________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૦
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
[ માર્ગશીર્ષ છે, ઓછું છે, જે દષ્ટિદેવથી ઝાંખું ઝાંખું દેખે છે, એ મંદલોચનવાળો પુરુષ શું બરાબર વસ્તુસ્વરૂપ દેખી શકે ખરો ? ન જ દેખી શકે. તેમ ભાવમલ ઘણે હોવાથી જેના ભાવચક્ષુ ઉઘડ્યા નથી, તે પુરુષના સ્વરૂપને બરાબર ન ઓળખી શકે, ન પીછાની શકે, ને ઓળખે નહિં તો પ્રતીતિ પણ કયાંથી કરે ? આમ સપુરુષ પ્રત્યે સ૫ણાની બુદ્ધિ તીવ્ર મલ હોય ત્યાં સુધી ઉપજે નહિં; કારણ કે ઘણા ઊંચા ઝાડની શાખાને પાંગળે કદી આંગળીથી સ્પશી શકે નહિં. '
આથી ઊલટું ભાવમલની અપતા થાય ત્યારે પ્રતીતિ અને સંતસેવા ઉપજ્યા વિના રહે નહિં. અત્રે અ૫ વ્યાધિવાળા પુરુષનું દષ્ટાંત છેઃ કેઈ એક
મનુષ્ય છે. તે મોટી બીમારીમાંથી ઊઠે છે, તેને રોગ લગહિતપ્રવૃત્તિ: ભગ નષ્ટ થયો છે, તે લગભગ સાજો થઈ ગયો છે. માત્ર અહિતનિવૃત્તિ ખૂજલી વગેરે નાનાસુના ક્ષુદ્ર નજીવા મામૂલી વિકારો બાકી
છે, પણ તે રહ્યાહ્યા તુચ્છ વિકારો તેને ઝાઝી બાધા કરતા નથી, બહુ હેરાન કરતા નથી, તેમજ તેના રોજના કામમાં આડખીલી-અટકાયત કરતા નથી અને આ અપ વ્યાધિવાળો, લગભગ સાજો થઈ ગયેલો પુરુષ પિતાના કુટુંબના ભરણપોષણ ખાતર રાજસેવા, વેપાર વગેરે ઇષ્ટ કાર્યની સિદ્ધિ અર્થે પ્રવર્તે છે. તે જ પ્રકારે અપ મલવાળો પુરુષ પણ સ્વતઃ વૃત્તિથી જ સંતસેવાદિ આત્મહિતમાં પ્રવૃત્તિ કરે છે, શુભ વૃત્તિઓને પિષત રહી, દુષ્ટ અશુભ વૃત્તિઓને રોકે છે, ને આત્માનું કલ્યાણ થાય એવા શુભ કાર્ય કરે છે. તે યથાશક્તિ દાન દીએ છે, સદાચાર આદિપ શીલ પાળે છે, અને “સર્વ જગતનું કયાણ થાઓ ! સર્વ પ્રાણીગણ પરહિતનિરત થાઓ ! સર્વ દે નાશ પામો! સર્વત્ર લેકો સુખી થાઓ !” ઈત્યાદિ શુભ ભાવના તે ભાવે છે. રાજસી, તામસી વૃત્તિ પરિહરી તે સાવિકી વૃત્તિને ભજે છે. અહિત પ્રવૃત્તિમાંથી નિવૃત્ત તે હિતપ્રવૃત્તિમાં પ્રવર્તે છે. આમ તે પ્રતિદિન અકુશલ અપચય કરતો રહે છે.
અને આમ “અકુશલ અપચય ચેત” થતાં સંતાનો પરિચય થાય ત્યારે - ગ્રંથ અધ્યાતમ શ્રવણું મનન કરી રે પરિશીલન નય હેત” થાય.
- જ્યારે સંતસમાગમ થાય ત્યારે જ તેના મુખેથી અધ્યાત્મગ્રંથ અધ્યાતમ ગ્રંથનું શ્રવણ થાય, તે પછી તેનું મનન થાય, અને પછી શ્રવણ મનન નય હેતુ અપેક્ષાએ તેનું પરિશીલન થાય. આનો હવે. કરી રે ? પદ છેદથી વિશેષ વિચાર કરીએ.
અધ્યાત્મગ્રંથનો ઉપદેશ કેણ આપી શકે? જે અધ્યાત્મ રોગને જાણતા નથી કે તેના અનુભવરસને જેણે ચાખ્યો નથી, તે તેને ઉપદેશ ન આપી શકે એ તે પ્રગટ સમજી શકાય એવી વાત છે. એટલે “અધ્યાત્મ' એમ કહી અધ્યાત્મની હાંસી ઉડાવનારા અબૂઝ કે અધ્યાત્મરસપરિણતિ વિના અધ્યાત્મયોગની
For Private And Personal Use Only
