________________
8 |
अन्तर्गतं महाशल्यमस्थैर्यं यदि नोद्धृतम् । क्रियौषधस्य को दोषस्तदा गुणमय रहतः
અથ જ્યાં સુધી અંતરમાં ઊંડે ઊંડે, પરવસ્તુના આકર્ષણનું અસ્થિરતા રૂપી મહાશલ્ય રહેલું છે, ત્યાં સુધી ગમે તેવું ધમકિયા રૂપ મહા આષધ ગુણકારી (આત્મન્નિતિકારક) ન બને તેમાં એ (ધમક્યિા રૂપ) અષધનો શો દેષ? માટે જ અસ્થિરતા રૂપી મહાશલ્ય સવ પ્રથમ દૂર કરવું જોઈએ.
વિવેચન સામાન્યતઃ અનંત કાળથી સંસારમાં રખડી રહેલ આત્મા સાંસારિક, પગલિક, ભૌતિક, વૈષયિક એવા ક્ષણિક સુખમાં જ લુબ્ધ બનેલ રહે છે. સાચે જ એ એક પ્રકારનું મેહનીયમનું મેમેરિઝમ જ છે.
કાળક્રમે સંત પુરુષની શીતળ છાંય મળતાં, સંસારથી સંતપ્ત બનેલ આત્મા, સારી ધર્મબુદ્ધિ મેળવી, પરમ ત્યાગી વીતરાગી દેવની ઓળખ કરી, સુંદર ધમરાધના આત્મિક (શક્તિ) સગુણના આવિષ્કાર માટે શરૂ કરે છે. છતાંય જરાક નિમિત્ત મળતાં યા સંતસમાગમ જતાં મન પરવસ્તુઓમાં-સંસારના ક્ષણિક સુખ તરફ આવેગથી ઘસડાઈ જાય છે. (શા માટે ?)
કેઈ પણ કિયા કરે પછી ભલે તે આધ્યાત્મિક હોય અથવા સાંસારિક વ્યવહારની હેય, પણ જે તે વખતે માનવીનું મન કયાંક રખડતું હોય, આંખે ક્યાંક ફરતી હોય, અને હાથ કયાંક કામ કરતા હોય, તે એ રીતે એ કદી સફળતા મેળવી શકતું નથી–આગળ વધી શકતું નથી. ઘાંચીના બળદની જેમ ત્યાં ને ત્યાં જ ફર્યા કરે છે.
