________________
ખગોળ વિજ્ઞાનની એવી કઈ બાબતો અને ક્ષિતિજોનો અભ્યાસ સુધી આ જગતમાં વ્યક્તિ એક અને અભિવ્યક્તિ અનેક એમ રહેવાનું કર્યો હતો કે જેના કારણે તેઓએ સ્પષ્ટ વિધાન આપ્યું કે, ચંદ્ર, જ. અનેક જુદા જુદા સંપ્રદાયો અને ધર્મોને જોયા પછી જાણીતા સૂર્ય અને નક્ષત્રાદિની પ્રભા પરિમિતક્ષેત્રને પ્રકાશ કરનારી છે. ગુજરાતી ગઝલકાર શ્રી બરકત વિરાણી ‘બેફામ'ની જુદી જુદી બે
તેઓશ્રીની આ વિચારણા ઘણી સૂક્ષ્મ છે. માનવીની જે જન્મક્ષણ ગઝલના શેર જુઓ - હોય છે, તે તે માનવી આ પૃથ્વીના ગમે તે પ્રદેશના, ગમે તે ખૂણામાં “ભલા માનવ વિશેની માન્યતાની વાત શી બેફામ, જન્મ્યો હોય તો પણ વ્યક્તિના મન અને તેના જીવનપ્રવાહ ઉપર અહીં તો ધર્મ બદલાતાં ખુદા બદલાઈ જાય છે.” (૧) આપણી પૃથ્વીથી સંબંધિત આ ગ્રહો, નક્ષત્રો અને તારાઓ શું “બેફામ તો ય કેટલું થાકી જવું પડયું, અસર કરે છે તેની વિચારણા વેદોના સમયથી યજુર્વેદની એક શાખા નહીં તો જીવનનો માર્ગ છે ઘરથી કબર સુધી.”
જ્યોતિષ વિદ્યામાં ઘણી જ તલસ્પર્શી રીતે કરવામાં આવી છે. પ્રાચીન પરમ જ્યોતિના આ શ્લોકમાં પ્રથમ ચરણમાં સૂર્ય, ચંદ્ર વગેરેની કાળના તે ઋષિઓ વ્યક્તિના જન્મક્ષણની ખગોળીય સ્થિતિના પ્રભાને પરિમિત જણાવી છે. જ્યારે આત્માની પરમ જ્યોતિ આધારે તેના જીવનમાં બનનારી તમામ ઘટનાઓ અંગે જે હૂબહૂ લોકાલોકને પ્રકાશિત કરનારી છે. આ એક સનાતન સત્ય છે અને ચિતાર આપી શકતા હતા તે બાબતમાં તેઓનું જ્ઞાન, અનુભવ વાસ્તવિક હકીકત પણ. ખૂબ જ સરળતાથી કહીએ તો જૈન દર્શને અને અંતઃસ્કૂરણા કામ કરતા હતા. હજારો વર્ષ પછી આજે પણ જે ચૌદ ગુણસ્થાનકોની વાત કરી છે તે મુજબ તેમ જ અન્ય દર્શનોમાં આ જ્યોતિષ વિજ્ઞાનના આધુનિક પૂર્વ અને પશ્ચિમના વૈજ્ઞાનિકોએ ભગવાન ગૌતમ બુદ્ધ અને ૨૦-૨૧મી સદીના આત્મજ્ઞાની તેમ જ મધ્યપૂર્વના દેશોના તજજ્ઞોએ પોતપોતાની રીતે ઘણું ઉત્તમ મહાત્માઓ ભગવાન રમણ મહર્ષિ, શ્રી નિસર્ગ દત્ત મહારાજ, યોગદાન આપ્યું છે. મહાત્મા શ્રી યશોવિજયજીએ જે પ્રભાને પરિમિત “આઈ એમ ઘેટ''ના પ્રવક્તા, મહાત્મા સંત શ્રી ભુરીબાઈ કે કહી તે યથાર્થ એ રીતે છે કે, આ બાબત ઘણી ગૂઢ અને રહસ્યમય ગુજરાતના શ્રી સંત ગંગાસતી આ તમામની અનુભૂતિ, તેમની હોવા છતાં ચંદ્ર મનની ગતિવિધિને, સૂર્ય આત્માને, મંગળ ઊર્જાને, વાણી અને જીવનકાર્ય સમસ્ત લોકાલોકને પ્રકાશિત કરે છે જ. બુધ બુદ્ધિને, ગુરુ વિદ્યાને, વ્યક્તિ કેવી અને કેટલી હાંસલ કરશે અને થોડું વિશદતાથી સમજીએ. તેના માર્ગદર્શક છે.
