdha bhUtabhAvApekSAe che. athavA jJAnAvaraNIyapaNe udaya je karmano che te tathA, jJAnAvaraNAdi karma ja kiMcit jJAnAdi AvakapaNe vipAkathI kiMcit pradezathI vedAya che. te udayathI vizeSita karma. athavA jJAnAvaraNIyanA udaye je baMdhAya ke vedAya te jJAnAvaraNIyodaya ja che. A rIte bIje paNa jANavA. - samyagdaSTi ItyAdi. (zaMkA) sadaiSTi ItyAdimAM baMdha kaI rIte ? kemake daSTijJAna-ajJAnonuM paudgalikatva che ? (samAdhAna) ahIM baMdha zabdathI 230 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 karma pudgalono baMdha vivakSita nathI, paraMtu saMbaMdha mAtra che. te jIvanI dRSTi Adi bhedathI dharma sAthe ja che. jIva prayoga baMdhAdi vyapadezyatva ane tenA jIvavIya prabhavavathI ja Abhinibodhika jJAnaviSaya AdinA paNa niravadha jJAnanA DroyanI sAthe saMbaMdha vivakSaNathI kahyuM. ahIM saMgraha gAyA che. jIva prayogabaMdha, anaMtara, paraMpara jANavuM. prakRti, udaya, veda, darzana moha, cAri moha, audArika-vaikriya-AhApha-aujasa-kArpaNa,saMjJA, laizyA, daiSTi, jJAna, ajJAnamAM teno viSaya che. cha zataka-20, uddezo-8, "bhUmi' che - X - X - X - X - X - X - uddezA-3mAM baMdha kahyo, teno vibhAga karmabhUmimAM tIrthakare prarUpela che, tethI karmabhUkhyAdine ahIM AThamA uddezAmAM kahe che - * sUtra-793 thI 800 : [63] bhagavatu ! karmabhUmi keTalI che ? gautama! paMdara che. te A - pAMca bharata, pAMca airavata pAMca mahAvideha. - - bhagavan! akarmabhUmi keTalI che ? gautama gIza che - pAMca kaimavata, pAMca kairAgyavaMta, pAMca harivarSa, pAMca ramyakravAsa, pAMca devakuka pAMca uttaphara bhagavana! A MIsa karmabhUmimAM utsarpiNI, avasarpiNI hoya che ? te artha samartha nathI. * - bhagavAna ! A pAMca bharad, airavatamAM utsarpiNI, avasarpiNI hoya che? hA, che. - - A pAMca mahAvidehamAM tyAM utsarpiNI nathI, avasarpiNI nathI. tyAM avasthita kALa che. [9] bhagavana! A pAMca mahAvidehamAM arihaMta bhagavaMta paMcamahAnaMtika ApatikamaNa dharma prajJape che? te artha samartha nathI. paraMtu A pAMca bhad, pAMca airavatamAM pahelA ane chellA baMne arihaMta bhagavaMto pAMca mahattatika - paMcA aNatika saMpatikamaNa dharma kahe che, bAkInA arihaMta bhagavaMto caturAmidhAma prarUpe che. A pAMca mahAvidehamAM arihaMta bhagavaMto catumi dharma prarUpe che. bhagavAna ! jaMbudvIpa dvIpamAM bharatakSetramAM A avasarpiNImAM keTalA tIrthakaro kA che ? gautama! covIza tIkaro kahyA che. te A rIte - RSabha, ajita, saMbhava, abhinaMdana samati, pApabha, supArza, caMdraprabha (zazi), puSpadaMta (vidhi), zreyAMsa, vAsupujya, vimala, anaMta, dharma, zAMti, kuMtha, ara, ma,i munisuvata, nami, nemi, pa%, vardhamAna. 1 [9] bhagavatu A covIza tIrthakaronA keTalA jinAMtara che ? gautama ! 3-jinaMtara che. * - bhagavan! A ra3-jinaMtaromAM koIne kyAMya kAlika zratano uccheda thayo che ? gautama! A 3- jitaromAM pahelA ane pachInA ATha-ATha jinAMtaromAM kAlika kRtano vyavaccheda thayo nathI. madayanA sAta jinataromAM kAlika sumano vyavaccheda thayo che. paraMtu sarve jinataromAM daSTivAdano viccheda thayo che. