Jain Dharm Prakash 1948 Pustak 064 Ank 05

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha

Page 9

બેંક ૫ મા |
વિશ્વ વ્યવસ્થા પંક દાર્થો.
૨૭
ખીન અરૂપી દ્રવ્યાના પ્રદેશેા કરતાં અનતગણુા પ્રદેશે। રહ્યાં છે. તે સિવાયના બીજા અરૂપી ગેના રકામાં અસંખ્યાત પ્રદેશ રહેલાં છે. રૂપી ચિત્ત મહારકધ સિવાયના બીજા રૂપી સ્કધા સખ્યાત--અસંખ્યાત-અનંત તથા અન તાન ત પ્રદેશાના બનેલા છે. પુદ્દગલ પરમાણુઓના સમુદાયથી બનેલા રૂપી દ્રવ્યના કધે ખસખસતી નાનો મેટી ગેળાએ અથવા તે ખસખસતા બનેલા લાડવા જેવા ડાય છે અને જીવન આદિ યા? અરૂપી દ્રશ્યના સ્કંધ અખંડ લેાઢાના ગાળા જેવા ડાય છે. જીવ દ્રવ્ય અનતા હૈ।વાથી તે અખંડ ઢાવા છતાં પણ જેમ આકાશ સિવાયના બીન અરૂપી અખંડ જ્યે લેકવ્યાપી છે તેમ લેકવ્યાપી નથી, કારણ કે ધર્માસ્તિકાયાદિ દ્રવ્યો એક છે અને જીવ દ્રવ્ય અનેક છે તેમજ સક્રાય-વિકાય અર્થાત્ સકડા-પહેાળા થવાના સ્વભાવવાળાં છે. તેથી તે દેશવ્યાપી છે. ફક્ત કેવળી સમુદ્ધાત-આત્મપ્રદેશને પહેાળા કરવાની ક્રિયાવિશેષ કરવામાં આવે છે ત્યારે જ જીવ લેકવ્યાપ્ત ડાઇ શકે છે,
પૈગલિક રૂપી કધો પરમાણુઓના સંયેાગરૂપ સમૂહના બનેલા છે અને તે મે અણુના સમૈગથી લઇને અનતા અત્રેના સયેાગરૂપ અનતા છે, અને તે મુખ્યાત, અસંખ્યાત તથા અનતપ્રદેશી તરીકે ઓળખાય છે. કધામાં નવીન પરમાણુએ ભળવાથી સંખ્યાતપ્રદેશી રકધ, અસખ્યાતપ્રદેશો તથા અનતપ્રદેશી બની શકે છે તેવી રીતે જ કધમાંથી દેશ છૂટા પડવાથી અનતપ્રદેશી કપ્ન, અસંખ્યાત તથા સખ્યાતદેશી બને છે. અને ક ંધના છાત્રાય પ્રદેશે છૂટા પડી નય તે તે આખા ય ૪૬ વિખરાઈ જત પરમાણુએ)ના સ્વરૂપને ધારણુ કરે છે. જેમકે એક જાર ખસખસને બનેલે લાડવા તે રકધ, તેમાં છૂટા ખસખસના દાણુા અથવા તે પચીસ-પચામ આદિ ખસખસના બનેલા નાના સ્કંધ ભળવાથી જે મોટા લાડવા થાય તે અસખ્યાતપ્રદેશી કધ અને લાખા છૂટી ખસખસ અથવા તા રક'ધ ભળવાથી જે અત્યંત મોટા લાડવા અને તે અનતપ્રદેશી કંધ. આ અનંત પ્રદેશી ખસખસના લાડવારૂપ સ્કંધમાંથી તેના દેશરૂપ ટુકડાઓ થઇને જ્યારે છૂટા પડે છે ત્યારે તે લાડવા નાના થાય છે કે જેને આપણે અત'તપ્રદેશી ધ ને. અસંખ્યાત દેશી રકધના સ્થાનમાં ગણીએ, ત્યારપછી તેમાંથી જેમ જેમ દેશો અલગ થતા જાય છે તેમ તેમ તે લાડવા નામે થતો ય છે કે જેને સખ્યાત×દેશી તરીકે કલ્પના કરે। અને છેવટે જ્યારે લાડવામાં વળગેલી ખસખસે સથા વિખરાઇ ાય ત્યારે વિખરાયલી ખસખસ લાડવા નથી કહેવાતી પણુ ખસખસ કહેવાય છે તેમ સ્કંધમાંથી વિખરાયલા પ્રદેશે। કધ કહેવાતા નથી પણ પરમાણુગા કહેવાય છે. આ ખસખમના લાવાનું દષ્ટાંત રૂપી પુદ્ગલાસ્તિકાય દ્રવ્યમાં જ ટી શકે છે પણ અરૂપી ધર્મ, અધમ, આકાશ તથા જીવ દ્રશ્યમાં ઘટી નથી શકતુ, કારણું કે અરૂપી દ્રવ્યેાના કંધામાં પ્રોરોનુ મળવા વિડવાપણું. હાતુ નથી તેથી તે રૂપી દ્રવ્યના ક ંધેની જેમ તારતમ્યતાવાળા હતા નથી, અને એટલા માટે જ અરૂપી ચાર દ્રવ્યના સ્કંધ અખંડ છે. આ ચારે અરૂપી દ્રવ્યા માંથી ધમ', અધમ તથા જીવ દ્રવ્યાના પ્રદેશ એક સરખા અસંખ્યાત હોવાથી તેમના `ધા પણ અસંખ્યાતપ્રદેશી કહેવાય છે. અને તે ધે! અખંડ ડેવાથી સ ંખ્યાત