________________
ત્રીજો વજપ્રહાર: મળેલો માળો વીંખાયો તેમને કુટુંબમાળે સો બંધાય – ન બંધાય ત્યાં તે વડીલબંધુ જેસિંગભાઈ અચાનક બીમાર પડયા. નાગરભાઈ અને મેંઘીબેને તેમની સેવાચાકરી, દવાદારૂ કરવામાં પાછી પાની ન કરી, પરંતુ રોગ અસાધ્ય બની ગયું હતું. ભાવનગરથી સા સાયલા પાછા આવ્યા. નિયતિની પૂર્વકર્મની રચના વિચિત્ર અને અકળ હતી. નહિ ધારેલે એ આ વજાઘાત થયો અને જેસિંગભાઈનું જીવન સમય પહેલાં જ, અકાળે, માત્ર ૨૬ જ વર્ષની વયે. સંકેલાયું....રોસો કુટુંબમેળે થડા સમયમાં જ વીંખાઈ ગયે! આટલી નાની ઉંમરમાં પોતાના ઉપર આવેલા એક પછી એક અસહ્ય દુખોની પરંપરાઓ અને મેંઘીભાભી પર આવેલા વૈધવ્ય નાગરદાસને સંસારસ્વરૂપ-ચિંતનના ઊંડાણે ધકેલી દીધા અને તેમાંથી તેમને પ્રશ્ન પર પ્રશ્ન ઊઠવા લાગ્યા
“શા માટે આ દુ?... શા માટે આ સંગ ને વિગ? શા માટે આ જન્મ, જીવન ને મૃત્યુ? એને ઉપાય શે ? એ માટેનું શરણું કર્યું? જીવાત્મા સંસારમાં ક્યાંથી આવે છે અને કયાં જાય છે? પોતે કેણુ અને શું આ બધું?” જ
આ ચિંતન દ્વારા અંતરના ઊંડાણે ડૂબકી લગાવીને બહાર આવતાં નાગરદાસે જે તેમને વીંખાયેલે કુટુંબમાળો! એ સાક્ષી પૂરતે હતો માનવના ભગ્ન થયેલા ભવભવાંતરની અને આંગળી ચીંધતે હતે સંસારની ક્ષણભંગુરતા ભણી!!..આ અનુભવ થતાં જ તેમના જાગી ઊઠેલા અંતરાત્માએ, તેમના જાગી ચૂકેલા જીવનઝરણાઓ, મહાસંકલ્પ કરી લીધે–એક ધસમસતો પ્રવાહ બનીને પ્રચંડ વેગથી વહેતાં વહેતાં, આ ક્ષણિક સુખના નિબિડવનની પેલે પાર રહેલા શાશ્વત સુખના સાગરને– આનંદસાગરને – શોધવાને અને તેમાં જઈને ભળવાનો ! ! ! ' આમ અંદરથી તેમને સંકલ્પ દઢ થયો, પરંતુ બહારથી કર્તવ્યને છોડીને તત્કાળ નાસી જવાને બદલે ગ્ય અવસરની રાહ
