________________
૧૮૪
સમ્મતિતર્ક પ્રકરણ ભાગ-૧ | પ્રથમ કાંડ | ગાથા-૪૭
ગાથા :
अण्णोण्णाणुगयाणं 'इमं व तं व' त्ति विभयणमजुत्तं ।
जह दुद्धपाणियाणं जावंत विसेसपज्जाया ।।१/४७।। છાયા :
अन्योऽन्यानुगतयोः 'इदं वा तद् वा' इति विभजनमयुक्तम् ।
यथा दुग्धपानीययोः यावन्तो विशेषपर्यायाः ।।१/४७।। અન્વયાર્થ:
ગvvvvIyયા=અન્યોન્ય અનુગત એવા આત્મા અને કર્મનું, “મંત્ર તંa' f=='આ અને તે એ પ્રમાણે=આ કર્મ છે અને તે આત્મા છે' એ પ્રમાણે, વિમાનુજંગવિભાજન અયુક્ત છે. ન જે પ્રમાણે, કુંદ્ધપયા દૂધ અને પાણીનું વિભાજન અયુક્ત છે).
ક્યાં સુધી જીવ અને કર્મનું અવિભાજન છે ? એથી કહે છે – જાવંત વિક્ષેપન્નાલા=જ્યાં સુધી વિશેષ પર્યાયો છે (ત્યાં સુધી વિભાજન અયુક્ત છે.) I૧/૪ ગાથાર્થ :
અન્યોન્ય અનુગત એવા આત્મા અને કર્મનું ‘આ અને તે’ એ પ્રમાણે આ કર્મ છે અને તે આત્મા છે' એ પ્રમાણે, વિભાજન અયુક્ત છે. જે પ્રમાણે દૂધ અને પાણીનું વિભાજન અયુક્ત છે). ક્યાં સુધી જીવ અને કર્મનું અવિભાજન છે? એથી કહે છે –
જ્યાં સુધી વિશેષ પર્યાયો છે ત્યાં સુધી વિભાજન અયુક્ત છે. ll૧/૪૭ll ટીકા :__ अन्योन्यानुगतयोः परस्परानुप्रविष्टयोः, आत्मकर्मणोः 'इदं वा तद् वा' इति 'इदं कर्म अयमात्मा' इति यद् विभजनं-पृथक्करणं, तद् अयुक्तम् अघटमानकम्, प्रमाणाभावेन कर्तुमशक्यत्वात्, यथा दुग्धपानीययोः परस्परप्रदेशानुप्रविष्टयोः, किंपरिमाणोऽयमविभागो जीवकर्मप्रदेशयोः? इत्याह - यावन्तो विशेषपर्यायास्तावान्, अतः परमवस्तुत्वप्रसक्तेः अन्त्यविशेषपर्यन्तत्वात् सर्वविशेषाणाम् ‘ત્ત્વ' તિ વિશેષ , થાનુ૫૫ ૨/૪છા ટીકાર્ય :
જોવાનુ તો .... અનુપપઃ | અન્યોન્ય અનુગતનું પરસ્પર અનુપ્રવિષ્ટ એવા આત્માનું અને કર્મનું, ‘આ અને તે'=‘આ કર્મ છે, આ આત્મા છે', એ પ્રકારનું જે વિભજન=પૃથક્કરણ. તે અયુક્ત
Jain Educationa International
For Personal and Private Use Only
www.jainelibrary.org
