________________
॥ ૮ ॥
चारित्रं स्थिरतारूपमतः सिद्धेष्वपीष्यते । यतन्तां यतयोऽवश्यमस्या एव प्रसिद्धये ॥
અથ
હું ચેાગી ! પરિપૂર્ણ સિદ્ધિને માટે સ્થિરતાને પ્રાસ કરવા અવશ્ય યત્ન કરો. કારણ કે સિદ્ધઅવસ્થામાં સિદ્ધના વાનુ` સ્થિરતાયુક્ત (વાળુ) ચારિત્ર મનાય છે, અર્થાત્ સ્થિરતા એ જ ચારિત્ર છે.
વિવેચન
સ્થિરતાનું જ બીજું નામ ચારિત્ર છે. ચારિત્ર દ્વારા જેમ આત્મા મોક્ષ સુધી જઈ શકે છે, તેમ ( ચારિત્રમાં) જે ભાવશુદ્ધિ રૂપ સ્થિરતા ન હાય, તે કવચિત્ દુર્ધ્યાનને પ્રતાપે કેાઈ જીવ નરકગતિ પણ પામે, તે તેમાં નવાઈ નહીં.
જેમ માઢક માટે ઘી અને સાકર અનિવાય છે, તેમ મેાક્ષપ્રાપ્તિ માટે સ્થિરતા અને ચારિત્ર (સુસંયમ) આવશ્યક છે. એક વખત દ્રવ્યચારિત્ર લીધા પછી જે આત્મામાં સ્થિરતા કેળવાય, તો એ સહેજે ભાવચારિત્રનું દ્યોતક અને છે; અને જયારે આત્મા ભાવચારિત્રમાં સ્થિર થાય છે, ત્યારે અલ્પકાળમાં સ્વસ્થાન રૂપ મુક્તિમાં પહોંચે છે. માક્ષમાં સ્થિરવાસ એટલે જ સ્વાનંદાનુભવ અથવા સિદ્ધ અવસ્થા.
સિદ્ધગતિમાં નથી જન્મ, જરા, મૃત્યુ કે આધિ વ્યાધિ ને ઉપાધિ. અર્થાત્ આત્માને ત્યાં શાશ્વતા વાસ છે. સ્વ સ્વરૂપમાં ત્યાં લયલીન થવાનું છે, સ્વ સ્વભાવ રૂપ અનંત જ્ઞાન--દર્શન-ચારિત્રમાં રમણતા મેળવવાની છે, અર્થાત્ પરમોચ્ચ કક્ષાની જ્યાં સ્થિરતા છે. ત્યાં આત્મા અવ્યાબાધ, અક્ષય ને અનંત સુખ તથા અવણનીય આનંદ અનુભવે છે.
સંસારના ત્યાગ મહાયાગીઓ માટે સિદ્ધિગતિની પ્રાપ્તિમાં પરિણમે છે. એમાં પ્રાણરૂપ કારણ સૌંયમમાંની આ સ્થિરતા જ છે. જ્યાં સુધી આત્મામાં (સ્થિરતાના) સ્થિરવાસ નથી, ત્યાંસુધી એ પાતાને
૧૮
