Book Title: Labdhisara
Author(s): Manoharlal Shastri
Publisher: Paramshrut Prabhavak Mandal

View full book text
Previous | Next

Page 179
________________ लब्धिसारः। सम्यक्त्व होता है । तथा चारित्रमोहकी इक्कीस प्रकृतियोंके उपशमसे वा क्षयसे उत्कृष्ट यथाख्यातचारित्र होता है वह निःकषाय आत्मचरणरूप है ॥ ६०९॥ ___ अब यहां कोई प्रश्न करे कि केवलीके असातावेदनीयके उदयसे क्षुधा आदि परीषह होती हैं इसलिये आहारादि क्रियाका संभव है उसका समाधान कहते हैं जंणोकसायविग्घचउक्काण बलेण दुक्खपहुदीणं । असुहपयडिणुदयभवं इंदियखेदं हवे दुक्खं ॥ ६१०॥ यत् नोकषायविघ्नचतुष्काणां बलेन दुःखप्रभृतीनाम् । ____ अशुभप्रकृतीनामुदयभवं इंद्रियखेदं भवेत् दुःखं ॥ ६१० ॥ अर्थ-जो नोकषाय और चार अन्तरायके उदयके बलसे असाता वेदनी आदि अशुभ प्रकृतियोंके उदयसे उत्पन्न हुआ ऐसा इन्द्रियोंके खेद ( आकुलता ) उसका नाम दुःख है । वह केवलीके नहीं है । ६१० ॥ जं णोकसायविग्घचउक्काण बलेण सादपहुदीणं । सुहपयडीणुदयभवं इंदियतोसं हवे सोक्खं ॥ ६११ ॥ यत् नोकषायविघ्नचतुष्काणां बलेन सातप्रभृतीनाम् । शुभप्रकृतीनामुदयभवं इंद्रियतोषं भवेत् सौख्यम् ॥ ६११ ॥ अर्थ—जो नोकषाय और चार अन्तरायके उदयके बलसे साता वेदनीय आदि शुभ प्रकृतियोंके उदयसे उत्पन्न हुआ इन्द्रियोंको संतोष (कुछ निराकुलता) उसका नाम इन्द्रियजनित सुख है । वह भी केवलीके नहीं संभव होता है ॥ ६११॥ उसका कारण बतलाते हैं; णट्ठा य रायदोसा इंदियणाणं च केवलिम्हि जदो। तेण दु सातासादजसुहदुक्खं णत्थि इंदियजं ॥ ६१२ ॥ नष्टौ च रागद्वेषौ इंद्रियज्ञानं च केवलिनि यतः । तेन तु सातासातजसुखदुःखं नास्ति इंद्रियजम् ॥ ६१२ ॥ अर्थ-क्योंकि केवलीमें रागद्वेष नष्ट होगये हैं और इन्द्रियजनितज्ञान भी नष्ट होगया है इसकारण साता व असाता वेदनीयके उदयसे उत्पन्न हुआ इन्द्रियजनित सुख दुःख नहीं है । इस हेतुसे यह वात सिद्ध हुई कि कारणके सद्भावसे परीषह उपचारमात्र हैं तो भी उनका दुःखरूप कार्य नहीं होता ॥ ६१२ ॥ अब दूसरा हेतु कहते हैं; समयहिदिगो बंधो सादस्सुयप्पिगो जदो तस्स । तेण असादस्सुदओ सादसरूपेण परिणमदि ॥ ६१३॥

Loading...

Page Navigation
1 ... 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192