Jain Dharm Prakash 1952 Pustak 068 Ank 11

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 6

૨૩૦
બા
ને ધર્મનું પ્રકાશ
[ ભાદ્રપદ
-
~
એ પ્રયત્ન કરે છે ત્યારે તે કૃતિનું પાપ તેની નજર સામે હોય છે એ સ્પષ્ટ હોય છે. કઈ પણ કર્મ ચોરીછુપીથી કરવા મનુષ્ય પ્રયત્ન કરે છે ત્યારે તે દોષયુક્ત હોય છે, એનું ભાન એને હોય છે જ, પણ વિકારવશ થઈ જાણવા છતાં પણ અનુચિત કર્મ કરે છે. આ બધા કર્મ બંધનમાં માણસને નીચ હેતુ હોય છે. અને એ સકારણ કર્માચરણ કરે છે પણ કેટલાએક કર્મો એવા કરવામાં આવે છે કે જેનું કોઈ કારણ આપણી પાસે હાજર હેતું નથી. કારણ કરેલા કર્મોમાંથી પણ આપણે છૂટી શકીએ એમ નથી. એવા અકારણ કર્મો વિષે આપણે વિચાર કરીએ.
કે માણસ અકસ્માત મરી જાય ત્યારે આપણે કહીએ છીએ કે સારું થયું. એ માણસ એ જ નીચ હતા. આમ બેલવામાં આપણી પાસે કયું કારણ છે ? ચુંટણીમાં અમુક માણસ પડી જાય ત્યારે આપણે ખુશી થઈએ અને કહીએ કે એવા માણસો નહીં જ આવવા જોઈએ. અમુક મંત્રી લુ છે. અમુક અધિકારી બદમાશ છે. લડાઇમાં અમુકનો જય થાય તે સારું. અમુક ડાકુને ફાંસીની સજા થવી જ જોઈએ. આવી આવી વાત કે જેનો આપણી સાથે કોઈ જાતનો સંબંધ ન હોય એવી બાબતે માટે આપણે ઉચરી જઈએ છીએ. એમ કરવામાં આપણે કર્મબંધનનું કોઈ જાતનું જોખમ આ૫ણું માથે ઉઠાવતા નથી શું ? એ વાતને આપણે વિચાર કરીએ ત્યારે આંખ ઊઘડી જાય તેમ છે. અકારણ કર્મબંધનનો આ પ્રત્યક્ષ દાખલો છે. આમ કર્મબંધન થતું જ ન હોય તે “ અનુમોદન” એ શબ્દનો કઈ અર્થ જ ન થાય. કર્મ તો પ્રત્યક્ષ ક્રિયાથી, ઉચ્ચારથી એટલે બોલવાથી અને મનમાં વિચાર કરવાથી પણ બંધાય છે. અર્થાત્ મન, વચન અને કાયાથી પણ કમબંધન થયા જ કરે છે એ વસ્તુ આપણે ભૂલવી નહીં જોઈએ. મનમાં જે આંદોલન થાય છે તેના પણુ અણુઓ હોય છે. અને તેને સંગ્રહ થતાં કર્મ તરીકે તે પરિણમે છે અને આપણું સૂક્ષ્મ શરીર સાથે એકરૂપ થઈ જાય છે. ફક્ત શબ્દના ઉચ્ચારથી જ કમના પરમાણુઓ આપણે ભેગા કરીએ છીએ એમ નથી પણ વિચારના પણ પુરંગલો હોઈ તે આપણું શરીર સાથે એકરૂપ થઈને આપણુ આત્માની ઉન્નતિ રુપે છે.
આપણે કહીએ કે “ જુને, પેલો અમુક વેપારી લાગ આવે છતે નફ જતો કરે છે. પાપ કરતે ડૂબી મરે છે. લાગ આવે ત્યારે બેસી રહે છે. આવા વિચારો આપણે કરીએ એમાં આપણે તેની સાથે કાંઈ લેવાદેવા ન હોય છતાં આપણે વિના કારણે કમરના અણુઓ ભેગા કરી આત્મોન્નતિમાં અવરોધ ઊભા કરીએ છીએ. સ્વાર્થની પૂર્તિને માટે આપણે કર્મો ભેગા કરીએ એનું પરિણામ આપણને પૂર્ણ રીતે ભોગવવાનું તે હોય જ, પણ તેની સાથોસાથ આપણે એ પારકી પંચાત કરી વિનાકારણે દુઃખના ભાગિયા બનીયે એ આપણી અજ્ઞાનપણાની જ નિશાની ગણાય ! રોજ સવારમાં છાપું ઉધાડીએ અને જેઇએ. તેમાં અનેક ઘટનાઓ આપણને જાણવામાં આવે છે તે દરેક ઘટના માટે આપણે કાંઈ ને કાંઈ અભિપ્રાય બાંધી લઈએ છીએ અને આપણી બુદ્ધિને અનુસરી તેના પરિણામ માટે આપણે ઉચ્ચાર કે વિચાર કરીએ છીએ. એમ કરવામાં પણ આપણે અનેક કર્મપરંપરાના