________________
શાસનની મિલ્કતોનો વહીવટ અને વહીવટદાર
શ્રી જિનમંદિરાદિ એ શ્રી જૈનશાસનની મિલ્કત છેઃ
જેટલાં શ્રી જિનમંદિરો, જેટલાં શ્રી જિનબિંબો, જેટલાં ધર્મસ્થાનો અને જેટલા જ્ઞાનભંડારો વગેરે છે તેમ જ એ બધાંને અંગે જે કાંઈ પણ મિલ્કત વગેરે હોય, એ બધી મિલ્કત કોની ગણાય ? માત્ર અહીંનાં જ શ્રી જિનમંદિરાદિની વાત નથી. શ્રી જિનમંદિર આદિ ધર્મસ્થાનો જ્યાં જ્યાં છે, તે બધાંય ધર્મસ્થાનોની વાસ્તવિક રીતે માલિકી કોની ? એ બધીય મિલ્કત વસ્તુતઃ શ્રી જૈનશાસનની છે. એ ધર્મસ્થાનોનું સર્જન કરનાર ગમે તે હોય, પણ એ ધર્મસ્થાનોનું સર્જન કોના નામે થયું ? ભગવાન શ્રી જિનેશ્વરદેવો થયા ન હોત અથવા તો એ તારકોની આ પ્રકારની આજ્ઞા ન હોત, તો આ બધાં ધર્મસ્થાનોનું સર્જન થવા પામત ખરું? આ બધુંય સર્જન શ્રી જૈન શાસનને અર્પિત થયેલાઓએ કરેલું છે અને શ્રી જૈનશાસનને અનુસરીને કરેલું છે, માટે આ બધી જ મિલ્કત વસ્તુતઃ શ્રી જૈનશાસનની ગણાય. .
ગમે તેણે શ્રી જિનમંદિર બંધાવ્યું હોય, પણ એ શ્રી જિનમંદિરનો એ પોતાનો ફાવે તેવા પ્રકારે ઉપયોગ કરી અને કરાવી શકે કે શ્રી જૈન શાસનને અનુસરીને જ એનો પોતે પણ ઉપયોગ કરી શકે અને બીજાઓની પાસે પણ ઉપયોગ કરાવી શકે ? એને પોતાને પણ એનો ઉપયોગ શ્રી જૈનશાસનને અનુસરીને જ કરવાનો અધિકાર રહે છે, કારણ કે એ એનું મંદિર નથી, પણ શ્રી જિનનું મંદિર છે. આ વાતને તમે સમજી શકો છો ?
બધાંય ધર્મસ્થાનોને માટે આ વાત છે. કોઈ પણ ધર્મસ્થાનનો ઉપયોગ અગર શ્રી જૈનશાસનની કોઈ પણ મિલ્કતનો ઉપયોગ, કોઈને પણ પોતાની સ્વેચ્છાથી કરવાનો અધિકાર નથી. પરંતુ શ્રી જૈન શાસનની મર્યાદા મુજબ જ એનો ઉપયોગ થઈ શકે. શ્રી જૈન શાસનની મર્યાદાને કોઈ લોપતો હોય, તો કોઈ પણ જૈન અને તેમ કરતાં અટકાવી શકે છે. “તારે આ સ્થાનમાં શો અધિકાર છે ?” - એમ એવા વખતે કહી શકાય નહિ. સઘળીય મિલ્કત શ્રી જૈનશાસનની છે;
૫ આ રામચન્દ્રસૂરિસ્મૃતિગ્રંથમાળા - ૮૨
