________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
(૮૮ )
પ્રત્યેકને અંગે ગુજરાતીમાં પદ્યમાં એકેક સજ્ઝાય રચી છે. મૈત્રીની સજઝાયના પ્રારંભમાં બે દૂહા અને ત્યાર બાદ આ કડીની કડખા ’ની દેશીમાં રચાયેલી એક ઢાલ છે. ‘પ્રમાદ' ભાવનાની શરૂઆત પણ એ દૂહાથી કરાઇ છે. પછી ૧૫ કડી છે. કારુણ્ય ? ભાવનાને અંગે ૧૩ કડી અને માધ્યસ્થને અંગે ૧૫ કડી રચાઈ છે, આમ એકંદર ૧૦+૧૭ +૧૩+૧૫=૫૫ કડી છે. આ ચારે સજ્ઝાય “ આરાધનામા ( ભાવાર્થ સહિત) ભા. ૧ તથા સ્તવન –સજ્ઝાય સંગ્રહ "માં પૃ. ૨૫-૩૨ માં છપાવાઈ છે. ઉપર્યુક્ત ચૌદ કૃતિમાં ચાર ભાવના માટેનું નિરૂપણુ આનુષ ંગિક છે, જ્યારે આ સાચા સ્વતંત્ર રચનારૂપ છે.
(૧૬) સમાધિબેાધ-ફૂલચંદ હીરાચંદ મહેતાએ આ સમાધિધ નામનું નાનકડું પુસ્તક ગુજરાતીમાં રચ્યું છે. એમાં એમણે મૈત્રી વગેરે ભાવનાને લક્ષીને ૨, ૨, ૫ અને ૪ હરા રચી. અન્ય ત્રણ દાહરા દ્વારા સમાપ્તિ કરી છે. એમાંનુ ઉપાંત્ર્ય પદ્ય નીચે મુજબ છે.
“ સીડી મેાક્ષ દુવારની કહી ભાવના ખાર,
અવલંબન દારી થશે ભાવ ભાવના ચાર. '
: એમણે મેક્ષને મહેલ કહી અનિત્યાદિ ખાર ભાવનાને એ મહેલે ચડવાની સીડીનાં બાર સેાપાન યાને પગથિયાં ગણ્યાં છે અને સીડી ઉપર ચઢતાં પડી ન જવાય તે માટે દારીને આધાર જોઇએ એટલે ઉપર્યુક્ત ચાર ભાવનાને ‘દેરી ’ કલ્પી છે.
(૧૭) રધર્મ બીજ—આ મૈત્રી વગેરે ચાર ભાવનાને લગતુ ગુજરાતીમાં રચાયેલું પુસ્તક છે એના કર્તાએ પેાતાનું નામ ૐઅનાહત્ત' આપ્યું
૧. આ પુસ્તક અમરચંદ ક્રાનછ મેારીવાળાએ
ઇ. સ. ૧૯૨૭માં પાળ્યુ છે.
૨. આ પુસ્તક હીરાલાલ મણીલાલ શાહે અમદાવાદથી વિ. સ. ૨૦૧૪માં પ્રકાશિત કર્યું” છે.
૩. આ શ્રી વિજયપ્રેમસૂરિજીના પ્રશિષ્ય અને પન્યાસશ્રી ભાનુવિજયજીગણિના શિષ્ય મુનિશ્રી તરવા
નવિજયજી છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
| અષાડ
છે. મંગળાચરણુ તરીકે વીતરાગ સ્તંત્ર (૫૩)નું ૧૫ મું પદ્ય અપાયું છે.
આ પુસ્તકના લગભગ પ્રારંભમાં “ આર્થિક ગુંજારવ”ના શી કથી “ મૈત્રી ભાવનુ” પવિત્ર ઝરણુ’’થી શરૂ થતી ચાર કડી ગુજરાતીમાં અપાઈ છે. એના પછી પન્યાસશ્રી ભદ્રંકરવિયગણિએ લખેલા ઉપેાદ્ધાત તેમજ * પવિત્રતાના સંદેશ' અપાયા છે.
ચાર ભાવનાના સ ંક્ષિપ્ત પરિચય ચૌદેક વિગતાના નિર્દેશપૂર્ણાંક તે તે ભાવનાના નિરૂપણના અંતમાં અપાયા છે. ચાર ભાવનાના અંગે આવું સ્વતંત્ર ગુજરાતી પુસ્તક અન્ય કાઇ હાય તેા તે જાણવામાં નથી.
(૧૮) ૨પ્રજ્ઞાવભેાધ—આ ગુજરાતી કાવ્યના રચનાર સ્વ. ‘ બ્રહ્મચારીજી' ગાવધ નદાસજી છે, આમાં ૩૧૦૮ કવિતા છે. તેમાંની છઠ્ઠી કવિતાનું શાક ... મૈત્રી આદિ ચાર ભાવના ” છે, એમાં એક દર અત્રીસ કડી છે. પ્રત્યેક ભાવનાને અંગે છ છ કડી છે અને અંતમાં ઉપસ’હાર તરીકે આ કડી છે. આ * કૂચ ગીત 'ની ઢબે રચાયેલી કવિતા છે અને મુક્તિપુરી તરફ કૂચ કરવા ઇચ્છનારને તે માટેની પ્રેરણા જગાવે તેમ છે.
આમ અહીં મેં ચાર ભાવનાને અંગે સ્વતંત્ર તેમજ પ્રસંગાપાત નિરૂપણુરૂપે રચાયેલી ૧૮ કૃતિ
૧. આ પુસ્તક આ લેખ લગભગ લખાઈ ગયા બાદ હમણાં જ ઘેાડા કલાક પૂરતું અને પન્યાસશ્રી નિપુણ્મુનિજીના પ્રશિષ્ય અને શ્રી ચિદાનંદ મુનિજીના શિષ્ય શ્રી મૃગેન્દ્રમુનિ પાસે તેવા મત્યું હતું; બાકી અત્રે એની ખબર ન હતી. આ પુસ્તક તેા ભેટ અપાય છે. જો એમ જ હોય તે મને એનેા લાભ મળી શકશે ખરા ?
તરફથી અગાસથી “ શ્રી લલ્લુરાજ–સ્મારક ગ્રંથમાળા ”ના ૨. આ પુસ્તક “શ્રીમદ્ રાજચન્દ્ર મુમુક્ષુ મંડળ ”
સાતમા પુષ્પ તરીકે ઈ. સ. ૧૯૫૫ માં છપાવાયુ છે. એ મને હૈં।. પી. વી. શાહ પાસે તેવા મત્યુ હતુ.
૩. કેટલીક કવિતા એક કરતાં વધારે ભાગમાં વિભક્ત કરાઈ છે. એ દરેક વિભાગને સ્વતંત્ર ક્રમાંક અપાયેા છે, આમ હાઈ વિષયાની સંખ્યા તા ૧૮ કરતાં ઓછી છે.
For Private And Personal Use Only