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/8/83 thI 800 [9] jaMbUDhIpaddhIpanA bharata kSetramAM A avasarpiNImAM he bhagavana ! Apa devAnupiyanuM pUvagatazruta keTalo kALa sthAyI raheze ? gautama - 4 - maNe pUrvagata kRta avasarpiNImAM 1000 varSa raheze. * bhagavad ! je rIte jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM Apa devAnupiyanuM pUrvagata zrata 1000 varSa raheze, tema he bhagavAna ! jaMbUdvIpanA bharata kSetramAM avasarpiNImAM bIjA tIrthakaronuM pUrvagata zrata keTalo kALa raheze ? gautama ! keTalAMkanuM saMkhyAta, keTalAMkanuM asaMkhyAtakALa. [] bhagavat ! bhUdvIpa hIpanA bharata phogamAM A avasarpiNImAM Apa devAnapiyanuM tIrtha keTalo kALa raheze ? gautama! - x * x - maruM tIrtha 21000 varSa sudhI raheze. [68] bhagavA jema jaMbUdvIpanA bharatakSetramAM A avasarpiNImAM Apa devAnupiyanuM tIrtha ra1,000 varSa sudhI raheze. tema he bhagavana! jaMbadvIpamAM bharatakSetramAM AgAmI kALe chellA tIkanuM tIrtha keTalo kALa sthAyI raheze ? gautamAM je pramANe ahaMnuM kauzalika kaSabhano jinapayayi che, eTalA saMkhyAta varSa AgAmIkaLe chellA tIrthakaranuM tIrtha raheze. [199] bhagavana tIna tIrtha kahevAya ke tIrthane tIrtha kahevAya ? gautama arahaMto to niyama tIrthakara che, paNa tIrtha cAtuvarNa zramaNasaMgha che - te A - zramaNa, zramaNI, zrAvaka, zrAvikA. 8ieo] bhagavana ! pravacana e pravacana che ke pAvaranI e pravacana che ? gautama! arahaMta to niyamAM pravacanI che, paraMtu pravacana dvAdazAMgI gaNipiTaka che. te - AyAra rAvata dRSTivAda. bhagavAna ! je A ugra, bhoga, rAjanya, IkvAku, jJAna, kauravya che, te A dharmamAM avagAhIne, ATha prakAranI kamaja malane juve che, dhoIne pachI siddha thaI yAvata duHkhano aMta kare che ? hA, gautama! je A ugra, bhoga, te pramANe ja cAvatu aMta kare che, keTaloka koI eka devalokamAM, devapaNe utpanna thAya che.. bhagavad ! devaloka keTalA bheTe che ? gautama! cAra bhede devaloka che -- bhavanavAsI, vyaMtara, jyotiSa, vaimAnika. bhagavA te ema ja che, ema ja che. * vivecana-393 thI 800 - kayA jinanA saMbaMdhamAM, kayA jinanA aMtaramAM, kayA be jinanI madhyamAM kAlika zruta arthAt ekAdaza aMga rUpano vyavaccheda kahyo che ? ahIM kAlika sUtrano vyavaccheda pUche che, paNa je pRSTa che, te avyavacchedanuM abhidhAna, tenA vipakSane jaNAvavA mATe che jethI vivakSita artha bodha sahelo thAya che. ema karIne kahela che. "madhyanA sAta' enA dvArA 'vasafE' e praznano ahIM uttara jANavo. tethI 'madhyama sAtamAM' ema 232 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 kahevAthI suvidhijinanA tIrthamAM arthAt suvidhi-zItala jinanA aMtaramAM vyavaccheda thayo che. teno vyavaccheda kALa palyopamano cotho bhAga hato. e pramANe bIjA paNa cha jina che. ahIM cha jinAMtara kahevA. kevaLa vyavaccheda kALa sAtamAM jANavo eka palyopamano (1) caturbhAga, (2) caturbhAga, (3) traNa catubhagi (4) eka palyopama, (5) traNa caturbhAga, (6) caturbhAga (3) caturbhAga. Ov prajJApaka vaDe upadarzAvatA jinanA aMtaromAM kAlika zrutano vyavaccheda kahyo che. daSTivAda apekSAe kahe che - badhAM paNa jina aMtaromAM atui mAtra sAta jinAMtaramAM nahIM, keTalAMka kALa mATe paNa dRSTivAda vyavacchinna thAya. * - vyavacchedAdhikArathI kahe che - devANapiyANa - ApanA saMbaMdhI, manthAkyA ena tni - padyAnupUrvI vaDe pArzanAtha Adino saMkhyAtakALa. maLelAvAi mathe vanavAna - AsSabha Adi tIrthakaromAM. THI : AgAmI arthAta bhaviSyakALe thanAra-mahApadA Adi jina, komaniyaH - kozala dezamAM janmela. nipApariyANa - kevali payaya. 