Siddha Hemchandra Shabdanushasane Agyat kartuka Dhundika Part 01

Author(s): Vimalkirtivijay
Publisher: Kalikal Sarvagya Shri Hemchandracharya Navam Janmashatabdi Smruti Sanskar Shikshannidhi Ahmedabad

Page 223

२१४
श्रीसिद्धहेमचन्द्रशब्दानुशासने अज्ञातकर्तृका ढुंढिका ।
(१।४।५६) ई. । . [पैचुषम् पेचुषः इदं = पैचुषम् । तस्येदम्' (६।३.१६०) अण्प्र० → अ । 'वृद्धिः स्वरेष्वादेणिति तद्धिते' (७।४।१) वृद्धि: पै० ।
[विदुष्मान] विद्वान् विद्यते यस्याऽसौ विदुष्मान् । 'तदस्याऽस्त्यस्मिन्निति मतुः' (७।२।१) मतुप्र० । अनेन वस् -→ उष् । प्रथमा सि । 'ऋदुदितः' (११४७०) नोऽन्तः । ‘अभ्वादेरत्वसः सौ' (१।४।९०) दीर्घः । 'दीर्घड्याव०' (१।४।४५) सिलोपः । ‘पदस्य' (२।१९८९) तलोपः । 'न स्तं मत्वर्थे' (११११२३) इति पदत्वनिषेधात् षस्य डत्वं न स्यात् ।
[पेचुष्मान पेचिवान् विद्यते यस्याऽसौ पेचुष्मान् । 'तदस्या०' (७।२१) मतुप्र० । अनेन वस् → उष् । प्रथमा सि । 'ऋदुदितः' (१।४७०) नोऽन्तः । 'अभ्वादेरत्वसः सौ' (१।४।९०) दीर्घः । दीर्घड्याव' (१।४।४५) सिलोपः । ‘पदस्य' (२१८९) तलोपः । 'न स्तं मत्वर्थे' (१1१।२३) इति पदत्वनिषेधात् षस्य डत्वं न स्यात् ।
[विद्वद्भिः] विविदुः = विद्वांसस्तैः । 'संस्-ध्वंस-क्वस्सनडुहो दः' (२।१९६८) स० → द० । [पेचिवद्रिः] पेंचुः = पेचिवांसस्तैः । 'संस्-ध्वंस्-क्वस्सनडुहो दः' (२।१।६८) स० → द० ।
[विद्वस्यति] विद्वांसमिच्छति । 'अमाव्ययात् क्यन् च' (३।४।२३) क्यनप्र० → य. । वर्त० तिव । 'कर्त्तर्यनभ्यः शव' (३।४।७१) शव । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१1११३) अलोपः ।
[विद्वस्यते विद्वानिवाऽऽचरति । 'क्यङ्' (३।४।२६) क्यप्र० → य । वर्त्त० ते । 'कर्त्तर्यनद्भ्यः शव्' (३।४।७१) शव् । 'लुगस्यादेत्यपदे' (२।१।११३) अलोपः ।
[विद्वांसौ] वित्तः इति विद्वांसौ । 'न्स्महतोः' (१।४।८६) दीर्घः । [विद्वांसः] विदन्तीति विद्वांसः । 'न्स्महतोः' (१।४।८६) दीर्घः ।
[विद्वांसि कुलानि] विदन्तीति येषु कुलेषु तानि । 'वा वेत्तेः क्वसुः' (५।२१२२) क्वसुप्र० । प्रथमा जस् । नपुंसकस्य शिः' (११४५५) शि० → इ० । 'धुटां प्राक्' (१।४।६६) नोऽन्तः । 'न्स्महतोः' (११४१८६) दीर्घः ।। छ ।।
श्वन-युवन्-मघोनो ङी-स्याद्यधुट्स्वरे व उ: ।।२।१।१०६।। [श्वन्युवन्मघोनः] श्वा च युवा च मघवा च = श्वन्युवन्मघोन्, तस्य = श्वन्युवन्मघोनः, षष्ठी डस्, अनेन वस्य उ० ।
[डीस्याद्यघुट्स्वरे] न घुट् = अघुट्, 'नजत्' (३।२।१२५) न० → अ० । अघुट् चासौ स्वरश्च अघुट्स्वरः । सि(:) आदिर्यस्याऽसौ स्यादिः । ङीश्च स्यादिश्च अघुटस्वरश्च = डीस्याद्यघुट्स्वरम् ।
[प्रियशुनी स्त्री] श्वन । प्रियः श्वा यस्याः सा । 'स्त्रियां नृतोऽस्वस्रादेर्डीः' (२०४१) ङीप्र० । प्रथमा सि । [प्रियशुनी कुले] प्रियः श्वा ययोस्ते । [शुनः] श्वन् । द्वितीया शस् । [अतियूनी स्त्री] युवानमतिक्रान्ता या सा । 'स्त्रियां नृतोऽस्वस्रादेर्डीः' (२१४१) डीप्र० । [अतियूनी कुले] युवानमतिक्रान्ते ये कुले ते । .[प्रिययूनी कुले] प्रियो युवा ययोस्ते । [अतिमघोनी स्त्री] मघवानमतिक्रान्ता या सा । 'स्त्रियां नृतोऽस्वस्रादे०' (२।४।१) डीप्र० । [प्रियमघोनी कुले] प्रियो मघवा ययोस्ते । प्रथमा औ । 'औरीः' (१।४।५६) ई । अनेन व० → उ० ।
Jain Education Intemational