________________
ધર્મયોગ કઈ રીતે અખંડ પણે ઝળહળતો વર્તે છે, ઇત્યાદિ પદાર્થો એક નવીન તત્ત્વદૃષ્ટિ પ્રદાન કરે છે. માત્ર બાહ્યથી જ ઇન્દ્રિયોનું દમન કરી વિષય ત્યાગ કરનારા વૈરાગ્યવિહીન ત્યાગીઓના ત્યાગની અનર્થકારિતા વિગેરેનું સ્પષ્ટ ફરમાન આંતર વૈરાગ્ય સન્મુખ બનવા સાધકને પ્રેરણા આપે છે.
છઠ્ઠો અધિકાર એટલે વૈરાગ્યભેદાધિકાર. દુઃખ ગર્ભિત, મોહ ગર્ભિત અને જ્ઞાનગર્ભિત એમ વૈરાગ્યના ત્રણ ભેદના વિશદ વર્ણન દ્વારા આ અધિકારમાં પૂજ્યપાદ્ ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી એક સચોટ મનોવૈજ્ઞાનિક રૂપે ભાસે છે.
વૈરાગ્ય વિષયાધિકાર નામના સાતમા અધિકારમાં પાતંજલ મતમાં કહેલા અપર અને પર એમ દ્વિવિધ વૈરાગ્યનું જેને દૃષ્ટિથી વર્ણન કરાયું છે.
આઠમાં મમતાત્યાગાધિકાર માં વૈરાગ્યને સ્થિર કરનાર નિર્મમભાવ ઉપર સુંદર પ્રકાશ પાથર્યો છે.
એ પછીના સમતાધિકારના માત્ર ઓગણીશ જ શ્લોકમાં મહોપાધ્યાયજીએ સમત્વ યોગનું અદ્ભુત વર્ણન અને કીર્તન કર્યું છે. આ શ્લોકોનું પરિશીલન કર્યા બાદ સમતાને જ સર્વશ્રેષ્ઠ ગુણ તરીકે અને મોક્ષપ્રાપક કારણ તરીકે જાણ્યા પછી સાધકના ચિત્તમાં સમતાનુ અનોખું આકર્ષણ થાય છે.