1000 varSa jUna lAkha pUrva. tIrtha prastAvathI Ama kahe che - tIrtha - saMgharUpa. tIrthane ja tIrtha zabdathI kahevuM ke tIrthakarane tIrtha zabdathI kahevA ? prazna. teno uttara Ape che. tIrthakara, tIrtha pravartayitA che, tIrtha nathI. [vRttikArano abhiprAya samAto nathI, kemake te sUpathI vimukha che.) paraMtu tIrtha eTale cAtuvarNIya zramaNa saMgha che. jemAM cAra varNa che, te caturvaNa. te A pramANe AkIrNa che - kSamAdi guNa vaDe vyApta - caturvaNAMkIrNa. kyAMka "cAturvarNa zramaNa-saMghaevo pATha che, te vyakta ja che. - uktAnusArIthI ja kahe che - pavayaUT0 ItyAdi. prakathiI kahevAya, abhidheya che jenA vaDe te pravacana ati Agama. pravacanane ja pravacana zabda kahevo ke pravacanI arthAta pravacana praNetA-jina te pravacana ? pUrve zramaNAdi saMgha kahyo. zramaNo ugrAdi kulotpanna hoya che, prAyaH teo siddha thAya che, te darzAvatA kahe che - 1 0 ItyAdi. A nirNanya dharmamAM. che zataka-20, uddezo-9-"cAraNa" che. - X - X - X - X - X - X - 0 AThamAM uddezAne aMte devo kahyA. teo AkAzacArI che. tethI AkAzacArI dravya devo ahIM prarUpIe chIe - * sUjha-801,802 - [801) bhagavana cAraNa keTalA prakAre che ? gautama be bheda cAraNo che. te A - vidhAcAraNa ane jaMdhAcAraNa. * - bhagavana te vidhAcAraNane vidhAcAraNa kema kahe che ? gautama! temane aMtara rahita cha chaanA tapadAraNapUrvaka vidhA dvArA uttaNuNa vahidAne kSamamANathI vidhAcAraNa labdhi nAme labdhi samutpanna thaI hoya che. te kAraNathI cAvata vidhAcAraNa kahevAya che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/9/801,802 233 bhagavAna ! vidhAyAraNanI zIghagati kevI che ? temanI zIu gatino viSaya kevo che? gautama! A jaMbUdvIpa yAvata kiMcita vizeSAdhika parikSepathI che. koI mahahika yAvatuM mahAsaukhya deva yAvatu e pramANe vicArIne saMpUrNa jaMbUdvIpane traNa capaTI vagADe teTalA samayamAM traNa vakhata cakkara lagAvIne zIgha pAcho Ave, eTalI zIghagati he gautama! vidhAcaraNanI che, eTalo zIgha gati viSaya che. bhagavAna ! vighAcaraNanI tIcha gati keTalI che ? tIkhI gatino viSaya keTalo che ? gautama! te ahIMthI eka utpAtathI mAnuSottara pavata samavasaraNa kare che, karIne tyAM caityone vAMdIne, tyAMthI bIjA utpAta vaDe naMdIzvara dvIpe samosaraNa kare che. karIne tyAM caityone vAMde che. tyAMthI (eka utpAtamAM) pAcho phare che, pharIne ahIM Ave che, ahIM caityone vAMde che. gautama vidhAyAraNanI ATalI tIjI gati che, ATalo tIrtho gatino viSaya che. bhagavana! vidhAcaraNanI udarvagati keTalI che? ud gatino viSaya keTalo che ? gautama! te ahIMthI eka utpAta vaDe naMdanavanamAM samavasaraNa kare che, tyAM tyonI vaMdanA kare che, tyAMthI bIja utpAta vaDe paMDavanamAM jAya che. jaIne paDakavanamAM caityonI vaMdanA kare che. tyAM pAcho pharI (eka utpAtamAM) ahIM Ave che, ahIM AvIne ahIM caityonI vaMdanA kare che. te gautamI vidhAcaraNanI ATalI utdgati che, ATalo uddhagatino viSaya che. che te sthAnonI AlocanA, pratikramaNa karyA vinA kALa kare to tene ArAdhanA nathI, je te sthAnonI AlocanA pratikramaNa karIne kALa kare to tene ArAdhanA che. 8i02] bhagavana! kayA kAraNe jaMghAyAraNa, jaMghAcAraNa kahevAya che? gautamAM tene niraMtara akrama-kramanA tapokarma vaDe AtmAne bhAvita karatA jaMghAcAraNalabdhi nAme labdhi samutpanna thAya che, te kAraNathI. bhagavatA jaMghAcAraNanI kevI zIvra gati che? kevo zIgha gativiSaya che? gautamAM A jaMbudvIpamAM e pramANe jema vicAraNamAM kahyuM tema gaNavuM. viroSa e ke - te ra1 vakhata cakkara lagAvIne zIgha pAcho Ave che. he gatamAM jaMghAcAraNanI tenI zIdhvagati che, teTalo zIghagativiSaya che. bAkI pUrvavatuM bhagavatA jaMghAcAraNanI tIjI gatino viSaya keTalo che? gautamAM te ahIMthI eka utpAda vaDe rUcakavara hIye samavasaraNa kare che. karIne tyAM caityonI vaMdanA kare che. vAMdIne tyAMthI pAcho vaLatAM bIja utpAta