________________
શ્રી રંગ અવધૂત
મામલતદારનો પટાવાળો ઊંચકીને સાથે ચાલતો હતો. પાંડુરંગે કહ્યું: ‘‘તારાથી સરસ્વતી માતાનો આટલો ભાર ઉપાડાતો નથી તો પછી સરસ્વીની ઉપાસના કરનાર વિદ્યાર્થીએ જાતે મહેનતતપ કરવાની તત્પરતા દાખવવી જોઈએ તો જ ભગવાનની કૃપા ઊતરે છે.'
૧૨
સિંહની માતા
એક દિવસ એવો પ્રસંગ બન્યો કે પડોશમાંથી કોઈ બાઈ રીંગણાં આપી ગઈ. એ રીંગણાં કંઈ ભેટમાં આપ્યાં ન હતાં. એ ભાઈ શાક લાવી હશે અને ઘરવપરાશ કરતાં વધારે હશે એટલે આપી ગઈ. પાંડુરંગનાં માજીએ વહેલામોડા પૈસા આપવાના જ હતા. આમ તો વિઠ્ઠલપંતના અવસાન પછી પૈસા ન હોય તો શાક લાવવામાં આવતું જ નહીં, પણ પેલી બાઈ અવારનવાર શાક આપી જતી. અને આ વ્યવહાર બાળ પાંડુરંગની ગેરહાજરીમાં જ થતો. જેમ પુત્ર માતાને ઓછું ન આવે તેની કાળજી રાખતો તેમ, માતા પણ પુત્રને આ વ્યવહારની ગંધ ન આવે તેની કાળજી રાખતાં. પણ બાઈ રીંગણાં આપી ગઈ ત્યારે નસીબજોગે પાંડુરંગ હાજર હતા ! અને પાંડુરંગે બાઈના ગયા પછી માતાને નમ્રતાપૂર્વક છતાં મક્કમપણે કહ્યું: ‘‘માજી, તમો બધું જ કરજો, બધું જ ભૂલી જજો પણ એ કદાપિ ભૂલશો નહીં કે તમો સિંહની માતા છો. મારી બે હાથ જોડીને પ્રાર્થના છે કે શાક વગર ચલાવીશું પણ આમ ઉછીનું કે ઉધાર જરા પણ કરશો નહીં.''
