Siddhahem Sabdanushasana sah swopagnya San Laghuvrutti

Author(s): Hemchandracharya, Jambuvijay
Publisher: Hemchandracharya Jain Gyanmandir Patan

Page 666

अनिट्कारिकाः
बन्धने मे पातु न पो. qणी १८०४ युणि (यु) जुगुप्सायाम् मा धातु तो यु।हि ગણનો હોવાથી અનેકસ્વરત્વને લઈને સ્વત: સે છે જ. रु = १०८५ रुक् (रु) शब्दे । महिं रु में सामान्य निर्देश डोवाथी अधीनतना रु धातु- ग्रडा थjोगे तो पा क्षु वगैरे घातुन। सध्यारथी 'रुक् शब्दे' मेधातु सेवो, परंतु ५९९ रुंङ् (रु) रेषणे च' धातु न सेवो. क्षु = १०८४ टुक्षुक् (क्षु) शब्दे । १०८२ क्ष्णुक् (क्ष्णु) तेजने । णु = १०८१ णुक् (नु) स्तुतौ। स्नु = १०८३ स्नुक् (स्नु) प्रस्नवने। वृगो = १२९४ वृन्ट् (वृ) वरणे । १९४७ वृग्ण् (वृ) आवरणे मे पातुनो युजादि પાઠમાં જ સમાવેશ કરેલો છે. वृङ: = १५६७ वृश् (वृ) सम्भक्तौ । अदृदन्त = भू वगैरे तमाम घीई ऊकारान्त धातुमो तथा तृ पोरे तमाम ही ऋकारान्त धातुमो. युजादि = युना राम दा (स्वरात ६) धातुमओ.पा - १९४३ लीण् (ली) द्रवीकरणे । १९४४ मीण (मी) मतौ । १९४५ प्रीगण (प्री) तर्पणे । १९४६ धूग्ण (धू) कम्पने (भा पातु ऊकारान्त डोवाथी पा सेट छ.) । १९४७ वृगण् (वृ) आवरणे । १९४८ जूण् () वयोहानौ ( मा पातु ऋकारान्त खोपाथी या सेट छ.)।
આ ઉપર બતાવેલા તમામ સ્વરાંત ધાતુઓ તે જાણવા, અને તે સિવાયના એક સ્વરવાળા અને અનુસ્વરાનુબંધવાળા સ્વરાંત સર્વ ધાતુઓ નિદ્ સમજવા ।।१।।.
નીચેની કારિકાઓ દ્વારા વ્યંજનાન્ત નિ ધાતુઓને બતાવે છે. द्विविधोऽपि शकिश्चैवं वचिर्विचि-रिची पचि: ।।२।। सिञ्चतिर्मुचिरतोऽपि पृच्छतिभ्रंस्जि-मस्जि-भुजयो युजिर्यजि: । ष्वजि-रजि-रुजयो णिजि-विज़-जि-भजि-भजय: सृजि-त्यजी ॥३॥ स्कन्दि विद्य-विदल-विन्तयो नुदि: स्विद्यति: शदि-सदी भिदि-च्छिदी । तुद्यदी पदि-हदी खिदि-क्षुदी राधि-साधि-शुधयो युधी-व्यधी ॥४॥ बन्धि-बुध्य-रुधय: क्रुधि-क्षुधी सिध्यतिस्तदनु हन्ति-मन्यती। आपिना तपि-शपि-क्षिपि-च्छुपो लुम्पति: सृपि-लिपी वपि-स्वपी ॥५॥ यभि-रभि-लभि-यमि-रमि-नमि-गमय: क्रुशि-लिशि-रुशि रिशि-दिशति-दशयः । स्पृशि-मृशति-विशति-दृशि-शिष्ल-शुषय