vaDe naMdIzarahIye samavasaraNa kare che. karIne tyAM caityonI vaMdanA kare che. vAMdane (eka utpAta vaDe) zIu ahIM pAcho phare che. ahIM AvIne ahIMnA maityonI vaMdanA kare che. pAyAraNano he gautamAM ATalo pIchI gatino viSaya che. 234 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavana! jaMghAcAraNano uddhagati viSaya keTalo che? gautamAM te ahIMthI eka utpAta vaDe paDakavanamAM samosaraNa kare che. karIne tyAM caityonI vaMdanA kare che. vAMdIne tyAMthI pAchA AvatA bIja utpAta vaDe naMdanavane samosaraNa kare che. karIne naMdanavanamAM tyAM caityonI vaMdanA kare che. karIne tyAMthI (eka utpAta vaDe) ahIM Ave che, ahIM AvIne ahIMnA caityonI vaMdanA kare che. he gautama ghacAraNano utvagati viSaya ATalo che. te te sthAnanI AlocanA pratikramaNa karyA vinA kALa kare to tene ArAdhanA nathI, te te sthAnanI AlocanA pratikramaNa karIne kALa kare to tene ArAdhanA che. bhagavAna ! te ema ja che (2) yAvat vicare che. * vivecana-801,802 : tyAM varaVI - Amano AkAzamAM gamana atizaya che te. binanA cAra UT * vidhA eTale pUrvagatakRta, temAM kRtopakArathI cAraNa te vidhAcAraNa. * * MSAvAra - jaMghA vyApAra kRtopakAra cAraNa te jeghA cAraNa. A arthamAM gAthAo che, te A pramANe - (1) atizaya vaDe caraNa sAmarthyavALA jaMghAyAraNa, vidhAcAraNa munio baMne jaMghA vaDe pahelo sUrya kiraNono Azraya karIne jAya che. (2) jaMghAcAraNa muni eka utpAda vaDe rUcakavaradvIpe jAya che, tyAMthI pAcho pharatA bIjA utpAda vaDe naMdIzvare, trIjA utpAdathI ahIM pAcho Ave che. () jaMghAyAraNa muni pahelA utpAda vaDe paMDakavane jAya che, bIjA utpAda vaDe naMdanavane jAya che. bIjA utpAda vaDe ahIM pAcho Ave che. (4) vidhAcAraNa muni pahelA utpAda varDa mAnuSottara pavane jAya che, bIjA utpAda vaDe naMdIzvaradvIpe Ave che. bIjA vaDe ahIM AvIne caityavaMdana kare. (5) pahelA utpAdathI naMdanavane, bIjA utpAda vaDe paMDakavane jAya che, bIjA utpAdathI ahIM pAcho Ave te vidhAcAraNa muni. temAM je vidhAcAraNa thanAra hoya te cha chanA tapokarma vaDe vidhAthI ati pUrvagatazruta vizeSa rUpe karaNabhUtathI utaguNa-piMDa vizuddhi Adi, temAM A krama prApta tapa svIkAre pachI utaguNalabdhi arthAt tapolabdhi pAme. kSamanAtha - sahana karI zakato evo tapa kare. che saTTrg - kevI zIgha gati-gamanakriyA, kevo zIgha gatino viSaya. zIupaNAthI teno viSaya paNa upacArathI zIgha kahyo. gati viSaya ? gamana abhAve paNa zIgha gati gocarabhUta kSetra zuM che? A jaMbudvIpa evA svarUpano che, ahIM devanI zIgha gatinI upamA ApI che. che ne tarasa lArsa - ahIM A bhAvArya che - labdhi upajIvana, pramAdathI te sevAya che. tenI AlocanA vinA cAstrinI ArAdhanA thatI nathI, tenA virAdhakane cAstrinuM phaLa prApta na thAya. je ahIM kahyuM ke vidhAcAraNanuM gamana be utpAda vaDe ane Agamana eka vaDe, jaMghAcAraNanuM gamana eka vaDe ane Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/9/803 235 236 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 Agamana be vaDe, te teno labdhi svabhAva che. bIjI kahe che ke - vidyAcAraNane AgamanakALe vidhA abhyastatA hoya che. tethI eka utpAdathI Agamana che, gamanamAM tema na hovAthI be utpAda vaDe jAya che. jaMghAcAraNa to labdhi upajIvyamAna alA sAmarthyavALA hoya che. tethI Agamana be vaDe, gamana eka vaDe thAya che. che zataka-20, uddezo-10-"sopakrama" che - X - X - X - X - X - X - * uddezA-9-mAM cAraNo kahyA. teo sopakamAyuka ane Itara paNa saMbhave che, tethI dazamAmAM sopakamAdipaNe jIvone nirUpe