________________
૩૦]. શ્રી નિગોદ છત્રીશી–ભાષાન્તર.
જાથાર્થ –જે અખંડ ગેળામાં ( અથવા જે આકાશ પ્રદેશમાં) બાદરનિગદના જીવો, સૂક્ષ્મ બાદરનિગાદમાંથી નિકળી પરભવમાં જતાં વિગ્રહગતિવાળા છે અને જુગતિવાળા અધિક એવા બીજા ઘણું ગેળા હોય તે ( તે ગેળાઓમાં ) તે નિશ્ચયથી ઉત્કૃષ્ટપદ કહેવાય.
રીવાઈ–બાદર અને વળી તે નિગાદ તે બાદરનિગાદ (અર્થાત બાદર એવી જે નિગદ તે બાદરનિગોદ) કંદમૂળ વિગેરે, અને તે સૂકમ તથા બાદરનિગદના વિગ્રહગતિવાળા છે આદિ શબ્દથી અવિગ્રહ (જુ) ગતિવાળા જીવો પણ જે ઉત્કૃટપદમાં પૂર્વોક્ત સ્વરૂપે કહેલા ઉત્કૃષ્ટપદવાળા સૂક્ષ્મ નિગદના ગેળાઓ કરતાં અધિક હોય એવા અન્ય એટલે સૂક્ષ્મનિગોદોળાથી ( ગાળાઓમાંના ) બીજા ઘણુ ગેળા હોય તે નિશ્ચયિક ઉત્કૃષ્ટપદ કહેવાય ( એ ગાથાથે કહ્યું, ) અહિં તાત્પર્ય એ છે કે-જે કઈ સ્થાને ( જે જે સ્થાને) સૂક્ષ્મ નિગાદના સમૂહવડે બનેલા સંપૂર્ણ ગેળા હોય, અને તે તે સ્થાને જે બાદર નિગદે પણ રહેતી હોય, વળી તે સ્થાને સૂક્ષ્મનિગોદજી અને બાદર નિગાદજી સ્વજાતિમાં અથવા પરજાતિમાં સૂક્ષ્મ અથવા બાદર નિગાદની અંદર ઉત્પન્ન થતા હોય વલી બીજા પણ પૃથ્વી કોયાદિ જે મરણ પામી પરભવમાં ઉત્પન્ન થવા માટે વિગ્રહગતિએ કે જુગતિએ ચાલ્યા જતા, અને ત્યાં રહેલા સૂક્ષ્મષ્ટ્રથ્વીકાયાદિ છે પણ ત્યાં અવગાહેલા હોય ત્યારે તે સ્થાને (રહેલા અખંડ ગેળાઓમાં) નિશ્ચયનયને સંમત એવું (એટલે નૈશ્ચયિક-વાસ્તવિક ) ઉત્કૃષ્ટપદ હોય છે. બાદરનિદે નિરાધાર રહી શકતા નથી તેથી તે બાદરનિગદ પૃથ્વી આદિ સ્વસ્થાને
૧-૨ એ સર્વ વક્તવ્યતા સામાન્ય ઉત્કૃષ્ટપદમાં (વ્યવહારિક ઉત્કૃષ્ટપદમાં) જે રીતે છવપ્રદેશોને વધારે થાય તે રીતે કહેલી છે. જેમકે સામાન્ય ઉત્કૃષ્ટપદમાં બીજા ઉત્કૃષ્ટપદ જેટલા જીવપ્રદેશો તે છે જ, તેમાં બાદર નિગોદની અવગાહના ગણવાથી બીજા અનંત જીવપ્રદેશને વધારે થાય છે. તેમાં પુન: સુમબાદરનિગદોની મરણસમુદઘાત સંબંધી આવી પડેલા અનંત જીવપ્રદેશો ગણ્યા, અને એ પ્રમાણે જે જે રીતે જીવોને અથવા જીવપ્રદેશોને વધારો થઈ શકે તેવી તે રીતે દર્શાવી.
