________________
છે स्थिरता वाङ्मनःकार्येषामङ्गाङ्गितां गता। योगिनः समशीलास्ते ग्रामेऽरण्ये दिवा निशि॥
અર્થ જે યોગી પુરુષનાં મન, વચન અને કાયામાં સ્થિરતા વ્યાપી ગઈ હોય છે, તેમજ વિચાર વાણુ ને વતનમાં એકરૂપતા પ્રવતે છે, તેઓ ગામમાં કે જંગલમાં, દિવસે અથવા રાત્રિએ, સર્વ સમયે ને સર્વત્ર સમતાભાવ રૂપ સ્વભાવમાં રમતા હોય છે.
વિવેચન અંતરની પવિત્રતા મન, વચન અને કાયાના શુભ વ્યાપાર ઉપર નિર્ભર છે. જ્યાં સુધી એ ત્રિવેણીને સ્થિરતામાં સંગમ અથવા સમાવેશ થતો નથી, અથવા કિયા કરતી વખતે ચંચળતા છેડી એ ત્રણેય જ્યાં સુધી સંપથી કામ કરતા નથી, ત્યાં સુધી આત્માને સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થતી નથી. પવિત્રતાની સાધનામાં જે એકની પણ ઊણપ હોય તે સિદ્ધિ પરિપૂર્ણ થતી નથી. - વ્યવહારમાં સમૃદ્ધિના પાન રૂપ ગણાતા હીરાજડિત મહાલયમાં, સુંદરીઓની સાંનિધ્યતામાં કે ઉચ્ચ સત્તાના સિંહાસને બિરાજવા છતાંય અંતર શાંતતા અનુભવતું નથી, કે શાંતિ પ્રાપ્ત કરતું નથી. એ અદ્દભુત લેટિનું સમતારસનું પાન પ્રશાન્તાવસ્થામાં ઝીલતા એવા ગી પુરુષની છાયામાં મળે છે. તેઓના મન-વચન-કાયાની સ્થિરતા અગાધ મહાસાગર જેવી ગંભીર છે, એ જ એનું મુખ્ય કારણ છે.
યેગી પુરુષના જીવનની મધુરતાનું મૂળ મન-વચન ને કાયાની એકતા અથવા સદુપયોગિતા ઉપર હોય છે. “મન વ મનુષ્કાળાં ૨i વિંધ મોક્ષયોઃ” એમ જાણનાર અને “મન સાધ્યું તેણે સઘળું સાધ્યું? એમ અંતરથી માનનાર યોગી પુરુષે મનને તપ-જપ ને જ્ઞાન–ધ્યાન દ્વારા એવું કેળવી લે છે કે, ગમે તેવા સમ કે વિષમ વાતાવરણમાં એ મન જરા જેટલુંય અસ્થિર કે પ્રક્ષુબ્ધ બનતું નથી.
આ રીતે તેઓનું વચન પણ પ્રિય, પથ્ય, તથ્ય અને અર્થવાળું જ હોય છે. એટલે શક્ય હોય ત્યાં સુધી તે મૌનીન્દ્ર માગને જ તેઓ
