________________
પ્રદેશપ્રતિબોધ યાને આત્મસિદ્ધિ ] જડને ધર્મ છે અને તે વ્યક્ત થવા માટે સ્પર્શની અપેક્ષા રહે છે. એટલે કે જ્યાં સુધી એક વસ્તુને સ્પર્શ થાય નહિ કે તેને કઈ પણ રીતે પકડી શકાય નહિ, ત્યાં સુધી તેનું વજન થઈ શકતું નથી. અને તે જ કારણે પવન અને પ્રકાશ જેવા પદાર્થો અમુક વજનવાળા હોવા છતાં અવ્યક્ત સ્પર્શનાં કારણે તેમનું યથાર્થ વજન થઈ શકતું નથી, તો પછી જે પદાર્થ પુદ્ગલથી સર્વથા ભિન્ન છે અને જેને સ્પર્શજ થઈ શકતો નથી કે જેને કઈ પણ રીતે પકડી શકાતો નથી, તેનું વજન કેવી રીતે થઈ શકે? તાત્પર્ય કે વજનદ્વારા આત્માની પ્રતીતિ કરવા પ્રયત્ન કરે એ રીત ભૂલ ભરેલી હોઈ તેમાં સફળતા મળવાનો સંભવ નથી.
હે રાજન ! ચારે બાજુથી બંધ હોય અને જેમાં પવન પણ પેસી શકે તેમ ન હોય, તેવી મેટી પેટીમાં પસીને જે કંઈ જેરથી શંખ વગાડે તે તેને શબ્દ બહાર સંભળાય છે, છતાં તે પેટી તૂટતી નથી કે તેમાં કાણું પડતું નથી. તો શું એમ કહી શકાય ખરું કે તે પેટીમાં શંખ વાગ્યો જ નથી? તે જ રીતે પેટીમાં પૂરાયેલા દેહમાંથી આત્મા ચાલ્યો ગયે હોય અને તે પેટી તૂટી ગઈ ન હોય કે તેમાં કાણું પડયું ન હોય, તો શું એમ કહી શકાય ખરું કે તેમાં આત્મા હતો જ નહિ અને તે બહાર નીકળ્યું નથી?
હે રાજન! પ્રકાશનાં કિરણો કાચની પેટીમાં માર્ગ