________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ગુણશીલ ચૈત્યમાં મહાવીર પ્રભુ.
૧૩૫
પર પિતાપણું રાખી શકતા નથી. અર્થાત્ એ વેળા મારાપણાની અથવા માલીકી હક્કના વૃત્તિ રહેતી નથી.
- જ્યારે સ્થિતિ આમ છે તે પછી, ભગવંત! વ્રતકાળે જે વસ્તુની ચોરી થઈ, એની તપાસ વ્રતની પૂર્ણાહૂતિ પછી કરનાર શ્રમણોપાસક “હું મહારા વાસણ વા વસ્તુની તપાસ કરું છું’ એમ કેમ કહી શકે? જયારે મારાપણું છોડી દીધું હતું ત્યારે વાસણ કે વસ્તુ એની રહી નહતી. પછી એની તપાસ કરવાનો અને અધિકાર કયાંથી હોઈ શકે ? જ્યાં અધિકારના ફિ ત્યાં મહારાપણાની છાપ કેવી ?
ગૌતમ! એ નાનકડી લાગતી વાત સમજવા જેવી છે. એ સારૂ “અપેક્ષા ” રૂપી દીપિકાને હાથમાં રાખી વિચારણા કરવાની છે. વ્રતમાં રહેલા શ્રમણોપાસકની ભાવના હોય છે કે સોનું, રૂપું, વાસણ, વસ્ત્ર કે મણિરત્નાદિ પદાર્થ મારા નથી. વ્રતની પ્રતિજ્ઞા સાથે એ સર્વ પરથી સંબંધ છોડી દે છે. એને ઉપયોગ કરતા નથી પણ એ પદાર્થોથી એને મમત્વ ભાવ છૂટી જતો નથી. અને મમત્વભાવ છૂટ ન હોવાથી એ પદાર્થો પરાયા કે પારકાના બની જતાં નથી. એના જ રહે છે ત્યા ગણાય છે.
ભગવન! સામાયિક વ્રતમાં બેઠેલા શ્રમણોપાસકની ભાર્યા જે કોઈ સંગમ કરે અર્થાત મૈથુન સેવે તે શું કહેવાશે? ભાર્યા જોડે સંગમ કર્યો કે અભાર્યા જોડે ?
ગૌતમ! શ્રમણોપાસકની ભાર્યા જોડે સંઅમ કર્યો એમ કહેવાય.
તે પછી, ભગવંત! શીલવત, ગુણવત અથવા પૌષાપવાસી વેળા-એ અંગેની કરણી ટાણે ભાર્યા “અભાથ' કેવી રીતે સંભવે અર્થાત એ પરનું સ્વામિત્વ છેડયું એમ કેમ ગણાય !
હા, ગૌતમ! એ વાત સમજાવું. વ્રત વેળા શ્રાવકની ભાવના એવી હોય છે કે* માતા, પિતા, ભાઈ, ભગિની, સ્ત્રી, પુત્ર, પુત્રી અથવા પુત્રવધૂ આદિ સ્વજનોમાંથી કેડી મારું નથી. એ સર્વ સંબંધે કર્મ જનિત છે. હું એક છું અને જ્ઞાનદષ્ટિથી જોતાં ઉપરના સંબંધો નશ્વર સ્વભાવી છે. આ “ભાવ”ની નજરે કહેવાય કે “ મારાપણું? તા. ભાવના ઉપર આવે તેવી છતાં પણ શ્રાવકના એ સર્વ સાથેના નેહબંધને વિચ્છેદ નથી થતું. એ કારણથી “ભાર્યા–સંગમ' જેવો પ્રયોગ જ કરવાને, એ જ વહેવારુ ભાષા. અનેકાંત ઉનની ખૂબી આ સમન્વયમાં સમાઈ છે.
ગણધરમુપય શ્રી ગૌતમસ્વામીને ચરમ તીર્થ પતિ શ્રી મહાવીર દેવે આપેલ ઉત્તર અને એ પાછળ સમાયેલા રહસ્ય વિચારતાં સહજ ઉગરી જવાય છે કે-અપૂર્વ જ્ઞાન દિવાય આવી.- મું ન જ ઉકલી શકે. કહેવાયું છે કે
જ્ઞાની શ્વાસોશ્વાસમાં કઠિણ કર્મ કરે છે.
પૂર્વ કેડી વર્ષો લગે અજ્ઞાની કરે તેલ, અછત જ્ઞાન એ તે અમૂલ્ય ખજાનો છે. “Knowledge is power,” એ અન્ન પત્ર પણ કલેક પ્રકાશકર જ્ઞાનની અચિંત્ય શકિતને પુષ્ટિ આપે છે.
”ાલ પ્રસંગમાં જોઈએ તે ભમવંત શ્રમણ પાને પાંચ અણુવ્રત પાછળ રહેલી
For Private And Personal Use Only
