________________ 20/-/9/801,802 233 ભગવાન ! વિધાયારણની શીઘગતિ કેવી છે ? તેમની શીu ગતિનો વિષય કેવો છે? ગૌતમ! આ જંબૂદ્વીપ યાવત કિંચિત વિશેષાધિક પરિક્ષેપથી છે. કોઈ મહહિક યાવતું મહાસૌખ્ય દેવ યાવતુ એ પ્રમાણે વિચારીને સંપૂર્ણ જંબૂદ્વીપને ત્રણ ચપટી વગાડે તેટલા સમયમાં ત્રણ વખત ચક્કર લગાવીને શીઘ પાછો આવે, એટલી શીઘગતિ હે ગૌતમ! વિધાચરણની છે, એટલો શીઘ ગતિ વિષય છે. ભગવાન ! વિઘાચરણની તીછ ગતિ કેટલી છે ? તીખી ગતિનો વિષય કેટલો છે ? ગૌતમ! તે અહીંથી એક ઉત્પાતથી માનુષોત્તર પવત સમવસરણ કરે છે, કરીને ત્યાં ચૈત્યોને વાંદીને, ત્યાંથી બીજા ઉત્પાત વડે નંદીશ્વર દ્વીપે સમોસરણ કરે છે. કરીને ત્યાં ચૈત્યોને વાંદે છે. ત્યાંથી (એક ઉત્પાતમાં) પાછો ફરે છે, ફરીને અહીં આવે છે, અહીં ચૈત્યોને વાંદે છે. ગૌતમ વિધાયારણની આટલી તીજી ગતિ છે, આટલો તીર્થો ગતિનો વિષય છે. ભગવન! વિધાચરણની ઉદર્વગતિ કેટલી છે? ઉd ગતિનો વિષય કેટલો છે ? ગૌતમ! તે અહીંથી એક ઉત્પાત વડે નંદનવનમાં સમવસરણ કરે છે, ત્યાં ત્યોની વંદના કરે છે, ત્યાંથી બીજ ઉત્પાત વડે પંડવનમાં જાય છે. જઈને પડકવનમાં ચૈત્યોની વંદના કરે છે. ત્યાં પાછો ફરી (એક ઉત્પાતમાં) અહીં આવે છે, અહીં આવીને અહીં ચૈત્યોની વંદના કરે છે. તે ગૌતમી વિધાચરણની આટલી ઉtdગતિ છે, આટલો ઉદ્ધગતિનો વિષય છે. છે તે સ્થાનોની આલોચના, પ્રતિક્રમણ કર્યા વિના કાળ કરે તો તેને આરાધના નથી, જે તે સ્થાનોની આલોચના પ્રતિક્રમણ કરીને કાળ કરે તો તેને આરાધના છે. 8i02] ભગવન! કયા કારણે જંઘાયારણ, જંઘાચારણ કહેવાય છે? ગૌતમાં તેને નિરંતર અક્રમ-ક્રમના તપોકર્મ વડે આત્માને ભાવિત કરતા જંઘાચારણલબ્ધિ નામે લબ્ધિ સમુત્પન્ન થાય છે, તે કારણથી. ભગવતા જંઘાચારણની કેવી શીવ્ર ગતિ છે? કેવો શીઘ ગતિવિષય છે? ગૌતમાં આ જંબુદ્વીપમાં એ પ્રમાણે જેમ વિચારણમાં કહ્યું તેમ ગણવું. વિરોષ એ કે - તે ર૧ વખત ચક્કર લગાવીને શીઘ પાછો આવે છે. હે ગતમાં જંઘાચારણની તેની શીધ્વગતિ છે, તેટલો શીઘગતિવિષય છે. બાકી પૂર્વવતું ભગવતા જંઘાચારણની તીજી ગતિનો વિષય કેટલો છે? ગૌતમાં તે અહીંથી એક ઉત્પાદ વડે રૂચકવર હીયે સમવસરણ કરે છે. કરીને ત્યાં ચૈત્યોની વંદના કરે છે. વાંદીને ત્યાંથી પાછો વળતાં બીજ ઉત્પાત વડે નંદીશરહીયે સમવસરણ કરે છે. કરીને ત્યાં ચૈત્યોની વંદના કરે છે. વાંદને (એક ઉત્પાત વડે) શીu અહીં પાછો ફરે છે. અહીં આવીને અહીંના મૈત્યોની વંદના કરે છે. પાયારણનો હે ગૌતમાં આટલો પીછી ગતિનો વિષય છે. 