________________
૧૩૪ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ ચૈત્ર ભેદો સાચા લોકશાસન તંત્રમાં ન હોઈ શકે. અને એવા ભેદ હોય તો તે પ્રજાશાસન તંત્ર ન કહેવાય. પ્રજાશાસન તંત્રમાં તો દરેક વ્યક્તિ તરફ માનવતા તરીકેનું સન્માન હોવું જોઈએ. મહાવીર પ્રભુએ પોતાના શાસનના સમાજક્ષેત્રને કેટલું પલ્લવિત કરેલ છે, તે તે તે પ્રભુના શાસનના યત્કિંચિત્ અભ્યાસીને પણ પ્રત્યક્ષ જોવામાં આવે છે. પ્રભુના શાસનમાં ઉચ નીચ જાતિ કે વર્ણના ભેદો નથી. ગમે તે જાતિમાં ઉત્પન્ન થયેલ ભવ્ય જીવ ધર્મને અને મોક્ષને અધિકારી છે. શ્રમણ માર્ગ સહુને માટે ખુલ્લો છે. સ્ત્રી પણ મોક્ષને લાયક છે. જેન લેંઅહંન્નીતિમાં સ્ત્રીઓ અને વિધવાઓને વિશિષ્ટ અધિકારો આપવામાં આવ્યા છે. આપણામાં અત્યારે જે કાંઈ ઉચ્ચ નીચના ભેદે જોવામાં આવતા હોય તે ભગવાનના શાસનની એક વિકૃતિ છે, શાસનના સ્વરૂપમાં નથી. અન્ય ધર્મો અને અન્ય પ્રજાના સહવાસ અને અનુકરણથી ઉત્પન્ન થયેલ છે. ટૂંકામાં મહાવીરનું શાસન સામાજિક ક્ષેત્રમાં લોકશાસન તંત્રનું પોષક, પ્રેરક અને વર્ધક છે. તેના અંશે અંશમાં માનવજાતિની સમાનતાનું દર્શન કરાવવામાં આવે છે.
માનવજાતિની સમાનતાને ઉપદેશ મહાવીરના શાસનમાં સમાજના સંરક્ષણ માટે જ આપવામાં આવ્યો નથી. તેની પ્રાથમિક ભૂમિકા ફક્ત સમાજને ઉદ્દેશીને રચાયેલી નથી પણ તેના મૂળ નીતિ અને ધર્મની પ્રરૂપણામાં રહેલા છે. આત્માના ઉદ્ધાર એ મુખ્ય ઉદ્દેશ છે. સર્વ જીમાં આત્મતત્વ સમાન છે, જીવની ભિન્નતા તે કર્મજન્ય ઉપાધિથી છે. દરેક જીવને આ સંસારયાત્રામાં પિોતાનો વિકાસ સાધવાને પૂર્ણ અધિકાર છે, કેઈ એક જીવને તેના વિકાસક્રમમાં અવરોધ કરે તે પાપ છે, કર્મને સનાતન નિયમથી વિરુદ્ધ છે. આ પ્રમાણે દરેક મનુષ્યની સમાનતા ધર્મદષ્ટિથી મહાવીરના શાસનમાં પ્રરૂપાયેલ છે. એટલે લોકશાસન તંત્રમાં મનુષ્યોની સમાનતાની ભાવના વ્યવહાર માર્ગ ઉપર સ્થપાયેલ છે, તે જ ભાવના પ્રભુના શાસનમાં ધર્મમાર્ગ, આત્મકલ્યાણના સિદ્ધાંતથી નિશ્ચયમાર્ગ ઉપર સ્થપાયેલ છે.
ટૂંકામાં શ્રી મહાવીર ભગવાનના ધર્મમાં લેકશાસન તંત્રનું તાત્વિક દર્શન થાય છે, તેને ફક્ત વ્યવહારની ભૂમિકા ઉપર નહિ પણ ધર્મની ભૂમિકા ઉપર સ્થાપિત કરેલ છે.
શ્રી મહાવીર ભગવાનનું જન્મકલ્યાણક ચિત્ર સુદ ૧૩ ના રોજ આવે છે. એટલે તેને ચોવીસ ઉપરાંત વર્ષો થયા છે. હિંદુસ્તાનમાં-આપણુ આર્યાવર્ત માં લોકશાસન તંત્રની પ્રથમ સંવત્સરી છે. ઈતિહાસમાં ન જોયેલ એવી અખંડ હિંદુસ્તાનની એકતા ફલિભૂત થવાના દૈવી ચિન્હો જણાય છે, તે એકતાની ભાવના સફળ થાઓ, સત્વર સફલ થાઓ અને સર્વ લોકો સુખી થાઓ એવી ભગવાનના મંગળમય દિવસે આપણું પરમાત્મા પ્રત્યે પ્રાર્થના છે.