che - * sUp-803 - bhagavAna ! jIvo zuM sopakamAyu che ke nirupakramAyu ? gautama! jIvo sopakramAsuNa paNa che, nirapakramAsuNa paNa che. nairayiko vize prazna ? gautama! nairayiko sopakramAyuSa nathI, nirUpakamAya che. e pramANe cAvatuM nitakumAro sudhI kahevuM. * * pradIkAyikone 'iva' samAna kahevA. e pramANe manuSyo sudhI kahevuM. * * vyaMtara, jyotiSa, vaimAnikone nairayikonI samAna kahevA. * vivecana-803 - sopakamAyu - upakramaNa te upakama, apAtakALe AyuSyanuM nirjaravuM te, tenI sAthe je che te sopakama. te AvA prakAranuM Ayu jemane che te sopakamAyu. tathA tenAthI viparIta Ayu te nispakamAyaNa kahevAya. ahIM gAthA che - devo, nairayiko, asaMkhyAta varSAyuvALA tiryaMco ane manuSyo, uttama puruSo ane carama zarIravALA te badhAM nirAkamAya che. bAkInA saMsArI jIvo te Itara evA sopakamAyuvALI che. A rIte saMkSepathI sopakama ane nirupakrama bheda kahyo. upakrama adhikArathI kahe che - * sUtra-804 - bhagavana nairayiko, zuM AtmopakamathI upaje che, ke paropakamathI upaje che ke nirUpakamathI upaje che ? gautamaAtmaupakamathI paNa upaje, paropakamathI paNa upaje, nirUpakamathI paNa upaje e pramANe yAvat vaimAnika. bhagavanA nairayiko zuM AtmopakamathI uddhatuM paropakamathI uddhatuM ke nirUpakamathI uddhatuM? gautamAM AtmopakamathI na udvarte paropakamathI na udvarte, paNa nirUpakamathI uddhatuM e pramANe svanitakumAra sudhI kahevuM. pRvIkAyiko cAvatuM manuSyo traNe rIte udvarte, bAkInA jema nairayika. mAtra jyotiSa, vaimAnika ve.. bhagavan! nairayiko zuM AtmaRddhithI upaje ke patrakahithI upaje? gautamaAtmaRddhithI upaje, parahidrathI nahIM ema yAvatu vaimAnika. bhagavan! nairayiko zuM AtmaRddhithI uddhatuM patrakaddhithI uddhatuM? gautama! AtmaraddhithI uddhatve pAddhithI nahIM e rIte yAvata vaimAnika. vizeSa e ke - jyotiSa, vaimAnika ave che tema kahetuM. bhagavana ! nairayika svakamAMthI upaje, gautama ! AtmakarmathI upaje che, parakamathI nahIM. e rIte vaimAnika sudhI kahetuM. ema uddhanA kahevI. bhagavAna ! nairayika zuM AtmapayogathI upaje, parapayoga vaDe upaje? gautama ! AtmapayogathI upaje parapayogathI nahIM. e rIte cAvatuM vaimAnika. ema uddhatanA daMDaka. * vivecana-804 : AvaEFmA - AtmA vaDe arthAta svayaM ja AyuSyamano upakrama te Atmopakrama. tenA vaDe marIne nAko utpanna thAya, jema zreNika. parovamena - pakRta maraNa vaDe, jema koNika. nikuvamena - upakramaNanA abhAvathI. jema - kAlazauki. jethI sopakamAyuka ane Itara paNa temAM upaje tethI utpAdana, uddhatanAdhikArathI kahe che - nara phaU Adi. mAphI - IzvarAdinA prabhAvathI nahIM. yamuna - AtmakRta karmo vaDe. * jJAnAvaraNAdithI mAthaUof - Atma vyApAracI. utpAdAdhikArathI kahe che - * sUtra-805 : bhagavana nairayika, katisaMcita che, ekatisaMcita che ke avaktavya saMcita che ? gautamAM nairaciko katisaMcita paNa che, atisaMcita paNa che, avaktavyasaMcita paNa che? - ema kema kaho cho ? gautamAM je naizcika saMkhyAta praveza vaDe praveze che, teo katisaMcita che. je nairayika asaMkhyAta praveza vaDe praveze che, te nairayika akatisaMcita che. je sairAcika eka-eka praveza che praveze che, te nairayika avakatavyasaMcita che. te kAraNathI he gautama! yAvat avakatavyasaMcita paNa che. nitakumAra sudhI kahevuM.. | pRedIkAyikanI pRcchA. gautamAM pRvIkAyika katisaMcita nathI, kavi saMcita che, avakatavya saMcita nathI. ema kema kahyuM? yAvatu avakatavyasaMcita nathI? gautamAM pRvIkAyika asaMkhyAta praveza vaDe praveze