Shadbhashachandrika

Author(s): Kamlashankar Pranshankar
Publisher: Rajkiya Granthamaladhikar Mumbai

Page 594

APPENDIX: APABHRANS'A.
175
The first two Sutras mean that and I when combined are sounded short and Anusvåra at the end of a Pada is also sounded short. Hemachandra gives
पदान्ते उ-हुं-हिं-हंकाराणाम् ॥ ४११ ॥उं, हं, हिं, and r at the end of a Padar are sounded short. His instances are:
अनु जु तुच्छउं तहे धणहे । अन्यद् यत् तुच्छं तस्या नायिकायाः । बलि किजउं सुअणस्सु । वलिं करोमि सुजनस्य । दइउ घडाविइ वणि तरुहुँ । देवो घटयति वने तरूणाम् ।
तरुहुँवि वक्कल ॥ तरुभ्योपि वल्कलम् । खग्ग-विसाहिउ जहिं लहहुं । खगविसाधितं यस्मिन् लभामहे ।
तणहं तइजी भङ्गि नवि ॥ तृणानां तृतीया भङ्गिर्नापि । लिङ्गमतन्त्रम्-Hemachandra has the same Sutra 445. His instances are:गय-कुम्भई दारन्तु । गजकुम्भान् दारयन्तम् ।
अब्भा लग्गा डुङ्गरिहिं पहिउ रडन्तउ जाइ। जो एहा गिरि-गिलण-मणु सो किं धणहे धणाइ ॥ अत्र अन्भा इति नपुंसकस्य पुंस्त्वम्अभ्राणि लग्नानि पर्वतेषु पथिको रटन् याति ।
य ईङ् गिरिगलनमनाः स किमिच्छति धनानि । (उत्तरार्धे रटनकारणमाह । यो मेघो गिरिगलनमनाः स ईकू किं नायिकाया धनानीच्छति तां न रक्षतीति भावः।)॥
पाइ विलग्गी अन्नडी सिरु ल्हसिउं खन्धस्सु । तोवि कटारइ हत्थडउ बलि किजउं कन्तस्सु ॥ अत्र अन्नडीति नपुंसकस्य स्त्रीत्वम् । पादे विलग्नमन्त्रं शिरो ल्हसितं स्कन्धं (स्कन्धस्य)।
ततोपि क्षुरिकायां हस्तो बलिं क्रिये ( करोमि ) कान्तस्य । (ल्हसितं पतितम् ।)
सिरि चडिआ खन्ति प्फलई पुणु डालई मोडन्ति । तोवि महदुम सउणाहं अवराहिउ न करन्ति ॥
अत्र डालई इत्यत्र स्त्रीलिङ्गस्य नपुंसकत्वम् । शिरसि चटिताः खादन्ति फलानि पुनः शाखा मोटयन्ति । ततोपि महाद्रुमाः शकुनानामपराधं न कुर्वन्ति ॥