Mokshshastra

Author(s): Pannalal Bakliwal
Publisher: Mulchand Kisandas Kapadia

Page 8

३
તત્વ છે. આત્માના પ્રદેશમાં શુભ અશુભ કર્મોનુ આવવુ. તેને આસવ કરે છે. આત્માના પ્રદેશમાં કર્માંના પ્રવેશ થવા અથવા સબધ થવા, તેને અન્ય કહે છે. આસ્રવાને રાકવાના કારણુસ્વરૂપને સવર કહે છે. આત્માના જીવના પ્રદેશેાથી કર્યાંનુ એકદેશ ક્ષય થવુ' ( પૃથક્ થવું) તેને નિર્જરા કહે છે અને સમસ્ત કર્યાંનુ સર્વથા પૃક્ (નાશ) થઈ જવુ', તેને મેાક્ષ કહે છે. ૪
नामस्थापनाद्रव्य भावतस्तपसः ||५||
અર્થ-( નામથ્થાવનાદ્રવ્યમાવત: ) નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવશ્રી (તન્ત્યાસ ) તે સમ્રુતવાને તથા સમ્યગ્દર્શનાક્રિકના ન્યાસ એટલે લેાકવ્યવહાર થાય છે. ગુણ, જાતિદ્રવ્ય અને ક્રિયાની અપેક્ષા રહિત પેાતાની ઈચ્છાનુસાર લેાકવ્યવહાર માટે કોઇ પણ પદાર્થનું નામ આપવુ', તેને નામનિક્ષેપ કહે છે. જેમકે કોઈ પુરુષનુ નામ ઈંદ્રરાજ છે, પરન્તુ તેનામાં ઈંદ્રના જેવા ગુણ, જાતિ, દ્રવ્ય કે ક્રિયા કાંઇ પણ નથી; માત્ર માતા પિતાએ વ્યવહારાયે નામ રાખ્યુ છે. વળી લેકે માં ચતુર્ભુજ, ધનપાળ, દેવદત્ત, ઈંદ્રદત્ત, જીનદત્ત, હાથીસ’ઠુ, જોરાવરસિહ, માતીચ', રામચવિગેરે પુનામ રાખે છે, પશુ તે ગુગુ, જાતિ, દ્રવ્ય અને ક્રિયાની અપેક્ષાથી રખાતા નથી, તેને નામનિક્ષેપ કહે તુછે. ધાતુ, કાણ, પાષાણ અને માટીના ચિત્રાદિકમાં તથા સેતરજ, ચેપટ વીગેરેમાં હાથી, ઘેાડા, ખાદશાહ, કુકડી ઈયાદિ તરાકાર યા અતવાર પદાર્થમાં કલ્પના કરી લેવી, તેને સ્થાપનાનિક્ષેપ