che. tethI ema kahyuM che. e pramANe vanaspatikArika sudhI kahevuM joIdriyonI vaimAnika, nairacikavata. siddhonI pRcchA. gautama siddho katisaMcita che, atisaMcita nathI, avakatavyasaMcita paNa che. ema kema kahyuM? gautama! je siddho saMkhyAtA praveza vaDe praveze che, teo katisaMcita che, jeo eka-eka pravezana vaDe praveze che, teo avaktavyasaMcita che. tethI A pramANe kahyuM. bhagavana! A katisaMcita, ekatisaMcita vakatavyasaMcita nairayikomAM koNa konAthI yAvatuM vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA nairayika avakatavya saMcita che, kati saMcita saMkhyAlagaNA, sakatisaMcita asaMkhyAtagaNA. e Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/10/805 233 pramANe ekenidrayone laIne cAva4 vaimAnika alAbhadutva kahevuM. ekanidrayomAM alabahuta nathI tema jANavuM. bhagavAna ! A siddhomAM kavisaMcita, atisaMcita, vakatavyasaMcitomAM koNa konAthI yAvata viroSAdhika che? gautama! sauthI thoDA siddho katisaMcita che, avakatavyasaMcita siddho saMkhyAlagaNa che. bhagavAna ! nairayiko zuM kAmarjita che ? nokakasamarjita che? paddha ane noSakathI samarjita che ? anekaSaka samarjita che ? anekaSaka ane noSaka vaDe samarjita che ? gautama! nairayiko paddha samarjita paNa che, noka samarjita paNa che, paka ane nodhakathI paNa samarjita che. aneka pakothI paNa samarjita che ane dhakko-noSakathI samarjita che. bhagavana! ema kema kahyuM - 4 - gautama! je nairaciko laka pravezathI praveze che, te nairayiko zvaka samarjita che. je nairayiko jaghanyathI eka, be ke traNa vaDe utkRSTathI pAMca praveza vaDe praveze che teo nopaka samarjita che. je nairasiko eka parka vaDe ane bIjI jAnyathI eka, be ke traNa pravezathI ane utkRSTathI pAMca praveza vaDe praveze che. teo varka vaDe ane noSaka vaDe samarjita che.. je nairayiko anekaSaka praveza vaDe praveza che teo anekaSaka samarjita che. je nairayiko anekaSaka vaDe ane bIjA jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTa pAMca praveza vaDe praveze che, teo aneka vako ane noSika vaDe samarjita che. tethI pUrvavat cAvavuM kahyuM. e pramANe cAvata sanitakumAro che. pRvIkAyikanI pRcchA. gautama ! laka samarjita nathI, noSaka samarjita nathI, eka noSika vaDe samarjita nathI, paNa aneka ko vaDe samarjita che. aneka ghaTako ane norka vaDe samarjita che. ema kema kahyuM? gautama! je pRdIkAyiko aneka varSo pravezanaka vaDe praveze che, te pratIkAyiko bako vaDe samarjita che. je pRvIkAyiko aneka pako ane bIja jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI pAMca pravezanako vaDe praveze che, te pRvIkAyiko aneka vako ane nodhako vaDe samarjita che. tethI ema kahe che. * * e pramANe cAva4 vanaspatikAyiko sudhI jANavuM. beIndriyo yathAvata vaimAnikone pUrvavat ANavA. siddho nairayikava4. bhagavana! A nairayikomAM dhaka samarjita, nodhaka samarjita, varka ane noSaka vaDe samarjita, aneka hakothI samarjita, aneka ghaTako ane noSaka vaDe samarjitamAM koNa konAthI cAvatuM vizeSAdhika che ? gautamAM sauthI thoDA nairayika dhaka samarjita che, nauSaka samarjita saMkhyAtaguNA, zaka ane noSakathI samArjid saMkhyAtaguNA, aneka ghaTakothI samarjita asaMkhyAtanA, aneka varSo ane noSakathI samarjita saMkhyAlaguNA che. A pramANe svanitakumAra sudhI jANavuM. 