________________
જે આજે તેમનાં જૈન ધર્મ'ના ઉપર વિદ્વતાભર્યા લેખો વાંચીને જે ડૉક્ટરેટ થયેલાં વિદ્વાન સાધ્વીજી પાસે હું બેઠો હતો એ જ સમજી શકીએ છીએ.
- પૂ. સાધ્વીજી પાસે આજથી ૪૫ વરસ પહેલાં એમની વાગ્દતા બી.કૉમનો અભ્યાસ ૧૯૬૮માં પૂરો કર્યા પછી સૌ પોત- દર્શન કરવા ગયાં, બે સિવાય કોઈની હાજરી ન હતી, એટલે પોતાના ક્ષેત્રમાં વ્યસ્ત થવાં અથવા તો આગળ અભ્યાસ માટે તેમણે વિનમ્રભાવે પૂજ્ય સાધ્વીજીને કહ્યું કે, પૂજ્યશ્રી મારી સગાઈ અલગ પડી ગયા, એ રીતે અમો બન્ને પણ અલગ-અલગ ક્ષેત્રમાં થઈ ગઈ છે અને એમના તરફથી મને જે પત્રો આવે છે તે એટલાં વ્યસ્ત થઈ ગયા તો પણ તેમની પાસેથી યુવાવસ્થામાં સારું લખાણ જ્ઞાનપ્રચુર હોય છે કે વાંચીને હું મનોમન મને ભાગ્યશાળી સમજુ લખવા-વાંચવા માટેનું મળેલ પ્રોત્સાહન, ક્યારેક ક્યારેક એવું છું કે ભવિષ્યમાં આવી સાત્વિક વ્યક્તિ સાથે મારા પાણીગ્રહણ આવડે તેવું લખવા માટે મજબુર કરી દેતું, જ્યારે આપણા સહૃદયી થવાના છે. પૂજ્ય સાધ્વીજીને પણ આશ્ચર્ય થયું અને વાત-વાતમાં લેખકે સી.એ. સુધીનો અભ્યાસ પૂર્ણ કર્યા પછી અંગત જિંદગીમાં પંચમહાવ્રતધારી હોવાના કારણે પૂછી લીધું કે તમોને વાંધો ન હોય વ્યસ્ત હોવાં છતાં વિદ્વતાભર્યા લખાણો અવાર-નવાર પ્રબુદ્ધ જીવન' અને મને વાંચવા જેવું હોય તો વાંચવા આપશો. ‘દશાશ્રીમાળી' કાઠિયાવાડી જૈન” “જૈનપ્રકાશ' જેવા અનેક અંકોમાં અત્યાર સુધીના તેમના ઉપર આવેલ દરેક કાગળ પૂ. પ્રસિદ્ધ થવા લાગ્યા. યુવા વયમાં ‘ઉર નિર્જરા’ અને ‘પિતૃ ગૂંજન મહાસતીજીએ વાંચ્યા પછી બોલી ઉઠ્યા કે સાંસારિક જીવનમાં જેવા પ્રણય કાવ્યોના સંગ્રહથી શરૂ થયેલ સર્જનની આ યાત્રા જોડાવા જઈ રહેલ બન્ને પાત્રો આટલાં ઊંચા વિચારોને વરેલા વણથંભી અવિરત આજ સુધી ચાલતી રહી છે અને ‘સર્વધર્મ હોય તે જ્વલ્લે જ જોવા મળે! દર્શન' દ્વારા “આગમમાં અવગાહન' કરવા સુધી પહોંચી છે. પત્રો એવાં કે જેમાં શરૂમાં સ્વરચિત બે-ચાર કાવ્યપંક્તિ હોય. - સાત્વિક જ્ઞાનની પીપાસા તેમની ખૂબ જ પ્રબળ હતી. એટલે ક્યારેક ૨.વ. દેસાઈની ‘ગ્રામલક્ષ્મીના અશ્વિનના મનોમંથનની જ હાલતા-ચાલતા, ઊઠતા-બેસતા, કે ઊંઘતા-જાગતા આવા જ વાત હોય, તો ગોવર્ધનરામના સરસ્વતીચંદ્ર'ની કુસુમની વાત, તો તત્ત્વભરપૂર જ્ઞાનને પીરસવા માટે, એમની કલમ તલપાપડ રહેતી. ક્યારેક ‘દર્શક’ના “ઝેર તો પીધા'ની રોહિણીનું પાત્ર ઊપસે, કોઈ
મને આશ્ચર્ય તો ત્યારે થયું અને એ સત્ય છે એટલે લખી રહ્યો સ્વજનના અવસાનના સમાચારની વાત હોય તો દાર્શનિક છું. થોડા સમય પહેલાં અનાયાસે પરિચિત એવા જૈન સાધ્વીજીના કર્મવિજ્ઞાનના સંદર્ભે મૃત્યચિંતન પત્રમાં પ્રગટે. વહેવાર સંબંધી દર્શન કરવાનો સૂયોગ પ્રાપ્ત થયો. વાત-વાતમાં શું પ્રવૃત્તિ ચાલે વાતમાં સંયુક્ત કુટુંબની ભાવનાનું પ્રાગટ્ય થતું. સામે પક્ષે તેમની છે. કંઈ લખો છો. ધર્મધ્યાન કરો છો. આવી બધી ચર્ચા પછી જે વાગ્દતા પર જવાબ લખવામાં બિલકુલ ઉણા ઉતરતા નહીં. વીસ સાક્ષરની વાત લખી રહ્યો છું એમનો વાત-વાતમાં ઉલ્લેખ થયો વરસની યુવતી ઉત્તરમાં ‘રામચરિત માનસ'.. વિનય પત્રિકા' અને પૂજ્ય મહાસતીજીએ જે હકીકત જણાવી તે સાંભળીને હું “કામિયાની' “લક્ષ્મણની ઉપેશ્રિત ઉર્મિલા' જેવી કૃતિની વાત કરતી. ખરેખર અચંબિત થઈ ગયો?
