________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૪૨
શ્રી જૈન ધર્મો પ્રકાશ.
[ માગશી
હારિભદ્રીયધમ સારપ્રકરણ ( પત્ર ૧૭ આ ), રાતકહુચૂર્ણિ ( પત્ર ૧૯ આ ઇત્યાદિ ), રાતકણ ( પત્ર ૨૦૦ આ ઇત્યાદિ), પાંચસોંગહસ્યાપજ્ઞટીકા (પત્ર ૩૭ અ અને ૨૦૫ અ) ઇત્યાદિ ગ્રંથાતા મલયગિરિસૂરિષ્કૃત ટીકામાં ઉલ્લેખ છે. એવી રીતે બીજા ભાગમાં સપ્તતિકાણ ( પત્ર ૨૯૯ આ ઇત્યાદિ )તે ઉલ્લેખ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મૂળ એની સંસ્કૃત છાયા તેમજ એના તથા મલયગિરસૂરિષ્કૃત ટીકાના ગુજરાતી અનુવાદ સાથે એ ખંડમાં “ પંચસમ ” એ નામથી એ ખંડમાં વિ. સ'. ૧૯૯૧ તે ૧૯૯૭ માં અનુક્રમે પ્રસિદ્ધ થયું છે. પહેલા ખંડમાં ૩૯૧ ગાથા અને બીજામાં ૬૦૦ ગાયા અપાઇ છે, ખંતે ખંડમાં ગુજરાતીમાં વિસ્તૃત વિષયાનુક્રમ છે. વિશેષમાં ખીજા ખ'ડતે અ ંગે અનુવાદક શ્રી હીરાલાલ દેવચંદ શાહનુ' નિવેદન છે અને વિદ્-વલ્લભ મુનિ શ્રી પુણ્યવિજયજીના ગુજરાતીમાં આમુખ છે. આ આમુખમાં ભારતીય દર્શન-સાહિત્યમાં તેમજ જૈન દનમાં કમ`વાદનું સ્થાન, જૈન ક`સાહિત્યના પ્રણેતાઓના નામેાલ્લેખ, જૈન કર્યું. વાદસાહિત્યની વિશિષ્ટતા, ૫ંચસગહુ અને એની વૃત્તિએાનેા સક્ષિપ્ત પરિચય, પાંચસોંગહુના કર્તા ચંદ્રષિ‘ મહત્તર તૈા સમય અને એમની કૃતિઓ તેમજ પ્રસ્તુત અનુવાદને અગે ખે ખેલ એમ વિવિધ ખાખતા અપાઈ છે. આ પૈકી કેટલીક વિગતાની આલાચના આ લેખમાં આગળ ઉપર કરાશે.
નામકરણ અને એની સાન્વતા—પચસાહના કર્તાએ-ચષિએ આદ્ય ગાથામાં આ કૃતિનું નામ પ'ચસ'ગહ આપ્યું છે. અંતિમ ગાથામાં આને એમણે પગરણુ ( સ. પ્રકરણ ) કહેલું છે. આની સ્વેાપન વૃત્તિના અંતમાં આને ‘શાસ્ત્ર' તરીકે ઉલ્લેખ છે. આ ઉપરથી આ કૃતિને આપણે પંચગહુપગરણ અથવા પૉંચસહુશાસ્ત્ર એ નામે ઓળખાવી શકીએ.
પાંચસંગતુ નામ જ સૂચવે છે કે એ પાંચના સંગ્રહરૂપ હશે, અને વાત પશુ તેમ જ છે એટલું જ નહિ પણ આની ખીજી ગાથામાં આ નામની સાન્વતા-યયાયતા દર્શાવતાં અન્યકારે જાતે કહ્યું છે કેઆમ સયગ ઇત્યાદિ પાંચ ગ્રંથૈને! સ ંક્ષેપ ( સમાવેશ) કરાયા છે એથી આ નામ છે અથવા આમાં પાંચ દાર(દ્વાર ) છે, એથી આ નામ છે. આ પાંચ ગ્રંથા કયા તે વિષે સ્વેાપન વૃત્તિમાં નિર્દેશ નથી. ફક્ત શતક( પા.સયગ ) એટલું એક જ નામ અપાયું છે. બાકીનાં નામેા માટે તે અત્યારે તે મલરિરિકૃત ટીકાને જ આશ્રય સેવા પડે તેમ છે. આ સૂરિએ નચે મુજબ પાંચ પ્રથા ગણાવ્યા છેઃ—
(૧) શતક, (૨) સતિકા, (૩) કષાયપ્રાભૂત, (૪) સત્કર્માંન્ (ગુ. સત્કર્મ ) અને (૫) કર્મ પ્રકૃતિ.
પાંચ દાર (દ્વાર )—પાંચ દાર કયા એ તે ગ્રંથકારે ત્રીજી ગાથામાં નિર્દેશ્મા છે, એ ઉપરથી (૧) યાગ અને ઉપયોગની માણા, (૨) બંધક, (૩) અદ્દશ્ય, (૪) બંધના હેતુઓ અને (૫) બંધના પ્રકારે। એમ પાંચ દાર છે એમ જાણી શકાય છે.
ભાષા, પર્િમાણ, વિષય ઇત્યાદિ-૫ચસ’ગહની રચના જષ્ણુમરઠ્ઠી ( જૈન મહા
For Private And Personal Use Only
