Prabuddha Jivan 2015 11

Author(s): Dhanvant Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 8

પ્રબુદ્ધ જીવન
નવેમ્બર, ૨૦૧૫
શ્રી કલ્યાણમંદિર સ્તોત્રનું રહસ્ય
uડૉ. છાયાબેન શાહ
કલ્યાણમંદિર એક સ્તોત્ર છે. સ્તોત્રની વ્યાખ્યા કરતા ‘પંચાશક' ‘હું કંઈ નથી' એમ સ્વીકાર્યું એટલે પ્રભુ કોણ છે એનું જ્ઞાન ગ્રંથમાં આચાર્ય હરિભદ્રસૂરિશ્વરજી લખે છે કે “જે ગંભીર અર્થ અને થયું. આચાર્યને પ્રભુના ગુણો પ્રત્યક્ષ થવા માંડ્યા. આચાર્ય દરેક પદો વડે રચાયેલું હોય તે સ્તોત્ર છે. જે પાઠકના હૃદયમાં ગાથામાં પ્રભુના અભુત ગુણોનું વર્ણન કર્યું છે. આની પાછળ કલ્યાણકારી અધ્યવસાયો જગાવે તે સ્તોત્ર છે. મહાપુરુષો આ પણ એક રહસ્ય પ્રગટ થાય છે. જ્યારે પ્રભુના આ ગુણોનું વર્ણન સ્તોત્રમાં ગુપ્ત રીતે ગૂઢમંત્રો ગોઠવી દેતા હતા તેથી તેનો નિત્યપાઠ સાંભળીએ ત્યારે પ્રભુ પ્રત્યે અહોભાવ પ્રગટ થાય છે. તેથી પ્રભુ કરવાવાળાનું કલ્યાણ થતું, મંગળ થતું, તેના વિઘ્નો આપોઆપ સાથે તન્મય થઈ જવાય છે. પ્રભુની સાચી ભક્તિ કરી શકાય છે. ટળી જતા.
તેથી કલ્યાણ મંદિર સ્તોત્રનો પાઠક પ્રભુની ભક્તિ કરી સાચી કલ્યાણમંદિર ૪૪ ગાથામાં વિસ્તરેલું પ્રભુ પાર્શ્વનાથને સમર્પિત પ્રસન્નતા પ્રાપ્ત કરી શકે છે. સંસ્કૃત સ્તોત્ર છે. એના રચયિતા ઉજ્જૈન નગરીના દેવર્ષિ પિતા આચાર્યનું વિચક્ષણ વ્યક્તિત્વ છે. તેઓ ભક્ત છે, વાદી છે, અને દેવર્ષી માતાના પુત્ર શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકરજી હતા. આચાર્ય તાર્કિક છે. તેથી તેઓ ક્યારેક પ્રભુ સાથે વાદ કરે છે, ક્યારેક આ સ્તોત્રમાં શબ્દોની સમૃદ્ધિ ઠાલવી છે. છંદોની છણાવટ કરી છે પ્રભુને પ્રશ્ન પણ પૂછે છે પછી જવાબ પણ આપે છે. આથી સ્તોત્રના અને અલંકારોની સજાવટ કરી છે. આ ઉપરાંત આચાર્ય દરેક ગાથામાં પાઠ કરનારની શંકાઓનું નિવારણ થાય છે. સમસ્યાઓનું સમાધાન વિવિધ રહસ્યો ગૂંથ્યા છે. જેમ છાશને ખૂબ વલોવીએ પછી થાય છે. માર્ગદર્શન મળે છે અને પ્રતિબોધ પણ થાય છે. ઉદાહરણ માખણનો પિંડ બહાર નીકળે છે તેમ આ સ્તોત્રની ગાથાઓનું તરીકે આચાર્ય પ્રભુને પ્રશ્ન પૂછે છે પ્રભુ, જગતમાં કેટલા બધા વારંવાર પઠન કરવાથી, તેના પર વારંવાર મનન કરવાથી, ચિંતન ઈશ્વર છે, કોને વંદનીય ગણવા? પછી પોતે જ જવાબ આપે છે કે કરવાથી અંદર ગૂંથેલા અનેક રહસ્યો પ્રગટ થાય છે. તેથી પૂ. આચાર્ય જે રાગદ્વેષ રહિત વીતરાગ છે તેને જ વંદનીય ગણાય. જે વીતરાગ મહાપ્રજ્ઞજી તો કલ્યાણમંદિરને ‘રહસ્યમંદિર' કહે છે.
