Siddhahem Sabdanushasana sah swopagnya San Laghuvrutti

Author(s): Hemchandracharya, Jambuvijay
Publisher: Hemchandracharya Jain Gyanmandir Patan

Page 651

६०२
अनुबन्धफलम्
૧ નીતિૌ મિધાતુ લ૦] માં ધાતુ તો છ જ લેવાનો છે, છતાં ઉચ્ચાર સાંભળવો ગમે તે માટે પણ એવો ધાતુ ધાતુપાઠમાં આપ્યો છે. હૈમધાતુપારાયણમાં કહ્યું છે કે “૬૦ ઉ નીતિ, મર: શ્રુત્તિસુવાર્ય | પર્વ રોપેશ્વરજો !” (૨) ના અનુબંધ ગતિ: જાજા આ સૂત્રને અનુસાર માહિત્ ધાતુઓને જી તથા જીવતુ પ્રત્યયની આદિમાં રૂદ્ લગાડવો નહિ એમ જણાવવા માટે છે. જેમકે હું કૌટિ હૈિમધતુ ર૧] આ ધાતુ રિતુ હોવાથી તેના પછી જ અને
વતુ પ્રત્યય આવે ત્યારે રૂ નો નિષેધ હોવાથી હૂ તથા ફૂવાનું પ્રયોગ સિદ્ધ થાય છે. (૩) ફુ અનુબંધ ‘રૂ-ડિ: રિ ૩ રૂારા આ સૂત્રથી ફરિત્ તથા ડિત ધાતુ આત્મોપદી છે' એમ જણાવે છે. જેમકે ફિૌજે ફ્રિમધાતુ ધ૮અહીં ફુ અનુબંધ હોવાથી તે એવું આત્મોપદી રૂપ થાય છે. (૪) હું અનુબંધ -તિ: રાફાલ આ સૂત્રથી ફુરિત્ તથા ધાતુઓને કર્તા ફળવાળો હોય ત્યારે આત્મપદ અને અન્યત્ર પરસ્મપદ લાગે છે આ રીતે રિંતુ તથા ત્િ ધાતુ ઉભયપદી છે તેમ જણાવે છે. જેમકે મની લેવાયામ્ મિધાતુ ૮૨૯] અહીં હું અનુબંધ હોવાથી મતિ તથા મનને એમ ઉભયપદના પ્રત્યયો લાગે છે. ૧. (૫) ૩ અનુબંધ લલિતઃ રામોડર્નો: Iકાકા૨૮ આ સૂત્રથી હિત ધાતુના સ્વર પછી નુ આગમ આવે છે એ જણાવવા માટે છે. જેમકે તેનું જૂનીવને મિતુલ ૧૨] આ ધાતુમાં ૩ અનુબંધ હોવાથી આગમ આવવાથી તનૂ+ બને છે, તેથી તતિ ઇત્યાદિ રૂપ થાય છે. (૬) ક અનુબંધ વત્તા પ્રત્યયની આદિમાં તો વા કાઝાખરા આ સૂત્રથી ત્િ ધાતુ પછી વિકલ્પ દ્ લાગે છે” એમ જણાવે છે. તેથી વઝૂ તિ દેિમાતુ ૩૦૬ આ ધાતુ તિ હોવાથી રૂ લાગે ત્યારે ઋy૬ ... કારારકા આ સૂત્રથી સેવા વિકલ્પ નિ થતો હોવાથી વત્વ અને વન્નિત્વ એવાં બે રૂપ થાય
છે.
(૭) અનુબંધ “ જેની પછી છે એવો જ પ્રત્યય સામે આવે ત્યારે પીન્યા ખારાવા સૂત્રથી થતો.ઉપાજ્ય સ્વરનો હ્રસ્વ હિન્દુધાતુમાં થતો નથી' એ જણાવવા માટે છે. જેમકે મોણ રોકસ્ટમર્યો. નિપાતુ હ૧] આ ધાતુ ઋહિત્ હોવાથી મા મન મોવિયત્ એવું રૂપ થાય છે. એ જ રીતે રાહુ મિયાતું વદ્દી માં પણ મરાહનું રૂપ થાય છે. (૮) – (દીધ) અનુબંધ ધાતુઓથી િિછ રાખવા સૂત્રથી અઘતનીમાં