ઉપર જણાવેલા તત્વસભર' વિષયોથી ભરેલાં પત્રો વધારેમાં આ વાત આપણા જ્ઞાનપીપાસુ લેખકની સગાઈ અને લગ્ન વધારે આવતા રહે એવી અધીરાઈ તેમની વાગ્દતાને હોય તે વચ્ચેના સમયની છે. કહેવાય છે કે આ સમય પરત મળવાનો સ્વાભાવિક છે, પણ એનાથી વિશેષ ઈચ્છા સમગ્ર “સાધ્વીવૃંદને નથી. આ ગાળા દરમ્યાન બન્ને પાત્રો મનોકલ્પનાને પાંખો આપી આ ચિંતનસભર પત્રો માટે રહેતી, અને પૂ. મહાસતીજી પણ સુજ્ઞ આકાશમાં ઊડતા હોય છે! એક-બીજાના વિચારો, ભવિષ્યની લેખકની વાગ્દતાને પૂછી લેતાં કે બીજો કાગળ આવ્યો કે નહીં! આ યોજના વગેરે વિષે પત્રો દ્વારા પોતાના પાત્રને જાણ કરતાં હોય હકીકત પૂજ્ય મહાસતીજીના સ્વમુખેથી મને સાંભળવા મળી ત્યારે છે. જ્યારે આપણા આ ધીર-ગંભીર લેખક એમની વાગુદતાને મારાં આશ્ચર્ય સાથે મારા મિત્ર લેખક ઉપરનો અહોભાવ કંઈગણો આવાં સાંસારિક સેવેલાં સ્વપ્નાથી ભરપૂર એવી કોઈ વાત લખવાને વધી ગયો. અને હું પણ મનોમન મને ભાગ્યશાળી સમજવા બદલે તલસ્પર્શી “ધર્મની ચર્ચા'-ધર્મ તાત્વિકતા'-'ભગવાન લાગ્યો કે આવી વિદ્વાન વ્યક્તિ સાથે મેં પણ ચાર વર્ષ વીતાવ્યા છે. મહાવીરનો અનેકાંતવાદ' “આગમોની ગહનતા' જીવન ફ્લિોસોફી અત્યારે પણ આ વ્યક્તિ ધાર્મિક સંસ્થાઓ સાથે સંનિષ્ઠ રીતે વિષેના લાંબા લાંબા લખાણ તેમની વાગ્દતાને લખતા, જોગાનુજોગ સંકળાયેલ છે, ૨૩ વરસના એક યુવાનના “પ્રણયપત્રો' જો સંતો બી.એ. માં અભ્યાસ કરતી પાછળથી પીએચ.ડી કરેલ આ યુવતીને વાંચી શકે તો એ ખરેખર ‘નિર્મળ પત્ર સરિતાહોય, મને વિચાર સંયમમાર્ગે જવાના ભાવ હતા પરંતુ કૌટુંબિક કારણોસર અનુમતી આવે છે કે સામૂહિક માધ્યમો - મીડિયાના આ યુગમાં જ્યારે ન મળી. ધાર્મિક વિચારો યુવાનીમાં જ નખશીખ રંગાઈ ચૂક્યા વોટ્સએપ અને ઈ-મેઈલ સંદેશાનું માધ્યમ છે ત્યારે આવા પત્રો' હતા, પાણીગહણ કર્યા પહેલા જ જીવનસાથીના વિચારોને વરી કયાં મળે? ચૂક્યા હતા. આમ બન્નેના જીવનસંગીતમાંથી એક જ સૂર નીકળવાને નિર્માણ થયેલ હશે, તેમને પણ આ પત્રો જીવની જેમ જાળવી
સાગર” મન્નાગુડા ગુરજી, પાંગલ કમ્પાઉન્ડ, રાખવાનો વિચાર થયો.
મેંગલોર - પ૭૫00૩. મો. ૯૪૪૮૩૬૩૫૭૦
(૩૮
પ્રબુદ્ધ જીવન
ડિસેમ્બર- ૨૦૧૮