નથી તેને વંદનીય ન ગણાય. આચાર્યના આ તદન બિનસાંપ્રદાયિક પ્રારંભમાં જ આચાર્ય કહે છે, “પ્રભુ આપના ગુણોનું વર્ણન જવાબમાં ગૂઢ રહસ્ય છુપાયેલું છે. એનામાં જગતમાં ધર્મના નામે કરવાનું મારું કોઈ સામર્થ્ય જ નથી. જેમ ઘુવડનું બચ્ચું દિવસે અંધ થતાં યુદ્ધ યાને અશાંતિને નાબૂદ કરવાની શક્તિ રહેલી છે. ‘તારું થઈ જતું હોવાથી સૂર્યનું વર્ણન કરી શકતું નથી તેમ હે પ્રભુ, નહીં, મારું નહીં, બસ જે વીતરાગ હોય તે જ ઈશ્વર, પછી ભલે ને તારા ગુણોનું વર્ણન કરવાની મારી કોઈ પાત્રતા જ નથી. અહીં તે હિંદુ હોય, મુસલમાન હોય કે બુદ્ધ હોય, બસ તે વીતરાગ હોવા પહેલું રહસ્ય પ્રગટ થયું “અહમનો વિલય.' મારી કોઈ પાત્રતા નથી જોઈએ.’ એમ કહેનાર આચાર્ય કોણ છે? પોતે મહાન ભક્ત છે, મહાન આ જવાબમાં બીજું રહસ્ય એ પણ રહેલું છે અને તે છે, આચાર્ય તાર્કિક છે, સિદ્ધાંત મહોદધિ છે, અનેકાંત વિદ્યા શિરોમણી છે, એ પણ સમજાવી દે છે કે આપણે સૌ અનંત શક્તિશાળી આત્મા યુગપ્રધાન છે. વળી તત્ત્વાર્થસૂત્ર
છીએ (હાલ, ભારે કર્મના 'ઉત્તરાધ્યયન ગ્રંથ ઉપલબ્ધ | પર ૧૮૦૦૦ શ્લોક પ્રમાણ ટીકા
આવરણથી યુક્ત છીએ) તો તેમણે લખી છે. ગદ્યહસ્તી બિરૂદ | ઉપરોક્ત ગ્રંથ વિશે મે માસમાં આ સંસ્થાએ યોજેલ ગ્રંથી આપણું મસ્તક ગમે ત્યાં ના ઝૂકે, પામ્યા છે. સંસ્કૃતના પ્રકાંડ વિદ્વાન સ્વાધ્યાયની ત્રિદિવસીય શિબિરમાં આ ગ્રંથ મેળવવા માટે જે| આપણું મસ્તક જે પરાકાષ્ઠાને છે. ૧૮૦૦૦ રાજાઓ ને જિજ્ઞાસુ શ્રોતાઓએ પોતાના નામો લખાવેલ એ સર્વેને આ ગ્રંથ પામેલા હોય ત્યાં જ મૂકે. તેથી પ્રતિબોધ કર્યા છે. યંત્રમાનવો |વિના મૂલ્ય મેળવવા સંસ્થાનો સંપર્ક કરવા વિનંતિ.
વીતરાગ સિવાય કોઈને આરાધ્ય બનાવ્યા છે. આવું વિશિષ્ટ | કોઈ પણ જિજ્ઞાસ આત્મા આ ગ્રંથના ૨૮ સવાલોના ઉત્તર ગણાય જ નહી. તેની આરાધના વ્યક્તિત્વ હોવા છતાં, પ્રભુ પાસે આપવાની પ્રતિજ્ઞાથી અમારી પાસેથી વિના મુલ્ય આ ત્રણ જ આપણન વાતરાગ બન અહમૂશ્નો વિલય કરી નાખે છે, હું ભાગમાં વિસ્તરિત દળદાર ગ્રંથો પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
આગળ જતાં આચાર્ય પ્રભુ કંઈ નથી એમ સ્વીકારે છે. સંપર્ક : 022-23820296 - હેમંત કાપડિયા
સાથે વાદ કરે છે. પ્રભુ ‘ત્વ અહમ્નો વિલય થાય તો જ સત્ય | મોબાઈલ: 9029275322.
તારક' પ્રભુ તમે તારનારા છો; સુધી પહોંચી શકાય છે.
તો બીજી બાજુ એવું કહે છે કે