________________
( પ્રભુ મહાવીર અને રાજા શ્રેણિક )
[એક ઐતિહાસિક સંકલના ] લેખક–આચાર્ય શ્રી વિજયદ્રસૂરિજી મહારાજ.
આ લેખમાં આચાર્યશ્રીએ એતિહાસિક દષ્ટિએ જે પ્રરૂપણ કરેલ છે તે સંબંધમાં અન્ય લેખક મહાશયો વિશેષ અજવાળું પાડી શકે તેવા લખાણે મોકલશે તો તેવા લેખોને યથાયોગ્ય સ્થાન આપવામાં આવશે.
વર્તમાન શાસનાધિપતિ-શ્રી મહાવીરદેવ આ ચોવીશીના છેલા તીર્થકર હતા. અને રાજા શ્રેણિક એ ક્ષાયિક સમ્યગ્દષ્ટિ શ્રમણોપાસક હતા. તેઓ દરેક પદાર્થમાંથી ગુણને પ્રહણ કરનારા હતા તેમજ પ્રભુભક્તિના દઢ રાગી હતા. તેમના જીવનને અંગે સમ્રાટ ચંદ્રગુપ્ત વગેરે ઐતિહાસિક ગ્રંથમાંથી જાણવા જેવી બીના મળેલી તે ભવ્યજીવોને બોધદાયક જાણું નીચે પ્રમાણે જણાવું છું—
૧. શ્રેણિક રાજા ૨૦ વર્ષની ઉમરે રાજય પામ્યા.
૨. ગૌતમબુદ્ધ ૨૧ વર્ષના હતા ત્યારે પ્રભુશ્રી મહાવીર દેવને જન્મ થશે. એટલે ઇ. સ. પૂર્વે ૫૯૮ મા વર્ષે પ્રભુ શ્રી મહાવીરને જન્મ થયો. ઇસ્વીસન પૂર્વે ૫૬૮ માં પ્રભુશ્રી મહાવીર દેવે દીક્ષા લીધી. પ્રભુશ્રી મહાવીર દેવથી ગૌતમબુદ્ધ ૨૧ વર્ષ મોટા હતા.
૩. પ્રભુશ્રી મહાવીર દેવ ૪૨ વર્ષ, ૬ મહિના ને ૧૫ દિવસની ઉંમરે કેવલી થયા, છે. તે વખતે શ્રેણિક રાજાના રાયકાલના ૩૩ વર્ષો વીત્યા હતા. ઉપર જણાવ્યા મુજબ
શ્રેણિક ૨૦ વર્ષની ઉંમરે રાજા થયા હતા તે અપેક્ષાએ પ્રભુ વીર કેવલી થયા ત્યારે શ્રેણિક રાજાની ઉંમર ૫૩ વર્ષની ગણાય. એટલે ૨૦+૩૩=૧૩ આમાંથી ૪૨ વર્ષ, ૬ માસ અને ૧૫ દિન બાદ કરતાં ૧૦ વર્ષ પાંચ મહિના, ને પંદર દિવસ આવે–બંનેની ઉંમરમાં આટલો ફરક સમજવો. એટલે પ્રભુશ્રી મહાવીર દેવથી શ્રેણિક રાજા ૧૦ વર્ષ. ૫ માસ અને ૧૫ દિન મોટા હતા.
૪. શ્રેણિક રાજા ચેડા મહારાજાના જમાઈ થાય, કારણ કે હૈહ વંશના તે ચેડા રાજાની જે ચેલણ કુંવરીતે શ્રેણિક રાજાની પત્ની થાય. જ્યારે ચેલણને હરણ કરી લાવ્યા, તે વખતે રાજા શ્રેણિકની ઉમર ૪૦ વર્ષની હતી. ત્રિશલા માતા ચેડા મહારાજાની બહેન થાય. આ રીતે પૂર્વાવસ્થાની અપેક્ષાએ પ્રભુત્રી મહાવીર દેવના શ્રેણિક રાજા બનેવી થાય ને ચટક (ચેડા) મહારાજા મામા થાય.
૫. શ્રેણિક મહારાજાને એક વખત અનાથી મુનિને સમાગમ થયો. ત્યારે તે હજુ જેનધર્મ પામ્યા ન હતા એટલે બૌદ્ધધમી હતા. તેણે અનાથી મુનિને સંસારમાં ખેંચવા માટે બહુ સમજાવ્યા ને કહ્યું કે-તમારો કાઈ નાથ ન હોય, તે હું તમારે નાથ થવા
