________________
૧ ર
શ્રી સદ્ગુરુ, સપુરુષ, સંત-જ્ઞાની પુરુષોનું માહા-મ્ય સમીપમાં સદૈવ કાળ રહેવું કાં સત્સગની પ્રાપ્તિમાં રહેવું, આત્મદર્શિતા ત્યારે પ્રાપ્ત થશે. (૫.૯૨/પા.૨૦૬)
મોક્ષનો માર્ગ જ્ઞાનીઓએ અક્ષરોમાં સ્પષ્ટપણે દર્શાવ્યો નથી, પણ ગૌણતાએ રાખ્યો છે. તે ગૌણતાનું કારણ આ વાક્યમાં દર્શાવ્યું જણાય છે. પોતાનું મૂળસ્વરૂપ શું છે તે જાણવાનો નિશ્ચય કરવો. તે નિશ્ચય કર્યા પછી તેનું જાણપણું થાય તે માટે નિર્ગથ એવા જ્ઞાનગુરુને મેળવવા પ્રયત્ન કરવો. જો તેઓ મળી જાય તો તેઓના આશ્રમમાં રહી, તેઓ જે આજ્ઞા આપે તે પ્રમાણે આરાધના કરવી અને શક્ય હોય ત્યાં સુધી તેઓના સાનિધ્યમાં રહેવાનો પુરુષાર્થ કરવો અથવા તેમનો સત્સંગ થયા કરે તેવો પુરુષાર્થ કરતા રહેવું. આત્માનો સ્વાભાવિક ગુણ દેખવાજાણવાનો હોવાથી તે શેય પદાર્થને શેયાકારે દેખે, જાણે, પણ જે આત્માને આત્મદર્શિતા પ્રગટ થઈ છે, તે પરપદાર્થને દેખવા, જાણવા છતાં તેમાં મમત્વબુદ્ધિ, તાદાભ્યપણું, ઈષ્ટ-અનિષ્ટ બુદ્ધિ કરતો નથી. આત્મદર્શિતા એટલે રત્નત્રયની પ્રાપ્તિ જેને થઈ છે, તે સહજપણે સંસારભાવોથી પર રહીને જાગૃતપણે દ્રષ્ટાભાવને રાખીને ઉદયાનુસાર વર્તન કરતા રહે છે જેથી આત્મા બંધનમાં ન આવે. (૨૦) (૧) સપુરુષના ચરણનો ઈચ્છક મહાવીરના બોધનો પાત્ર છે. (પ.-૧૦૫/પા.૨૧૦)
જે સપુરુષના ચરણને ઈચ્છે છે તે તેમની આશ્રયભક્તિને સ્વીકારે છે; તન, મન, ધન પ્રત્યેનો આસક્તિભાવ ઘટાડે છે અને તેમની આજ્ઞા પ્રમાણે ચાલવાની તૈયારી રાખે છે, તે મહાવીરના બોધને પાત્ર બની જાય છે અને સમ્યગદશા પ્રાપ્ત કરી લે છે. (૨૧) સંત વિના અંતની વાતમાં અંત પમાતો નથી. લોકસંજ્ઞાથી લોકોગ્રે જવાતું નથી. લોકત્યાગ વિના વૈરાગ્ય યથાયોગ્ય પામવો દુર્લભ છે. (પ.-૧૨૮/પા.-૨૨૨)
સંત એટલે સપુરુષ એટલે આત્મજ્ઞાની મહાત્માનો ભેટો થતો નથી