234 ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪ ભગવન! જંઘાચારણનો ઉદ્ધગતિ વિષય કેટલો છે? ગૌતમાં તે અહીંથી એક ઉત્પાત વડે પડકવનમાં સમોસરણ કરે છે. કરીને ત્યાં ચૈત્યોની વંદના કરે છે. વાંદીને ત્યાંથી પાછા આવતા બીજ ઉત્પાત વડે નંદનવને સમોસરણ કરે છે. કરીને નંદનવનમાં ત્યાં ચૈત્યોની વંદના કરે છે. કરીને ત્યાંથી (એક ઉત્પાત વડે) અહીં આવે છે, અહીં આવીને અહીંના ચૈત્યોની વંદના કરે છે. હે ગૌતમ ઘચારણનો ઉtવગતિ વિષય આટલો છે. તે તે સ્થાનની આલોચના પ્રતિક્રમણ કર્યા વિના કાળ કરે તો તેને આરાધના નથી, તે તે સ્થાનની આલોચના પ્રતિક્રમણ કરીને કાળ કરે તો તેને આરાધના છે. ભગવાન ! તે એમ જ છે (2) યાવત્ વિચરે છે. * વિવેચન-૮૦૧,૮૦૨ : ત્યાં વરVI - આમનો આકાશમાં ગમન અતિશય છે તે. બિનના ચાર UT * વિધા એટલે પૂર્વગતકૃત, તેમાં કૃતોપકારથી ચારણ તે વિધાચારણ. * * Mષાવાર - જંઘા વ્યાપાર કૃતોપકાર ચારણ તે જેઘા ચારણ. આ અર્થમાં ગાથાઓ છે, તે આ પ્રમાણે - (1) અતિશય વડે ચરણ સામર્થ્યવાળા જંઘાયારણ, વિધાચારણ મુનિઓ બંને જંઘા વડે પહેલો સૂર્ય કિરણોનો આશ્રય કરીને જાય છે. (2) જંઘાચારણ મુનિ એક ઉત્પાદ વડે રૂચકવરદ્વીપે જાય છે, ત્યાંથી પાછો ફરતા બીજા ઉત્પાદ વડે નંદીશ્વરે, ત્રીજા ઉત્પાદથી અહીં પાછો આવે છે. () જંઘાયારણ મુનિ પહેલા ઉત્પાદ વડે પંડકવને જાય છે, બીજા ઉત્પાદ વડે નંદનવને જાય છે. બીજા ઉત્પાદ વડે અહીં પાછો આવે છે. (4) વિધાચારણ મુનિ પહેલા ઉત્પાદ વર્ડ માનુષોત્તર પવને જાય છે, બીજા ઉત્પાદ વડે નંદીશ્વરદ્વીપે આવે છે. બીજા વડે અહીં આવીને ચૈત્યવંદન કરે. (5) પહેલા ઉત્પાદથી નંદનવને, બીજા ઉત્પાદ વડે પંડકવને જાય છે, બીજા ઉત્પાદથી અહીં પાછો આવે તે વિધાચારણ મુનિ. તેમાં જે વિધાચારણ થનાર હોય તે છ છના તપોકર્મ વડે વિધાથી અતિ પૂર્વગતશ્રુત વિશેષ રૂપે કરણભૂતથી ઉતગુણ-પિંડ વિશુદ્ધિ આદિ, તેમાં આ ક્રમ પ્રાપ્ત તપ સ્વીકારે પછી ઉતગુણલબ્ધિ અર્થાત્ તપોલબ્ધિ પામે. ક્ષમનાથ - સહન કરી શકતો એવો તપ કરે. છે સTTrg - કેવી શીઘ ગતિ-ગમનક્રિયા, કેવો શીઘ ગતિનો વિષય. શીuપણાથી તેનો વિષય પણ ઉપચારથી શીઘ કહ્યો. ગતિ વિષય ? ગમન અભાવે પણ શીઘ ગતિ ગોચરભૂત ક્ષેત્ર શું છે? આ જંબુદ્વીપ એવા સ્વરૂપનો છે, અહીં દેવની શીઘ ગતિની ઉપમા આપી છે. છે ને તરસ લાર્સ - અહીં આ ભાવાર્ય છે - લબ્ધિ ઉપજીવન, પ્રમાદથી તે સેવાય છે. તેની આલોચના વિના ચાસ્ત્રિની આરાધના થતી નથી, તેના વિરાધકને ચાસ્ત્રિનું ફળ પ્રાપ્ત ન થાય. જે અહીં કહ્યું કે વિધાચારણનું ગમન બે ઉત્પાદ વડે અને આગમન એક વડે, જંઘાચારણનું ગમન એક વડે અને