________________
ŅAYAKUMĀRACARIU
वक्षोऽथ कक्षा नखनासिकास्यं कृकाटिका चेति षडुन्नतानि।
हस्वानि चत्वारि च लिङ्गपृष्ठं ग्रीवा च जङ्घ च हितप्रदानि ॥८६॥ नेत्रान्तपादकरताल्वधरोष्ठजिह्वा रक्ता नखाश्च खलु सप्त सुखावहानि । सूक्ष्माणि पञ्च दशनाङ्गलिपर्वकेशाः साकं त्वचा कररुहा न च दुःखितानाम् ॥ ८७ ॥ हनुलोचनबाहुनासिकाः स्तनयोरन्तरमत्र पञ्चमम् । इति दीर्घमितं तु पञ्चकं न भवत्येव नृणामभूभृताम् ॥ ८८॥
(see also HP, XXIII, 59 ff.) 4. 12. Single hair in each hair-pit is a sign of kingship.
एकैकं कूपके रोम राज्ञां द्वे द्वे सुमेधसाम् ।।
त्र्यादीनि जडनिःस्वानां केशाश्चैवंफलाः स्मृताः॥ HP. 23, 64. 4. 18. MS. E reads सत्तु (सत्व) in place of सोत्तु (श्रोत्र). This is more in accordance with Varāhamihira. The variant had escaped notice at the time of preparing the text.
6.4. सर जाइभे य--स्वर is a diatonic interval or note in music and जाति is the more ancient name of राग i.e. type of melody. (see HP. XXIX, 134 ff'; Bharata's Nātya Sastra; Sang. Rat. etc. For exposition in English, see Music of India by Popley H.A.) आ ला विणि--आलापिनी is one of the kinds of Vina.
तद्भदास्त्वेकतंत्री स्यान्नकलश्च त्रितन्त्रिका। चित्रावीणा विपञ्ची च ततः स्यान्मत्तकोकिला ॥
आलापिनी किन्नरी च पिनाकी संज्ञितापरा । निःशङ्कवीणेत्याद्याश्च शाङ्गिदेवेन कीर्तिताः ॥
Sang. Rat. VI, 9-10. They are said to differ from each other in the number of strings which rises in due order. Ālāpini would, thus, be a Viņā with seven strings. ibid VI, 108110. Acc. to H P. XIX, 137, Vasudeva once played upon a Viņā called sughoşā having seventeen strings.
6. 11 घि त_in the sense of 'thrown ' is derived from क्षिप् but in the sense of ‘taken' it can be better connected with a which Vararuci, VIII, 16 gives as a substitute for ग्रह and which seems to be the original of Marathi घेणे. The substitute for क्षिप according to Hem. IV, 143 is घत्त.
7. 8. अ कुली णु वि etc. compare ' स्त्रीरत्नं दुष्कुलादपि'। 7. 14. जुत्ता जुत्त उ etc. compare आज्ञा गुरूणां ह्यविचारणीया'। 8. 4. पण इणि परि मि ए ण 'Surrounded by his beloveds' qualifying कुमारें. 10-12. मजमि, instead of भज्जमि, would suit better.
--- १९४ -
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
