________________
માટે ભાવના ભાત્યા કરવી એ શિવસુખના અભિલાષીઓ માટે અંશ માત્ર પણ પસંદ કરવા એગ્ય નથી. અસ્તુ દેવવંદનના મુખ્યત્વે બે પ્રકાર પાડવામાં આવ્યા છે. (૧)
દ્રવ્યવદન અને (૨) ભાવવંદન. જે વંદનમાં દેવવંદન. માત્ર મસ્તક-ચરણ-હસ્ત-ચલન થાય તેને દ્રવ્ય
વંદન કહેવામાં આવે છે, અને વિશુદ્ધ માનસિક ધ્યાન ધારણા તથા નમસ્કારને ભાવવંદન કહેવાય છે. ભાવવંદન હોય, ત્યાં દ્રવ્યવંદન ન હોય એમ કહેવાનો ઉદ્દેશ નથી, તેમજ દ્રવ્યવંદન હોય
ત્યાં ભાવવંદન ન હોય એમ પણ કહી શકાય નહીં, વસ્તુત: પરસ્પરમાં ઉપકારક ભાવ સ્વાભાવિક રીતે જ રહેલો હોય છે તે પણ સ્પષ્ટતાને ખાતર અને તે વિષે સરલતાથી વિવેચન થઈ શકે એટલા માટે એ ભેદ મુમુક્ષુઓ લક્ષમાં રાખી પ્રવૃત્તિ કરે છે. વંદનને ઉદ્દેશ એટલેજ છે કે જે પ્રભુએ આંતરિક રિપુઓને પરાજિત કરી અનંતજ્ઞાન અનંતદર્શન અને અનંત ચારિત્રનું અવ્યાબાધ સામ્રાજ્ય હસ્તગત કર્યું છે, તે પ્રભુના ગુણેનું બહુમાન કરી, ભકિતપૂર્વક યશોગાન કરી આપણે પણ તે સામ્રાજ્યના ભાગીદાર બનવાને ગ્ય થઈ શકીએ. અત એવ આટલી વાત તો બહુજ અવશ્યની છે કે વીતરાગભગવાનની પૂજા કરતી વખતે કિંવા વીતરાગ દેવને વંદન કરતી વેળા તેમનું યથાર્થ શુદ્ધ સ્વરૂપ આપણુ અંત:કરણને વિષે સંક્રાંત થવું જોઈએ. પ્રભુના ચરિત્રે વાંચવાથી, પ્રભુના નિત્ય નામ સ્મરણથી તથા પ્રભુનું પવિત્ર મને ધ્યાન કરવાથી તેમજ ગુરૂગમ અને શાસ્ત્રોપદેશથી પણ દેવસ્વરૂપ હૃદયમાં પ્રતિબિંબિત થાય છે. જે કે અમે એ વિષય આ ભૂમિકામાંજ સંક્ષિપ્ત પ્રકારે સ્થાનાંતરે
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