238 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 bhagavAna ! A pRthvIkAyikomAM varka vaDe samarjita, aneka pako ane novAka vaDe samarjitamAM koNa konAthI yAvata vizeSAdhika che ? gautama! sauthI thoDA pratIkAyika aneka pakothI samarjita che. aneka thako ane noSaka vaDe samarjita saMkhyAlagaNA che. e rIte cAvatu vanaspatikAyika. beIndriyo cAvata vaimAnikone nairayikovata samajavA. bhagavana! siddhomAM varka samarjita nodhaka samarjita yAvatuM aneka kakko ane nodhaka samarjitamAM koNa konAthI cAvata virodhAdhika che? gautamAM sauthI thoDA siddho aneka prako ane nodhaka vaDe samarjita che, ghaTako vaDe samarjita saMkhyAlaguNa che. varSo ane nodhaka vaDe samarjita saMkhyAtagA, laka samarjita saMkhyAtagaNA, noSaka samarjita saMkhyAtagA. bhagavA nairayiko zuM dvAdaza samarjita che? nodvAdaza samarjita che ? dvAdaza ane nodvAdaza vaDe samarjita che? dvAdazo vaDe samarjita che ? dvAdazo ane nodvAdaza vaDe samarjita che? gautama ! nairayiko dvAdaza samarjita paNa che yAvata dvAdazo vaDe paNa samarjita che. ema kema kahyuM? - gautama! je nairayiko dvAdaza praveza vaDe praveze che te nairayiko dvAdaza samarjita che. je nairayiko jaghanyathI eka, be ke traNa, utkRSTathI agiyAra praverAnaka vaDe praveze che, te nairayiko nodvAdaza samarjita che. je nairayiko dvAdaza ane bIjI jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTa agiyAra pravezatakathI praveze che te nairaciko dvAdaza-snodvAdazI samarjita che. je nairariko aneka dvAdaza pravezanakathI praveze che, te nairayika dvAdazo vaDe samarjita che. je nairayiko aneka dvAdazo vaDe ane bIja jaghanyathI eka, be ke traNa vaDe ane utkRSTa agiyAra pravezana vaDe praveze che, te dvAdazo ane nodvAdaza vaDe samarjita che. tethI pUrvavat kahyuM che. e pramANe nitakumAra sudhI jANavuM. | pRvIkAyikonI pRcchA ? gautama! pRthvIkAyiko dvAdaza samarjita nathI, nodvAdaza samarjita nathI, dvAdaza ane nodvAdaza samarjita nathI. dvAdazo vaDe samarjita che. dvAdazo ane nodvAdaza vaDe paNa samarjita che. ema kayA kAraNe kaho cho ? gautama! je pRvIkAcika aneka dvAdazo pravezanakathI praveze che, teo aneka dvAdazo vaDe samarjita che. je pRvIkAyiko aneka dvAdazo vaDe ane bIjI jaghanya eka, be ke traNa ane utakRSTA agiyAra vaDe praveze che, teo dvAdazo nodvAdaza vaDe samarjita che. tethI cAvatuM ema kahyuM. e rIte yAvat vanaspatikAyika. beIndriyo yAvat siddho. nairayikavatuM che. bhagavAna ! A nairayikomAM dvAdaza samarjide badhe alAbahatva laka samarjitava4 kahevuM. mAtra dvAdazano abhilApa kahevo. bhagavanuM nairayiko zuM coryAzI samarjita che ?, nocoryAzI samArjita che ? coryAzI ane nIcoryAzI samarjita che? aneka coryAzI vaDe samarjita Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20/-/10/805 239 240 bhagavatI-aMgasUtra saTIkaanuvAda/4 asaMkhyAtono utpAda che. vanaspatimAM anaMta che. * X - X - siddho ekatisaMcita nathI, kemake temAM eTalo utpAda nathI. A badhAnuM alAbahatva - avaktavya saMyitA thoDA che. kemake avaktavyaka sthAnuM ekatvapaNuM che. ItyAdi * x - vRtti saraLa che. bIjA kahe che. ahIM vasvabhAva kAraNa che, sthAnakanuM athavAdi nahIM. nArakAdi utpAda vizeSaNabhUta saMkhyAdhikArI A kahe che - nairayAI jenA cha parimANa che te paTaka tenA vaDe samarjita. eka samayamAM je samutpanna thAya che, te sazi, te jo pat pramANa hoya to tene paka samarjita kahevAya che. - X - X - X - tema AgaLa paNa samajI levuM. ekendriyomAM to asaMkhyAtonA ja pravezata hovAthI anekaSako vaDe samarjita ane anekaSo tathA noSaka vaDe samarjita e be vikalpo ja saMbhave. nAkonA alAbahatvanI vicAraNAmAM pahelA bhaMgavALA thoDAM kahyA, kemake pakasthAnakanuM ekacvapaNuM