________________
deafeng :
(928) प्रत्युत्तर - द्रव्यभुतछे ते तो असाधारण कारण छे, माटे द्रव्य परमबोधक थाय. पण करादि चेष्टा छे ते तो मतिश्रुत उभयनुं कारण छे. माटे ते साधारण कारणछे, करादि चेष्टा तो मति ज्ञाननुं असाधारण कारण नथी, श्रुतज्ञान हेतुपणाथी. करवक्त्र संयोगादि चेष्टा देखे छते केवल अवग्रहादि मतिवन उत्पन्न थतुं नथी. किंतु आ खावाने इच्छेछे इत्यादि श्रुतानुसारि विकल्पात्मक श्रुतज्ञान पण उत्पन्न थाय छे. माटे असाधारण कारणना अभावथी करादि चेष्टाछे ते परमार्थतः मतिज्ञाननुं कारण नथी, माटे मतिज्ञानमां अन्तर्भूत थती नथी. अने ते प्रमाणे थए छते मतिज्ञान, परमबोधक गणातुं नथी. अने द्रव्यश्रुत छेते भावतनुं असाधारण कारण छे माटे पर प्रबोधक छे.
करादि चेष्टा जो के मतिज्ञाननुं कारणछे तोपण यथोक्त विशिष्ट परमबोधछे तेमां ते संभवती नथी. माटे विशिष्टपर प्रबोधकपणाना अभावथी करादि चेष्टाओपर प्रबोधक नथी. अत एव करादि चेष्टा द्वारा मतिज्ञान परमबोधक थतुं नथी (वि. पत्र. ५९ )
४३४ औत्पातिकी आदि बुद्धि चतुष्टयमां अवग्रह, इहा, अपाय अने धारणा, विद्यमानछे. तो पण परोपदेशादिनी अपेक्षा विना ते छे माटे ते चारनो श्रुतनिश्रितमां अन्तःपात यतो नथी. (वि. पत्र. ६० )