________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અંક ૬ કે ]
નમસ્કાર મહામંત્ર
૧૨૯
ફળના અનુબંધ રહિત છે, ઊંચે ચઢાવીને નીચે પટકનારા છે. એજ અર્થને બતાવનાર ગાથા શ્રી નવરહતકુળ પ્રકરણમાં નીચે મુજબ કહી છે.
" सुचिरंपि तवो तवियं चिन्नं चरणं सुयं च बहुपढियं ।
जइ ता न नमुक्कारे रइ, तओ तं गयं विहलं ॥ १॥" લાંબા કાળ સુધી તપને તપ્યાં, ચારિત્રને પાળ્યાં, તથા ઘણું પણ શાસ્ત્રોને ભણ્યાં પણ નમસ્કારને વિષે રતિ ન થઈ ” તે સઘળું નિષ્ફળ ગયું જાણવું, ચતુરંગ સેતાને વિષે જેમ સેનાની મુખ્ય છે, તેમ દર્શન, જ્ઞાન, ચારિત્ર અને તારૂપી ચતુરંગ આરાધનાને વિષે
નવકાર’ એ મુખ્ય છે, અથવા નમસ્કારરૂપી સારથીથી હંકાયેલે તથા જ્ઞાનરૂપી ઘડાઓથી જોડાયેલ તપ, નિયમ તથા સંયમરૂપી રથ” એ જ જીવને મુક્તિરૂપી નગરીએ પહોંચાડવાને સમર્થ થઈ શકે છે, એ શાસ્ત્રકારોનો સિદ્ધાંત છે. તેથી શ્રી જિનશાસનમાં શ્રી “નમસ્કાર મંત્ર ને સાથી વિશિષ્ટ સ્થાન અપાયેલું છે અને સર્વ આરાધનામાં તેની ગણુના મુખ્ય તરીકે મનાવેલી છે. નવ લાખ જપંતા નરક નિવારે ' તથા નવ લાખ જપંતા થા જિનવર' ઇત્યાદિ સુભાષિતો “નવકાર ”ની શ્રેષ્ઠતાને સાબિત કરવા માટે પરમ પ્રમાણુરૂપ છે. અંતસમયે મૃતધરોને પણ અન્ય સઘળાં શ્રતનું અવલંબન છેડીને એક નવકારનું જ અવલંબન લેવા માટે શાસ્ત્રકારોનું ફરમાન છે. ઘર સળગે ત્યારે ઘરને સ્વામી શેષ વરતુને છોડીને આપત્તિ-નિવારણ માટે સમર્થ એવા એક મહારત્નને જ ગ્રહણ કરે છે અથવા રણુસંકટ વખતે સમર્થ સુભટ પણ જેમ શેષ શસ્ત્રોને ત્યાગ કરીને એક અમોઘ શસ્ત્રને જ ગ્રહણ કરે છે, તેમ અંતસમયે મહારત્ન સમાન અથવા કષ્ટસમયે અમેઘ શસ્ત્ર સમાન એક શ્રી નવકારને જ ગ્રહણ કરવાનું શાસ્ત્રવચન છે, કારણ કે તેને બેજ ઓછો છે અને મૂય ઘણું છે. બેજ એટલા માટે ઓછો છે કે તેના અક્ષર માત્ર અડસઠ જ છે; મૂલ્ય એટલા માટે અધિક છે કે તે ધર્મવૃક્ષના મૂળને સિંચે છે, ધર્મપ્રાસાદના પાયા તરીકેનું કાર્ય કરે છે, ધર્મપુરમાં પ્રવેશ કરવાના દ્વારરૂપ બની રહે છે, ધર્મરત્નોને સંગ્રહિત થવા માટે પરમનિધાનની ગરજ સારે છે. કારણ પણુ એ છે કે તે સર્વ જગતમાં ઉતમ એવા ધર્મને સાધી ગયેલા, સાધી રહેલા અને સાધી જનાર સર્વશ્રેષ્ઠ પુરુષને પ્રણામરૂપ છે. તેઓના હાર્દિક વિનયરૂપ છે, તેઓના સત્ય ગુણોના ભાવ પૂર્વક સમુત્કીર્તન સ્વરૂપ છે, તેથી યથેચ્છ ફળને સાધી આપનાર છે. એ એકડાને સિદ્ધ કર્યા વિના જેઓ ધર્મના અન્ય અનુછાવડ યથેચ્છકુળની આશા સેવે છે, તેઓ બારાખડી ભણ્યા વિના જ સકળ સિદ્ધાંતના પારગામી થવાની મિથ્યા આશા રાખનારા છે. “ નવકાર ” એ ધર્મગતિનો એકડે છે અથવા ધર્મ-સાહિત્યની બારાખડી છે. જેમ “એકડાને કે “ બારાખડી ' નો પ્રથમ અભ્યાસ બાળકને કષ્ટદાયી ભાસે છે તથા “ અતિપ્રયત્ન સાધ” હોય છે, તેમ ધર્મને ‘એકડા કે બારાખડી સ્વરૂપ’ ‘નવકાર’ ને પણ યથાસ્થિત અભ્યાસ ધર્મ માટે બાળક તુય ને અતિ કષ્ટસાધ્ય અને અરૂચિકર ભાસે છે, તે પણ તે
For Private And Personal Use Only
