________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
www.kobatirth.org
૧૦૪] શ્રી. જેન સત્ય પ્રકાશ
[ વર્ષ : ૧૮ સાત્વિક આત્માઓની સવિતા, કર્મ જનિત સુખદ અને દુઃખદ પ્રસંગોની પરંપરા, શૃંગાર, અદ્ભુત, વીર, કરુણ રસ અંગગીભાવ ધારણું કરતા કરતા છેવટે શાંત રસમાં એવી સુન્દર રીતે પર્યવસાન પામ્યા છે કે જેનું ચિત્રણ ચિત્ત ફલક ઉપર ચિરસ્થાયી બની જાય છે. સ્વલ્પ પણ દુષ્કત કેવા કટુ વિપાકને આપે છે એ વાત આ વૃત્ત જાણ્યા પછી દઢ થઈ જાય છે. આ વિભાગમાં જાણે સનત્કમારાચાર્ય-નાયક રૂપે આવી ગયા હોય એમ ક્ષણભર લાગ્યા કરે છે. છો ભવ
जयविजया य सहोयर, जं भणियं तं गयमियाणि ।
वोच्छामि पुत्वविहियं, घरणो लच्छी य पइभज्जा ॥१॥ એ ગાથાથી પૂર્વનુસંધાન કરીને કથા આગળ વધે છે.
માર્કદી નામે નગરી છે. કાલમેવ રાજા રાજ્ય કરે છે. ત્યાં બંધુદત શેઠ અને શેઠના ધર્મપત્ની હારપ્રભા વસે છે. જયને આત્મા હારપ્રભાની કુક્ષિએ જન્મ લે છે ને તેનું નામ “ધરણુ” રાખવામાં આવે છે. વિજયને જીવ પરિભ્રમણ કરતાં કરતાં કાલક્રમે તેજ નગરીમાં કાર્તિક શેઠને ત્યાં જયાની કુક્ષિએ જન્મ લે છે ને પુત્રી રૂપે ઉત્પન્ન થાય છે. તેનું લક્ષ્મી એવું નામ રાખવામાં આવે છે. ભવિતવ્યતા યોગે ધરણુ અને લક્ષમીના વિવાહ થાય છે. એક પ્રસંગવિશેષને લઈને ધરણને ચાનક ચડે છે ને તે સાથે લઈને પરદેશ કમાવા માટે જાય છે. અટવીમાંથી પસાર થતાં એક વિદ્યાધરને તેની આકાશગામિની વિદ્યાનું પેટ સંભારી આપવાને કારણે મૈત્રી થાય છે, વિદ્યાધર ધરણને સોહિણી વનસ્પતિ આપે છે. આગળ વધતા એક પલિપતિને આ વનસ્પતિના પ્રભાવે જીવિતદાન આપે છે. ત્યાંથી આગળ એક નગરના પાદરમાં મૌર્ય નામના ચંડાળને બચાવે છે. આમ અનેક ઉપર ઉપકાર કરવા, એ એનું વ્યસન બની જાય છે. વ્યાપારમાં સારું ધન ઉપાર્જન કરીને પિતાના નગર તરફ પાછો કરે છે. જે અટવીમાંથી પ્રથમ પસાર થયો હતો તે જ કાદંબરી અટવીમાંથી ફરી પસાર થતાં ભિલે તેના સાર્થને છે. અને સર્વ છિન્ન ભિન્ન થઈ જાય છે. ધરણું અને લક્ષ્મી સાથથી છૂટા પડી જઈને કથન કથય નાસી જાય છે.
અટવીમાં લક્ષ્મીને તૃષા અને સુધા લાગે છે. ધરણ વનસ્પતિના પ્રભાવે પિતાનું રુધિર અને અને માંસ તેને આપે છે. આ તે એક પાક્ષિક સ્નેહ છે. જે ઘરણુમાં સ્નેહ છે, તે જ સામે ઠેષ છે, પ્રતિક્ષણ ધરણના દુઃખે લક્ષ્મી રાજી થાય છે. નાસતા ભાગતા તે બન્ને એક નમરે પહેચે છે ત્યાં નગર બહાર એક દેવકુલિકામાં રાત રહ્યા છે. ત્યાં એક ચેર આવી ચડે છે. તેની સાથે લક્ષ્મી જાય છે ને ધરણને માથે ચેરીનું આળ ચડે છે. તેમાંથી મૌર્ય તેને બચાવે છે ને ફરી પાછી લક્ષ્મી તેને મળે છે. ત્યાંથી અનેક દુઃખ સહન કરતાં ફરી કાદંબરી અટવામાં આવી ચડે છે. ભિલપતિને સમાગમ થાય છે. તે ઓળખે છે ને પિતાના અકૃત્યને ખૂબ પશ્ચાત્તાપ કરતે તે ધરણને સર્વસ્વ સમપીને વિદાય આપે છે. ધરણ પોતાને નગર આવે છે.
કેટલાક સમય બાદ ફરીથી ધરણ પરદેશ કમાવા નીકળે છે. લક્ષ્મી પણ સાથે જ છે. ધનના અધિક લાભ માટે સમુદ્રયાત્રા કરે છે. વહાણ ભાંગે છે, હાથમાં પાટિયું આવે છે ને ધરણ તરતો તરતે સુવર્ણદ્વીપ પહોંચે છે. ચીન તરફથી આવતે એક સુવદન શ્રેષો પુત્ર ત્યાં આવે છે, તેની સાથે ધરણું જાય છે પણ સુવર્ણદ્વીપની દેવી કાપે છે ને ધરણું તેને ભોગ
For Private And Personal Use Only