સૂર્ય-ચંદ્ર વગેરેની પ્રભા પરિમિત હોવા છતાં આપણા વિશ્વના - ઉપરોક્ત હકીકતોનું રહસ્ય અને સંચાલન કેવી રીતે થાય છે. દરેક પ્રદેશને તેઓ પ્રકાશિત કરે છે તે વખતે તેઓ રાય અને રંક, તે બાબતમાં જૈન દર્શન કર્મના અખંડ સિદ્ધાંતની વાત કરે છે. ભ્રષ્ટાચારી અને દુરાચારી સામે સજ્જન વગેરેને કોઈપણ પ્રકારના આપણા છ કર્મગ્રંથોના સૂક્ષ્મ અભ્યાસ દ્વારા કર્મની ગહન ગતિની ભેદભાવ વિના પ્રકાશિત કરે જ છે. આ એક હકીકત છે. તેના વિચારણાનો અંદાજ આવી શકે છે. ગ્રહો અને તારાઓ, નક્ષત્રો, અનુસંધાનમાં સંસારમાં પરિભ્રમણ કરનાર વ્યક્તિને જ્યારે વગેરે જીવનના દિશાસૂચક કિલોમીટરના સ્ટોનના માર્ગદર્શક જેવા સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિ થાય કે સ્થિતિપ્રજ્ઞતા પ્રગટે ત્યારે તેનામાં છે. તેઓ સૂચન કરે છે, મનના આધારે ચાલનારા માનવીની સમભાવ પ્રગટે છે. જીવમાત્રમાં રહેલા પરમતત્ત્વના ઉપર જ તેની ગતિવિધિ કેવી હશે. તેઓની પાસે કોઈ પાવર ઓફ એટર્ની નથી કે દૃષ્ટિ ઠરે છે. વ્યક્તિના રૂપરંગ કે ગુણ-અવગુણ તરફ નહીં પરંતુ તેઓ મનુષ્યનું જીવન બદલી શકે.. અને તેથી જ આપણા મૂર્ધન્ય તેના પરિપૂર્ણ શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપને જોતો આત્મજ્ઞાની સ્વપર બંનેને સાહિત્યકાર અને આધુનિક જ્યોતિષવિદ્યાના પિતામહ સમાન શ્રી પ્રકાશિત કરે છે. એક જ સમયે પ્રકાશિત કરે છે. કોઈપણ પ્રકારના યશોધર મહેતાએ સ્પષ્ટ જણાવ્યું છે કે, “આત્મજ્ઞાની યોગીઓ ભેદભાવ વિના પ્રકાશિત કરે છે. પોતાની આ સહજ પ્રકૃતિ હોવાથી માટે ગ્રહો, નક્ષત્રો અને તારાઓ માત્ર આકાશમાં લટકતી વસ્તુઓ પ્રકાશિત કરે છે અને આ રીતે લોકાલોકને પ્રકાશિત એ રીતે કરે છે જેવા છે. જ્યારે સ્ટીફન હોકિંગ જણાવે છે કે, માત્ર આપણું વિશ્વ કે, પોતાની પરિપૂર્ણ જ્ઞાનદશામાં, પોતાના જ્ઞાનરૂપી દર્પણમાં, જ નહીં પરંતુ સમસ્ત બ્રહ્માંડ અને તેના જડ અને ચેતન પદાર્થો પોતાની સર્વજ્ઞતામાં જગતના જડ અને ચેતન દરેક પદાર્થને તેની સ્વયં સંચાલિત છે. જૈન દર્શન પણ હજારો વર્ષથી આ વિધાનની જ જ્ઞાનપ્રજ્ઞા તે પદાર્થોની પર્યાયને (અવસ્થાને) જાણી શકતા હોવા વાત કરે છે. શ્રીમદ ભગવદગીતાના સાંખ્યયોગમાં અને છતાં લોકાલોકને પ્રકાશિત કરનારા ભવ્ય આત્મા નિજ સ્વરૂપમાં સાંખ્યદર્શનમાં આપણને આનો નિર્દેશ મળે છે. ટૂંકમાં આ વિશ્વનો નિર્વિકલ્પ સ્થિતિમાં અપેક્ષા અને ઇચ્છાઓથી રહિત એવો તે માનવી જ્યાં સુધી પોતાના મન દ્વારા નિર્ણયો લે છે ત્યાં સુધી કર્મ- સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપમાં મગ્ન રહે છે. પુનર્જન્મ-કર્મનો ભોગવટો, પોદ્દગલિક પદાર્થો અને સંબંધોનું આકર્ષણ વગેરે રહેવાનાં જ. માનવી મન દ્વારા, પોતાની માન્યતા
(મનુભાઈ પ્રજ્ઞાચક્ષુ છે, ચિંતક છે) દ્વારા, પોતાના સ્થળ મનના વિચારો અને તરંગો દ્વારા જીવે છે ત્યાં
ફોન નં. ૦૭૯-૨૬૬૧૩૩૫૯
ડિસેમ્બર - ૨૦૧૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
(૨૭)
