________________
શ્રી સદ્ગુરુ, સત્પુરુષ, સંત-જ્ઞાની પુરુષોનું માહાત્મ્ય
શકે જો પોતાનું ઉપાદાન સત્પુરુષ સન્મુખ કરે. જો જીવ તૈયાર ન હોય તો વીતરાગ પણ કાંઈ કરી શકે નહીં, તેઓ તો ઉપદેશના દેનાર દાતા છે, પણ તેનો અમલ તો આપણે જ કરવો રહ્યો.
८
(૧૩) અનંતકાળમાં કાં તો સત્પાત્રતા થઈ નથી અને કાં તો સત્પુરુષ (જેમાં સદ્ગુરુત્વ, સત્સંગ અને સત્કથા એ રહ્યાં છે) મળ્યાં નથી; નહીં તો નિશ્ચય છે કે મોક્ષ હથેળીમાં છે... આ કથન ત્રિકાળ સિદ્ધ છે. (પ.-૫૫, પાનું-૧૮૩)
અહીં ૧૨માં જણાવ્યા પ્રમાણેનો જ ભાવ દર્શાવ્યો છે. જો પાત્રતા થઈ હોત તો જીવ હજી સુધી સંસારમાં રખડી રહ્યો ન હોત. ત્રણેય તત્ત્વની પ્રાપ્તિ થઈ હોય અને જીવ દરિદ્રી રહી જાય તો તેમાં જીવનો જ વાંક છે. આવી સ્થિતિ જીવ પૂર્વે અનેકવાર મેળવી પણ ચૂક્યો છે, પણ તેણે પોતાની પાત્રતા જ કેળવી નથી અને બહિર્મુખપણે જ વર્તતો રહ્યો છે. જો પાત્રતા હોય અને ત્રણે તત્ત્વની પ્રાપ્તિ હોય તો મોક્ષ તો નિશ્ચયથી હાજર જ છે. આ કથન તો ત્રિકાળપણે સિદ્ધ છે. (૧૪) શાસ્ત્રમાં માર્ગ કહ્યો છે, મર્મ કહ્યો નથી. મર્મ તો સત્પુરુષના અંતરાત્મામાં રહ્યો છે. (૫.-૫૮(પા.-૧૮૪)
આગમોમાં મોક્ષનો માર્ગ બતાવેલો છે, પણ તેને કેમ કરી પ્રાપ્ત કરવો તેનો મર્મ તેમાં કહેવામાં આવ્યો નથી. મર્મ (રહસ્ય) તો સત્પુરુષના અંતઃકરણમાં અંતરાત્માની સ્થિતિમાં રહેલો છે. માટે જો આપણે માર્ગમાં આગળ વધવું હોય તો પ્રત્યક્ષ સત્પુરુષની પ્રાપ્તિની જરૂર પડવાની છે. તે વિના માર્ગની પ્રાપ્તિ નહીં થાય અને મોક્ષમાર્ગમાં પ્રગતિ પણ નહીં થાય. પ્રત્યક્ષ જ્ઞાનીપુરુષની આજ્ઞાની પ્રાપ્તિ અને તે પ્રત્યે અવિચળ શ્રદ્ધાની સાથે માર્ગમાં આગળ વધવાનો પુરુષાર્થ કરવો જ પડશે. ગુરુ તો માર્ગ આંગળી ચીંધીને બતાવશે, ચાલવું તો આપણે જ પડશે. આ યોગની પ્રાપ્તિ આ ભવમાં આપણને થઈ છે તો તેનો યથાયોગ્ય ઉપયોગ કરી લેવો એ જ એક કલ્યાણ માટેનો રસ્તો છે. માટે યોગ નિષ્ફળ ન જાય તેવી જાગૃતિ સાથે આગળ વધતા રહો, રહીએ.
