________________
૧૯ દાદાને ત્યાં
દાદા જીલેનોર્મન્ડે જગ્યા બાદ જ્યારે મેરિયસનો ધોળો પણી જેવો ચહેરો જોયો, અને દાક્તરે ધોવા માંડેલા ઘા જોયા, ત્યારે તે કપાળે હાથ પછાડીને બોલ્યા, “દીકરા, આ બુઠ્ઠા સેતાન ઉપર આટલો બધો ગુસ્સો? તારે એક જ શબ્દ બોલવાનો હતો કે, દાદા, “હું આવ્યો છું, મને પાછો સ્વીકારો', નો હું તને તેડીને નાચત અને મારી મોટામાં મોટી ખુરસી તને બેસવા આપત. પણ તું જો સહેજ નીચો નમે, તો તારા બાપનો દીકરો શાનો? એટલે આ રીતે લડાઈમાં કપાઈ મરીને તે મારા ઉપર વેર લીધું !”
આટલું બોલીને તેમણે મેરિયસ ઉપર છેવટની નજર નાખવા તેના મોં સામું જોયું. તે જ વખતે મેરિયસે પોતાની આંખ ઉઘાડી. “બેટા, ખરેખર, તું જીવે છે?' એટલું બોલી ડોસા બેભાન થઈ ગબડી પડ્યા.
આ તરફ જાવટ ઘેનમાં ચાલતો હોય, તેમ જીન વાલજિનના ઘર આગળથી ચાલી નીકળ્યો. જીવનમાં પહેલી વાર તેના મનમાં દ્વિધાનો ભાવ ઊભો થયો હતો. એક ભયંકર ગુનેગારે તેને જીવતદાન બક્યું હતું, તે જ ગુનેગાર તેના હાથમાં આવ્યો, ત્યારે તેણે તેના ઉપકારના બદલામાં તેને હાથમાંથી જવા દીધો હતો. પરંતુ પોતાના વ્યક્તિગત જીવનના બદલામાં તે પોતાના જાહેર કર્તવ્યને જતું કરી શકે? પોતાના અંતરાત્માને સંતોષવા સમાજને તે દગો દઈ શકે? અને છતાં પેલા ગુનેગારે પોતાનું જીવન તેના હાથમાં હોવા છતાં, તેને જતું કરવા જેટલી મોટાઈ દાખવી હતી; તો શું પોતે
૧પ૦