che. bIjA bhaMgamAM saMkhyAmaNA kahyA kemake noSakasthAnonuM mahatva che. e rIte trIjA, cothA, pAMcamAmAM sthAna bAhulyathI sUtrokata bahatva jANavuM ema eka mata che. bIjA mate vastu svabhAvapaNAthI che. A pramANe dvAdaza ane coyaNiI sUNa kahevA. che ? aneka coyaziI ane no coryAzI samarjita che? gautama ! bairayiko ukata pAMce vikalpa samarjita che. ema kema kahuM ? gautamAM je nairayiko 84 pravezanakathI praveze che, te coyaNI samarjita, jeo jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI 83 pravezanaka vaDe praveze che, te nocayazI samarjid. je nairayiko ukta baMne rIte praveze che, te coryAzI-nocoryAzI samarjita che. je nairayiko aneka 84-pravezanakothI praveza che te aneka coryAzI samarjita. je nairayiko ukta cothA ane bIja bhaMga vaDe praveze che te anekvoyAzI - nocoyAMzI samarjita che. - tethI pUratuM kahyuM. e pramANe cAvat svanitakumAra [ pratIkAyiko pUrvavatu chellA be bhaMga vaDe che. mAtra AlAvAmAM coyaNiI bhaMga kahetA. e rIte yAvata vanaspatikAyika, beIndriya cAvata vaimAniko, nairayikavata che. siddhonI pRcchA gautama siddo coryAzI samarjita che, nocoyathiI samarjita paNa che, coyaNiI ane nIcoryAzI samarjita paNa che. paraMtu siddhomAM chellA be bhaMga na kahevA. - - ema kema kahyuM ? gautama ! je siddho 84 pravezanaka vaDe praveze che, teo coyaNI samarjita che. je siddho jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI 83pravezanaka vaDe praveze che, teo nIcoryAzI samarjita che. je siddho ukta baMne bhaMga vaDe praveze che, teo coryAzI ane nocoryAzI samarjita che. tethI kahyuM ke cAvata samarjita che. bhAvanA A nairayikomAM coyaNiI samarjita, nocoyaNI samarjita badhuM ghabahuta varkasamarjitavat kahevuM cAvata vaimAnika. mAtra AlAvAmAM 84 kahetuM. bhagavAna ! A siddhomAM coryAzI samarjita, nocoyaNI samarjita, coryAzI samarjitamAM koNa konAthI yAvata vivAdhika che ? gautama! sauthI thoDA siddho coryAzI-nosoryAzIthI samarjita che, coryAzI samarjita anaMtaguNA che, nocoyaNI samarjita anaMtagaNa che. * - - bhagavA te ema ja che cAvatuM vicare che. * vivecana-805 - pharmavera - kati saMkhyAvAcI che, tethI katitva vaDe saMcita-eka samaye saMkhyAta utpAdanathI piDita te kati saMcita. e rIte ekati saMcita. saMkhyA niSedha - asaMkhyAta, anaMtava, malvattAya - hayAdi saMkhyAnA vyavahArathI - x * saMkhyAta ke asaMkhyA vaDe kahevuM zakya na hoya te avakatavya - ekava utpAdanathI saMcita. temAM nAkAdi traNe bhede che. kemake eka samaye temano ekathI asaMkhyAta, anaMta utpAda che. pRthvIkAyAdi akatisaMcita ja che. kemake temano eka samaye muni dIparatnasAgare karela zataka-20no TIkAsahitano anuvAda pUrNa | - x-x-x-x-x-x 0 bhAga-12-mo pUrNa 0 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agama saTIka anuvAdanuM vibhAgIkaraNa 15 - 16 | 17 | AgamanuM nAma bhAga kramAMka AcArAMga | | 1 ane 2 sUtrakRtAMga 3 ane 4 sthAnAMga 5 thI 7 samavAyAMga bhagavatI 9 thI 13 jJAtAdharmakathA 14 upAsakadazA, aMtakRtadazA, anuttaropapAtikadazA, praznavyAkaraNa vipAkazruta, aupapAtika rAjapraznIyA jIvAjIvAbhigama 17 thI 19 prajJApanA 20 thI 22 sUrya/caMdra-prajJapti 23,24 jaMbUdvIpa prajJapti 25 thI 27 nirayAvalikA paMcaka ane payannAsUtro-10+1 | 28 nizItha, vyavahAra, bRhatkalpa dazAzrutaskaMdha ane jItakalpa mahAnizIthA Avazyaka 31 thI 34 piMDaniryukti, oghaniryukti | 35 | dazavaikAlika 36 uttarAdhyayana 37 thI 39 naMdIsUtra | 40 anuyogadvArA kalpa (bArasA) sUtra | 42. 29 30 ] 41.