________________
૧૩-૪/૫૨૮,૫૩૯
- કેટલા અધમસ્તિકાય પ્રદેશથી પૃષ્ટ છે ? ગૌતમ! જાન્યથી ચાર, ઉત્કૃષ્ટથી સાત. - - કેટલા આકાસ્તિકાય પ્રદેશથી પૃષ્ટ છે ? ગૌતમ ! સાત • : કેટલા જીવાસ્તિકાયપદેશથી પૃષ્ટ છે ? અનંતથી..
- કેટલા યુગલાસ્તિકાયથી ઋષ્ટ છે ? ગૌતમ ! અનંતી. કેટલા અદ્ધા સમયથી પૃષ્ટ છે ? કદાચ ઋષ્ટ હોય, કદાચ ન હોય. જે ઋષ્ટ હોય તો નિયમ અનંતથી પૃષ્ટ હોય.
ભગવના એક અધમસ્તિકાયપદેશ કેટલાં ધમસ્તિકાય પ્રદેશથી પૃષ્ટ છે? ગૌતમાં જન્યથી ચાર ઉકૃષ્ટથી સાત વડે. કેટલાં અધમસ્તિકાયથી પૃષ્ટ છે? જઘન્યથી ત્રણ, ઉત્કૃષ્ટથી છ વડે. બાકી બધું ધમસ્તિકાય મુજબ જાણવું.
ભગવન! એક આકાશસ્તિકાય પ્રદેશ કેટલાં ધમસ્તિકાય પ્રદેશ વડે સ્પષ્ટ છે ? ગૌતમ! કદાચ ઋષ્ટ હોય, કદાચ પૃષ્ટ ન હોય. જે સ્પષ્ટ હોય તો જઘન્યથી એક, બે, ત્રણ કે ચાર વડે હોય. ઉત્કૃષ્ટથી સાત વડે હોય. એ રીતે અધમસ્તિકાય પ્રદેશમાં પણ જાણવું.
કેટલા આકાશસ્તિકાય પ્રદેશથી ? છ વડે. કેટલા જીવાસ્તિકાય પ્રદેશથી ? કદાચ ઍક્ટ હોય, કદાચ ન હોય. જે ઋષ્ટ હોય તો નિયમા અનંત પ્રદેશથી હોય એ રીતે પગલાસ્તિકાય, અદ્ધાસમયમાં જાણવું.
[૫૯] ભગવન ! એક જીવાસ્તિકાય પ્રદેશ કેટલા ધમસ્તિકાય પ્રદેશથી ઋષ્ટ છે ? જાન્યથી ચાર, ઉત્કૃષ્ટથી સાત એ રીતે અધમસ્તિકાય પ્રદેશ વડે પણ જાણવું. કેટલા આકાશાસ્તિકાયoથી ? સાત વડે. કેટલાં જીવાસ્તિકાયથી ? બાકી બધું ધમસ્તિકાય મુજબ છે.
ભગવન ! એક પુલાસ્તિકાયuદેશ કેટલાં ધમસ્તિકાય પ્રદેશથી પૃષ્ટ છે ? એ પ્રમાણે જીવાસ્તિકાય મુજબ જાણવું. - ભગવન્! બે પુગલાસ્તિકાય પ્રદેશો કેટલાં ધમસ્તિકાયપદેશોથી ઋષ્ટ છે ? જઘન્યથી છે, ઉત્કૃષ્ટથી ભાર, એ પ્રમાણે અધમસ્તિકાયપદેશમાં જાણવું. કેટલા આકાશાસ્તિકાયથી ? ભાર, બાકી ધમસ્તિકાય મુજબ જાણવું. - ભગવન્! મણ પગલાસ્તિકાય પ્રદેશો કેટલો ઘમ/liદાય વડે સ્પષ્ટ છે ? જન્યથી આઠ, ઉતકૃષ્ટથી સત્તર. એ રીતે ધમાકાય પ્રદેશમાં જાણવું. કેટલાં આકાશાસ્તિકાયથી ? સત્તર. બાકી ધમસ્તિકાય મુજબ જાણવું. આ પ્રમાણે આ આલાવા વડે દશપદેશ સુધી કહેવું. વિશેષ એ કે જઘન્યપદમાં બે અને ઉત્કૃષ્ટપદમાં પાંચ ઉમેરવા.
- ચાર પુલાસ્તિકાયમાં જઘન્યથી દશ, ઉત્કૃષ્ટથી ભાવીશ. પાંચમાં જઘન્યથી બાર, ઉત્કૃષ્ટથી સત્તાવીશ. “છ”માં જઘન્યથી-૧૪, ઉત્કૃષ્ટથી-૩ર, સાત’માં જઘન્યથી-૧૬, ઉતકૃષ્ટથી-૨૩, ‘આઠમાં જઘન્ય ૧૮, ઉત્કૃષ્ટથી-૪ર, ‘નવ'માં જાન્યથી-૨૦, ઉત્કૃષ્ટથી-૪૭. ‘દશ’ પુદગલ જઘન્યથી-૨૨, ઉત્કૃષ્ટીપર પ્રદેશો વડે ઋષ્ટ થાય છે.
- આકાશસ્તિકાય માટે બધે ઉત્કૃષ્ટ પદ કહેવું.
