________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૨ જે ].
પ્રભુની અંગરચનાને અંગે ગેરસમજતી.
૩૭
પાવન દયાનિધિ સંત મહાત્માઓએ એ જોઈ વિચારીને બધા ઇદ્રિના આકર્ષણના વિષશાને પારમાર્થિક રૂપ અ, પવાને અત્યંત વિચારપૂર્વક પ્રયત્ન કરેલો છે. નેત્ર, કાન, નાક વિગેરે ઇન્દ્રિયોના વિષયોની દિશા ફેરવવાને તેમણે યશસ્વી પ્રયત્ન કરે છે. દરેક ઈદ્રિના વિષયને ઐહિક આકર્ષણોથો ફેરવી પારમાર્થિક આકર્ષણો તરફ વાળવામાં આવેલ છે અને એમ કરી ઇન્દ્રિયજયને વધુ સુલભ કરી મૂકેલ છે. મરડી મચડીને હઠાગદ્વારા ઈદ્રિયજય મેળવી શકાય છે એ વસ્તુ સત્ય છે, છતાં એ કાર્ય વિશિષ્ટ કેટીના માનવા માટે શકય છે. સામાન્ય માન માટે તે ધર્મ તરફ આકર્ષવાનો રાજમાર્ગ એ જ એક સુલભ સાધન છે. જ્ઞાની ભગવંતને તે બાલાજીવો ઉપર વધુ કરુણાભાવ હોવાને લીધે તેમના માટે જ ઉત્તમ યોજનાબદ્ધ આકર્ષણે જવામાં આવેલ છે. અંગરચનાને પ્રકાર એમાં જ એક છે. એની ઉપયોગિતાને ઊંડે વિચાર કરતા સત્ય વસ્તુ જણાઈ આવવામાં વિલંબ નહી થાય.
ઉપરના વિવેચન ઉપરથી સ્પષ્ટ જણાશે કે-પ્રભુની અંગરચતા એ માનવ જાતને પરમાર્થ તરફ આકર્ષવાને સુલભ ઉપાય છે અને તેની ઉપયોગિતા સ્વયંસિદ્ધ છે. અંગરચનાથી બધા જ ધર્મિક થઈ જતા નથી એવી એક દલીલ કરવામાં આવે છે, પણ એના જવાબમાં કહેવું જોઈએ કે–એ તે દરેક આત્માના ક્ષયે પશમ ઉપર આધાર રાખે છે. પણ એથી પરમાર્થવિમુખતા તે નથી જ થવાની. દેશભક્તનું ભાષણ સાંભળી બધા જ કાંઈ દેશભકત થઈ જતા નથી. કોઈક જ એ વિચાર ઝીલે છે અને બીજાઓ કેરા પ્રશંસક જ રહી જાય છે. તેમ અંગરચના જોઈ કાઈક જ આત્માને આત્મદર્શનની અર્થાત પ્રભુના સાચા દર્શનની જાગૃતિ આવે છે. બાકીના તો ફકત પ્રશંસક જ હોય છે. પણ આમ પ્રશંસકમાંથી જ સાધકવર્ગ પેદા થવાને માગ ખુલ્ય . એના દુપરિણામે સાંભળવામાં નથી આવતા. આ કાર્ય પાછળ આટલી દોલત ખર્ચ થાય છે. વિગેરે બાલિશ કપનાઓ તે કાંઈ ન કરનારા અને બીજાઓનો દોષ જ નિહાળનારાઓની જ હોઈ શકે. અપ દ્રશ્ય ખર્ચો આનંદ માનવ અગર બીજા ક્ષેત્રમાં વધુ દ્રવ્યની જરૂર હોવાથી અંગરચના પાછળ ઓછું ખરચ કરવું એ પ્રશ્ન તદ્દન જુદો છે. તરતમભાવે તેને વિચાર થઈ શકે પણ તેથી અંગરચનાની ઉપયોગિતા કાંઈ ઓછી થતી નથી. એથી તે આચાર્યદેવોની બુદ્ધિની કુશાગ્રતા અને માનવ ઉપર અપાર દયા જ સિદ્ધ થાય છે.
For Private And Personal Use Only
