________________
શ્રી સદ્ગુરુ, સત્પુરુષ, સંત-જ્ઞાની પુરુષોનું માહાત્મ્ય
૭૬
મન દઢ થઈ શકે, કારણ (કે) આત્મા ઘણો સૂક્ષ્મ છે.’’
મનની જુદી જુદી સ્થિતિ દર્શાવવામાં આવી છે. તેમાં એક ‘તનુમાનસા’ સ્થિતિ છે એટલે કે મનને સૂક્ષ્મ કરવાનો પુરુષાર્થ કરવામાં આવ્યો હોવાથી સૂક્ષ્મ થતાં તે ઉપયોગ અંતર્મુખપણે વળે છે અને આત્મા સાથે એકરૂપ થતો જાય છે અને સૂક્ષ્મ એવા આત્માના સાક્ષાત્કાર કરવા તરફ જીવાત્મા આગળ વધી જાય છે.
(૭) “દર્શનમોહ વ્યતિત થઈ ઉપન્યો બોધ જે' – એટલે દર્શન મોહ ગયા પછી જ બોધ થવાથી ચારિત્ર મોહના યોદ્ધાઓને જીતી શકાય.''
જ્ઞાનીપુરુષના આશ્રયમાં રહી તેમની આજ્ઞા પ્રમાણે તથા ઉપદેશ પ્રમાણે ગ્રંથિનો ભેદ કરવામાં આવે ત્યારે દર્શનમોહ તથા અનંતાનુબંધી કષાયની ચોકડીનો ક્ષય થતા બોધનું પરિણમન સમ્યગ્દર્શનરૂપે થાય છે. સમ્યગ્દર્શન પ્રગટતાં જ સમ્યજ્ઞાન અને સમ્યક્ચારિત્ર અંશે પ્રગટી જાય છે. હવે સાધક આના આધારે ચારિત્રમોહરૂપ રાગ-દ્વેષ કે કષાયોને ક્ષય કરવા માટે પ્રવર્તે છે અને ક્રમે ક્રમે ચારિત્ર મોહનીયના કષાય અને નોકષાયની પ્રકૃતિને ખપાવવા માટે પુરુષાર્થ ચાલુ કરે છે એટલે કે વીતરાગભાવને જ દૃઢ કરતા જવાથી ચારિત્ર મોહનીયની પ્રકૃતિ ક્રમે ક્રમે ક્ષય થવા માડે છે એટલે કે ચારિત્ર મોહના સૈનિકોને મારી, હઠાવીને શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપ-પરમાત્મસ્વરૂપ જેવું છે, તેવું પ્રગટાવે છે. (૮) “જો આ દુર્લભ માનવ ભવનો આત્માના લક્ષે ઉપયોગ નહીં કરીએ તો એક દિવસ અચાનક આ જીવ આ દેહ છોડીને એકલો ચાલ્યો જશે. અને બાંધેલા કર્મો સાથે લેતો જશે. બાકી બધું પડ્યું રહેશે. ત્યારે પશ્ચાત્તાપનો પાર નહિ રહે.”
આ વચનમાં શ્રી સદ્ગુરુદેવ આપણને ચેતવણી આપે છે કે, આ દુર્લભ એવો માનવ ભવ મળ્યો છે તેને સંસાર ભાવોના ભોગવટામાં જ પસાર કરી દેવામાં આવશે અને તેનો ઉપયોગ જે મનુષ્ય જીવનનું કર્તવ્ય છે, તેના માટે નહીં કરવામાં આવે તો, એટલે કે આત્માને शुद्ध
