Jain Dharm Prakash 1964 Pustak 080 Ank 09

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 7

અંક ૯]
જોએ તેા પેાતાના વિષય કાયા પર અંકુશ લાવવાની વાતને મુખ્યતા છે. મન, વચન, કાયાના યોગોને પણ અંકુશમાં રાખવા, કવાયના પ્રસંગેા સામે આવે ત્યારે મન પર કાબૂ રાખી એને વશ ન થવું અને સ્પ, રસ, ગંધ, રૂપ અને ધ્વનિમાં રાગપૂર્વકની લીનતા થવા ન દેવી એ સયમના માર્ગો છે. વ્ય સુખને માટે પ્રાણી તપ–સચમ આદરે તે દેવગતિનાં સુખ પામે, ધન પામે રાજ પામે કે સાંસારિક સુખ પામે, પણ ચિત્ત સમાધિપૂર્વક સંયમ રાખે તો એનાથી શિવસુખ મળે. એ અનંત, અવિભકત, અવ્યાબાધ અને નિર્મળ હોઇ સાચું સુખ છે. પોતાની જાત પર સયમ રાખી જે પ્રાણી પરને સમાધિ ઉપજાવે છે. તેને જાતે સમાધિનું સુખ અનુભવવાનું મળે છે, અને એ સૃખ આંતરિક હાઇ અતિ વિશિષ્ટ છે, અનિર્વચનીય છે. આવી સમાધિ ઉપુખ્તવનાર અને અનુભવનાર મહા ચિંતનશાળા રવધર્મી સંઘ કે સમાજની નિરપેક્ષ ભાવે સમાધિ ઉપજાવવા સારૂ’સેવા કરે એમાં અને વૈયાવૃત્ત (૧૬ મા ) પદમાં ફેર એટલે જ છે કે સેાળમા પદમાં સેવાભાવને મુખ્યતા છે ત્યારે આ સત્તરમાં પદમાં પરને અને સ્વને શાતા-સમાધિ ઉપજાવવાની ઉપર નજર મુખ્યતાએ હાય છે. પરિણામે બન્નેમાં અન્યને સુખ થાય છે, દષ્ટિબિન્દુમાં જ માત્ર ફેર છે.
શ્રી વમાન-મહાવીર
૧૮. અભિનવ શ્રુતજ્ઞાન— દરરોજ નવું નવું ભણવું, જ્ઞાનમાં પ્રગતિ કરવી એ અભિનવ જ્ઞાનપદ છે. આજે સ ંમતિ તર્કના અભ્યાસ કરે, તે તા પુરૂ થતાં કાઁગ્રંથ આદર, નયનિક્ષેપને અભ્યાસ કરે સપ્તભંગીના અભ્યાસ કરે અભ્યાસ કરવાને અંગે જરાપણ પ્રમાદ ન કરે. એને ભણવામાં ખૂબ મજા આવે, એ અભ્યાસમાં તપ્રેત થઈ જાય. એ જાણે કે અજ્ઞાની જે કાય કરાડો વર્ષે કરી શકે છે તે નવું નવું ભણનાર અને ભણીને સમજનાર અને સમજીને તે પ્રમાણે વનાર પ્રાણી એક ક્ષણવારમાં કરી શકે છે. તત્ત્વશ્રદ્ધાન કરાવનાર, ધમાં સ્થિર રાખનાર અને ચેતનને રસ્તે રાખનાર અભિનય જ્ઞાનના મહિમા વર્ણવવા મુશ્કેલ
(૮૧)
છે. જ્ઞાન એ તેા. ખરેખરા પ્રકાશ છે, ઝળહળતા સૂર્ય છે, ગૂ`ચવણુ કાઢનાર મહાન દિવ્યશક્તિ છે. એ અભિનય જ્ઞાનની અ.રાધના સાચી દષ્ટિથી કરવામાં આવે તે સાચી પ્રવૃત્તિના માર્ગે મળી જાય છે અને નકામા ધમપછાડા અને શક્તિના દુર્વ્યયને ઈંડા આવે છે. જ્ઞાનમાં અભિનવત લાવનારની આવડત ઉપર કાને એ પદમાં ગણવું એના નિયં કરી શકાય છે. સાપેક્ષદષ્ટિ સમજનાર સભ્યષ્ટિ અભિનવ જ્ઞાનમાં ધર્મગ્રંથોથી માંડી વિજ્ઞાન સાહિત્ય ગણિત કે ઇતિહાસ ચરિત્ર કથા અને નીતિના વિષયને મળી અ ંદર દાખલ કરી શકે છે-એમાં દૃષ્ટિની વિશાળતા, વિમળતા, પૃથક્કરણુતા અને સાપેક્ષતા ઉપર આધાર રહે છે. 'અભિનવજ્ઞાન એ ખરેખર પ્રકાશ છે, દીવે છે, માદત કરાવનાર જ્યોતિપુંજ છે. એમાં તત્ત્વચિંતનની લય લાગે છે, લાંખા કાળ સરખા જાય છતાં અભિનવતા લાગે છે અને ક્ષણે ક્ષણે જે નવતા પામે તે રમણીય સ્વરૂપ હૈાઈ ખૂબ આકર્ષીક બને છે, આવા અભિનવજ્ઞાનની પૂઘ્ન એટલે એના અનન્ય ચિત્તે અભ્યાસ, શુદ્ધિના આ ગુણને આદર અને એની ચૌદ આશાતનાનો ત્યાગ જરૂરી છે. આ પદને અભ્યાસક બરાબર જાણી
સમજી શકે.
૧૯. શ્રુતપદ – અભિનવદ્યુત અને શ્રુતમાં ભેદ પાડવો મુશ્કેલ છે. જ્ઞાનદષ્ટિએ શ્રુતપમાં ચારે અનુયોગના સમાવેશ થાય છે. વ્યયેાગમાં નવ તવ, સાત નય, ચાર નિક્ષેપ, પાંચ કારણ, આત્મવિચાર નિગાદ, મેાક્ષરવરૂપ અને દ્રવ્યની વાત આવે, પુણ્ય પાપ નિરાની વિચારણા થાય, મેાક્ષના પરિચય આવે અને સ્યાદ્વાદ–અનેકાંતવાદી ઓળખાય. ચરણુકરણાનુયોગમાં નીતિવિભાગ વનના માર્ગો પાપસ્થાને, આશ્રવા, ક્રિયા, સવરના પ્રકાર અને આવશ્યક વગેરે સાધન ધર્મના સમાવેશ થાય, એમાં સાધુના દશ યુતિમાંં શ્રાવકના ત્રતા ઉપરાંત નીતિ સદાચાર, સત્ય, શીલ, અનુક પાદાન, શાલ, ભાવના વગેરે માત્ર પ્રાપ્તિનાં સાધનાના સમાવેશ કરાય, અને જ્ઞાનક્રિયાને સહભાવ ઉપયુક્ત થાય. કથાનુયોગમાં