________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૩૦
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ ચત્ર
કસોટીમાંથી પસાર થયા વિના આજ સુધી કોઈની પણ સાચી પ્રગતિ ધર્મમાર્ગમાં સિદ્ધ થઈ શકી નથી, થઈ શકતી નથી, થઈ શકશે નહિ, એ ત્રિકાળસત્ય છે. નવકારનો એ અભ્યાસ આકરો કે અરૂચિકર માનીને જેઓ છોડી દે છે, અથવા તેની ઉપેક્ષા કરે છે, તેઓ પોતાના ધાર્મિક જીવનની જ ઉપેક્ષા કરે છે, એમ કહેવું જરા પણ ખેટું નથી.
શ્રી જૈનશાસનમાં પ્રત્યેક ક્રિયાના પ્રારંભમાં “નવકાર ' ના સ્મરણની આજ્ઞા કરવામાં રખાવી છે, તેની પાછળ ગંભીર રહસ્ય છુપાયેલું છે, તે આથી સ્પષ્ટ થશે. ઉઠતા કે સુતા, ખાતાં કે પીતાં, જીવતાં કે મરતાં, નવકારની અંદર ચિત્તને એકાગ્ર કરવાનો અભ્યાસ પાડવાની શાસ્ત્રકારોની આજ્ઞાનું પરમ રહસ્ય સમ્યગૃષ્ટિ, શાસ્ત્રાનુસારી, મધ્યસ્થષ્ટિ જીવોના
ખ્યાલમાં તુરત આવી શકે એમ છે અને એ ખ્યાલ આવ્યા પછી આત્મહિતના વિશેષ અથ આમાઓને અધિકાધિક સંખ્યામાં નવકારને ગણવાનું શાસ્ત્રીય પ્રતિપાદન કેટલું મહત્વનું બની રહે છે, તે પણ સમજાયા સિવાય રહેશે નહિ.
અંતમાં કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજીને શ્રી * નવકારમંત્ર” ના માહામ્યને વર્ણવતા એક અપૂર્વ લેક ટાંકી આ લેખ પૂરો કરીશું. તેઓશ્રી ફરમાવે છે કે
“વા પાપન્નાળિ, ફ્રા ગત શતા િ.
अमुं मंत्रं समाराध्य, तियचोऽपि दिवं गता ॥१॥" હજારે પાપ અને સેંકડે હિંસાઓ કરનારા તિર્થ પણ આ મંત્રને સમ્યફપ્રકારે આરાધીને દેવગતિને પામ્યા છે.
શાસ્ત્રષ્ટિએ જેમ “નવકાર” અતિ મહત્વનું સ્થાન ધરાવે છે તેમ મંત્રદષ્ટિએ પણ તેનું ઘણું મહત્વભર્યું સ્થાન છે. સ્વપન વૃત્તિયુત શ્રી યોગશાસ્ત્ર નામક મહાગ્રંથમાં કલિકાલસર્વજ્ઞ શ્રી હેમચંદ્રસૂરિવરે તે ઉપર ઘણો પ્રકાશ પાડ્યો છે. તેઓશ્રીએ નવકાર મંત્રના વિવિધ રીતે કરવામાં આવતા જાપ અને તેના ફળનું ત્યાં વિસ્તૃત વિવેચન કર્યું* છે. અર્થી જીવોને તે સ્થળે જોઈ લેવા ભલામણ છે.*
* પૂજય પાદ મુનિરાજશ્રી ભદ્રકવિજયજી મહારાજાએ નમસ્કાર(નવકાર ) મહામંત્ર ઉપર અતિ ચિંતન લેખ લખ્યો છે, તે અમારા વાચકને ધ્યાનપૂર્વક વાંચવા ભલામણ છે. થોડા સમય બાદ ચૈત્રી ઓળીને પ્રસંગ આવે છે, તેમાં નવપદજીની આરાધના આયંબિલ તપ સાથે કરવામાં આવશે. નવપદજી એ નવકારમંત્રનાં નવ પદે છે, જેમાંના પહેલા, પાંચ પદો અરિહંત ભગવાન આદિને નમસ્કારના છે, અને છેલ્લા ચાર પદે ચૂલિકારૂપે અર્થાત્ નવકાર-નમસ્કારમંત્રના જાપનું ફળ બતાવનાર છે. નવકારમંત્ર કે મહામંગલ મંત્ર છે, અને તેની આરાધના અને જાપ વિધિપૂર્વક કરવાથી કેવી આત્મજાગૃતિ અને સમ્યફ શ્રદ્ધાન થાય છે તે આ લેખમાં બતાવવામાં આવ્યું છે. નવકારમંત્રને અંગે વિશેષ માહિતી મેળવવાની ઈચ્છાવાળાએ મુનિરાજશ્રી ભદ્રકવિજયજીએ લખેલ “ શ્રી નમસ્કાર મહામંત્ર' નામનું પુસ્તક વાંચવું અમારી સુચના છે,
For Private And Personal Use Only
