________________
ગૃહસ્થપણામાં રહેવું પડે છે, એટલે મારે ઘર વગેરેની જરૂર પડે છે, બાકી ચિંતા કરવા લાયક તો જિનમંદિરાદિ જ છે. ઘર બાંધવું એ પાપનું કારણ અને જિનમંદિરાદિ બાંધવાં એ ધર્મનું કારણ. ઘરમાં પાપની પ્રવૃત્તિઓ થવાની અને જિનમંદિરાદિમાં પ્રભુભક્તિની પ્રવૃત્તિઓ થવાની. હું ઘરમાં રહું ને ઉદરનિર્વાહ ભીખ માગીને કરું તો તે અનુચિત છે, મારા ધર્મને લજવનાર છે, માટે મારે પેઢી આદિ ધંધાદારી સ્થાનો સેવવાં પડે, બાકી સેવવા લાયક તો ધર્મસ્થાનો જ છે. માતા-પિતા કર્મે આપ્યાં છે, છતાં એમનો મારા ઉ૫૨ મોટો ઉપકાર છે, એટલે એમની મારે ચાકરી તો કરવી જ જોઈએ, પણ ખરેખર ચાકરી કરવા લાયક તો ગુરુઓ જ છે. કુટુંબીજનો સાથેનો સંબંધ કર્મે જોડેલો છે, છતાં હું એ સંબંધમાં છું, એટલે એ સંબંધને પણ મારે નિભાવવો તો પડે છે. કેમ કે ભગવાને ઉચિતનું ઉલ્લંઘન કરવાની ના પાડી છે અને સંબંધને નિભાવવો પડે છે, માટે એમનાં સુખ-દુઃખની મારે ચિંતા ય કરવી પડે; પણ મારા ખરા સંબંધીઓ, મારા કલ્યાણકારી કુટુંબીજનો તો મારા સાધર્મિક જ છે, કેમ કે એ સંબંધ તો ધર્મે જોડેલો છે. હું એવા સ્થાને છું કે, ધન મેળવ્યા સિવાય, રાખ્યા સિવાય અને ગૃહકાર્યાદિમાં ખર્ચ્યા સિવાય ચાલે તેમ નથી, બાકી મેળવવા લાયક, સાચવવા લાયક, વિનિમય કરવા લાયક તો એક ધર્મ જ છે. ધર્મ તારે અને ધન ડુબાડે.' જૈનના હૈયામાં આવી આવી જ લાગણીઓ હોય. એ કરતો બધું દેખાય; જોનારને કદાચ એમ પણ લાગી જાય કે, આ ઘર, પેઢી, માતા-પિતા કુટુંબીઓ અને ધન પાછળ જ પોતાની બધી શક્તિ અને બધી સામગ્રી ખર્ચી રહ્યો છે, પણ એના અંતઃકરણમાં જિનમંદિરને જે સ્થાન હોય, તે સ્થાન ઘરને હોય નહિ, ઉપાશ્રયાદિ ધર્મસ્થાનોને જે સ્થાન હોય, તે સ્થાન પેઢી આદિને હોય નહિ, ગુર્વાદિને જે સ્થાન હોય, તે સ્થાન માતા-પિતાદિને હોય નહિ અને ધર્મને જે સ્થાન હોય, તે સ્થાન ધનને હોય નહિ. એને જિનમંદિરાદિ તરફ રાગ હોય અને એ રાગમાં એને કલ્યાણ લાગતું હોય, જ્યારે ઘ૨ આદિ તરફ રાગ હોય તો ખરો, પણ ‘એ રાગ મને ડુબાડનારો છે' એમ એને લાગતું હોય ! આ કરણીની વાત નથી, પણ મનોવૃત્તિની વાત છે. જૈનપણું આવે તો મનોવૃત્તિ ફર્યા વિના રહે નહિ આવી. મનોવૃત્તિવાળો મનોવૃત્તિવાળો અવસરે
શાસનને,
ધર્મસ્થાનોને,
/પૂ.આ. રામચન્દ્રસૂરિ સ્મૃતિગ્રંથમાળા - ૮૨
