________________
ત્યાદિ અનેક ધર્મે દ્રવ્યમાં રહેલા છે. દા. ત. સોનાની બંગડી ભાંગીને વીટી કરાવી તેમાં અંગડી ભાંગવા છતાં સાનું કાયમ રહ્યું અને ઘાટના ફેરફાર થયે. એટલે વીટીમાં સેાનારૂપ નિત્યત્વ અને ઘાટ રૂપ અનિત્યત્ર રહેલ છે, તેમ દરેક પદાર્થોમાં પરસ્પર વિરોધી એવા ઘણા ધર્મા રહેલા છે.
પ્રશ્ન-વળી કાઇ બીજુ દષ્ટાંત હશે ? ઉત્તર-એક સ્ત્રી છે. કેટલાક માતા, કેટલાક ગિની, કેટલાક પુત્રી આદિ તેને કહે છે. હવે વિચારે કે એક જ સ્ત્રીમાં માતાપણુ, ભગિનીપશુ' અને પુત્રીપણ... એમ પરસ્પર વિધી ધર્મ રહેલા છે. છતાં અપેક્ષાએ બધા ધ સ્વીકારવા પડે છે. વ્યવહારમાં પણ અપેક્ષા સ્વીકા રવી પડે છે, તે તત્ત્વમાં તે અપેક્ષા વિના ચાલે જ કેમ ?
ઘણા
પ્રશ્ન-પુણ્યતત્વ હેય એટલે ત્યજવા ચેાગ્ય કેમ ?
ઉત્તર-પુણ્ય પણ શુભ છે. આ આત્મા અનાદિકાળથી કના યેગે. સંસારચક્રમાં ભમી રહ્યો છે જ્યાં સુધી કર્મના સ ંજોગ દૂર ન થાય ત્યાં સુધી આત્મા પોતાના વાસ્તવિક સુખના ભાક્તા બની શકતા નથી. તે કારણેથી જ આત્મા ચૌદમા ગુણસ્થાનકે શુભ કે અશુભ કથી સર્વથા મુક્ત બને છે. અપેક્ષાએ પુણ્ય પણ ત્યજવું પડે છે.
પ્રશ્ન-પુણ્ય જો તે પણ ત્યજવુ પડે છે તેા પ્રથમથી જ ત્યજવામાં શું વાંધો?
ઉત્તર-પુણ્ય એ જીવને મેાક્ષમાં જવા માટે માર્ગમાં વેળાવારૂપ છે. જ્યારે માણુસને ભયંકર તેમ જ અજાણી અટવીવાળા માર્ગે થય બહારગામ જવાનું હાય ત્યારે
• કલ્યાણ ઃ જીન : ૧૯૫૮ : ૧૨૩ :
વાળાવાની ખાસ જરૂર પડે છે, અને ગામની ભાગાળે ગયા પછી વેળાવે એની મેળે પાછા વળી જાય છે. તેવી જ રીતે પુણ્યરૂપ વાળાવા જીવરૂપમાણુસને ભયંકર સંસારરૂપ અટવીમાં રાગદ્વેષ રૂપ શત્રુઓથી બચાવીને નિવૃિ ાપણે માર્ગ પસાર કરાવીને મુક્તિરૂપી નગરીની ભાગોળે વળાવીને પાછે વળી જાય છે. ગામ પહોંચ્યા પહેલા વાળાવાને છેડી દેવાથી અટવીમાં રખડવું પડે છે, તેમ મુક્તિનગરીની ભાગોળે પહોંચ્યા પહેલા પુણ્ય રૂપ વાળાવાને છેડી દેવાથી સંસારરૂપ અઢવીમાં રખડવું પડે છે. તે ભૂલવા જેવું નથી, પ્રશ્ન-પુણ્યતત્ત્વ આદવા ચેાગ્ય કેવી રીતે ?
ઉત્તર-પુણ્ય એ પ્રકાાનું છે. એક પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય, બીજું પાપાનુખ ધી પુણ્ય. જે શુભ કર્મના ચેગે મળેલ સામગ્રીદ્વારા ધર્મની આરાધના કરતાં નવા પુણ્યના બંધ થાય તે શુભક પુણ્યાનુબંધી પુણ્ય. જે શુભકર્માંના ચેગે મળેલ સામગ્રીદ્વારા પાપારંભ કરી નવા પાપના અધ પડે તે શુભક પાપાનુ ધી પુણ્ય. અથવા જે શુભકર્માના ચેગે મળેલ સામગ્રીદ્વારા આત્મા ધર્મની સુ ંદર આરાધના દ્વારા મુક્તિપદને પામે તે શુભકર્મ પણ પુણ્યાનુબ ધી પુણ્ય. અને જે શુભકર્મના મેગે મળેલ સામગ્રીારા પાપકર્મ ઉપાન કરી સંસારની વૃધ્ધિ કરે તે શુભકર્મ પણ પાપાનુધી પુણ્ય.
પ્રશ્નન-શુભકર્મ પણ જડ છે. તા જડ વસ્તુ આત્માને જડ તત્ત્વથી મુક્ત કરવામાં અને આત્મ-ગુણનિષ્પન્ન કરવામાં સહાયક કેમ થાય?
ઉત્તર-જડ વસ્તુને દૂર કરવામાં જડ વસ્તુ
