Shadbhashachandrika

Author(s): Kamlashankar Pranshankar
Publisher: Rajkiya Granthamaladhikar Mumbai

Page 596

APPENDIX: APABHRA VS'A
177
Trivikrama gives the following list in his Vșitti: देश्याः is explained as देशविशेषव्यवहारादुपलभ्यमानाः
झाडं-लतादिगमनम् । गोप्पी । सप्पत्तिआ । बाला । गोंडी । गांडी। गोंजी। गंजरी । एकग्गं । होअस्सं । भद्दसरी । चंदनं । आढोरो। मोरत्तओ। मोरो। पणाअओ। श्वपचः । दुलरअं। भूषा कपर्दानां कपर्दैः कृतमाभरणमित्यर्थः । सोमालं । सोल्लं ॥ मांसं । छटो । मर्म। छोट्टणो । पृतकं । गोड्डे । वासोग्रन्थिरुपरिकुचयोः। भावई। गृहिणी । परिहलो। जलनिर्गमः । पडं ग्रामसीमास्थानम् । गोजा। कलशी । पडिपल्लिलो । विहितपूजः । गंधपिसाओ । ग्रान्थिकः । ओहि। अधोमुखम् । असरा । कदल्ली। करइल्ली। शुष्कमहीजः । वपझओ। भारः । उप्परिअलं । अशक्यम् । वैडूणा । पिच्छल । सिणावेलूरा। मत्तंतंखरं । लज्जा । रोण्णाअं। मानम्। खंदजी । स्थूलेन्धनवह्निः। दुखाअन्तो। खेदेन शिथिलः । उत्तानफलं । एरण्डम् । कूरं । भक्तम् । णड्डरिआ । भाद्रपदसितदशम्यां कश्चिदुत्सवः । सोड्डी । ताणफल्ली-दासी। चिछिणरमणं ओलुक्की । हड्डिणं-चक्षुस्थगनक्रीडा । सिट्टा सिहिडो-सुप्तनासिकानादः । पझामरो । वृद्धः । संचुल्लो-पिशुनः । पाडिवाअडा । पिडरई। चौर्येण वधूः । चौर्यस्वीकृता भार्येत्यर्थः । पोअग्गो-निर्भयः । खोडो-धार्मिकः। मामामामी-मातुलभार्या । आअलणं-रतिगृहम् । बहून्यत्र देशीयपदान्युज्झितानि । डिंखा-आतङ्के त्रासे च । धनिअं-अंगुलौ दारुणि कूणि. ताक्षे च । चप्पंडी। चिप्पती-उत्सव विशेष व्रते च । उंचाडइओ-हुंकृतिगर्जितयोः । पवनं असहने समर्थे च। साहुली-वस्त्रशाखासखीसदृशबाहुषु । लुबी-लतास्तबकयोः । धूहइद्धिआ-द्वेष्यायामस्पृश्यायाः । सरी प्रशस्ताकृतौ दीर्घ च । गोरोग्रीवायामह्नि सितायां च । भसतो-बह्निदीप्तयोः । गोली-वेद्यामाज्ञायां च । कण्णोविआ चञ्चाववतंसे च । अल्लिद्धी-अंगदे जलार्द्रायां च । ओमारो नदीमध्यद्वीपे कमठे च । उख्खो भीतौ सद्भावे चेत्यादि । अध आडम्बरो पटहः । ओदुरोमूषिकः । वामलूरो-वल्मीकम् । किरो-वराहस्तरङ्गः प्रवाहो वा । तलं-कासारः । महाबिलं-गगनम् । पाढा-शोभा। खेडं-ग्रामस्थानम् । महानडो-रुद्रः । पुडइणीतलिमा । जअणं-भअसंहननम् । पाडलं-कमलम् । कमलो-भिक्षापात्रम् ।
कलं-गंधुत्तमा-सुरा इत्यादयः शब्दाः तद्भवतत्समवर्तमानाः प्रयोगपदवीमासादयन्ति । सिद्धा इति पदं मङ्गलार्थम् ।
Hemachandra gives the following Sûtra for substitutes:
शीघ्रादीनां बहिल्लादयः ॥ ८ । ४ । ४२२ ॥ His instances are:
23