Karmanu Computer Part 2 3

Author(s): Meghdarshanvijay
Publisher: Akhil Bharatiya Sanskrutirakshak Dal

Page 7

(૨) શોતાવરણીય કામ
આપણા આત્માનો સૌથી વિશિષ્ટ ગુણ જો કોઈ હોય તો તે છે અનંત જ્ઞાન. જ્ઞાન એટલે જાણવું. આપણો આત્મા વિશ્વના અનંતાનંત - તમામ – પદાર્થોને જાણવાની શક્તિ ધરાવે છે, જો વર્તમાનકાળમાં આપણો આત્મા પોતાની પાછળ રહેલી ચીજને પણ જાણી શકતો ન હોય તો તેમાં તેને ઉદયમાં આવેલું આ જ્ઞાનવરણીય કર્મ કારણ છે.
જ્યારે આ જ્ઞાનાવરણીય કર્મનો ઉદય હોય છે, ત્યારે તે આત્માની જાણવાની શક્તિને ઢાંકવાનું કાર્ય કરે છે. અનંતજ્ઞાનનો સ્વામી આત્મા અજ્ઞાની બને છે. મૂરખના જામ તરીકે પ્રસિદ્ધિ પામે છે. લોકો તેની મશ્કરી કરે છે. ઠેર ઠેર નિંદા અને ટીકાનું તે પાત્ર બને છે.
આ જ્ઞાનવરણીય કર્મ પાંચ પ્રકારનું છે: (૧) જે મતિજ્ઞાનને ઢાંકે તે મતિજ્ઞાનાવરણીય કર્મ. (૨) જે શ્રુતજ્ઞાનને ઢાંકે તે શ્રુતજ્ઞાનાવરણીય કર્મ. (૩) જે અવધિજ્ઞાનને રોકે તે અવધિજ્ઞાનવરણીય કર્મ (૪) જે મન:પર્યવજ્ઞાનને અટકાવે તે મન:પર્યવજ્ઞાનાવરણીય કર્મ. અને (૫) જે કેવળજ્ઞાનને પ્રગટ થવા ન દે તે કેવળજ્ઞાનાવરણીય કર્મ.
જ્ઞાન પાંચ હોવાથી, તેમને ઢાંકનાર જ્ઞાનાવરણીય કર્મ પણ ઉપર જણાવેલ પાંચ પ્રકારનું છે. જેમ આપણી દુનિયામાં રહેલા કોઈ દેખતા માણસને જો બે આંખે પાટો બાંધી દેવામાં આવે તો તે માણસમાં બધું જ જોવાની શક્તિ હોવા છતાં તે જોઈ શકતો નથી, સામે રહેલાં પદાર્થને પણ જાણી શકતો નથી. તેમ આપણા આત્મામાં બધું જ જાણવાની અચિન્ત શક્તિ (જ્ઞાન) હોવા છતાં ય આ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ રૂપી પાટો બંધાઈ જવાથી આપણો આત્મા બધું જ જાણી શકતો નથી. માટે આ જ્ઞાનાવરણીય કર્મને શાસ્ત્રકારો આંખે બાંધેલા પાટાની ઉપમા આપે છે.
આ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ આપણા આત્માના જે પાંચ જ્ઞાનોને ઢાંકવાનું કાર્ય કરે છે, તે પાંચ જ્ઞાનોનું સ્વરૂપ નીચે પ્રમાણે છે:
(૧) મતિજ્ઞાન : મતિ=બુદ્ધિ, સંજ્ઞા, ચિન્તા. પાંચ ઈન્દ્રિયો અને મન દ્વારા આ જ્ઞાન થાય છે. મેં કાંઈક જોયું, સાંભળ્યું, સૂંઠું, સ્વાદ અનુભવ્યો, સ્પર્શ કર્યો એવું જે જ્ઞાન થાય છે, તે મતિજ્ઞાન છે. આ મતિજ્ઞાનના શ્રુતનિશ્ચિત અને અશ્રુતનિશ્રિત એમ બે પેટા ભેદ છે. શ્રુતજ્ઞાનના
૪ કર્મનું કમ્યુટર ભાગ-૨ સિક