Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 215

श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका ।
'मृजोऽस्य वृद्धिः' (४।३।४२) वृ० मार्च् । 'व्यञ्जनाद् देः सश्च द:' ( ४ | ३ |७८) दिलोपः । यज-सृज - मृज-राज-भ्राज-भ्रस्जव्रश्च परिव्राजः शः षः ' (२।१।८७) ज० ष० । 'धुटस्तृतीयः' (२।१।७६) ष०ड० । 'विरामे वा ' (१।३।५१) ड० → ट० । 'अड् धातोरादिर्ह्यस्तन्यां चाऽमाझ' ( ४१४१२९) अडागमः ।
२०६
[अजर्घाः] 'गृधूच् अभिकाङ्क्षायाम्' (११८७) गृधु । भृशं पुनः पुनर्वा गृध्यति । 'व्यञ्जनादेरेकस्वरा०' ( ३।४।९ ) यङ्ङ्ग्र० । ‘बहुलं लुप्' ( ३।४।१४ ) यलोपः । 'सन्-यङश्च' (४|११३) द्विर्वचनं । 'व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्' (४।१।४४) धलोपः । 'ऋतोऽत्' (४।१।३८) गृ०ग० । 'ग- होर्ज:' ( ४।१।४०) ग० ज० । 'रि-रौ च लुपि' (४।१।५६) रोऽन्तः । हयस्तनी सिव् । ‘लघोरुपान्त्यस्य’ (४।३।४) गु० अर् । 'से: स्--धां च रुर्वा' (४।३।७९) सिलोपः ध० रु० । 'रो रे लुग् दीर्घश्चादिदुतः ' (१।३।४१ ) रलोपः - पूर्वस्य दीर्घत्वं । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अडागमः । [अपास्पाः ] 'स्पर्धि संघर्षे' ( ७४२ ) स्पर्धा । भृशं पुनः पुनर्वा स्पर्धते । 'व्यञ्जनादेरेकस्वरा० ' ( ३।४।९) य० । 'बहुलं लुप्' (३|४|१४) यङ्लोपः । ' सन् - यङश्च' (४|११३) स्पर्धी द्विर्वचनं । 'अघोषे शिट:' ( ४|१|४५) सलोपः । ‘व्यञ्जनस्याऽनादेर्लुक्’ (४।१।४४) अनादिव्यञ्जनलोपः । 'आ-गुणावन्यादेः' (४।१।४८) आ । 'रि-रौ च लुपि' (४/१/५६ ) रोऽन्तः (?) । ह्यस्तनी सिव् । 'से: स्-द्धां च रुर्वा' ( ४ | ३ |७९) सिलोपः ध० रु० । 'रो रे लुग् दीर्घश्चादिदुतः ' (१।३।४१) रलोपः पूर्वस्य दीर्घत्वं । 'अड् धातोरादि०' (४।४।२९) अडागमः ॥ छ ॥ नाम्नो नोऽनहः ||२ ।१ ।९१ ।। [नाम्नः] नामन् षष्ठी डस् । ' अनोऽस्य' (२।१।१०८) अलोपः । [नोऽनहः ] न् षष्ठी डस् । न अहः = अनहः, तस्य ।
[वृत्रहा] ‘हनंक् हिंसा-गत्योः ' (११००) हन्, वृत्रपूर्व० । वृत्रं हतवान् । 'ब्रह्म-भ्रूण- वृत्रात् क्विप्' (५।१।१६१) क्विप्प्र० । ‘अप्रयोगीत्' (१।१।३७) क्विप्लोपः ।
[दण्डी] दण्डो विद्यते यस्याऽसौ दण्डी । 'अतोऽनेकस्वरात्' (७।२।६) इन्प्र० । 'अवर्णवर्णस्य' (७।४।६८) अलोपः । [वाग्मी] वाच् । प्रशस्ता वाक् अस्याऽस्ति । 'ग्मिन्' (७।२।२५) ग्मिन्प्र० । 'च-जः क - गम्' (२।१।८६) च० → क० । 'धुटस्तृतीयः' (२११/७६) क० ग० ।
त्रिषु प्रथमा सि । 'इन्- हन्- पूषाऽर्यम्णः शिस्योः ' (१।४।८७) दीर्घः । दीर्घड्याब्०' (१।४।४५) सिलोपः । अनेन नलोपः ।
[राजकाम्यति ] राजानमिच्छति । 'द्वितीयायाः काम्यः' ( ३।४।२२) काम्यप्र० ।
[ राजकल्पः ] ईषदपरिसमाप्तो राजा = राजकल्पः । 'अतमबादेरीषदसमाप्ते कल्पप्-देश्यप्-देशीयर्' (७।३।११ ) कल्प० ।
कल्पप्प्र०
[ अहोरूपम् ] अहन् । प्रशस्तमहः = अहोरूपम् | 'त्यादेश्च प्रशस्ते रूपप्' (७|३|१०) रूपप्प० । 'अह्नः ' (२1१1७४ ) न० → रु० । 'घोषवति' ( १ । ३ । २१) उ० । 'अवर्णस्येवर्णादिनैदोदरल्' (१।२।६) ओ० ।
[ दीर्घाहा निदाघः ] दीर्घाण्यहानि यस्याऽसौ । 'नि दीर्घः' (१।४।८५) दीर्घः ।
[हे. अहः ! ] 'रो लुप्यरि' (२।१।७५) रत्वम् !
[ हे दीर्घाहः ! ] 'अहः ' (२।१।७४ ) रत्वम् ।
[अहन्नहितम् ] 'हनंक् हिंसा - गत्योः ' (११००) हन् । ह्यस्तनी दिव् । 'व्यञ्जनाद् दे: सश्च द: ' ( ४ | ३ |७८) दिलोपः ।