ભગવતી-અંગસૂત્ર સટીકઅનુવાદ/૪ ભગવન ! સંખ્યા ૫ગલાસ્તિકાય પ્રદેશો કેટલાં ધમસ્તિકાય પ્રદેશો વડે સ્પષ્ટ છે? જઘન્ય પદમાં તે સંગતિને બમણાં કરી. તેમાં બે ઉમેરો, ઉત્કૃષ્ટ પદમાં તે સંખ્યાતાને પાંચ ગણાં કરીને તેમાં બે ઉમેરવા. ઘમસ્તિકાય વડે સ્પના આ પ્રમાણે જ ગણવી. કેટલાં આકાશiસિકાયo વડે? તે સંસ્થતિને પાંચગણા કરી, બે ઉમેરો. કેટલાં જીવાસ્તિકાય વડે ? અનંતથી. કેટલાં પગલાસ્તિકાય વડે? અનંતથી. કેટલાં અદ્ધા સમય વડે? કદાચ સ્પર્શે, કદાચ નહીં જે સ્પર્શે તો ચાવત અનંત વડે સ્પર્શે
ભગવાન ! અસંખ્યાત યુગલાસ્તિકાય પ્રદેશો કેટલા ધમસ્તિકાય વડે સ્પષ્ટ છે? જઘન્યથી તે અસંખ્યાતને બમણાં કરી, બે ઉમેરો. ઉત્કૃષ્ટથી તે અસંખ્યાતાને પાંચગુણા કરી, બે ઉમેરો. બાકી બધું સંખ્યાતા મુજબ ચાવતું નિયમ અનંત વડે સ્પર્શે.
ભગવત્ ! અનંતા યુગલાસ્તિકાય પ્રદેશો કેટલાં ધમસ્તિકાય વડે પૃષ્ટ છે ? અસંખ્યાતાની માફક ‘અનંતા’ સંપૂર્ણ કહેવા.
ભગવન્! એક અદ્ધાસમય કેટલાં ધમસ્તિકાય પ્રદેશોથી ઋષ્ટ છે? સાતથી. કેટલાં અધમસ્તિકાયથી? પૂર્વવતું. એ પ્રમાણે આકાશાલિકાય વડે પણ છે. કેટલાં જીવાસ્તિકાયથી? અનંત વડે. એ પ્રમાણે યાવતુ અદ્ધા સમય વડે.
ભગવન ધમસ્તિકાય, ધમત્તિકાયના કેટલા પ્રદેશો વડે પૃષ્ટ છે ? એક પણ પ્રદેશથી નહીં. કેટલા અધમસ્તિકાયથી ? અસંખ્યાત વડે. કેટલાં આકાશસ્તિકાયથી ? અસંખ્યાત વડે-કેટલાં જીવાસ્તિકાયથી ? અનંત વડે. કેટલાં પુણલાસ્તિકાયuદેશથી ? અનંત વડે. કેટલાં અદ્ધા સમયથી ? કદાચ સૃષ્ટ થાય, કદાય ન થાય. જે ઋષ્ટ થાય, તો નિયમાં અનંત વડે થાય.
ભગવન અધમસ્તિકાય, કેટલાં ધમસ્તિકાય વડે પૃષ્ટ થાય ? અસંખ્યાત વડે. કેટલાં અધમસ્તિકાયથી ? એક પણ નહીં બાકી બધું ધમસ્તિકાય મુજબ જણવું. • • આ આલાવા વડે બધાં જ સ્વ સ્થાનમાં એક પણ પ્રદેશથી પૃષ્ટ ન થાય, પરસ્થાનમાં પહેલાંના ત્રણમાં અસંખ્યાત વડે, પછીના અનંત વડે કહેવા યાવતુ અદ્ધા સમય, રાવતુ કેટલાં અદ્ધા સમયથી ભ્રષ્ટ થાય ? એક પણ નહીં
• વિવેચન-૫૩૮,૫૩૯ :
જઘન્ય પદમાં લોકાંત નિકુટરૂપ, જેમાં એક ધમસ્તિકાયાદિ પ્રદેશની પતિ તોક અન્ય વડે સ્પર્શના થાય, તે ભૂમિ પાસેનો કોણપ્રદેશ પ્રાયઃ હોય, તેની ઉપર એક અને બે પડખાં વડે એક વિવક્ષિત પ્રદેશ સ્પર્શે, એ રીતે જઘન્યથી ત્રણ. વિવક્ષિત એક ઉપર એક નીચે ચારે દિશામાં, એ રીતે છ વડે પ્રતર મળે સ્પર્શે.
ધમસ્તિકાય પ્રદેશ, જઘન્યથી અધર્માસ્તિકાયના ચાર પ્રદેશો વડે ઋષ્ટ થાય. ત્રણ પૂર્વવત, ચોથો ધમસ્તિકાયપ્રદેશ સ્થાનસ્થિત. ઉતકૃષ્ટથી સાત વડે- છે, દિશાપક, સાતમો ધમસ્તિકાયપ્રદેશમાં.
આકાશપદેશમાં સાત વડે. લોકાંતે પણ અલોકાકાશ પ્રદેશની વિધમાનતાથી. જીવમાં-અનંત જીવના અનંત પ્રદેશો વડે સ્પર્શે. એ પ્રમાણે પુદ્ગલાસ્તિકાય પ્રદેશમાં